Vergelijking RAS for Project

Transcriptie

1 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directraat-Generaal Rijkswaterstaat Buwdienst Rijkswaterstaat <D pi : / 02. ^MZ- Vergelijking RAS fr Prject In het kader van Kennisntwikkeling WBR

2

3 BIBLITHEEK BUWDIENST RIJKSWATSRSTAAT NR. Buwdienst Rijkswaterstaat 3502 LA Utrecht AN ECN KEMA CMPANY Ntitie Aan Van Referentie Datum nderwerp L.S. Mart Janssen, Buwdienst RWS Henk Wels, NRG KWBR :30 Vergelijking RAS-Prject fr prject 1 Inleiding De Buwdienst Rijkswaterstaat (BWD) en NRG hebben de pakketten 'RAS-Prject' en '@RISK fr prject' vergeleken. Beide rganisaties hebben ervaring met RAS-Prject: BWD past RAS-Prject te in het kader van een risic-evaluatie van civiele werken met betrekking tt drlptijd NRG heeft RAS-Prject tegepast in het kader van de berdeling van revisies van Elektriciteitsprduktie eenheden. Met name NRG heeft enige nadelen van RAS-Prject gecnstateerd, die wellicht met het fr prject kunnen wrden weggenmen. Het betreft hier de tijdschaal in RAS (minimaal weken), de nmgelijkheid m met planningspakketten te cmmuniceren, etc. Vr de Buwdienst geldt naast de genemde bezwaren nder meer de beperkingen van het aantal bijzndere gebeurtenissen, het crreleren daarvan, en beperkingen in de vrijheid van het evalueren van willekeurige variabelen. Derhalve is in samenwerking tussen BWD en NRG een vergelijking tussen beide pakketten uitgeverd: er is infrmatie vergaard ver de beide sftwarepakketten; de key features zijn geanalyseerd; er is een vrbeeld met beide pakketten drgerekend; er wrden aanbevelingen gedaan vr het gebruik van beide pakketten. Als vrbeeld is eenvudigheidshalve het bij RAS-Prject 3.0 meegeleverde vrbeeld genmen. In dit vrbeeld zijn echter niet alle key features van RAS aanwezig, maar het met name gericht p bijzndere gebeurtenissen. De versies van de gebruikte sftware fr Prject Prfessinal (Palisade Crp.), in cmbinatie met MS Prject 4.1 (Micrsft Crp.) RAS-Prject 4.0 (CIT-Grup) Buwdienst Rijkswaterstaat 1 van 4 Nuclear Research Hfdafdeling Waterbuw & Cnsultancy Grup

4 2 Key features In nderstaande tabel is een vergelijking van de key-features van beide pakketten weergegeven. Beschrijving Te mdelleren variabelen Mdellering van planningen Crrelaties tussen parameters Mdelleren van nzekerheden in parameters fr Prject in cmbinatie met Micrsft Prject Drlptijd, beschikbare persnele middelen. Planningen zijn in de grafische weergave p het scherm te wijzigen. Crrelatie tussen alle parameters kunnen individueel wrden vastgelegd. nduidelijk he grepen gecrreleerd kunnen wrden. Maakt nderscheid in: Drlptijd Persnele middelen (kwantiteit en heveelheid) Taken Bijzndere gebeurtenissen zijn te mdelleren als activiteiten met een bepaalde kans van ptreden. Met IFstatements kunnen persnele middelen, drlptijd etc. wrden aangepast als functie van andere variabelen. Trnad-diagram p basis van regressie f crrelatie tussen in en uitverparameters. Dminante risic's Te bepalen via scenari analyse. Scenari analyse Typische planningsaspecten Grafische weergave resultaten meerdere scenari's (parameterwaarden) in een run dr te rekenen. Hierdr wrdt duidelijk welke (cmbinatie van) parameters een waarde (b.v. 75 % van het maximum) bepalen. Standaard GANTT chart, echter k PERT, gebruik van persnele middelen, etc. Micrsft prject kan 'levellen', d.w.z. de planning autmatisch aanpassen aan beschikbaarheid persnele middelen. Histgram van elke variabele f trendkaart (range van waarden in de tijd). RAS-Prject pbuw van kstenpsten dr de gebruiker aan te geven (aantal risicbrnnen en naamgeving). Relaties tussen aktiviteiten leggen mbv numerieke inver tabel. Per type nzekerheid kunnen grepen wrden aangemaakt waarmee parameters gemakkelijk en verzichtelijk gecrreleerd kunnen wrden. Standaard ptie vr crrelatie duur en ksten. Maakt nderscheid in risic naar: duur prijs heveelheid bijzndere gebeurtenissen zelf te te vegen risic-brnnen Geveligheid p basis van crrelatie tussen in- en uitverparameters. Geveligheid kan per parameter k grafisch wrden weergegeven (tijd/geld als functie van inverparameter) Tabel waarin per risic de bijdrage aan de ttale nzekerheid wrdt weergegeven (verklaring heveelheid variantie?). Een dergelijke analyse is niet mgelijk met RAS-Prject. Standaard GANTT chart. (Vldende ruime) vrselectie van beschikbare grafische weergave van de resultaten. Buwdienst Rijkswaterstaat Hfdafdeling Waterbuw 2 van 4 Nuclear Research & Cnsultancy Crup

5 3 Ervaringen De ervaringen die met beide pakketten in de beperkte beschikbare tijd zijn pgedaan zijn als vlgt samen te fr Prject in cmbinatie met Micrsft werkt erg intu'rtief en is daarmee gemakkelijk te gebruiken. Het zwaartepunt van het leertraject ligt in het leren werken met Micrsft Prject. Met het pakket is een zeer flexibele mdellering mgelijk. Kansdichtheidsfuncties kunnen p verschillende plaatsen vr zeer verschillende variabelen wrden ingeverd. Het inveren van crrelaties is tussen variabelen is mgelijk, maar met veel variabelen is het niet eenvudig m verzicht te huden, mdat alle variabelen in een crrelatiematrix kmen te staan. Systeem is erg instabiel als gevlg van de add-ins in de Windws mgeving. Je krijgt p een gegeven mment wel redelijk dr wat je wel en niet kunt den. Meerdere prgramma's in een Windws-mgeving kennen dit prbleem ("this prgram had a fatal errr"). Fut-bdschappen zijn ndrzichtig. Uitwisseling van gegevens (met bijvrbeeld Best-Fit van Palisade vr het "fitten" van verdelingen, Excel vr het uitveren van verdere berekeningen f inver vanuit andere prgramma's, Wrd vr de rapprtage inclusief plaatjes) is een sterk pluspunt. RAS-Prject Vrijheid en snelheid waarmee een financiele mdellering kan wrden pgezet, een aantal standaard mdelleerpties (bijvrbeeld mbilisatietijd) en de mgelijkheid tt het aanbrengen van aparte grepen met gecrreleerde variabelen zijn sterke punten. Naast de geprgrammeerde mgelijkheden van het pakket wrdt er weinig tt geen flexibiliteit gebden. Inveren van (grtere/cmplexere) planningen is erg lastig. In feite meten handmatige subplanningen wrden "pgerld". Er is een mgelijkheid m planningen van uit MS Prject in te veren, maar daarbij verlies je infrmatie en meten swies financiele gegevens ng wrden ingeverd. Als niet windws applicatie is de uitwisseling van gegevens bewerkelijk. Het prgramma is snel en zeer stabiel. 4 Vrbeeldprject Gezien de tch redelijk ver uiteenlpende verschillen in mgelijkheden tussen beide pakketten is als het te evalueren prject gekzen vr het demnstratieprject dat bijgeleverd wrdt bij RAS-Prject. Hierin is kmt een belangrijk deel van de functinaliteit van RAS-Prject naar vren zdat een vergelijking mgelijk is: planningsaspecten met relaties tussen de uit te veren aktiviteiten brnnen van risic inclusief ngewenste gebeurtenissen bepaling van dminante bijdrage aan risic's. In nderling verleg is afgesprken dat NRG het demnstratieprject van RAS in MS Prject invert en (apart) rapprteert. De afdeling Risic-analyse rekent dit dr met RAS-Prject. Vr details wrdt verwezen naar de betreffende rapprtage(s) (BWD RWS rapprt 'KWBR99-004' vr de evaluatie van RAS-Prject en NRG rapprt ' RDA/hcw' vr de evaluatie fr prject). Buwdienst Rijkswaterstaat Hfdafdeling Waterbuw 3 van 4 Nuclear Research & Cnsultancy Crup

