Escalerende garantietoezeggingen: Een alternatief voor het StAr RAM-contract? Technische uitwerking
|
|
- Evelien Janssen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Escalerende garanieoezeggingen: Een alernaief voor he SAr RAM-conrac? Technische uiwerking Servaas van Bilsen, Roger J. A. Laeven en Theo E. Nijman April 7, 203 Absrac Di documen beva de echnische uiwerking van i he EG conrac, ii he flexibele reële conrac en iii he conrac me een rendemensgaranie. Deze conracen zijn geanalyseerd in: Bilsen, S. van, R.J.A. Laeven en T.E. Nijman 203. Escalerende garanieoezeggingen: Een alernaief voor he SAr RAM-conrac?, mimeo. Noaie We gebruiken in de echnische uiwerking van de pensioenconracen de volgende noaie: Table : Parameers Parameer Omschrijving µ verwach rekenkundig rendemen op he zach pensioenvermogen C pensioenpremie als percenage van he genoen loon T overlijdensleefijd deelnemer P pensioneringsleefijd deelnemer E oeredingsleefijd deelnemer i geboorejaar deelnemer rendemensgaranie R G Deze abel oon de omschrijving van de parameers. Wij zijn Lans Bovenberg erkenelijk voor discussies over de vormgeving van pensioenuikeringen. Malab compuercode om de echnische uiwerking e implemeneren is op verzoek verkrijgbaar bij de aueurs. Di onderzoek is gedeelelijk gefinancierd door de Nederlandse Organisaie voor Weenschappelijk Onderzoek NWO. Tilburg Universiy, CenER en Nespar, S.vanBilsen@uv.nl. Universiy of Amserdam, ACIS, CenER, Eurandom en Nespar, R.J.A.Laeven@uva.nl. Tilburg Universiy, CenER en Nespar, Nyman@uv.nl.
2 Table 2: Variabelen Variabele Omschrijving R n njaarsrene gezien vanaf begin ijdsip R rendemen op he hard pensioenvermogen ussen ijdsip en + r rendemen op he zach pensioenvermogen ussen ijdsip en + F,s n verwache njaarsrene aan he einde van ijdsip s gezien vanaf begin ijdsip W H hard pensioenvermogen aan he einde van ijdsip voor indexaie W H hard pensioenvermogen aan he einde van ijdsip na indexaie W Z zach pensioenvermogen aan he einde van ijdsip voor indexaie W Z zach pensioenvermogen aan he einde van ijdsip na indexaie W oaal pensioenvermogen aan he einde van ijdsip ρ v verwach reëel rendemen op he oaal pensioenvermogen ussen ijdsip en + ω deel van he oaal pensioenvermogen da in zakelijke risicodragende waarden word belegd ussen ijdsip en + I genoen loon aan he begin van ijdsip y hooge van de nieuw op e bouwen nominale garanie aan he begin van ijdsip Y hooge van he oaal opgebouwd pensioeninkomen aan he einde van ijdsip voor indexaie Y hooge van he oaal opgebouwd pensioeninkomen aan he einde van ijdsip na indexaie Y,s verwache vervangingsraio begin ijdsip s gezien vanaf einde ijdsip π,s verwache inflaie ussen ijdsip s en s + gezien vanaf begin ijdsip π gerealiseerde inflaie aan he einde van ijdsip f geïndexeerde deel van de gerealiseerde inflaie aan he einde van ijdsip sochasische verdisconeringsvoe aan he begin van ijdsip M Deze abel oon de omschrijving van de variabelen. 2 Technische uiwerking van he EG conrac De volgorde in elke periode is als volg:. Premie word beaald en pensioenuikering word onvangen aan he begin van periode. 2. Rendemen op he zach hard pensioenvermogen word aan he einde van periode bijgeschreven op he zach hard pensioenvermogen da beschikbaar is aan he begin van periode. 3. Indexaie en overheveling van zach naar hard pensioenvermogen vind direc daarna aan he einde van periode plaas; vervolgens worden de pensioenvermogens overgedragen naar de volgende periode en word verder erug gegaan naar sap hierboven. De volgende vergelijkingen gelden voor de onwikkeling van de pensioenvermogens: { W H W H = + α CI + R voor = E + i,..., P + i ; W H Y + R voor = P + i,..., T + i; W Z = { W Z + α CI + r voor = E + i,..., P + i ; W Z + r voor = P + i,..., T + i. We hebben de volgende iniiële waarden: W H E+i = W H E+i = 0 en W Z E+i = W Z E+i = 0. 2
3 In bovensaande vergelijkingen is α he deel van de premie da word oegevoegd aan he hard pensioenvermogen. α word zodanig bepaald da de nieuw op e bouwen nominale garanie, y, in verwaching meegroei me de verwache onwikkeling van de lonen of de prijzen; zie de verdere uileg hieronder. De expliciee uidrukkingen voor W H en W H zijn resp.: W H = W H = T +i n=maxp +i,0 T +i n=maxp +i,0 Y + R n n voor = E + i,..., T + i; Y + R n + n voor = E + i,..., T + i. He hard pensioenvermogen is dus gelijk aan de verdisconeerde waarde van de oekomsige gegarandeerde pensioenuibealingen. He rendemen op he hard pensioenvermogen, R, word gegeven door: R = W H W H +αci W H W H +αci voor = E + i,..., P + i ; W H Y W H Y voor = P + i,..., T + i. De premie-inleg, CI, is per consrucie gelijk aan he vermogen da nodig is om de nieuw op e bouwen nominale garanie, y, e allen ijde waar e kunnen maken plus he vermogen da nodig is om de beoogde indexaie