DE PREVENTIEPIRAMIDE voor een preventiebeleid in de zorg

Transcriptie

1 als den uyl zien wil, hoeft hij geen kaars en bril, maar DE PREVENTIEPIRAMIDE voor een preventiebeleid in de zorg

2 ICOBA, STUDIEDAG Genk , Hasselt , Leuven INLEIDING 2. EEN KORTE HISTORIEK 3. DE PREVENTIEPIRAMIDE 4. VOORKOMEN IS WIJS

3 INLEIDING criminologisch perspectief:. sociologische én psychologische insteek. er is meer aan te doen uitgangspunt:. preventie en veiligheid: een recente geschiedenis. agressie en veiligheid: nu in alle maatschappelijke domeinen. agressie verdient een brede en positieve aanpak preventiepiramide:. voorgeschiedenis: 1993 ziekenhuiscriminaliteit (1994: universiteit). verspreiding: oa. onderwijs, VAD, welzijnssector, CGG s, WOS,

4 EEN INTEGRALE EN POSITIEVE PREVENTIE In de leefgroep komt Jurgen te laat terug van de school. Hij is zichtbaar onder invloed en stelt zich agressief op, treft een medebewoner met een kwetsende opmerking. Het leidt tot een vechtpartij. Het gezin P. baart de thuiszorg grote zorgen. De sfeer is er zo gespannen, en er is een permanente geweldsdreiging in het gezin. Het is een opluchting als het bezoek afgelopen is. Piet, de papa van Marissa, komt kwaad de peutertuin binnen, ruziënd met zijn vrouw. Hij vliegt uit tegen de aanwezige kinderverzorgster voor een onbenulligheid. Lien is een psychosegevoelige vrouw. In een hulpverleningssessie verdwijnt ze helemaal, ziet overal gevaar en wordt erg agressief, schreeuwt en beschadigt het meubilair. EN NU? * Zelfverdedigingstechnieken, alarmprocedures, een wapen, pepperspray, een camera, securitypersoneel in de gang? Of is er meer? * Denk positief denk breed: een integrale en positieve preventie

5 ICOBA, STUDIEDAG Genk , Hasselt , Leuven INLEIDING 2. EEN KORTE HISTORIEK 3. DE PREVENTIEPIRAMIDE 4. VOORKOMEN IS WIJS

6 EEN SAMENLEVING IN DESINTEGRATIE van welvaartsstaat naar veiligheidsstaat zomer WELVAARTSSTAAT fase 1 consensussamenleving dissensussamenleving fase 2 herfst lente assensussamenleving VEILIGHEIDSSTAAT fase 3 winter * welvaartsstaat: (streven naar) welvaart als dominant thema * veiligheidsstaat: (streven naar) veiligheid als dominant thema

7 EEN SAMENLEVING IN DESINTEGRATIE van welvaartsstaat naar veiligheidsstaat * welvaartsstaat: (streven naar) welvaart als dominant thema:. groei en expansie. integratie als dynamiek (lente-zomer). hoogtepunt: golden sixties. toekomst als verlangen lente * veiligheidsstaat: (streven naar) veiligheid als dominant thema:. recessie en inkrimping. desintegratie als dynamiek (herfst-winter). crisissen als rode draad. toekomst als dreiging WELVAARTSTAAT zomer consensussamenleving INTEGRATIE herfst DESINTEGRATIE dissensussamenleving VEILIGHEIDSSTAAT assensussamenleving winter

8 PREVENTIE EN VEILIGHEID een korte historiek (schematisch) fase 1: tot 70 curatie breuk welzijn fase 2: curatie preventie jaren welzijn preventie wordt veiligheid en breidt uit fase 3: 90- curatie preventie welzijn

9 DE PREVENTIEPIRAMIDE ALS DRAGER VAN HET VEILIGHEIDSLANDSCHAP (1) curatie preventie als marge tussen curatie en welzijn welzijn op problemen georiënteerd op welzijn georiënteerd indirecte preventie directe preventie indirecte preventie uiteindelijk doel: algemeen welzijn * de spannings- en breuklijnen van het preventielandschap in kaart gebracht * draai het preventielandschap 90 zodat het verticaal komt te staan met curatie boven en welzijn onder = structuur van de piramide

10 Niveau DE PREVENTIEPIRAMIDE ALS DRAGER VAN HET VEILIGHEIDSLANDSCHAP (2) PIRAMIDE LANDSCHAP (90 gekanteld) 4 indirecte preventie curatie op problemen georiënteerd toenemende probleemgerichtheid 3 2 directe preventie preventie als marge tussen curatie en welzijn 1 indirecte preventie op welzijn georiënteerd welzijn uiteindelijk doel: algemeen welzijn

