Naast de algemene CAO afspraken op dit eerste blad vindt u verder in de brochure alle praktische info ivm de ECO-cheque.

Transcriptie

1 In deze brochure vindt u nuttige informatie ivm de ECO-cheque. Naast de algemene CAO afspraken op dit eerste blad vindt u verder in de brochure alle praktische info ivm de ECO-cheque. Syndicale groeten Stefaan Williams Hoofdafgevaardigde De ECO-cheque wordt ingevoerd voor onbepaalde duur op 1 oktober vanaf 1 oktober daarna 250 telkens op 1 oktober Referteperiode: Van 1 oktober tot 30 september (uitzondering in 2009: referteperiode vanaf 1 april tot 30 september) Gelijkstelling voor: - alle schorsingsdagen waarvoor loon werd betaald; - alle dagen van tijdelijke werkloosheid om economische redenen; - de volledige periode van arbeidsongeschiktheid tengevolge van een arbeidsongeval; - de volledige periode van moederschapsrust; - de eerste 3 maanden ziekte en gewoon ongeval. Pro rata: In alle gevallen van onvolledige tewerkstelling, gedurende de referteperiode, wordt in een pro rata voorzien. 1

2 Wat is een ecocheque? Wie krijgt een ecocheque? Ecocheques (of groene cheques ) zijn cheques bestemd voor de aankoop van ecologische producten en diensten. Een ecocheque is een extraatje dat een werknemer van zijn werkgever krijgt. Zo een cheque mag dus in geen geval een vervanging of omzetting van loon, premies, voordelen in natura of enig ander voordeel zijn. Deze cheques zijn vrij van belastingen en socialezekerheidsbijdragen. Werknemers moeten ook, anders dan bij de maaltijdcheques, geen bijdrage leveren aan de ecocheque. Een ecocheque moet in beginsel worden toegekend op basis van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao), hetzij van de sector, hetzij van het bedrijf. Momenteel liggen al dergelijke ontwerpen van sector-cao voor in de chemische industrie, in de metaalverwerkende nijverheid en in de sector van de non-ferrometalen. Ongetwijfeld zullen andere sectoren volgen. Waar er geen sector-cao is, zal het afhangen van de besprekingen op bedrijfsvlak. De toekenning van ecocheques kan in twee gevallen ook geregeld worden door een individuele, schriftelijke overeenkomst: er is geen vakbondsafvaardiging in je onderneming; of je behoort tot een personeelscategorie waarvoor het niet de gewoonte is dat cao's worden gesloten. Stel dat er in het bedrijf een cao is voor een deel van het personeel en voor een ander deel van het personeel wordt bij individuele overeenkomst gewerkt: in dat geval mag het voordeel bij individuele overeenkomst niet hoger zijn dan het bedrag dat werd toegekend bij cao. De cao of schriftelijke overeenkomst bepalen onder andere het totale bedrag aan ecocheques, de waarde van elke afzonderlijke cheque en het aantal keren dat er in de loop van het jaar ecocheques worden toegekend. Hoeveel aan ecocheques? De waarde van de ecocheque en het aantal keren dat er in de loop van het jaar ecocheques worden toegekend, wordt vastgelegd in een cao op ondernemings- of sectorvlak of in de individuele overeenkomst. De hoogste waarde die een ecocheque mag hebben is 10 euro. Een werknemer mag in 2009 voor maximum 125 euro aan ecocheques ontvangen. Vanaf 2010 is dit maximum 250 euro per jaar. Een ecocheque kan niet (ook niet gedeeltelijk) voor geld worden omgeruild. Als je tijdens het kalenderjaar begint of stopt met werken in een onderneming waar ecocheques gebruikt worden, heb je minstens recht op cheques in verhouding met dagen dat je onder contract was. Dit geldt ook voor werknemers die in de loop van het kalenderjaar veranderen van personeelscategorie en dus bv. overstappen van de arbeiders- naar de bedienden-cao. 2