van y na e sreven. De hooge van de nieuw op e bouwen nominale garanie, y, word elk jaar zodanig vasgeseld da deze garanie in verwaching meegroei me de verwache onwikkeling van de lonen of de prijzen. De beoogde nominale garanie aan he begin van ijdsip s als gevolg van behorend bij de premie-inleg aan he begin van ijdsip word gegeven door s > : ] s s v y + π,v = y [ + π,v + π,u. v= v= u= De eerse erm aan de recherkan van deze gelijkheid is de nieuw op e bouwen nominale garanie y. De beoogde ophoging van de nieuw op e bouwen nominale garanie y aan he einde van ijdsip v, v {,..., s }, is y π v,v u= + π,u. In verwaching word aan he einde van elk ijdsip v < s een bedrag er waarde van y π v,v u= +π,u +F s v+,v s v+ overgeheveld van zach naar hard pensioenvermogen. He vermogen da nodig is om de beoogde indexaie aan he einde van ijdsip v na e sreven is nu gelijk aan de verwache overheveling verdisconeerd egen he verwach rendemen op he zach pensioenvermogen, µ. We kunnen derhalve meer specifiek de volgende gelijkheid opsellen s > : CI = y + R s s π v,v u= s + + π,u v= + µ v+ + F s v+,v s v+. Voor he deel van de premie da word oegevoegd aan he hard pensioenvermogen, α, geld: α CI = y + R s s voor = E + i,..., P + i. 3
4 Gebruikmakend van vinden we nu voor {E + i,..., P + i }: waarbij α = HN H R, 2 H N = T +i H R = T +i +R s [ s ; +R s + s s v= ] π v,v u= +π,u +µ v+ +F s v+ s v+,v We beschrijven nu de wee verschillende indexaiemechanismen voor he EG conrac: Uismeren van financiële schokken. Direce verwerking van financiële schokken.. Uismeren van financiële schokken He geïndexeerde deel van de gerealiseerde inflaie, f v, word voor elke v {E + i,..., T + i } als volg bepaald: f v π v W H v = maxv,p +i =E+i Direce verwerking van financiële schokken { v u= y + r v + µ v+ π,v + π,u u= [ s=maxv+,p +i + R s v+ s v+ ]}. 3 v+ In he geval van direce verwerking van financiële schokken word he geïndexeerde deel van de gerealiseerde inflaie, f, als volg implicie bepaald: W Z f π s π,v + f π v u=+ = s=maxp +,+ + R s + s π,u v=+ + µ v+ + + F s v+ s v+ Y,v Als hierui volg da f < 0, dan word f = 0. De volgende vergelijking geld voor de onwikkeling van he opgebouwd pensioeninkomen: 2 { Y y + Y voor = E + i,..., P + i ; = Y voor = P + i,..., T + i ; waarbij Y = + f π Y. 2 We hebben de iniiële waarden Y E+i = Y E+i = 0.. 4
5 Voor de vermogensonwikkeling geld voor elke {E + i,..., T + i }: W H = W H + f π ; W Z = W Z f π W H. We merken en sloe op da he zach pensioenvermogen, W Z, nie negaief kan worden. Er geld immers: W Z = s s=maxp +,+ v=+ π,v + f π v u=+ + π,u + µ v+ + + F s v+ s v+ Y 0. 3 Technische uiwerking van he flexibele reële conrac In deze secie word he flexibele reële conrac uigewerk voor een individuele deelnemer. Op elk ijdsip {E + i,..., T + i} moe de volgende budgeresricie gelden:,v W = Y F. 4 De linkerkan van 4 geef he oaal pensioenvermogen aan he einde van ijdsip. De pensioenverplichingen worden daarenegen gegeven door de recherkan van vergelijking 4. Deze pensioenverplichingen besaan ui wee componenen: Y en F. Y is he opgebouwd pensioeninkomen aan he einde van ijdsip na indexaie en F is de annuïeisfacor na indexaie. He pensioenvermogen W is afhankelijk van he gerealiseerde rendemen op he zach pensioenvermogen. We vinden dus: W Y F. Y is he opgebouwd pensioeninkomen aan he einde van periode voor indexaie en F is de annuïeisfacor voor indexaie. Schokken in W kunnen op en minse wee manieren in de pensioenverplichingen worden verwerk: aanpassing van Y en/of aanpassing van F. Direce verwerking van financiële schokken In he geval van direce verwerking van financiële schokken word Y word in di geval gegeven door: jaarlijks bijgeseld. F F = F = s=max+,p +i s v=+ + ρ v. Uismeren van financiële schokken over N jaar RAM. In he geval van uismeren van financiële schokken over N jaar word F budgeresricie 4 sluiend e krijgen. We definiëren F als volg: aangepas om de F = s=max+,p +i min+n,s v=+ + g,v + g,v s v=+ + ρ, v 5
6 waarbij g,v = g,v + g,v is de aanpassingsfacor ussen ijdsip v en v + gezien vanaf he einde van ijdsip, g,v = g is onafhankelijk van v en N is de uismeerperiode. De verandering in de aanpassingsfacor, g, word dus gebruik om de budgeresricie sluiend e krijgen. De verwache vervangingsraio, Y,s, aan he begin van ijdsip s zonder rekening e houden me nieuwe pensioenopbouw gezien vanaf he einde van ijdsip word gegeven door: min+n,s Y,s = Y + g,v, v=+ waarbij Y = Y. Hierui volg da: W = s=max+,i+p Y,s s v=+ + ρ v. 4 Technische uiwerking van he rendemensgaranieconrac In deze secie word he rendemensgaranieconrac uigewerk. De garanie G, die moe worden waargemaak op de pensioendaum, bedraag: G = P +i =E+i CI + R G P +i. De pensioenuivoerder garandeer dus een rendemen van R G op de ingelegde pensioenpremies. He beschikbaar vermogen aan he einde van periode P + i word gegeven door: max W P +i, G = W P +i + max 0, G W P +i, waarbij W als volg evolueer: W = W + gci + ω R + ω r voor = E + i,..., P + i. De deelnemer beaal jaarlijks een deel van de premie, gci, in ruil voor de garanie G. De geen arbirage condiie impliceer da de prijs van de garanie gelijk is aan de verwache verdisconeerde uibealing van de garanie: [ P +i ] gce I M = E [M P +i max 0, G W P +i ], =E+i waarbij E[ ] de verwachingswaarde is. De garanieprijs, g, kan nu numeriek worden bepaald. 6