6 5 Cnclusies Met beide pakketten kunnen prjectrisic's wrden geanalyseerd. Welk pakket het beste kan wrden ingezet is afhankelijk van het srt risic's dat met wrden geanalyseerd en specifieke wensen ten aanzien van de uitver. RAS-Prject is gericht p de integrale analyse van nzekerheden in ksten en duur van activiteiten binnen de planning. Dit pakket is erg flexibel vr wat betreft het pzetten van een financieel mdel van een prject, maar is gebnden aan de ingebakken structuur van in- en uitver. De risic's wrden zeer verzichtelijk gesplitst in tijdsduur, prijs, heveelheid en bijzndere gebeurtenissen. Het is vanuit de achtergrnd van dit pakket (integraal risic-analyse pakket) dus k lgisch dat de mgelijkheden tt het pstellen van (cmplexe) planningen binnen RAS-Prject beperkter zijn dan van MS Prject. De kppelingen tussen activiteiten kunnen niet grafisch wrden ingeverd. De inver van planningen vanuit MS Prject is mgelijk maar verlpt niet geheel prbleemls. RAS-Prject benemt de diverse risic's systematisch en geeft tabellarisch weer wat de dminante risic's zijn. Uitver naar andere prgramma's is als gevlg van het feit dat het pakket nder DS draait niet eenvudig. Wel verlpt het uitveren van een simulatie zeer snel. Het zwaartepunt van een eventueel leertraject met dit prgramma ligt in het leren kennen van de structuur en mgelijkheden van mdellering die het pakket biedt. Dit pakket is een zeer krachtig hulpmiddel bij een integrale analyse van planning en ksten van een prject, mits dit binnen de mgelijkheden van het pakket past. Als gevlg van de beperkte flexibiliteit ten aanzien van de uitver van resultaten is het echter niet altijd mgelijk m antwrd te geven p specifieke vragen van een pdrachtgever. "@RISK fr prject" is gericht p het uitveren van een nzekerheidsanalyse p alleen een planning. De aandacht is hierbij primair gericht p drlptijd, hewel nzekerheid in ksten (materiaal en persnele middelen) ged te mdelleren zijn. mdat het samenwerkt met het planningspakket MS Prject zijn alle mgelijkheden van dit pakket te in cmbinatie met Micrsft Prject is grafisch zeer aantrekkelijk en kent een grte flexibiliteit qua mdellering van in- en uitver. De planning en de persnele middelen (hulpbrnnen) wrden grafisch gedefinieerd. Eventueel wrdt de planning autmatisch p de beschikbaarheid van persnele middelen aangepast. nzekerheden in drlptijd en persnele middelen kunnen met een grt scala aan verdelingen wrden weergegeven. k veel uitver is grafisch waarbij kppelingen met Excel en andere Micrsft prgramma's mgelijk is. Het nadeel is dat het prgramma niet geheel stabiel is (Excel add-ins in een Windws 95 mgeving), waardr nverwacht fatal errrs ptreden. De gebruiker leert hiermee echter m te gaan. Het zwaartepunt van een eventueel leertraject ligt in het verkennen van de mgelijkheden van Micrsft werkt zeer intui'tief en kan vrijwel nmiddellijk wrden ingezet. De handleiding van beide pakketten laten ten aanzien van de technische achtergrnden te wensen ver. Samengevat kan wrden gecncludeerd dat indien het accent van een analyse ligt p het analyseren van nzekerheden in de duur van een fr Prject de meest vr de hand liggende keuze is. Indien crrelaties tussen variabelen, kstenstructuur en relatie tussen ksten en duur een belangrijke rl spelen dan zu eerder RAS-Prject ingezet meten wrden. Daarnaast kan k de flexibiliteit die van de mdellering f uitver gevraagd wrdt een verweging zijn m fr Prject te kiezen. Gedegen kennis en ervaring met beide pakketten is ndzakelijk m een dergelijke afweging ged te kunnen maken. Buwdienst Rijkswaterstaat Hfdafdeling Waterbuw 4 van 4 Nuclear Research & Cnsultancy Grup

7 Vergelijking RAS Prject fr Prject Evaluatie van het pakket "RAS Prject 4.0" In het kader van Kennisntwikkeling WBR

8 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw Vergelijking RAS Prject met RISK fr Prject Evaluatie van het pakket "RAS Prject 4.0" pdrachtnemer pdrachtgever Auteur : Buwdienst Rijkswaterstaat, Hfdafdeling Waterbuw : Buwdienst Rijkswaterstaat, Hfdafdeling Waterbuw : MP. Janssen Dcumentcde : KWBR Datum : :54 Versie : DEFINITIEF 1.0 Aantal pagina's : 23 Naam Handtekening Datum Vrijgegeven dr disciplineleider M.P.Janssen Autrisatie prjectleider S.E. van Manen Acceptatie principaal W.G. de Rijke Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 2 van 23

9 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw INHUDSPGAVE 1. Inleiding 4 2. Beschrijving van het pakket RAS Prject Inveren mdelbuw : Uitver 5' 3. Evaluatie Inver Uitver Werking en rbuustheid Dcumentatie 7 4. Cnclusies en aanbevelingen 8 5. Referenties 9 BIJLAGE Uitver RAS Prject Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 3 van 23