11 ICOBA, STUDIEDAG Genk , Hasselt , Leuven INLEIDING 2. EEN KORTE HISTORIEK 3. DE PREVENTIEPIRAMIDE 4. VOORKOMEN IS WIJS

12 De preventiepiramide GRONDSPANNING PROBLEEMGERICHTHEID - WELZIJN * Deze spanningslijn:. komt scherp naar voor bij extreme gevallen. is overal aanwezig, bv.:. innerlijk conflict. partnerrelatie. team PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid * De piramide is gebouwd op deze spanningslijn WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

13 Niveau DE PREVENTIEPIRAMIDE DIRECTE EN INDIRECTE PREVENTIE PIRAMIDE SPANNINGSLIJN 4 indirecte preventie curatie op problemen georiënteerd toenemende probleemgerichtheid 3 2 directe preventie preventie als marge tussen curatie en welzijn 1 indirecte preventie op welzijn georiënteerd welzijn uiteindelijk doel: algemeen welzijn

14 Niveau DE PREVENTIEPIRAMIDE DE BLIK VAN DE PREVENTIEWERKER PIRAMIDE curatie LANDSCHAP toenemende probleemgerichtheid 4 indirecte preventie 3 2 directe preventie DE BLIK VAN DE PREVENTIE- WERKER 1 indirecte preventie -> niet de blik van de politieman, justitie welzijn -> niet de blik van de welzijnswerker, jeugdwerker, leerkracht, uiteindelijk doel: algemeen welzijn

15 NIVEAU DE PREVENTIEPIRAMIDE vereenvoudigd model * niveau 3 en 4: probleem staat centraal * niveau 1 en 2: welzijn staat centraal * niveau 2 en 3: directe preventie (lichtblauw) * niveau 1 en 4: indirecte preventie (licht oranje, donker blauw) PROBLEEM toenemende probleemoriëntatie 4 CURATIEVE MAATREGELEN 3 2 SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN - oriëntatie + oriëntatie 1 ALGEMENE LEEFKWALITEITSBEVORDERING 0 DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

16 NIVEAU De preventiepiramide NIVEAU 4: curatieve maatregelen 4 * vraag = probleem * antwoord = probleem oplossen * voorbeelden CURATIEVE MAATREGELEN PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

17 CURATIEVE MAATREGELEN Voorbeelden. afweer en zelfbescherming. interventie door opvoeder, directie, leerkracht, bij agressie, conflict. alarm-interventies, bv. door andere opvoeders, leerkrachten, security. sanctionering, bestraffing, time-out, schorsing,. schadeherstel. herstelbemiddeling, conflictbemiddeling, hergo. slachtofferonthaal en begeleiding, ook ouders of voogden. dossieropvolging. verzekeringen en schadecompensatie. opsporing en vervolging (politie en parket, justitie). uitvoering rampenplannen en veiligheidsinterventies

18 NIVEAU De preventiepiramide NIVEAU 3: specifieke preventiemaategelen * vraag = mogelijk probleem * antwoord = probleemgericht (probleem komt in de verf) * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN 1 0 WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

19 SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN Voorbeelden waarschuwingscommunicatie en strafdreiging camerabewaking, CCTV, monitoring, electronische beveiliging alarmprocedures, bv. bijstand bij dreiging in de leefgroep, de werkplek, sleutelbeheer, selectieve toegangverlening, compartimentering, badges slagbomen, veiligheidsafsluitingen, controle op drugs en wapendracht raam- en deurbeveiliging, technopreventieve ingrepen private en publieke bewaking en beveiligingstechnieken fouillering, toezicht en controle, boekentasscans crisisplannen agressietraining, weerbaarheidstraining, zelfverdedigingstechnieken politiepatrouille * klassieke beveiliging en technopreventie

20 NIVEAU De preventiepiramide NIVEAU 2: algemene preventiemaategelen * vraag = mogelijk probleem * antwoord = welzijnsbevorderend: probleem komt in de schaduw * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN 1 0 WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

21 ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN Voorbeelden verfraaiing van de infrastructuur, groeninplanting, leefgroepinrichting adequate verlichting, activiteitenaanbod voor dode momenten, voor bijzondere groepen, bv. sport, zwerfvuil- en graffitiverwijdering zorg voor nieuwe gasten, begeleiders, opvoeders, medewerkers, gezamenlijke activiteiten met de verschillende groepen, het team bv. feesten positieve, geweldloze communicatietechnieken gendertraining training interculturele communicatievaardigheden, sociale vaardigheden positieve sensibilisering en positieve beeldvorming stimulering van de informele sociale controle * verruiming * positieve oriëntatie