3 Als je arbeidsovereenkomst geschorst wordt, heb je minstens recht op een aantal cheques in verhouding dat het aantal dagen met loon (dus met inbegrip van de ziektedagen gedekt door het gewaarborgd loon). Zijn gelijkgesteld met dagen met loon: dagen met vakantiegeld; 15de tot 31ste dag van arbeidsongeschiktheid met aanvullende vergoeding; moederschapsrust. Dit is een minimum. Bij overeenkomst kan uiteraard verder worden gegaan, bvb. door aanvullende gelijkstellingen te voorzien. Hoe lang is een ecocheque geldig? Je kan met een ecocheque aankopen doen tot de laatste dag van de 24ste maand na overhandiging. Je kan dus met andere woorden de cheques van 2 jaar opsparen om bv. een duurdere investering in energiebesparing te doen. Hoe ziet een ecocheque eruit? Hoe de cheque er zal uitzien zal worden bepaald door het bedrijf dat de cheques uitgeeft. De werkgever kiest vrij met welk uitgiftebedrijf hij in zee gaat. Wel is nu al vastgelegd dat op de cheque volgende informatie zal staan: de waarde van de ecocheque; de geldigheidsduur; dat met de cheque enkele ecologische producten en diensten kunnen worden gekocht die voorkomen op de lijst die beheerd wordt door de Nationale Arbeidsraad. Wat kan je kopen met een ecocheque? Ecocheques (of groene cheques ) zijn bestemd voor de aankoop van ecologische producten en diensten. Wat die ecologische en producten en diensten dan wel zijn, is vastgelegd in een lijst die wordt beheerd door Nationale Arbeidsraad. Deze lijst is van onbepaalde duur, maar kan jaarlijks worden herzien. Deze lijst is opgebouwd rond zes ecologische doelstellingen: energiebesparing; waterbesparing; duurzame mobiliteit; voorkoming van afval; ecodesign (producten en diensten met het Europese ecolabel); natuur Bij elke doelstelling hoort een lijst met producten en diensten. Bij de eerste overhandiging van de ecocheques moet de werkgever zijn werknemers informeren over de lijst van producten en diensten. Ecocheques voor energiebesparing Vele woningen in België zijn slecht geïsoleerd, de huishoudens maken nog gebruik van oude elektrische apparaten die veel energie verbruiken en zelfs de gloeilamp wordt nog meer verkocht dan de spaarlamp. Je kan beroep doen op ecocheques voor: Wanneer je je dak isoleert en winddicht maakt, je enkel of dubbel glas vervangt door hogerendementsbeglazing, de oude stookketel inwisselt door een condensatieketel, je thermostatische kranen plaatst op alle radiatoren en indien je voortaan kiest voor energiezuinige apparaten, dan kun je het huishoudelijk energiegebruik van een bestaande woning tot de helft terugdringen, zonder enig comfortverlies! Bovendien kun je gebruik maken van tal van subsidies voor energiebesparende maatregelen. De gedane kosten zullen zich dan snel terugverdienen. Hieronder geven we een overzicht van alle premies voor energiebesparing vanwege de federale, gewestelijke en de (inter)gemeentelijke overheden. 3

4 Aankoop en/of plaatsing van producten en diensten die genieten van federale fiscale vermindering met het oog op energiebesparing Volgende energiebesparende investeringen/diensten voor de particulier komen in aanmerking voor belastingvermindering. uitgaven voor de vervanging van oude stookketels; uitgaven voor het onderhoud van stookketels; uitgaven voor de installatie van een systeem van waterverwarming door middel van zonne-energie; uitgaven voor de plaatsing van zonnecelpanelen voor het omzetten van zonne-energie in elektrische energie; uitgaven voor de plaatsing van alle andere uitrustingen voor de productie van geothermische energie ; uitgaven voor de plaatsing van dubbele beglazing; uitgaven voor de isolatie van een dak; uitgaven voor de plaatsing van een warmteregeling van een installatie van een centrale verwarming door middel van thermostatische kranen of door een kamerthermostaat met tijdschakeling; uitgaven voor een energie-audit van de woning. In de nieuwe economische herstelwet wordt dit gamma (vanaf inkomensjaar 2009, aanslagjaar 2010) uitgebreid tot het isoleren van muren en vloeren. De belastingvermindering wordt verleend voor gefactureerde bedragen (btw inbegrepen) die effectief door de belastingplichtige zijn betaald tijdens het belastbaar tijdperk. Meer informatie over de specifieke voorwaarden is te vinden op: Producten en diensten die in één van de gewesten in aanmerking komen voor regionale subsidies Onderstaande sites geven een overzicht van alle producten en diensten waarvoor je een ondersteuning kan krijgen indien je in één van de gewesten