10 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw 1. Inleiding p dit mment zijn er diverse sftwarepakketten p de markt vr het analyseren van prjectrisic's. De analyses die met deze verschillende pakketten mgelijk zijn varieren sterk. Bij de Buwdienst zijn p dit mment twee pakketten vr het analyseren van prjectrisic's te weten 'Ras Prject' en '@RISK fr MS Prject'. In samenwerking met NRG is een evaluatie van beide pakketten uitgeverd waarbij de belangrijkste verschillen en de specifieke vr- en nadelen zijn beschreven. De resultaten van deze evaluatie zijn in een aparte ntitie en twee afznderlijke rapprten (een per sftware pakket) vastgelegd. Deze pdracht (het Buwdienst gedeelte) wrdt uitgeverd in het kader van het prject Kennisntwikkeling WBR, het interne nderzeksprject van de afdeling WBR van de Buwdienst. De taakverdeling bij de uitvering van het nderzek was als vlgt: mschrijving Taakverdeling Prduct Vastleggen van del en Gezamenlijk randvrwaarden van het nderzek, selecteren van een testcase Evaluatie van RAS Prject Buwdienst Rapprt Evaluatie fr Prject NRG Rapprt Vergelijking resultaten Gezamenlijk pstellen ntitie vergelijking beide Gezamenlijk Ntitie pakketten Rapprtcde n.v.t. KWBR dd RDA/hcw dd n.v.t. KWBR dd In dit rapprt wrdt allereerst de algemene functinaliteit van het pakket 'RAS Prject 4.0' beschreven (mdelbuw, inver en uitver), waarna een evaluatie wrdt gegeven van de inver, uitver, werking en bijgeleverde dcumentatie. Tt slt wrdt een aantal cnclusies getrkken ten aanzien van het pakket als geheel. Het del van dit dcument is m de lezer z snel mgelijk een ged zicht te geven in de mgelijkheden en beperkingen van het pakket RAS Prject. Vr de vergelijking met het pakket ' RISK fr MS Prject' wrdt verwezen naar de ntitie KWBR Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 4 van 25

11 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw 2. Beschrijving van het pakket RAS Prject Inver en mdelbuw Binnen RAS Prject wrden risic's pgehangen aan activiteiten die binnen prjecten meten wrden uitgeverd. Binnen deze activiteiten wrdt nderscheid gemaakt tussen ksten en duur van activiteiten. De ksten per activiteit zijn pgebuwd uit een willekeurig aantal zelf in te veren kstentypen. De ksten zijn een cmbinatie van kstentype met bijbehrend aantal eenheden. Z kan activiteit 1 zijn pgebuwd uit-, 3 eenheden van het kstentype "materiaal" (met bijbehrende ksten van bijvrbeeld fl30.000,- per eenheid) en 6 eenheden van het kstentype "arbeid" (met bijbehrende ksten van fll 0.000,- per eenheid). De kstentypen bestaan standaard uit prijs per eenheid en heveelheid (zie figuur 1). Het is eventueel mgelijk m de reeks van cmpnenten waaruit een kstentype is pgebuwd naar wens verder uit te breiden. De vlgrde van uitvering van activiteiten wrdt vastgelegd dr middel van het aan elkaar kppelen van begin- en/f eindpunten van activiteiten. Daarnaast kunnen aan activiteiten nvrziene gebeurtenissen wrden gekppeld, waarbij met een bepaalde kans extra ksten en extra duur aan de betreffende activiteit wrdt tegekend. Figuur 1: Structuur kstenmdel RAS Prject Aan alle variabelen waarin de ksten en de duur van activiteiten wrden uitgedrukt (duur, prijs per eenheid en heveelheid) kunnen kansdichtheidsverdelingen wrden gekppeld waarmee de nzekerheid ten aanzien van deze variabele kan wrden gesimuleerd. Dr middel van Mnte Carl simulaties wrdt het effect van deze nzekerheden p prijs en duur (van de verschillende fasen) van het prject zichtbaar gemaakt. Het is mgelijk m crrelaties tussen variabelen te mdelleren. Vr kstentypes wrdt standaard gevraagd he grt de crrelatie met de duur van de activiteit is (denk aan bijvrbeeld lnksten, ksten van ingehuurd materieel etcetera). Verder is het mgelijk m grepen van gecrreleerde variabelen te benemen (bijvrbeeld 'cmplexiteit' f 'slecht weer'). Aan deze grepen kunnen naar willekeur variabelen wrden tegekend. 2.2 Uitver De pbuw van het mdel wrdt met behulp van tabellen vr planning en ksten weergegeven. In de planningsinvermatrix wrden de nderlinge relaties tussen de activiteiten weergegeven. De planning kan k grafisch in een GANTT diagram wrden weergegeven. Verder kan een tabel wrden geprduceerd waarin karakteristieken van de planning zijn pgenmen (per activiteit de duur, vregste start, laatste start, vrije ruimte, etc). Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 5 van 23

12 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw Met behulp van het plannings- en kstenmdel kan snel een financiele analyse van het prject wrden gemaakt. Er zijn p veel verschillende manieren ksten en/f uitgaven zichtbaar te maken, zals de cashflw, de ttale uitgaven als functie van de tijd, uitgaven per kstentype f per activiteit, maar eventueel zelfs k uitgaven per type per activiteit. Deze resultaten zijn zwel in tabelvrm als grafisch weerte geven. nzekerheden in tijd en geld zijn zwel in tabelvrm als grafisch te presenteren. Hierbij is het k weer mgelijk ttalen f deze pgesplitst in delen weer te geven. Hierbij kan nderscheid gemaakt wrden in basisksten, extra ksten en ksten van schade als gevlg van pgelpen vertragingen. De bijdrage van de diverse variabelen, activiteiten, kstentypen, bijzndere gebeurtenissen en/f specifiek gecrreleerde effecten (grepen) kunnen wrden uitgedrukt in een crrelatie-cefficient met de einduitkmst, f in de vrm van een bijdrage aan deze einduitkmst. Naast prijs en ksten zijn additinele financieel interessante kentallen te berekenen zals kans p winst, kans p verlies, kans p verschrijding bltgesteld kapitaal en schadeksten dr pgelpen vertragingen. Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 6 van 23