Theo Nijman en Bas Werker Marktconsistente Waardering van Zachte (Reële) Pensioencontracten. Netspar OCCASIONAL PAPERS
Nespar OCCASIONAL PAPERS Theo Nijman en Bas Werker Markconsisene Waardering van Zache Reële) Pensioenconracen Markconsisene Waardering van Zache Reële) Pensioenconracen Theo E. Nijman en Bas J.M. Werker
Nadere informatieLans Bovenberg, Roel Mehlkopf en Theo Nijman Techniek achter persoonlijke pensioenrekeningen in de uitkeringsfase. Netspar OCCASIONAL PAPERS
Nespar OCCASIONAL PAPERS Lans Bovenberg, Roel Mehlkopf en Theo Nijman Techniek acher persoonlijke pensioenrekeningen in de uikeringsfase Techniek acher persoonlijke pensioenrekeningen in de uikeringsfase
Nadere informatieJuli 2003. Canonpercentages Het vaststellen van canonpercentages bij de herziening van erfpachtcontracten
Canonpercenages He vassellen van canonpercenages bij de herziening van erfpachconracen Juli 23 SBV School of Real Esae Drs. L.B. Uienbogaard Drs. J.P. Traudes Inhoud Blz. 1. Inleiding... 3 2. Toeliching
Nadere informatieIn de wetenschap dat. Bijdragen uit de wetenschap over de bedrijfseconomische toekomst van de verzekeringssector. juni 2012
juni 2012 Bijdragen uit de wetenschap over de bedrijfseconomische toekomst van de verzekeringssector Amsterdam Centre for Insurance Studies 2 Inhoud Inleiding 5 Verzekeraars en pensioenen 6 door prof.
Nadere informatieBIJLAGE B BIJ METHODEBESLUIT
Nederlandse Mededingingsauoriei BIJLAGE B BIJ METHODEBESLUIT Nummer 10213-46 Beref zaak: Mehodebeslui TenneT derde reguleringsperiode Onderwerp: Beschrijving van de mehode o vasselling van de x-facor en
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO
Correcievoorschrif VWO 009 ijdvak wiskunde A, He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de beoordeling
Nadere informatieDe Belastingsgrondslag van Registratierechten
De Belasingsgrondslag van Regisraierechen Soor Fiscaliei Seunun Beleidsrelevan onderzoek Besuurlijke Organisaie laanderen De Belasingsgrondslag van Regisraierechen (oorloige versie: mag nie versreid worden
Nadere informatieExamen VWO. Wiskunde B1,2 (nieuwe stijl)
Wiskunde B,2 (nieuwe sijl) Examen VW Voorbereidend Weenschappelijk nderwijs Tijdvak Donderdag 22 mei 3.30 6.30 uur 20 03 Voor di examen zijn maximaal 86 punen e behalen; he examen besaa ui 9 vragen. Voor
Nadere informatieNoordhoff Uitgevers bv
a b c d e a Analyse De omze was in 987 ongeveer, miljard (de recher as) De wins was ongeveer 6 miljoen (linker as) 6 miljoen 6 miljoen = %, % Er is sprake van verlies als de wins/verlies-grafiek negaief
Nadere informatieEindexamen wiskunde A1-2 vwo I
Eindexamen wiskunde A- vwo 009 - I Beoordelingsmodel Vraag Anwoord Scores Emissierechen maximumscore 3 Mogelijkheid kos 50 000 euro Mogelijkheid lever 50 000 euro aan emissierechen op Mogelijkheid kos
Nadere informatieFibbe Advocaten. Wilhelminastraat 66. 2011 VP Haarlem
Fibbe Advocaen Wilhelminasraa 66 2011 VP Haarlem Wij, Fibbe Advocaen e Haarlem, doen ons bes om u zoveel mogelijk van diens e zijn. Daarom willen wij u vragen mee e werken aan een klanevredenheidsonderzoek.
Nadere informatieHoofdstuk 2 - Formules voor groei
Moderne wiskunde 9e ediie Havo A deel Uiwerkingen Hoofdsuk - Formules voor groei bladzijde 00 V-a = 08, ; 870 08, ; 70 0, 8; 60 00 00 870 70 08,, gemiddeld 0,8 b De beginhoeveelheid is 00 en de groeifacor
Nadere informatiePagina. Ons /243 kenmerk: Zaaknummer: /Methodebesluiten TenneT vanaf 2014 Reguleringsmethode TenneT TSO B.V.
Pagina /8 Muzensraa 4 25 WB Den Haag Posbus 6326 2500 BH Den Haag T 070 722 20 00 F 070 722 23 55 info @acm.nl www.acm.nl www.consuwijzer.nl Ons 04065/243 enmer: Zaanummer: 04065/Mehodebesluien TenneT
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO 2015
Correcievoorschrif VWO 205 ijdvak wiskunde C He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de beoordeling
Nadere informatieInvesteringsbeslissingen
Inveseringsbeslissingen 1. Begrippen 1.1. Wa is inveseren? Een dadelijke (zekere) beschikbare koopkrach inruilen egen: 1. een oekomsige onzekere inkomenssroom; 2. besparingen van uigaven; 3. een nie-financieel
Nadere informatieOnderzoeksverslag: Risicomarge van uitvaartverzekeraars: de kasstroommethode voor de schatting van toekomstige kapitaalvereisten.