woont. Ø Ø Ø Vlaanderen: > subsidies Brussel: > particulieren > premies Wallonië : > citoyens Voor de ecocheques komen al deze maatregelen in aanmerking, ook al woon je niet in het betrokken gewest. In aanvulling van de lijst voor investeringen die in aanmerking komen voor de fiscale aftrekbaarheid gelden ecocheques ook voor: plaatsen van vloerisolatie; plaatsen van muurisolatie; plaatsen van kelderisolatie; plaatsen van doorstroomgasboiler; plaatsen van keukengeiser ter vervanging; plaatsen van een micro warmtekrachtkoppeling; plaatsen van buitenzonnewering; bouw van een passieve of een lage energiewoning; plaatsen van een groendak; installeren van domotica met faciliteiten ten voor dele van rationeel energiegebruik; installeren van thermostatische radiatorkranen; installeren van ventilatiesysteem met warmterecuperatie; aankoop van wasdroger op aardgas; aankoop van elektrische wasdroger label A; aankoop koelkast met label A+ of A++; aankoop van wasmachine met label AAA; aankoop van een diepvriezer met label A++; Als je wil weten waar en hoeveel je kunt besparen op je energiegebruik, bezoek dan: Aankoop van producten die bestemd zijn voor de isolatie van woningen De fiscale tegemoetkomingen en de meeste van de regionale ondersteuningsmaatregelen zijn enkel van toepassing wanneer je de factuur kunt voorleggen van een geregistreerde aannemer. Doe-het-zelvers kunnen meestal wel een premie krijgen voor de aankoop van isolatiemateriaal. Ecocheques kunnen ook gebruikt worden voor de aankoop van isolateriemateriaal voor de woning, zoals: isolatiemateriaal bedoeld voor vloer, muur of dakisolatie; 4

5 buisisolatie; radiatorfolie. Aankoop van spaarlampen, TL lampen en LEDverlichting Gloeilampen zijn spotgoedkoop en bieden een aangenaam licht. Gloeilampen produceren echter maar voor 10% licht en voor 90% warmte. Ze worden dus best vervangen door energiezuinige verlichting. Halogeenlampen hebben een iets hoger rendement dan gloeilampen en gaan iets langer mee. Toch zijn halogeenlampen geen aanrader op het vlak van energiezuinigheid. TL-buizen zijn nog een stuk beter op het gebied van energiezuinigheid. Ze gaan heel lang mee, maar vereisen een aangepaste armatuur. Spaarlampen zijn eigenlijk compacte TL-buizen die passen in een normale lampvoet. Ze verbruiken 5 keer minder energie dan een gloeilamp en gaan tot 10 keer langer mee. De laatste jaren zijn spaarlampen veel goedkoper geworden in aanschaf. Ze zijn nu ook in meerdere vormen verkrijgbaar en kunnen nu ook een warmer licht leveren. TL-buizen en de meeste spaarlampen dragen het energielabel A. Sinds kort is er ook heel wat LED (light emitting diode) verlichting op de markt gekomen. LED lampjes verbruiken tot 8 maal minder elektriciteit dan gloeilampen en gaan ongeveer jaar mee. Bovendien zijn LED lampen zeer slagvast en vaak weersbestendig. Doordat hun vermogen minder dan 4 Watt bedraagt, krijgen de meeste LED s geen energielabel, maar LED verlichting behoort tot de meest energiezuinige verlichting die momenteel bestaat. Tegenwoordig worden er LED lampen gemaakt die inpasbaar zijn in een normale draaivoet en zelfs LED spotjes ter vervanging van de veel gebruikte halogeenspot. In alle doehetzelfzaken en speciaalzaken voor binnenhuisinrichting is tegenwoordig een uitgebreid aanbod van spaar- en LED verlichting aanwezig. Via zoekfunctie op internet kom je direct in contact met de catalogi van de leveranciers. Elektrische apparaten die uitsluitend werken op zonne-energie of op handmatig geproduceerde energie Geen batterijen gebruiken blijft de beste oplossing voor het milieu. Anders gezegd: koop zo weinig mogelijk toestellen die werken op batterijen. De milieuvriendelijkste apparaten maken gebruik van andere energiebronnen: zonne-energie: uurwerken, rekenmachines, zaklamp, mechanische energie: zaklamp, wekker, opwindbare radio, oplader voor GSM, Het zijn kleine gebruiksvoorwerpen die vaak leuk zijn om cadeau te geven. Als je die alternatieven niet vindt, zijn de apparaten die werken met stroom van het elektriciteitsnet nog altijd milieuvriendelijker dan die