13 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0 Hfdafdeling Waterbuw 3. Evaluatie In dit hfdstuk wrdt een evaluatie van het pakket gegeven. Daarbij wrdt een algemene indruk van de bevindingen tijdens deze (beperkte) evaluatie weergegeven 3.1 Inver Het inveren van een nieuw prject is vr een nbekende gebruiker niet gemakkelijk mdat de structuur en mgelijkheden van het prgramma ng nbekend zijn en de menu-pties veelvuldig zijn. Daar kmt bij dat veel van de aangebden infrmatie in cde wrdt weergegeven. Wel is de menustructuur en de pbuw. van het pakket lgisch pgezet, en zdanig dat bij de inver eigenlijk geen futen gemaakt kunnen wrden. p de meeste plaatsen is het mgelijk m bij het invullen van cdes in de invertabellen selectielijsten p te repen waaruit nderwerpen gekzen kunnen wrden. Je kunt dan bijvrbeeld kiezen uit "grt; middel; klein en de bijbehrende cdes wrden vervlgens in de invertabellen geplaatst (respectievelijk 3, 2 f 1). Dit vergemakkelijkt echter alleen het inveren van de cdes maar niet het Iezen van de tabellen. Een vervelend punt is dat het prgramma sms zelf parameters van kansverdelingsfuncties wijzigt bij het wijzigingen van instellingen elders. Dit znder hierbij een melding te geven. 3.2 Uitver De presentatie van het mdel in cdes is lastig bij inver, maar levert vral k bij de uitver een eigenlijk niet kant en klaar te interpreteren laat staan aan een pdrachtgever te presenteren resultaat. Het is erg ndrzichtig wat er p verschillende plaatsen wrdt uitgeverd en waar deze uitver naar te gaat. Z wrdt nder de ptie 'Reprt Settings' nder menuheader 'Settings' ingesteld welke delen aan infrmatie wrden pgenmen bij een rapprt dat met de ptie 'Reprt Generatr' nder de header 'utput' wrdt geactiveerd en welke bestaat uit delen die k nder de headers 'utput', 'Planning', 'Cst' en 'Risk' kunnen wrden geprint. Verder ntstaat er bij het genereren van een rapprt naar schijf een brei aan bestanden waar geen wijs meer uit te wrden is, tenzij je ged bekend bent met alle mgelijke uitver van het pakket. De ptie uitver naar beeldscherm, printer f bestand blijkt niet vr alle menukeuzen te werken. Dit heeft tt gevlg dat als je niet uitkijkt er veel papier nndig dr de printer wrdt gejaagd. mdat het prgramma niet nder Windws draait is een verdere verwerking van resultaten in een rapprt f met een ander sftwarepakket niet gemakkelijk. Zals al eerder gezegd levert het exprteren naar schijf weer andere prblemen p. 3.3 Werking en rbuustheid Intern lijkt het pakket de zaakjes ntzettend ged p rde te hebben. Het lpt nit vast, rekent razendsnel een nieuw f gewijzigd prject dr en geeft je snel en znder prblemen inzicht in de belangrijkste rzaken van nzekerheden binnen het prject. 3.4 Dcumentatie De dcumentatie is prima p rde vr zver het de beschrijving van de knppen betreft. Als je dit det gebeurt er dat. Wat echter vlledig ntbreekt is een reference manual waarin beschreven staat he bepaalde berekeningen wrden uitgeverd en welke algritmes p verschillende plaatsen wrden gebruikt. Dit heeft tt gevlg dat je als expert een vraag van een kritische klant ver een dergelijk nderwerp krijgt je deze vraag dan k niet alleen niet kunt beantwrden, maar het k niet vr hem kunt uitzeken als je dat zu willen. Dit geldt vr het gedeelte ver crrelaties tussen invervariabelen, maar k vr crrelaties en bijdragen aan risic's. Te beknpt is k de uitleg ver de risicbrnnen. p basis van de handleiding is het niet mgelijk te achterhalen he het mdel met verschillende srten risicbrnnen mgaat. Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 7 van 23

14 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw 4. Cnclusies en aanbevelingen In deze paragraaf zijn de cnclusies en aanbevelingen ten aanzien van RAS Prject 4.0 een rij gezet. Cnclusies De belangrijkste cnclusie is dat RAS Prject een uitermate krachtig instrument is vr het analyseren van prjectrisic's. Het geeft de analist snel inzicht in de vrnaamste brnnen die bijdragen aan een verschrijding van ksten f tijd. Een belangrijke bijdrage hieraan levert: * een flexibele en krachtige manier m een realistische kstenpbuw van een prject te mdelleren gebruik makend van een aantal standaard features (nder meer de mbilisatieksten, rechtstreeks kppelen van variatie in ksten aan de duur van activiteiten); * de mgelijkheid m snel, gemakkelijk en verzichtelijk crrelaties te mdelleren en te analyseren; * mgelijkheid m resultaten snel en p verschillende niveau's te kunnen presenteren. De belangrijkste nadelen van dit pakket zijn: * beperkingen ten aanzien van het evalueren van zelf in te veren parameters; * beperkte mgelijkheden tt interactie met verige prgramma's (in- en uitver); * gebruikers nvriendelijke user-interface; * beperkte vrijheid tav het inveren van tijdschalen; * beperkingen in aantal in te veren bijzndere gebeurtenissen; * De nderstaande aanbevelingen zijn gebaseerd p een aantal gecnstateerde tekrtkmingen van de sftware. Aanbevelingen Veg naast de bestaande handleiding een reference manual te waarin staat beschreven he diverse berekeningen die binnen het prgramma wrden uitgeverd wrden verricht; Veg meerdere vrbeeldprjecten te ter illustratie van verschillende mdelleertechnieken met een telichting f instructie vr gebruik; Verbeter de mgelijkheid tt het inveren en/f imprteren van bestaande planningen; Implementeer de sftware in de Windws mgeving vr een verbetering van de mgelijkheden vr het exprteren en verwerken van de resultaten; Gebruik bij het presenteren van de inver van het pakket in plaats van cdes zinvlle afkrtingen; Breidt het aantal percentielwaarden waarvr uitkmsten wrden berekend uit, f ng liever, maak deze instelbaar vr de gebruiker; Maak de tijdschalen vr de planningen instelbaar vr de gebruiker, en veg de mgelijkheid vr het inveren van een kalender vr niet werkbare perides te; Een grafische prbabilistische weergave van ksten tegen tijd in een diagram zu een fraaie uitbreiding van de grafische presentaties van de uitver zijn; Implementeer de mgelijkheid m met behulp van het prgramma k de kans p verschrijding van specifieke waarden f criteria te kunnen berekenen; Implementeer nvrziene gebeurtenissen als gewne gebeurtenissen, maar dan met een kans van vrkmen. Dit leidt tt een eenvudiger en cnsistenter beeld van de kstenstructuur; Implementeer de mgelijkheid m crrelaties tussen nvrziene gebeurtenissen aan te brengen; Verhg het aantal in te veren nvrziene gebeurtenissen; Verhg het maximale aantal samples ( ), en buw een middel in ter cntrle van de cnvergentie bij het aantal uitgeverde simulaties; Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 8 van 23

15 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw 5. Referenties [1] RAS/Prject 4.0, User Manual, 18 juni 1996 Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 9 van 23

16 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw Bijlage: Uitver RAS Prject /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex 1.0. RAS/PRJECT REPRT DEMCASE Manual 1999-April-12 Table f cntents: 1.1. Planning Input Table 1.2. Planning Diagram 1.3. Activity Cst Matrix 1.4. Ttal Cst Curve 1.5. Risk Input 1.6. Base/Simulatin Results 1.7. Risk Plts 1.8. Risk Crrelatins 1.9. Risk Cntributin/Critical Prices RAS/PRJECT Cpyright 1997 Redeker & Partners BV. Kennisntwikkeling WBR :54 KWBR pagina 10 van 23

17 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw IDEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex 1.1. ACTIVITIES! PLANNING! MILESTNES N! Descriptin! Start Duratin! Time! Liqdam! Max Id 1! Preparatin! 3.00 : : 2! Engineering i 5.00 I!! 3! Piling! :!! 4! Substructure! I. :! 5 ] Tpside! i j! 6 i Finishing! 5.00! 23.00! ! Demb! 2.00 : 1 1 ACTIVITIES NETWRK RELATINS N! Descriptin Al Rl! Lagl! A2 R2! Lag2 1! Preparatin 1! 2! Engineering 1 t 1 3! Piling Substructure 3 1! 2 I 5! Tpside 4 i 1 ; 2.00 : 4 3! 1.00 e! Finishing 4! -2.00! 1 7! Demb Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 11 van 23

18 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex 1.2. Year Mnti-. JAN [FEB tlhr rtpq [ttfcy JUN JUL flugjsep 0CT NV Drc JAK FEBfttf* SPRiflSYf JUN JUL IAUGISETP CTlNUlDEC lillllll ml linn iiiiiimm llltllllllll mniiniii lllllllllll imiimiii iiilmriiii t Pr pjcat tn, ) 7 rng.tneer irg 3 Piling j _ 4 Subiirucrurb 5 Tpside 6 r i ru shi n.? Demb _ 1 i Hn criuca] activity - '* 3 Relatin «Critical path Frced start arrw 1 1 «Flat <5> - HU«str«Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 12 van 23