Onderzoeksverslag: Risicomarge van uivaarverzekeraars: de kassroommehode voor de schaing van oekomsige kapiaalvereisen. Aueurs: Dr. P. Bors AAG & M. Bors MSc Daum: Sepemr 2018 Inhoud 1. Inleiding... 2
Nadere informatiewiskunde A bezem havo 2017-I
Disribuieriem Een disribuieriem is een geribbelde riem die in een moderne verbrandingsmoor van een auo zi. Zo n riem heef en opziche van een keing voordelen: hij maak minder lawaai en er is geen smering
Nadere informatieBIJLAGE B BIJ ONTWERP-METHODEBESLUIT
Nederlandse Mededingingsauoriei BIJLAGE B BIJ ONTWERP-METHODEBESLUIT Nummer 0235-8 Beref zaak: Mehodebeslui TenneT derde reguleringsperiode Inhsopgave Inleiding... 2 Bepalen oegesane oale inkomsen... 3
Nadere informatieHet effectief tarief van de transactiekosten op de aankoop van de eigen zelfbewoonde woning
He effecief arief va de rasaciekose op de aakoop va de eige woig Seupu Beleidsreleva oderzoek Besuurlijke Orgaisaie Vlaadere Spoor Fiscaliei ber.brys@hoge.be He effecief arief va de rasaciekose op de aakoop
Nadere informatieRekenen banken te veel voor een hypotheek?
Rekenen banken e veel voor een hypoheek? J.P.A.M. Jacobs en L.A. Toolsema Me enige regelmaa word door consumenen en belangenorganisaies gesuggereerd da banken de hypoheekrene onmiddellijk naar boven aanpassen
Nadere informatieManu De Backer en Carlos De Backer
service-oriened archiecure Inleiding in BPMN Karakerisieken en mogelijkheden van de modelleringsaal Bedrijfsprocessen kunnen beschreven worden aan de hand van de gesandaardiseerde grafische noaie Business
Nadere informatieTijdelijke inpasmethode werkzame beroepsbevolking
Cenraal Bureau voor de aisiek Divisie Macro-economische saisieken en publicaies ecor Onwikkeling en onderseuning Posbus 4000 70 JM Voorburg Tijdelijke inpasmehode werkzame beroepsbevolking Ria Okkerse-Ruienberg,
Nadere informatieOefeningen Elektriciteit I Deel Ia
Oefeningen Elekriciei I Deel Ia Di documen beva opgaven die aansluien bij de cursuseks Elekriciei I deel Ia ui he jaarprogramma van de e kandidauur Indusrieel Ingenieur KaHo Sin-Lieven.. De elekrische
Nadere informatieBIJLAGE A BIJ BESLUIT
Diens uivoering en oezich Energie BIJLAGE A BIJ BESLUIT Nummer: 100947-183 Beref: Bereeningsmodel bij beslui o vasselling van de mehode o vasselling van de walieiserm ingevolge ariel 41, eerse lid, van
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO. Wiskunde A1,2 (nieuwe stijl)
Wiskunde A, (nieuwe sijl) Correcievoorschrif VWO Voorbereidend Weenschappelijk Onderwijs 0 0 Tijdvak Inzenden scores Uierlijk op juni de scores van de alfabeisch eerse vijf kandidaen per school op de daaroe
Nadere informatieBIJLAGE A BIJ ONTWERP-METHODEBESLUIT
Diens uivoering en oezich Energie BIJLAGE A BIJ ONTWERP-METHODEBESLUIT Nummer: 100947- Beref: Bijlage A bij beslui o vasselling van de mehode o vasselling van de walieiserm ingevolge ariel 41, eerse lid,
Nadere informatieExamen beeldverwerking 10/2/2006
Richlijnen Examen beeldverwerking 10/2/2006 Di is een gesloen boek examen. Communicaieapparauur en beschreven of bedruk papier of andere voorwerpen zijn dus nie oegelaen. Schrijf je naam op elk blad. Schrijf
Nadere informatieStudiekosten of andere scholingsuitgaven
Bij voorlopige aanslag inkomsenbelasing 2013 IB 275-1T31FD Volg u in 2013 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen voor een EVC-procedure (Erkenning Verworven Compeenies)?