met batterijen. Ecocheques voor waterbesparing Zelfs in het regenrijke België dreigt zuiver water een schaars goed te worden. De diepere grondwaterlagen van goede kwaliteit raken langzaam leeggepompt. Door de toename van het aantal verharde oppervlakten stroomt het regenwater te snel weg en worden de grondwaterlagen te weinig bijgevuld. Een groot deel van het oppervlaktewater is nog altijd te veel vervuild voor gebruik. De klimaatverandering (met langere droogte periodes in de zomer) zal de druk op ons watersysteem nog versterken. Bovendien lopen de kosten verbonden aan de drinkwatervoorziening en de zuivering van het gebruikte water, steeds hoger op. Genoeg redenen dus om rationeel om te springen met het watergebruik. De huishoudens staan in voor ongeveer 1/3 van het Belgische drinkwatergebruik. Een Belg gebruikt gemiddeld 110 liter water per dag, waarvan maar 3 liter gebruikt wordt voor drinken en de bereiding van eten. Op de overige 107 liter watergebruik kan nog veel bespaard worden. Voor wie meer wil weten over duurzaam watergebruik verwijzen we naar: Voor Vlaanderen: en het themanummer over water van de vzw Arbeid en Milieu, te bevragen bij Voor Brussel: > particulieren > thema s > water Voor Wallonië: Je kan de ecocheque gebruiken voor een aantal waterbesparende maatregelen: Spaardouchekop 5

6 Waterbesparende douchekoppen hebben een vernuftig systeem dat lucht door het water mengt. Daardoor komen er hele kleine druppeltjes naar buiten, waardoor de straal lekker bruisend aanvoelt. Door deze speciale constructie hebben spaardouchekoppen minder water per minuut nodig om hetzelfde douchecomfort te krijgen als klassieke douchekoppen. Een goede spaardouchekop moet 40 à 50% water besparen en laat nog ongeveer 6 à 7 liter per minuut door in de plaats van bv. 12 liter per minuut (afhankelijk van de druk). Deze informatie is normaal gezien beschikbaar zijn bij het de aankoop van het product. Waterbesparende doucheknoppen zijn zeer eenvoudig te monteren en kosten niet meer dan een andere douchekop. De prijs hangt samen met de meer of minder luxueuze uitvoering en niet zo zeer met de waterbesparing of de duurzaamheid. Door de dubbele besparing, namelijk zowel op het watergebruik als op de energie die nodig is om het water warm te maken, is de investering snel terugbetaald. Een gezin van vier personen wint dit in 4 tot 6 maanden terug. Spaardouchekoppen zijn in zo goed als alle merken verkrijgbaar. Voor de aankoop van een spaardoucheknop kan je vaak ook gebruik maken van een premie vanwege de distributienetbeheerder. Of je hiervoor in aanmerking komt kun je opzoeken via: Voor Vlaanderen: of Voor Brussel: Aarzel niet om informatie te vragen aan je loodgieter of in de speciaalzaak voor sanitair materiaal. Recuperatietank voor regenwater Door de opvang van het regenwater zullen de rioleringen minder vlug overvol geraken bij hevige regenbuien. De waterzuiveringsinstallaties zullen de toevloed dan langer kunnen slikken en het aangevoerde rioolwater beter kunnen zuiveren. Bovendien is het gebruik van hemelwater gratis. Als je bijvoorbeeld het opgevangen regenwater gebruikt voor de doorspoeling van het toilet, dan kun je tot 30% besparen op je drinkwaterfactuur. Maar je kunt hemelwater ook gebruiken voor de wasmachine. Doordat regenwater geen kalk bevat zul je minder waspoeder, noch ontkalking nodig hebben om de was proper te krijgen. Hemelwater is natuurlijk ook bruikbaar om te poetsen of de planten water te geven. Voor de plaatsing van een regenwaterput met infiltratievoorziening in bestaande woningen voorzien de gemeenten in een subsidie. De voorwaarden en de hoogte van de subsidie kunnen verschillen van gemeente tot gemeente. Meer informatie over de gemeentelijke subsidie waarop je recht hebt, is te vinden op Hulpstuk voor waterbesparing op kranen Een normale kraan gebruikt al vlug 10 à 12 liter water per minuut. Voor een wastafel en een keukenkraan volstaan 6 à 8 liter per minuut. Daarvoor biedt een spaarperlator of bruismondstuk de ideale oplossing. Dit hulpstuk brengt lucht in de waterstraal. Het