22 NIVEAU De preventiepiramide NIVEAU 1: algemeen leefkwaliteitsbevorderend klimaat * vraag = welzijn * antwoord = welzijnsbevorderend * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT 0 WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

23 ALGEMEEN LEEFWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT Voorbeelden positieve basissfeer met respect voor pluralisme en verscheidenheid volwaardige inspraak en participatie positieve relationele sfeer ruimte voor de existentiële ontwikkeling zinvolle taakinvulling, verhogen betrokkenheid en welbevinden aantrekkelijk activiteitenaanbod, aangepast aan de verschillende groepen teambuilding en een goede teamspirit ervaringsverbonden leren goede dienstverlening, cultuur van verbondenheid en respect eveneens: maatregelen van niveau 2, indien niet gerealiseerd vanuit preventieperspectief -> indirect preventief * fundament * positieve oriëntatie

24 NIVEAU De preventiepiramide NIVEAU 0: de bredere maatschappelijke context * de maatschappelijke achtergrond * wat maakt het moeilijk? wat biedt kansen? * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

25 DE BREDERE SAMENLEVING Voorbeelden conditionerende context opkomst van de veiligheidssamenleving sociologische ontwikkelingen overheid (lokaal, gemeenschappen, federaal): kansen en begrenzingen politieke situatie subsidiebeleid media internationale ontwikkelingen géén domein-interne maatregelen op dit niveau wel externe signalementen en eisen bv. naar het beleid, de lokale overheid, * de conditionerende context kan beïnvloed worden-> beleidsbeïnvloeding

26 NIVEAU De preventiepiramide ATTITUDEVORMING EN STRUCTURELE MAATREGELEN * de maatschappelijke achtergrond * wat maakt het moeilijk? wat biedt kansen? * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE ATTITUDEVORMING STRUCTURELE MAATREGELEN WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

27 ATTITUDE EN STRUCTUUR Voorbeelden ATTITUDEVORMING sensibilisering van de betrokkenen door folders, flyers, boodschappen via CCTV, personeelsvergaderingen, hangers, stickers, gesprekken, voordrachten, mededelingen, studiedagen, borden, etc. STRUCTURELE MAATREGELEN iedere ingreep in de (infra-)structuur, die probleemgedrag reduceert, belemmert, onmogelijk maakt. * Het ene werkt niet zonder het andere * Hou beide (zo) dicht mogelijk bij elkaar

28 NIVEAU De preventiepiramide BELEIDSTERUGKOPPELING 4 * de maatschappelijke achtergrond * wat maakt het moeilijk? wat biedt kansen? * voorbeelden BELEIDS- TERUGKOPPELING CURATIEVE MAATREGELEN PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE ATTITUDEVORMING STRUCTURELE MAATREGELEN WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

29 BELEIDSTERUGKOPPELING Voorbeelden Inzicht: Registratiebeleid naar binnen en naar buiten toe. kwantitatief kwalitatief. incidentmelding. statistisch materiaal, dagboek, online registratie Aangifte aan de politie Terugkoppeling Op welk niveau is een maatregel mogelijk? Samenwerking met politie, security? Algemeen beleid binnen de organisatie, afdeling,.?

30 NIVEAU De preventiepiramide EEN ORIËNTATIEKADER VOOR INTEGRALE EN POSITIEVE PREVENTIE BELEIDS- TERUGKOPPELING CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT spec. prev. algemene preventie fundamentele preventie integrale preventie PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid fundam. specifieke aanpak aanpak - oriëntatie + oriëntatie 0 DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE ATTITUDEVORMING STRUCTURELE MAATREGELEN WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

31 ICOBA, STUDIEDAG Genk , Hasselt , Leuven INLEIDING 2. EEN KORTE HISTORIEK 3. DE PREVENTIEPIRAMIDE 4. VOORKOMEN IS WIJS

32 DE PREVENTIEPIRAMIDE integraal en positief BELEIDSINSTRUMENT: * Hiërarchie * Oriëntatie * Beleidsintstrument * Attitude en structuur * Integraal, fundamenteel, algemeen, specifiek NAAR EEN INTEGRALE EN POSITIEVE PREVENTIE:. breder leren denken. beleid, organisatiecultuur, klimaat van welbevinden

33 MEER INFO: als den uyl zien wil, hoeft hij geen kaars en bril, maar