Nadere informatieStudiekosten of andere scholingsuitgaven
12345 20 Aanvullende oeliching Bij voorlopige aanslag inkomsenbelasing 20 Volg u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Dan mag u de uigaven hiervoor, zoals lesgeld en de uigaven
Nadere informatieLeveringsvoorwaarden voor werken van beeldende kunst Beroepsvereniging van Beeldende Kunstenaars BBK Amsterdam
Leveringsvoorwaarden voor werken van beeldende kuns Beroepsvereniging van Beeldende unsenaars BB Amserdam Gedeponeerd er griffie van de Arrondissemens-Rechbank e Amserdam d.d. 23-6-1983 onder nummer 174/1983
Nadere informatieBIJLAGE B BIJ ONTWERP-METHODEBESLUIT
Nederlandse Mededingingsauoriei BIJLAGE B BIJ ONTWERP-METHODEBESLUIT Nummer: 102282-1 Beref zaa: Bijlage B bij beslui o vasselling van de mehode o vasselling van de walieiserm ingevolge ariel 41, eerse
Nadere informatieDe Woordpoort. De besteksverwerker van Het Digitale Huis
De Woordpoor De beseksverwerker van He Digiale Huis Een STABU-beseksverwerker zonder weerga. Verfrissend eenvoudig en och me meer mogelijkheden dan welke andere beseksverwerker ook. Zeer uigebreide mogelijkheden
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO
Correcievoorschrif VWO 2007 ijdvak 2 wiskunde A,2 He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de
Nadere informatieUitslagen voorspellen
Eindexamen vwo wiskunde A pilo 04-I Vraag Anwoord Scores Uislagen voorspellen maximumscore 3 De afsand ussen Wilders en Thieme is 4 De conclusie: nie meer dan wee maal zo groo maximumscore 3 Bij gelijke
Nadere informatieDeel 2. Basiskennis wiskunde
Deel 2. Basiskennis wiskunde Vraag 26 Definieer de funcie f : R R : 7 cos(2 ). Bepaal de afgeleide van de funcie f in he pun 2π/2. (A) f 0 ( 2π/2) = π (B) f 0 ( 2π/2) = 2π (C) f 0 ( 2π/2) = 2π (D) f 0
Nadere informatieWind en water in de Westerschelde. Behorende bij de Bacheloropdracht HS
Behorende bij de Bacheloropdrach HS Door: Julia Berkhou Lena Jezuia Sephen Willink Begeleider: Prof.dr. A.A. Soorvogel Daum: 17 juni 2013 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Achergrondinformaie 3 2.1 He geij.................................
Nadere informatieHoofdstuk 6: Draadloze communicatie
Elekronica: Tweede kandidauur indusrieel ingenieur 1 Hoofdsuk 6: Draadloze communicaie 1: Principewerking He is de bedoeling in di hoofdsuk de elemenaire principes van draadloze communicaie e besuderen.
Nadere informatieToelichting Hoe gebruikt u deze toelichting? Correspondentieadres Wat is een schenking? Voor meer ontvangers samen aangifte doen
2011 Toeliching Aangife schenkbelasing Di is een oeliching bij he formulier Aangife schenkbelasing. Deze oeliching besaa ui vier onderdelen: A Algemene informaie over de schenkbelasing B Uileg bij de vragen
Nadere informatieGebruik van condensatoren
Gebruik van condensaoren He spanningsverloop ijdens he laden Als we de schakelaar s sluien laden we de condensaor op. De condensaorspanning zal oenemen volgens een exponeniële funcie en de spanning over
Nadere informatiewiskunde A pilot vwo 2015-I
Piramiden maximumscore a = en x =,5 geef h = 6,5 (dm) De oppervlake van he grondvlak is,5,5 = 6, 5 (dm²) De inhoud is 6, 5 6,5 4 (dm³) ( nauwkeuriger) maximumscore 4 I = x (9 x ) geef di 6 d = x x x x
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO. Wiskunde A1,2 (nieuwe stijl)
Wiskunde A, (nieuwe sijl) Correcievoorschrif VWO Voorbereidend Weenschappelijk Onderwijs 0 03 Tijdvak Inzenden scores Vul de scores van de alfabeisch eerse vijf kandidaen per school in op de opisch leesbare
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO
Correcievoorschrif VWO 2007 ijdvak 2 wiskunde A,2 He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de
Nadere informatiePrivacy en cloud computing
legale kaders Privacy en cloud compuing Beveiliging van persoonsgegevens in de cloud E-mail leen zich goed als cloudservice. He voordeel is da de ICT-afdeling geen eigen mailserver hoef op e zeen, wa efficiëner
Nadere informatieCorrectievoorschrift HAVO 2017
Correcievoorschrif HAVO 207 ijdvak oud programma wiskunde A He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 AanIeveren scores Regels
Nadere informatieOnderzoek naar waarschuwingsniveaus voor de dekkingsgraad op marktwaardebasis
Onderzoek naar waarschuwingsniveaus voor de dekkingsgraad op markwaardebasis Jasper Holke Klein Juni 2009 Vrije Universiei Faculei der Exace Weenschappen Sudieriching Bedrijfswiskunde en Informaica De
Nadere informatieOverzicht. Inleiding. Classificatie. NP compleetheid. Algoritme van Johnson. Oplossing via TSP. Netwerkalgoritme. Job shop scheduling 1
Overzich Inleiding Classificaie NP compleeheid Algorime van Johnson Oplossing via TSP Newerkalgorime Job shop scheduling 1 Inleiding Gegeven zijn Machines: M 1,,..., M m Taken: T 1, T 2,... T n Per aak
Nadere informatieBelasting en schenken 2012
Belasing en schenken 2012 Krijg u een schenking? Dan moe u misschien schenkbelasing bealen. Doe u een schenking? Dan kun u die schenking mogelijk als gif van de belasing afrekken. In deze brochure lees
Nadere informatieEindexamen wiskunde B1 vwo I
indeamen wiskunde B vwo 009 - I Over een parabool gespannen In figuur is de grafiek van de funcie f me f ( ) = 3 geekend. Tussen wee punen en S die even ver van O op de -as liggen, word denkbeeldig een
Nadere informatieBelasting en schenken 2013
Belasing en schenken 2013 Krijg u een schenking? Dan moe u misschien schenkbelasing bealen. Doe u een schenking? Dan kun u die schenking mogelijk als gif van de belasing afrekken. In deze brochure lees
Nadere informatieOplossingen van de oefeningen
Oplossingen van de oefeningen Module ) Gegeven x[n] =,7 n. Als de bemonseringsfrequenie gelijk is aan khz, welke analoge ijdsconsane kom dan overeen me deze discree exponeniële? x[n] =,7 n = e n,7 = e
Nadere informatieBijlage 1 De methode van de doelmatigheidskorting en rekenvolume
Bijlage De mehode van de doelmaigheidskoring en rekenvolume Bijlage bij he beslui van 3 sepember 200 me kenmerk 03096_/22.BT83. Inleiding... 2 2 Toegesane Toale Inkomsen...3 2. Algemene bepaling Toale
Nadere informatieSimulatiestudie naar Methodebreuken in het Onderzoek Verplaatsingen in Nederland
Simulaiesudie naar Mehodebreuken in he Onderzoek Verplaasingen in Nederland Bianca Wouers Cenraal Bureau voor de Saisiek bias@cbs.nl Jan van den Brakel Cenraal Bureau voor de Saisiek jbrl@cbs.nl Bijdrage
Nadere informatieTentamen Golven en Optica
Tenamen Golven en Opica woensdag 9 juni 011, 15.00-18.00 uur Maak elke opgave op een apar vel voorzien van uw naam en sudennummer. Gebruik van een (grafische) rekenmachine is oegesaan. Verdeel uw ijd opimaal
Nadere informatieWat is een training? Het doel van een trainingssessie is om met het team en de spelers vastgestelde doelstellingen te bereiken.