systeem werkt zo dat het waterverbruik daalt terwijl de druk behouden blijft. Het kan eenvoudig op bestaande kranen gemonteerd worden. De goede merken leveren een besparing op van 40 tot 50%. Spaarperlatoren bestaan zowel voor kranen met een binnen- als voor kranen met een buitenschroefdraad. Een bruismonstuk gebruik je op kranen die voornamelijk gebruikt worden om handen te wassen, groenten te spoelen enz en niet voor een kraan die je alleen maar gebruikt om volumes te vullen. Spoelbak voor toiletten met spaarknop Een ouder toilet heeft veelal een voorraad bak van 9 tot 12 liter. Je bent deze hoeveelheid water kwijt iedere keer je doortrekt, ongeacht grote of kleine boodschap. Maak een bewuste keuze bij nieuwbouw of als je toilet aan vervanging toe is. Kijk uit naar toiletten met een spaarspoeltoets en kies voor een kleinere inhoud van de stortbak: een reservoir van 6 liter volstaat. Je kiest best ook voor een spoelbak waarmee je twee verschillende hoeveelheden water kunt instellen: één grote knop voor het hele volume en de spaarknop die ingesteld is op bijvoorbeeld 3 liter. 6

7 Ecocheques voor duurzame mobiliteit Op Belgische wegen in ,7 miljard voertuigkilometers afgelegd. Dat is een stijging met meer dan 2 miljard km ten opzichte van Personenwagens nemen met 77 miljard km het grootste aandeel in. Het vrachtverkeer legde 19 miljard km af. De overige kilometers zijn voor rekening van moto s en autocars. Vooral het verkeer over de weg veroorzaakt luchtverontreiniging met schade voor mens en natuur. Het transport levert een bijdrage tot de emissies van CO2, stikstof en zwaveloxiden, vluchtige organische stoffen en fijn stof. Door de steeds strengere Europese eisen voor nieuwe voertuigen nemen de meeste vormen van luchtverontreiniging door verkeer af (behalve voor C02). Dat is een gunstige ontwikkeling. CO2 komt vrij bij de verbranding van de fossiele brandstoffen. Het is het voornaamste broeikasgas dat verantwoordelijk is voor de klimaatverandering. De CO2 uitstoot van het vervoer over de weg is in België sinds 1990 met meer dan 20% gestegen. De zwavel- en stikstofoxiden zijn verzurende componenten die grote schade aanrichten aan ecosystemen. De stikstofoxiden zijn ook oorzaak van irritatie aan de luchtwegen. Samen met de vluchtige organische stoffen leiden de stikstofoxiden tot de vorming van het schadelijke ozon op warme zomerdagen. De bevolking wordt dan aangeraden geen te zware inspanningen te leveren. Stofdeeltjes die kleiner dan 2,5 µm (PM2,5) zijn, dringen diep door in onze luchtwegen. Vooral het fijn stof afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen is schadelijk voor de gezondheid. De Belgen zouden gemiddeld 13 gezonde levensmaanden verliezen ten gevolge van de luchtverontreiniging. Voor wie meer wil weten over de schadelijke gevolgen van het wegverkeer: Je kan meehelpen om de luchtverontreiniging vanwege het autoverkeer terug te dringen door: de auto minder te gebruiken door meer gebruik te maken van alternatieve vervoerswijzen: fiets, tram, bus of trein; je rijgedrag aan te passen; een roetfilter te plaatsen op dieselwagen met euronorm 3; te kiezen voor benzinewagen met een LPG installatie; te kiezen voor wagen met hoge ecoscore, voor een overzicht zie Je kan de ecocheque gebruiken voor: Plaatsing van roetfilters in dieselwagens met bouwjaar tot 2005 Dieselauto's stoten veel meer fijn stofdeeltjes uit dan benzineauto s of lpg-wagens. Maar het wegverkeer levert nog steeds een grote bijdrage tot de uitstoot van fijn stof, vooral door het gebruik van oudere dieselwagens. Roetfilters zorgen voor een afname van de schadelijke uitstoot. Er bestaan twee soorten roetfilters: gesloten en half-open roetfilters. Gesloten roetfilters worden op nieuwe wagens geplaatst en houden meer dan 90% van de roetuitstoot tegen. Het is dus belangrijk om meteen bij aankoop van een diesel te kiezen voor een diesel die is uitgerust met een roetfilter. Gesloten roetfilters kan je niet achteraf op de wagen laten installeren. Hiervoor bestaan er half-open roetfilters. Deze half-open roetfilters