19 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex 1.3. ACTIVITIES ACTIVITY/CST MATRIX [F X 1000] N! Descriptin! Labur Staff : Equipment 1! Preparatin! ! Engineering ; i ; 3! Piling! : ! Substructure : ! I Tpside : ! Finishing : I 00 I. : ! Demb : i ; ! TTAL : : ACTIVITIES! ACTIVITY/CST MATRIX [F X 1000] N i Descriptin! Perm, mat Subcntractrs! Insurances 1! Preparatin j ,' Engineering ! Piling ! ! Substructure! l. : ! Tpside! : ! Finishing : i ! Demb! i ! TTAL! ; ACTIVITIES!ACTIVITY/CST N! Descriptin I TTAL 1! Preparatin! Engineering! ! Piling I ! Substructure! Tpside! e! Finishing! ! Demb : ! TTAL! Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 13 van 23

20 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex 1.4. Ttal cst risk plt Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 14 van 23

21 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw IDEMCAS E/Manua April-12 Annex RISK SURCES!! + +!! N!Descriptin!Rtype! Arc! !! 1! Duratin I 2 I!! 2! Price 1 1! I! 3! Quantity 1 1!! ! RISK GRUPS ', : + + ;! N!Descriptin ICtype!! 1! Cmplexity! 1! : 2! Cst! 1! ! ACTIVITY RISKS! Duratin! + +!! N! Descriptin! Ptype!Itype! PI(min) 1 P2(max) [ P3(pde)! P4(pex)! I H i 1! Preparatin : 3! 2 1 1! 1! 0.05! 0.05! ] 2! Engineering! 3! 2 I 1! 1! 0.05! 0.05!! 3! Piling I I 1! !! 4! Substructure! 3! 2! 1! 1! 0.05 I 0.05!! 5! Tpside I 3 i 2 { 1! I I 0.05 I 0.05 I I 6! Finishing I 3! 2 1 I I 1! I! 7! Demb I 3 1 2! I ! ACTIVITY RISKS I Duratin! + + 1! N I Descriptin I Grup I Crr I I! 1! Preparatin! 1! 0.50!! 2 I Engineering I 1! 0.50 I! 3! Piling I I I! 4 1 Substructure! I 1! 5! Tpside I I I I 6 i Finishing I I I! 7! Demb I I I ! CST TYPES I CST CALC I + + I! N! Descriptin! Esc% 1 Mb%! Tvar%! I! 1! Labur I I I 100 I : 2 : staff i i i i i! 3! Equipment I I 50!! 4! Perm, mat I! 5 i Subcntractrs I! 6 1 Insurances I I I 50 I + + Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 15 van 23

22 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex CST RISKS Price N! Descriptin Ptype! Itype I PI min)! P2(max) P3(pde) 1! Labur 3! 2! 1! I : ! Staff 3! 2 I i : i ! Equipment 3! 2 : 0.95 : ! Perm, mat 3 : 2 : i : ! Subcntractrs 3! 2 : 1! ! Insurances 3! 2 : i : CST RISKS Price N 1 Descriptin P4(pex)! Grup! Crr 1! Labur 0.05 ; 1 2! Staff 0.05! 1! ! Equipment 0.05! 2 :. 60 4! Perm, mat 0.05 : 2! ! Subcntractrs 0.05 i 6! Insurances 0.05 i i CST RISKS Quantity N! Descriptin Ptype 1 Itype 1 PI(min) P2(max) P3(pde) 1! Labur 3! 2! 0.95 : ! Staff 3! 2 : 0.95 : ! Equipment 3 i 2 : 0.95! ! Perm, mat 3 : 2 : 1 : ! Subcntractrs 3 : 2 : 0.95 : ! Insurances 3 : 2 : i : CST RISKS 1 Quantity r N! Descriptin P4(pex) Grup! Crr i Labur 1 Staff! 1 Equipment! Perm, mat! ] Subcntractrs!! Insurances i EVENTS NT PLANNED N! Descriptin! Prb%! Act! Extra Dur Extra Csts 1 2 3! Design nt K! ld bstructins! Lgistic prblems! 20 : i j 5! 2 i! 3!! e : EVENTS NT PLANNED N Descriptin Grup Crr 1! Design nt K 2! ld bstructins! 3! Lgistic prblems! Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 16 van 23

23 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex ! PRJECT RESULTS! + +!! Descriptin 1 Results! + +!! Duratin! 24!! Base cst I 22610! Liquidated damage!! I Ttal cst I ! SIM.! SIMULATIN RESULTS [MNTHS,f x 1000]! + +!! Descriptin 1%< ; 5%<! 50%> : 5%>! 1%>! !! Duratin! 24! 24! 24! 26! 26!! Base cst! 22211! 22606! ! 26298! Liq.damage I I I! ! Extra cst!!! 500! 500!! Ttal cst! I I 27077! + + Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 17 van 23

24 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex Duratin risk plt 100 t 1 CM 9000 eq- f1c*ents fer*~24 9ft iff',?tsrj HM L j W. (Si 5ft 1 s 4 0 J ±. KR V, 2 0 2ft 1 0 T Ift 0 Jan 195 m :Si«*jlai.ns ;Averaq? :Prbabilityfexceedance (Mu! Feb Mar Dxtratin [Mnthl v. C 1 T 1 0 Base cst risk plt ix 1 ca Q 1 J e P-?2ffl0 2? t? 21&ft 2530? ( isinulanns 1U) ( :Prbabilitifexceeance * irwaqe (fti> Base Cst tf x 1000] Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 18 van 23

25 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex Iiq.damage risk plt I0GQ 9 0 Nc*ents KB" c V u 30V J 70'<< <flv. 1 J 5 0 Sft 4 0 L J 1 40V V. 2 0 aft 1 0 T 10V i :SiniaHns :Prbabilitytexceedance iftvwjw (KJ) Iiq.damag<? If x 1000] V f I _.l.1 I raisiwianns :Prbabitu fexceedance : Average? (fti> I Extra cst risk plt J I. J L..1 I. - I _ 1. _ I Mtients r5,"=t2" ' 21 2* S Extra cst, [f x 1000] i00>: sv. 70V. - 60V. 50V. 10V. 30V. 20V. i'-i 0>. cu I I Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 19 van 23

26 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw IDEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex f Ttal cst risk plt Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 20 van 23

27 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex ! RISK GRUPS! DUR. CRR.! N! Descriptin!! 1 2! Cmplexity!! Cst! 0.00! 0.00! EVENTS! DUR. CRR. N! Descriptin ', : 1 2 3! Design nt K! ld bstructins!! Lgistic prblems! 1 00! 93 i 34 : ACTIVITIES! CST CRR. N 1 Descriptin! Duratin 1 1 Preparatin! 2 ] Engineering 3! Piling i 4! Substructure t 5! Tpside! 6! Finishing! Demb CSTTYPES! CST CRR. N Descriptin! Price Quantity 1 Labur! Staff! Equipment! Perm, mat! Subcntractrs I Insurances! RISK GRUPS 1 CST CRR. + N!Descriptin 1! Cmplexity! ; cst! EVENTS! CST CRR N Descriptin! 1 Design nt K! ld bstructins! Lgistic prblems! 0 08 Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 21 van 23