Wa is een raining? He doel van een rainingssessie is om me he eam en de spelers vasgeselde doelsellingen e bereiken. De doelselling van de raining bepaal de inhoud van de rainingssessie. De keuze van de
Nadere informatie40 = = Kruislings vermenigvuldigen geeft 40( c + 3) = 100 c waaruit volgt dat
Kern Analyse 00 ( + 0) 00 a = 0 geef S = =. We zoeken de oplossing van de vergelijking S = 85. Oplossen + 0+ 3 + 3 lever = 7. b ijd (uren) 0 3 7 7 57 percenage S 0 50 70 80 90 95 c S 80 60 40 0 O 0 0 30
Nadere informatieTentamen ELEKTRISCHE OMZETTINGEN (ET3 019)
1 Tenamen ELEKTRISCHE OMZETTINGEN (ET3 019) gehouden op maandag, 30 okober 2000 van 9.00 o 12.00 uur Di enamen besaa ui 6 bladzijden me 5 opgaven. Beanwoord en beargumeneer alle vragen kor en bondig. Begin
Nadere informatieStudiekosten of andere scholingsuitgaven
12345 Aanvullende oeliching bij aangife inkomsenbelasing IB 266-1T02FD (2464) Sudiekosen of andere scholingsuigaven Volgde u in een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Dan mag u de uigaven
Nadere informatieHet wiskunde B1,2-examen
Ger Koole, Alex van den Brandhof He wiskunde B,2 examen NAW 5/4 nr. 2 juni 2003 65 Ger Koole Faculei der Exace Weenschappen, Afdeling Wiskunde, Vrije Universiei, De Boelelaan 08 a, 08 HV Amserdam koole@cs.vu.nl
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO 2015
Correcievoorschrif VWO 205 ijdvak wiskunde C (pilo) He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor
Nadere informatieEvolueren met portfoliomonitoring
sofware-engineering Evolueren me porfoliomonioring Toolki analyseer en visualiseer sofwaresysemen Door gebrek aan inzich beschouwen bedrijven hun sofwareporfolio vaak als weerbarsige en onbeheersbare doos
Nadere informatieAnaloge Elektronika 1 DE SCHMITT TRIGGER
Analoge Elekronika DE SCHMITT TIGGE Een Schmi rigger is een komparaor me hyseresis. Ne zoals bij een komparaor is de ingang een analoog signaal, erwijl de uigang een digiaal signaal is. De uigangsspanning
Nadere informatieDit tentamen bestaat uit 5 opgaven, die nagenoeg even zwaar beoordeeld zullen worden.
Maeriaalmodellen Faculei : Werkuigbouwkunde Daum : 18 augusus 1997 Tijd : 9.00-12.00 uur Di enamen besaa ui 5 opgaven, die nagenoeg even zwaar beoordeeld zullen worden. Eerse-jaars sudenen maken de muliple-choice
Nadere informatiehaarlemmerolie van de IT? Tobias Kuipers en Per John
Complexiei onder conrole, kosen inzichelijk? Naar een diensbare Gezien de populariei van is he goed eens erug e gaan naar de basis en e kijken naar wa SOA eigenlijk is, wa de redenen zijn om he in e voeren,
Nadere informatieStudiekosten en andere scholings uitgaven
11 IB 185-1T11FD Sudiekosen en andere scholings uigaven Volgde u in 2011 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Dan mag u de uigaven hiervoor, zoals lesgeld en de uigaven voor boeken, afrekken
Nadere informatieUitwerkingen Toets 1 IEEE, Modules 1 en 2
Uiwerkingen Toes IEEE, Modules en Daum: 9 sepember 007 Tijd: 0.40.0 (90 minuen) Opgave I) Di is een warmmakerje. In woorden is V is de serieschakeling van, en (de parallelschakeling van 3 en 4) of V =
Nadere informatieDigitale Systeem Engineering 1
Digiale Syseem Engineering 1 Week 5 Timing, daaoverdrach Jesse op den Brouw DIGSE1/2017-2018 Timing (revisied) Een verandering op de ingang van een componen geef als resulaa een verandering op de uigang.