houden 30 tot 50% van de roetuitstoot tegen. Euro 3 wagens stoten 10 keer meer fijn stof uit dan dieselwagens uitgerust met een gesloten roetfilter. Euro 3 wagens zijn gebouwd tussen pakweg 2000 en Voor de plaatsing van een roetfilter op euro 3 wagens geeft de Vlaamse overheid nu een subsidie en kunnen ook ecocheques gebruikt worden. Meer info voor de Vlaamse premie op: Een roetfilter biedt niet altijd de beste oplossing. Een filter is immers na kilometer volledig gevuld met roet. Het opgevangen roet moet verbrand worden, anders verstopt de filter. Het roet verbrandt pas als de wagen met een hogere snelheid rijdt dan 70 km per uur. De temperatuur van de motor wordt dan hoog genoeg om het roet te verbranden. Autogebruikers die voornamelijk korte afstanden afleggen, kiezen dus het best een benzine- of lpg-wagen. Plaatsing van LPG installatie in personenwagens Sinds begin 2008 jaar worden opvallend meer benzine wagens uitgerust met een LPG installatie dan de jaren voordien. De recente stijging in de verkoop van LPG-installaties is een gevolg van de hogere olieprijzen. De toename komt er nadat in het jaar 2003 de markt volledig ineenstuikte door het wegvallen van de federale installatiepremie. De installatie was ook een stuk duurder geworden door de strengere reglementering en door de 7

8 evolutie van de motoren. Met een prijs van 2000 à 2500 euro blijft de drempel voor een LPG installatie hoog voor vele kandidaten. In België kiezen de klanten nog veel meer voor een diesel dan in de andere landen van de EU. Dit heeft te maken met lagere accijnzen op diesel en het fiscale voordeel voor de verkoop van nieuwe wagens die weinig CO2 uitstoten. Dieselwagens stoten ongeveer 10 procent minder CO2 uit dan LPG- en benzinewagens. Maar wanneer je rekening houdt met het globale plaatje van de uitstoot aan schadelijke gassen, dan is LPG nog steeds milieuvriendelijker dan benzine of diesel. Vervoersbewijzen voor het openbaar vervoer behalve abonnementen Voor het woonwerk verkeer komt het in principe de werkgever toe om bij te dragen in de betaling van het abonnement van de werknemer. Je werkgever kan er immers voor zorgen dat je gratis naar het werk spoort. Hiervoor sluit hij een contract af met de NMBS waarin wordt bepaald dat hij 80% van de kostprijs van de Treinkaart voor zijn rekening neemt. De overige 20% worden door de Staat ten laste genomen. Wanneer de werkgever een derdebetalercontract afsluit met de NMBS, betaalt hij de tegemoetkoming rechtstreeks aan de NMBS en moet de werknemer zelf niets voorschieten. Ecocheques kunnen daarom niet gebruikt worden voor de betaling van een abonnement. Ze kunnen wel ingezet worden voor de aankoop van alle andere vervoersbewijzen bij de NMBS, De Lijn, de MIVB of de TEC. Voor meer informatie over alle mogelijke tickets en reisformules met de Belgische spoorwegen: > reizen in België. Voor de tarieven van het openbaar vervoer in de verschillende regio s vind je de nodige informatie: voor Vlaanderen op: > vervoersbewijzen; voor Brussel op: > tickets; voor Wallonië op: > tarifs Zowel de als voorzien in een routeplan om de bestemming te halen via de combinatie van verschillende vervoerswijzen. Aankoop en onderhoud van fietsen, fietsen die ondersteund worden door een elektrische hulpmotor, fietsonderdelen en toebehoren Veel van de dagelijkse korte verplaatsingen, zoals boodschappen doen of de kinderen wegbrengen naar school, kunnen ook met de fiets gedaan worden. Wie de woonwerk verplaatsing met de fiets doet, onderhoudt tegelijkertijd zijn conditie, werkt aan zijn gezondheid en krijgt er het financieel voordeel van de fietsvergoeding (20 eurocent per km) bovenop. Slecht weer kan vandaag de dag geen uitvlucht meer zijn om de fiets aan de kant te laten staan. Met een goretex jas, broek en schoenen fiets je droog naar je bestemming. Dit materiaal is tegenwoordig verkrijgbaar in elke buitensportwinkel. Een must voor de doorwinterde fietser, maar nog niet inruilbaar voor ecocheques. De kwaliteit van de fietsen is de laatste jaren nog steeds verbeterd. Fietsonderdelen die een