28 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex RISK GRUPS DUR. CNTRIB. N 1 Descriptin ] 1 Cmplexity 2 i Cst ! TTAL 0.0 EVENTS! DUR. CNTRIB. N Descriptin Design nt K 0.0 ld bstructins ! Lgistic prblems 11.7! 4! TTAL I ACTIVITIES! CST CNTRIB. N! Descriptin! Duratin! TTAL 1! Preparatin i 2! Engineering! i 3! Piling!! 4 1 Substructure I j 5 1 Tpside! i 6! Finishing i 7! Demb! i 8! TTAL! i CSTTYPES! CST CNTRIB. N! Descriptin! Price! Quantity TTAL 1 1 Labur!! Staff! : ! Equipment! 1.4! i Perm, mat!! ! Subcntractrs!! ! Insurances : ! TTAL 1.4! RISK GRUPS! CST CNTRIB. N ', Descriptin! 1! Cmplexity! 2! Cst! ! TTAL! 1.2 EVENTS! CST CNTRIB. N Descriptin t 1 Design nt K! ld bstructins! Lgistic prblems TTAL! 26.0 Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 22 van 23

29 Evaluatie van het Pakket "RAS Prject 4.0" Hfdafdeling Waterbuw /DEMCASE/Manual 1999-April-12 Annex ! CRITICAL PRICES! + + i i Price criteria! Critical value! Critical price! Expected prfit! 10.00! !! Lss prbability! 5.00! !! Expsure I !!! 2.00!! + + Kennisntwikkeling KWBR WBR :54 pagina 23 van 23

30 Risic-analyse van prjecten met RISK vr Micrsft Prject H.C. Wels Arnhem, 16 april RDA/hcw In samenwerking met Rijkswaterstaat auteur : H.C. Wels berdeeld: R.W. van tteri \^ \ / 24 blz gedgekeurd : f \ R.W. van tteri ^ \ rasrisk3.dc NRG 1999 Behudens hetgeen met de pdrachtgever is vereengekmen, mag in ditrapprtvervatte infrmatie niet aan derden wrden bekendgemaakt en is NRG niet aansprakelijk vr schade dr het gebruik van deze infrmatie.

31 Inhudspgave Lijst van tabellen Lijst van figuren Samenvatting 1 Inleiding 2 Werkwijze 2.1 inver 2.2 berekeningen 3 Resultaten 3.1 planning 3.2 resurces 3.3 risic 3.4 berekeningen en verdelingsfuncties 3.5 geveligheids-analyse en scenari's. 4 Cnclusies en aanbevelingen RDA'hcw

32 Lijst van tabellen tabel 1 Statistische uitver-gege vens 10 tabel 2 Data van de simulaties 11 tabel 3 Scenari's 12 tabel 4 Criticality index 13 Lijst van figuren figuur 1 Planning van het prjekt 14 figuur 2 Resurces inclusief nzekerheden 15 figuur 3 nzekerheid in duur en prbabilistic branching 16 figuur 4 In- en uitvergrtheden 17 figuur 5 Inver van crrelaties 18 figuur 6 Cnvergentie 19 figuur 7 Drieheksverdelingen vr inver 20 figuur 8 Verdeling vr uitver-grtheden 21 figuur 9 Verdeling vr milestne 22 figuur 10 Spreiding in de tijd 23 figuur 11 Sensitivity analyse RDA/hcw 3-24

33 N^G Samenvatting Zwel Rijkswaterstaat als NRG gebruiken een cmputerprgramma (RAS-prjekt) vr het analyseren van prjectrisic's wat betreft drlptijd, ksten-verschrijding en het ptreden van bijzndere gebeurtenissen. Aan dit prgramma kleven een aantal nadelen. Daarm is in samenwerking het fr Prjekt geevalueerd met behulp van een vrbeeld prjekt. kunnen prima prjectrisic's wrden geanalyseerd. De fr Micrsft Prject" is met name gericht p het uitveren van een nzekerheidsanalyse p een planning. De aandacht is primair gericht p drlptijd, hewel nzekerheid in resurces ged te mdelleren zijn. Dr middel van prbabilistic branching en if-statements is het ptreden van ngewenste gebeurtenissen (risic's) ged te mdelleren. Hierbij wrdt zwel de kans van ptreden als het effect stchastisch samen met het planningspakket MS is zeer aantrekkelijk. De planning en de resurces (hulpbrnnen) wrden grafisch gedefinieerd. Eventueel wrdt de planning autmatisch p de beschikbaarheid van resurces aangepast. nzekerheden in drlptijd en resurces kunnen met een grt scala aan verdelingen wrden weergegeven. k veel uitver is grafisch waarbij kppelingen met Excel en andere Micrsft prgramma's mgelijk is. Zals meerdere prgramma's met Excel add-ins in een Windws 95 mgeving is RISK niet geheel stabiel, waardr n verwachte futen ptreden. De gebruiker leert hiermee echter m te gaan. Het zwaartepunt van het leren werken met RISK fr Prject ligt in het verkennen van de mgelijkheden van Micrsft Prject. Eventueel is bij een prject met een zeer eenvudige planning deze rechtstreeks in een spreadsheet uit te veren waarbij tijdreeksen vr drlptijd en ksten wrden werkt zeer intui'tief en kan vrijwel nmiddellijk wrden ingezet RDA/hcw 4-24

34 1 Inleiding Rijkswaterstaat RWS en NRG hebben de pakketten Rasprject in gebruik. De tepassing in cmbinatie met Micrsft Prjekt, een prfessineel planningsprgramma, is echter fr Prjekt heeft in principe vrdelen bven Rasprject, reden waarm de twee pakketten in samenwerking tussen Rijkswaterstaat en NRG zijn - vergeleken. In het vrliggende rapprt wrdt de analyse van een vrbeeld-prjekt met RISK fr Prjekt behandeld. Het betreft hier het vrbeeld, dat k in de handleiding van Rasprject V3 wrdt behandeld. In dit vrbeeld zijn alle "key features" aanwezig, waarmee een cmputerprgramma vr risic-analyse van prjecten rekening met huden: risic in tijd en ksten, gedefinieerd dr spreiding in drlptijd, nzekerheid in hgte van de ksten, etc. risic p het ptreden van bijzndere gebeurtenissen 2 Werkwijze 2.1 inver RISK fr prject is gericht p het uitveren van een nzekerheidsanalyse p een planning. De planning wrdt in Micrsft Prject pgesteld. De eerste taak is dan k deze planning te genereren. De werkzaamheden zijn derhalve vanuit Rasprject met de hand gecnverteerd naar een planning in Micrsft Prject. De vlgende stap is het aangeven van resurces f hulpmiddelen. Deze wrden in Micrsft Prject per aktiviteit gedefinieerd. De laatste stap in de inver is het aangeven van nzekerheden d.m.v. RISK funkties. Hewel een grte variatie in statistische funkties aanwezig is, is eenvudigheidshalve uitsluitend een drieheksverdeling vr grtheden als drlptijd, ksten per uur, etc. gebruikt. 2.2 berekeningen RISK vert Mnte Carl simulaties uit. Het prject wrdt als het ware een grt aantal malen drlpen. van dr de gebruiker eenvudig aan te geven uitvergrtheden wrden realisaties bijgehuden. Hiervan wrdt dr RISK een verdeling gemaakt, desgewenst wrden "what-if'- berekeningen uitgeverd (sensitivity, scenari-analyse). De resultaten kunnen rechtstreeks naar de printer wrden gestuurd f in spreadsheets vr verdere berekeningen wrden pgeslagen RDA/hcw 5-24