Nadere informatieWerkdocument van de Commissie
RAAD VAN DE ROPESE UNIE Brussel, 23 mei 2007 (25.05) (OR. en) Inerinsiuioneel dossier: 2006/0039 (CNS) 9851/07 ADD 2 FIN 239 RESPR 5 CADREFIN 32 NOTA I/A-PUNT - ADDENDUM 2 van: he secreariaa-generaal van
Nadere informatieTentamen WISN102 Wiskundige Technieken 2 Do 2 feb :30 11:30
Normering Tenamen WISN12 Wiskundige Technieken 2 Do 2 feb 217 8:3 11:3 voor 4 p vragen (andere vragen naar rao: 4p Goed begrepen en goed uigevoerd me voldoende oeliching, evenueel enkele onbelangrijke
Nadere informatie. Tijd 75 min, dyslecten 90min. MAX: 44 punten 1. (3,3,3,3,2,2p) Chemische stof
RUDOLF STEINERCOLLEGE HAARLEM WISKUNDE HAVO CM/EM T112-HCMEM-H579 Voor elk onderdeel is aangegeven hoeveel punen kunnen worden behaald. Anwoorden moeen alijd zijn voorzien van een berekening, oeliching
Nadere informatieSoftwarearcheologie als basis voor strategie
sofware legacy Besuurlijke grip op sofware Sofwarearcheologie als basis voor sraegie Als he managemen grip wil krijgen op de sofware binnen de organisaie, kan onderzoek door onafhankelijke expers uikoms
Nadere informatieExamen beeldverwerking 30/1/2013
Richlijnen Examen beeldverwerking 30//03 Di is een gesloen boek examen. Communicaieapparauur en beschreven of bedruk papier of andere voorwerpen zijn dus nie oegelaen. Schrijf je naam op elk blad. Schrijf
Nadere informatieAntwoordmodel VWO wa II. Speelgoedfabriek
Anwoordmodel VWO wa 00-II Anwoorden Speelgoedfabriek Voorwaarde II hoor bij immeren Voor immeren zijn 60x + 40y minuen nodig Voor immeren zijn 80 uur dus 4800 minuen beschikbaar 60x + 40y 4800 kom overeen
Nadere informatieExamen VWO. Wiskunde A1,2 (nieuwe stijl)
Wiskunde A1,2 (nieuwe sijl) Examen VWO Voorbereidend Weenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 28 mei 13.30 16.30 uur 20 02 Voor di examen zijn maximaal 90 punen e behalen; he examen besaa ui 20 vragen.
Nadere informatieTesten aan de voorkant
esen als kriische Tesen aan de voorkan Opimaal rendemen halen ui s De meese organisaies zien esen als noodzakelijke en effecieve maaregel om de kwaliei van sysemen e bepalen en fouen erui e halen voorda
Nadere informatiewiskunde A vwo 2015-I
wiskunde A vwo 05-I Diabeesrisicoes maximumscore 4 He aanal personen me verborgen diabees is binomiaal verdeeld me n = 400 en p = 0, 0 P( X 00 ) = P( X 99 ) Beschrijven hoe di me de GR berekend word De
Nadere informatieBijverdiensten of inkomsten als freelancer, alfahulp, artiest of beroepssporter
bij aangife inkomsenbelasing 2011 11 U verbouwde bijvoorbeeld een pand, zoda er afzonderlijke apparemenen zijn onsaan die u verkoch of nog gaa verkopen. he voor en minse 30% zelf uivoeren van groo onderhoud
Nadere informatieten deze handelend als schriftelijk gevolmachtigde van:
1 Abma Schreurs Advocaen Noarissen Waerlandlaan 52, Purmerend Posbus 575 1440 AN Purmerend T 088 433 43 33 F 088 433 43 00 info@abmaschreurs.nl RC/2011.003068.01/JA/JA 1 VESTIGING OPSTALRECHT Op éénenderig
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opgave Tsunami maximumscore 4 Voor de zwaare-energie van de waerberg geld: Ez = mgh. Voor de massa van he waer m geld: m= ρv. Voor he volume van de waerberg geld: V = bh. 3 3 3 Invullen lever: V = 00 0
Nadere informatieHet wiskunde B1,2-examen
Ger Koole, Alex van den Brandhof He wiskunde B,2 examen NAW 5/4 nr. 2 juni 2003 65 Ger Koole Faculei der Exace Weenschappen, Afdeling Wiskunde, Vrije Universiei, De Boelelaan 08 a, 08 HV Amserdam koole@cs.vu.nl
Nadere informatieNEMO: CPB s energievraagmodel tussen top-down en bottom-up
NEMO: CPB s energievraagmodel ussen op-down en boom-up P ETER MULDER * Samenvaing Di arikel doe verslag van he doorrekenen van vier beleidsscenario s me behulp van NEMO, he Nederlandse energievraagmodel
Nadere informatieSTICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM. Protocol Collegiale Visitaties
1 STICHTING HET ZELFSTANDIG GYMNASIUM Proocol Collegiale Visiaies Inleiding Aanleiding projec collegiale visiaie De gymnasia van de SHZG werken seeds inensiever samen aan de kwaliei van de gymnasiumopleiding,
Nadere informatieUniversiteit Twente - Faculteit der Elektrotechniek. Tentamen INLEIDING ELEKTRISCHE ENERGIETECHNIEK (124177)
Universiei Twene - Faculei der Elekroechniek Tenamen INLEIDING ELEKTRISCHE ENERGIETECHNIEK (124177) gehouden op woensdag 10 mei 2000 van 13.30 o 17.00 uur Di enamen besaa ui 6 bladzijden me 6 opgaven.
Nadere informatieHoofdstuk 4. Opdracht 4.16. Algemene oplossing: Algemene oplossing: n 1 1 2 n 1 7/2. Algemene oplossing: + = + ( ) Algemene oplossing: Opdracht 4.
Hoofdsuk Opdrch.6 k x + xk = = r = Algemee oplossig: k r xk = + xk = + / k xk = + k 9 7 x = x + 7 x + x = 7 x x = + + + 7 = r = Algemee oplossig: r 7/ x = + x = + / x = 7 c α α ( α α ) x = x x x x = x
Nadere informatieHerziening van de WWB-raming voor het Centraal Economisch Plan 2012
Herziening van de WWB-raming voor he Cenraal Economisch Plan 2012 CPB Achergronddocumen Maar 2012 Gijs Roelofs 1 Samenvaing In di CPB Achergronddocumen word een nieuwe ramingsregel voor he bijsandsvolume
Nadere informatieBij het bewerken van plaatmateriaal ontstaat vaak de situatie dat materiaal langs
12_DRUK_nr2_2005 19-04-2005 11:33 Pagina 12 Druk op de INLEIDING Bij he bewerken van plaamaeriaal onsaa vaak de siuaie da maeriaal langs een radius moe bewegen. Meesal heef men dan van doen me he maken
Nadere informatieCorrectievoorschrift VWO 2014
Correcievoorschrif VWO 04 ijdvak wiskunde A (pilo) He correcievoorschrif besaa ui: Regels voor de beoordeling Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores Regels voor de
Nadere informatieBijverdiensten of opbrengsten als freelancer, gastouder, artiest of beroepssporter
bij aangife inkomsenbelasing 2014 voor buienlands belasingplichigen IB 264-1T41FD BUI Bijverdiensen of opbrengsen als Werke u in 2014 als freelancer of gasouder of had u bijverdiensen? Selde u een beziing,
Nadere informatieStudiekosten en andere scholings uitgaven
20 Aanvullende oeliching bij aangife inkomsenbelasing 20 IB 266-1T12FD (2576) Sudiekosen en andere scholings uigaven Volgde u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen
Nadere informatieEindexamen wiskunde A1-2 vwo 2007-II
Beoordelingsmodel Vakanies maximumscore 4 De aanallen inerneboekingen zijn resp. 288, 846, 258 2 Da is samen 392 He anwoord 48 (%) 2 maximumscore 3 Er moe gekeken worden naar een groe waarde van He inzich
Nadere informatieVan metadata naar kennis
meadaa Een onologie creëren me Topic Maps Van meadaa naar kennis Soms zijn meadaa e beperk om een documen gemakkelijk erug e vinden en zouden de meadaa eigenlijk me meer kennis verrijk moeen worden. Me
Nadere informatieStudiekosten en andere scholings uitgaven
bij aangife inkomsenbelasing 20 IB 266-1TFD (2576) Sudiekosen en andere scholings uigaven Volgde u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen voor een EVCprocedure (Erkenning
Nadere informatieAntwoordmodel VWO 2003-I wiskunde A (oude stijl) Levensduur van koffiezetapparaten. Maximumscore 4 1 Na 2,5 jaar zijn er ,99 0,97 apparaten 1
Anwoordmodel VWO 3-I wiskunde A (oude sijl) Levensduur van kfiezeapparaen Na,5 jaar zijn er 5,99,97 apparaen Na 3,5 jaar zijn er 5,99,97,87 apparaen He verschil hierussen bedraag 87 apparaen de kansen,99
Nadere informatieStudiekosten of andere scholings uitgaven
20 Aanvullende oeliching bij aangife inkomsenbelasing 20 Sudiekosen of andere scholings uigaven Volgde u in 20 een opleiding of een sudie voor uw (oekomsige) beroep? Of had u kosen voor een EVCprocedure
Nadere informatieBIJLAGE A METHODEBESLUIT
Diens uivoering en oezich Energie BIJLAGE A METHODEBESLUIT Nummer: 101155-44. Beref: Bijlage A bij he beslui o vasselling van de mehode van de koring er bevordering van de doelmaige bedrijfsvoering voor
Nadere informatiefaseverschuiving wisselstroomweerstand frequentieafhankelijk weerstand 0 R onafhankelijk spoel stroom ijlt 90 na ωl toename met frequentie ELI 1 ωc
6.2.5 ergelijking faseverschuiving wisselsroomweersand frequenieafhankelijk weersand 0 onafhankelijk spoel sroom ijl 90 na ω oename me frequenie E condensaor sroom ijl 90 voor ω afname me frequenie E Fasordiagramma
Nadere informatieExamen VWO. Wiskunde B1 (nieuwe stijl)
Wiskunde B (nieuwe sijl) Examen VW Voorbereidend Weenschappelijk nderwijs Tijdvak Donderdag 22 mei 3.30 6.30 uur 20 03 Voor di examen zijn maximaal 83 punen e behalen; he examen besaa ui 20 vragen. Voor
Nadere informatieLogaritmen, Logaritmische processen.
PERIODE Lineaire, Kwadraische en Exponeniele funcies. Logarimen. Logarimen, Logarimische processen. OPDRACHT 1 Gebruik je (G)RM voor de berekening van: 1) log 2) log 0 3) log 00 4) log 000 5) log 1 6)
Nadere informatieMaster data management
meadaa Maser daa Aanpak voor opzeen van maserdaa-programma De kwaliei van de oenemende hoeveelheid daa in ondernemingen is van groo belang. Om die kwaliei e waarborgen kan maser daa worden oegepas. De
Nadere informatieHoofdstuk 3 Exponentiële functies
Havo B deel Uiwerkingen Moderne wiskunde Hoofdsuk Eponeniële funies ladzijde 6 V-a Door zih in weeën e delen vermenigvuldig he aanal aeriën per ijdseenheid zih seeds me een faor is de eginhoeveelheid,
Nadere informatieUw auto in 3 simpele stappen
Uw auo in 3 simpele sappen 1 Als financieringsmaaschappij van Fia Group Auomobiles SA is Fia Financial Soluions als geen ander op de hooge van he Ialiaanse auoaanbod. Daarnaas beschik Fia Financial Soluions
Nadere informatie