35 3 Resultaten 3.1 planning De planning van het vrbeeld-prject is aangegeven in figuur 1. Het prject bestaat uit een 3-tal fasen: fase 1, waarin vrbereiding en engineering. Als het ntwerp niet ged blijkt te zijn, duurt deze fase 9 weken langer dan verwacht. fase 2, waarin heiwerk en het aanbrengen van een fundering. Als men ude cnstructies tegenkmt, treedt vertraging p. Als laatste werk in deze fase wrdt een bvenlaag aangebracht. fase 3, waarin afwerking. Indien lgistieke prblemen ptreden, treedt vertraging p. Tevens is in deze fase vr dembilisatie een z.g. milestne p. Als deze milestne niet wrdt gehaald, dient men bete te betalen (liquidated damages). De prjectplanning kan vrijwel geheel grafisch wrden aangemaakt, in tegenstelling tt Rasprject waar veel numerieke inver ndig is. 3.2 resurces Als tweede stap wrden resurces gedefinieerd. In het vrbeeld prject zijn dit per werkzaamheid medewerkers en staf, equipment, materiaal, etc. Tevens wrden ksten van verzekering gebruikt. Zals in figuur 2 wrdt aangegeven, kunnen grepen wrden gedefinieerd, ksten per uur en ksten per gebruik. Waar men p bedacht met zijn is dat het z.g. levellen in deze fase wrdt uitgezet. Als het levellen aan staat, zal Micrsft Prjekt de duur van aktiviteiten in het prjekt wijzigen zdra de beschikbaarheid van resurces wrdt verschreden. Een eerder gedefinieerde planning wrdt daarmee verschreven. 3.3 risic Risic bestaat uit nzekerheid in kans van ptreden en gevlg. Prject-risic's kunnen wrden geclassificeerd naar drlptijd, ksten en het ptreden van bijzndere gebeurtenissen. Deze risic-aspecten zijn vr Prject eenvudig in te veren. Zals in figuur 3 aangegeven b.v. bij de aktiviteit "Preparatin" wrdt de duur pgegeven als drieheksfunctie tussen weken en 14.8 weken, met een 50 % waarde bij 13.5 weken. Zwel vr duur, start als finish zijn RISK functies beschikbaar. Berekeningen binnen deze functies vert RISK niet RDA/hcw 6-24

36 \ uit, het is b.v. niet mgelijk m een standaard drieheksfunctie zals RiskTRIANG (0.9,1,1.1) te vermeningvuldigen met een duur van 13.5 weken. Zals in figuur 3 te zien is, wrden bijzndere gebeurtenissen gedefinieerd dr een RiskBRANCH. Met een kans van 0.2 is b.v. het ntwerp niet ged, met een kans van 0.8 wrdt deze "aktiviteit" vergeslagen. k is in figuur 3 de RisklF te zien waarmee wrdt geanalyseerd f de milestne gehaald wrdt. Z niet, is er een "cst per use" van 1 miljen NLG. In figuur 3 is tevens te zien he variabelen tt analyse-resultaat wrden benemd, b.v. dr aan te geven Finish=Riskutput(). Dit aangeven welke variabelen uitver zijn (b.v. dr intypen), kan k met een speciaal mdule wrden uitgeverd. k een verzicht van inver- en uitver functies gebeurt met een speciaal mdule ('List", zie figuur 4). In figuur 2 is te zien dat vr alle velden die t.b.v. resurces zijn gedefinieerd functies kunnen wrden ingeverd. Vr het vrbeeld-prject is dat b.v. gedaan vr de ksten per uur en de ksten per gebruik van een aantal aktiviteiten. Als laatste stap in de inver kunnen crrelaties wrden aangegeven, zie figuur 5. Hier wrdt bij het trekken in de verdelingen rekening mee gehuden: bij een langdurige vrbereiding is de kans p futen in het ntwerp klein (negatieve crrelatie -0.5). 3.4 berekeningen en verdelingsfuncties RISK vert Mnte Carl-berekeningen uit, waarbij het prject als het ware een grt aantal malen wrdt herhaald. Een versnelling in rekentijd treedt p als gebruik wrdt gemaakt van Latin Hvpercube sampling. Het aantal berekeningen wrdt ingesteld. Zals aangegeven in figuur 6 is tijdens de berekening zichtbaar he de waarden in het prject cnvergeren (verandering percentiles (0-100% in stappen van 5 %, verandering gemiddelde waarde en standaardafwijking). f cnvergentie wrdt bereikt, is te zien aan het pppetje. Vrbeelden van verdelingen vr de in- en uitver zijn aangegeven in figuur 7-9. Deze verdelingen kunnen zwel in cumulatieve vrm als dichtheidsfunctie wrden pgemaakt, resp. naar een Excel bestand wrden geschreven. Tevens kunnen een grt aantal standaard statistische RDA/hcw 7-24

37 grtheden wrden weggeschreven (zie tabel 1) en is het mgelijk de individuele simulatie resultaten te bewaren (zie tabel 2). p de bewaarde resultaten kunnen vervlgens verdelingsfuncties (b.v. met het prgramma Bestfit) wrden gepast. Een bijznder resultaat is het aangeven van een trend b.v. in nzekerheid van de duur van het prject zals te zien in figuur 10. Wellicht is het mgelijk p srtgelijke wijze een (cumulatieve) kstenfunctie te pltten, he dit met wrden aangeven ligt echter niet vr de hand. 3.5 geveligheids-analyse en scenari's. In figuur 11 is het z.g. Trnad-diagram aangegeven. In deze vrm van presentatie wrdt de invled van wijzigingen in de inver p de uitver aangegeven, hetzij dr middel van regressiecefficienten hetzij dr middel van rangcrrelatie. Een regressie-cefficient van 1 duidt erp dat de uitver 1 standaarddeviatie verandert bij 1 standaard deviatie verandering in de betreffende inver-variabele. Een rangcrrelatie van 1 duidt p een zdanig (psitieve) crrelatie dat als de inver "hg" wrdt getrkken uit de statistische verdeling, de uitver eveneens "hg" is. hier frmeel mee mgaat ligt niet vr de hand, maar staat deels beschreven in de gebruikershandleiding. In tabel 3 is het resultaat van scenari-analyse gegeven. Hierbij wrden de variabelen aangegeven die bepalen wanneer b.v. de Ttal Cst grter dan het 75 % percentile van de simulaties bedraagt. In tabel 4 is de tabel met Criticalities gegeven. In deze tabel is te zien bij welk aandeel van de simulaties de betreffende werkzaamheid p het kritieke pad ligt, m.a.w. bepalend is vr de duur van het prject RDA/hcw 8-24

38 4 Cnclusies en aanbevelingen kunnen prima prjectrisic's wrden geanalyseerd. De fr Micrsft Prject" is met name gericht p het uitveren van een nzekerheidsanalyse p een planning. De aandacht is primair gericht p drlptijd, hewel nzekerheid in resurces ged te mdelleren is. Dr middel van prbabilistic branching en if-statements is het ptreden van ngewenste gebeurtenissen (risic's) eveneens ged te mdelleren. Hierbij kan zwel de kans van ptreden als het effect stchastisch wrden benaderd. samenwerkt met het planningspakket MS Prject zijn alle vrdelen qua functinaliteit van dit pakket te gebruiken. De cmbinatie is grafisch zeer aantrekkelijk. De planning en de resurces (hulpbrnnen) wrden grafisch gedefinieerd. Eventueel wrdt de planning autmatisch p de beschikbaarheid van resurces aangepast. nzekerheden in drlptijd en resurces kunnen met een grt scala aan verdelingen wrden weergegeven. k veel uitver is grafisch waarbij kppelingen met Excel en andere Micrsft prgramma's mgelijk zijn. Het nadeel is dat het prgramma niet geheel stabiel is (Excel add-ins in een Windws 95 mgeving), waardr nverwacht fatal errrs ptreden. De gebruiker leert hiermee echter m te gaan. Het zwaartepunt van een eventueel leertraject ligt in het verkennen van de mgelijkheden van Micrsft Prject. Eventueel is bij een prject met een zeer eenvudige planning de analyse van dit prject rechtstreeks in een spreadsheet uit te veren waarbij tijdreeksen vr drlptijd en ksten wrden werkt zeer intuitief en kan vrijwel nmiddellijk wrden ineezet RDA/hcw 9-24

39 tabel 1 Statistische uitver-gegevens RISK Simulatin f Run n 3/24/99,10:46:57 Simulatins= 1 ras8c PM Name Prject/Finish phase 1/Ttal Cst Descriptin utput utput utput Range/Task Taskl Task 2 Minimum = 2/16/ Maximum = 6/12/ Mean = 3/28/ Std Deviatin = Variance = E+07 Skewness = Kurtsis = Errrs Calculated = 0 0 Mde = 3/21/ % Perc = 3/5/ % Perc = 3/8/ % Perc = 3/12/ % Perc = 3/13/ % Perc = 3/15/ % Perc = 3/16/ % Perc = 3/20/ % Perc = 3/21/ % Perc = 3/22/ % Perc = 3/23/ % Perc = 3/27/ % Perc = 3/28/ % Perc = 3/30/ % Perc = 4/3/ % Perc = 4/5/ % Perc = 4/10/ % Perc = 4/12/ % Perc = 4/24/ % Perc = 5/8/ RDA/hcw 10-24

40 tabel 2 Data van de Simulatin f Run n 3/24/99, Simulatins= 1 lteratins= 1000 ras8c 10:46:57 PM Name Prject/Finish phase 1/Ttal Cst phase 1/Finish Descriptin utput utput utput Iteratin* 1 4/24/ /30/99 2 3/23/ /3/99 3 4/5/ /3/99 4 4/5/ /30/99 5 3/27/ /29/99 6 4/2/ /2/99 7 4/4/ /2/99 8 3/23/ /2/99 9 3/26/ /2/ /6/ /2/ /19/ /20/ /4/ /2/ /23/ /4/ /12/ /30/ /28/ /3/ /14/ /2/ /8/ /10/ /16/ /12/ /30/ P" 20 5/15/ /16/ * 1 " 22 3/7/01 pr 23 4/2/ /13/0" RDA/hcw 11-

41 \ tabel 3 Scenari's utput Variable: Prject/Finish Cell Target= >90% Significant Input Variables fr This Target Median f Samples in Iteratins Meeting Target Name Percentile Actual Rati Median t Std Deviatin Dist.5 Piling/BRANCH Functin (Dist.5) 10% t Simulatin Targets fr phase 1/Ttal Cst in Cell (Frm RISK Simulatin f ras8c- Run n 3/24/99, 10:46:57 PM, Simulatins= 1, lteratins= 1000) Target* Median f Samples in Iteratins Meeting Target #1 Inputs when Target #1 Is Achieved (phase 1 /Ttal Cst >75%) Dist.3= Dist. 1= Dist. 1= #2 Inputs when Target #2 Is Achieved (phase 1 /Ttal Cst <25%) Dist.3= Dist. 1= Dist. 1= #3 Inputs when Target #3 Is Achieved (phase 1/Ttal Cst >90%) Dist.3= Dist.1= Dist.1= RDA/hcw 12-24

42 tabel 4 Criticality Simulatin f Run n 3/24/99, 10:46:57 Simulatins= lteratins= 1000 ras8c PM 1 Task Critical Index Prject % phase % Preparatin 0.00% Engineering 40.00% Design NK 0.00% phase % Piling 42.40% ld bstructins 67.80% Start substruct % Substructure % Tpside 0.00% phase % Finishing % Lgistic prblems 5.00% Milestne % Dembilisatin % RDA/hcw 13-24

43

44 \ 1 B e IA 1 1 in i I L_ 2 flj ' s 5=1 m s icr: Z UJ a* i; ii ;i i 1» VI fl) u 3 fl) r ii li a N n W c Vv 1 a, rar a >! "2 2 i + i fr r cc 3 T5 \6 < > * JC rl S3.2 2L ^ z < CC S3 cc II a S2 ic II T ts S5 3 m 5 5 s T- m T- in * ' > ' z z < < cc cc ac a: II m 15 : CC 3 ts 6*51 d d z < cc I ic II a> 3 -&> a! d z z z z z z z z z z staff rep d c 3 i rf 3^ equip irep.2 ep lab i c C C _i z p _i z 88 as rf staff l c ins lab ab CN t in a* rf staff cf 1 W 0).5. <u W. a. «a. Q. 0) i ft* 0J '3 UJ 8 S > i b «> I I 1 g ID J c CD 3 (0 c Dl b - si S * 5 55 equip epil Dl Dl C Q. a: «is 3 E CT fl LU Q-» c i^ CN CN * \-/ \ ^ z z z < < < cc ic cc W T ic ic "55 t5 03 <s 03 ( " 6 CL ct CL CL ct ct ct CL ct ct ct ct ct S NLG. ci _i z 8 in. CN _] z 8 d 8 m l CN z 8 _J z d _i z d _ " >n 8 8 d " m CM : jd i ««8 S S d c CN _i _i S8 88 3«e d. in" CN 8 Q. ts. e < B..S- J2 8 d d i _i z z d S 5 * I 1 6 CN CN CN CM~ d < CC I : ^ T CC II 0) *> 3 d 5 d t-^ C r- _i z tfl Si 3 3 "S! = 3» Jr S I 55 _i z 0J I 3 03 C i'p CL CL 8 8. " 8 8. CN r- ^ z 1 d d m 2 3 t? c CL 8 3 " z Sit _J _i z z z d d _i _i z Z =J 0J 3 Q. V) a si si W W W J CL T 11? -3» W f 1. (C II Rate Std. C rf rf rf rf rf rf.mat. ntrac ance i 0J CL t c jbc C b V) T i 2 if) 1 li". LL C J 55 6 E ur t: S3 n _i "S 0J CC