tiental jaar geleden nog exclusief waren zijn nu gemeengoed geworden: de nieuwe aluminiumframes maken de fiets bijna gewichtsloos, de V- brakes blijven evengoed remmen bij regenweer, de versnellingen schakelen bijna geruisloos over op bevel van een korte klik, de naafdinamo s bedienen de LED verlichting zonder dat je enige weerstand ondervindt, Het aanbod van fietsen en toebehoren is ook fors uitgebreid: iedereen kan nu de fiets vinden die best bij zijn gebruik past. En dat hoeft niet noodzakelijk een dure fiets te zijn. Zo kunnen pendelaars die gebruik maken van het openbaar vervoer hun vouwfiets kosteloos meenemen op trein, tram of de bus. Voor mensen die wat meer moeite hebben om langere afstanden volledig op eigen kracht te overbruggen, is er de elektrische fiets. Voor wie de fiets wil gebruiken om naar de winkel te gaan voor grotere aankopen of om kinderen te vervoeren, bestaat er een ruim aanbod van fietskarren. Alle nuttige informatie i.v.m. fietsen en toebehoren is te vinden op Cursussen ecodriving De moderne autotechnologie heeft de laatste 20 jaar een grote evolutie doorgemaakt. Maar dit wil niet meteen zeggen dat veel mensen hun autorijstijl ook hebben aangepast. Veel autobestuurders rijden nog net zoals hun ouders of grootouders destijds. Resultaat? Er wordt weinig efficiënt gereden, er gaat veel brandstof verloren en de auto's verslijten een stuk sneller. De afgelopen jaren is dan ook onderzocht hoe de rijstijl het best aangepast wordt aan de nieuwe techniek van wagens. Het antwoord hierop is eco-driving. Het is een rijstijl, die niet alleen efficiënt, zuinig en milieuvriendelijker is, maar bovendien de veiligheid en doorstroming van het verkeer bevordert. BBL biedt eco-driving aan voor bedrijven, particulieren en scholen. Op de website kunt u heel wat concrete info & tips terugvinden. 8

9 Ecocheques voor afvalbeheer Het afvalbeheer is een schakel in duurzaam materialenbeheer. Materialen vormen de ruggengraat van onze economie. Ze zijn de dragers van onze productie- en consumptiepatronen. Het is voldoende bewezen dat we die patronen drastisch moeten veranderen, willen we de aarde leefbaar houden. Het materialenbeheer moet verduurzamen: de milieudruk als gevolg van materialenverbruik- en gebruik moet omlaag. Bovendien is België sterk afhankelijk van de import van steeds schaarser en dus duurder wordende grondstoffen. Een noodzakelijke maatschappelijke ommezwaai of 'transitie' dringt zich op. We moeten de productieketen integraal bekijken: van wieg tot graf. Producten dienen zo ontworpen te worden dat ze geen afval meer veroorzaken. Duurzaam afvalbeheer gaat uit van de volgende hiërarchie, ook wel de ladder van Lansink genoemd: voorkomen van afvalstoffen zowel van de hoeveelheid als van de schadelijkheid ervan is de eerste prioriteit; wordt er toch afval geproduceerd dan moet (indien mogelijk) gekozen worden voor hergebruik en recyclage van de afvalstoffen. Afvalstoffen worden dan opnieuw grondstoffen waardoor de kring gesloten wordt; op de derde plaats komt het verbranden met energierecuperatie onder strenge milieuhygiënische voorwaarden; en ten slotte als laatste toevlucht het storten van de restfractie. Meer informatie over duurzaam materialenbeheer op en Je kan ecocheques gebruiken voor: Aankoop van oplaadbare, draagbare NiMH-batterijen en van oplaadtoestellen voor dergelijke batterijen Zowel herlaadbare als wegwerpbatterijen kunnen gevaarlijke stoffen bevatten die best niet in het milieu belanden. De schadelijkste zijn lood, kwik en cadmium: ze zijn giftig en worden niet afgebroken. Bovendien vraagt de productie van batterijen veel energie en grondstoffen. Het is dus dubbel belangrijk dat we batterijen inzamelen en recycleren. Die inzameling is ons land het werk van de vzw BEBAT (Fonds Ophaling Batterijen), met meer dan inzamelpunten waar gebruikte batterijen gratis kunnen worden gedeponeerd. Het beste is helemaal geen batterijen gebruiken. Vanuit milieu oogpunt zijn oplaadbare batterijen natuurlijk een stuk beter dan wegwerpbatterijen. Er zijn twee types oplaadbare batterijen: nikkel-cadmiumbatterijen (NiCd) en nikkel-metaalhydridebatterijen (NiMH). De eerste soort is schadelijker voor het milieu omdat ze veel cadmium bevatten en hun levenduur korter is. De oplaadbare NiMH-batterijen hebben deze nadelen veel minder. Ze hebben een vermogen dat met 20 à 30% de capaciteit van de oplaadbare nikkel-cadmiumbatterijen overschrijdt. Het cadmium is erin vervangen door waterstofhydride. Het vermogen en de levensduur van dit type batterijen ligt hoger. Ze ontladen minder snel dan de NiCd-batterijen en ze hebben geen last van het geheugeneffect (het geleidelijk verlies aan oplaadvermogen door de batterijen op te laden voor ze helemaal leeg zijn). Daardoor kunnen ze worden hergeladen vóór ze helemaal leeg zijn, zonder dat hun maximumcapaciteit afneemt. Dit soort batterijen heeft toch één nadeel: ze verdragen geen temperaturen boven 45 C. Meer algemene informatie over batterijen op: Compostvat Eén compostvat volstaat om al het groeten en tuinafval van een gezin met een kleinere tuin (minder dan 200 m²) te composteren tot bruikbare potgrond of bodemverbeteraar. Een compostvat is gemaakt van gerecycleerde kunststof. Je kan het kopen via de gemeente (veelal op het containerpark en in intercommunaal verband) of in een tuincentrum. Wanneer je verkiest om je compostvat aan te kopen in een tuincentrum, let dan bij je keuze op het verluchtingssysteem, dat van fundamenteel belang is bij het composteren. Het compostvat moet onderaan gaten hebben, waardoor de lucht van onder naar boven kan circuleren. Bovendien kan langs daar het overtollige vocht wegvloeien en biedt het toegang aan alle bodemorganismen (insecten en wormen) die nodig zijn voor het composteringsproces. Plaats het compostvat op een zonnige plaats in je tuin. Zorg ervoor dat de buitenrand op tegels of balken steunt, zodat het vat niet wegzakt in de bodem. Onderaan in het vat leg je kleine takjes, houtsnippers, verwelkte snijbloemen of kamerplanten. Je kan ook starten met een laagje aarde of goed verteerde compost. Vanaf dan kan je het compostvat dagelijks bijvullen met keuken- en tuinafval. Eén- tot tweemaal per week, steek je de beluchtingsstok in het vat, je draait hem een kwartslag en haalt de stok er weer uit. Na ongeveer zes maanden heb je gebruiksklare compost van hoogstaande kwaliteit. Meer info op: Kunstofproducten die volledig bestaan uit composteerbaar materiaal dat voldoet aan de norm NBN EN Composteerbare kunststoffen worden met een snelheid die vergelijkbaar is met die van andere gekende composteerbare materialen zoals groenafval afgebroken in een huishoudelijke of industriële composteerinstallatie. 9

10 Hierbij moeten we opmerken dat alle composteerbare materialen per definitie biodegradeerbaar zijn, maar niet alle biodegradeerbare materialen zijn composteerbaar. In Europa wordt de composteerbaarheid van producten beoordeeld volgens de geharmoniseerde norm EN Volgens deze norm moet de afbraak plaats vinden binnen 6 tot 12 weken om te voldoen aan de eisen van de huidige composteerinstallaties. Er bestaan certificatiesystemen en kwaliteitslabels die waarborgen dat composteerbare producten, gemaakt van biodegradeerbare materialen, aan deze norm voldoen. Eén van de meer gebruikte labels is: Composteerbare kunststoffen kunnen interessante oplossingen bieden in bepaalde toepassingen. Zij worden al langer gebruikt de medische wereld, in verpakkingen en in de landbouwsector, wanneer de afbreekbaarheid van het materiaal gewenst wordt. Materialen die volledig uit composteebaar materiaal bestaan zijn nog beperkt op de markt. Het betreft landbouwfolies, draagtassen, zakken, drinkbekertjes en zelfs wegwerpbestek. Papier dat voor 100 % gerecycleerd is en ongebleekt of TCF-gebleekt is Hout bestaat voornamelijk uit bleke cellulose en bruine lignine. Bij de productie van gewoon wit papier wordt het hout samen met heel wat chemicaliën bij een hoge temperatuur en onder hoge druk gekookt. Hierdoor lossen de andere stoffen dan de cellulose in het hout op en kunnen zij verwijderd worden. Papier dat van deze zuivere cellulose wordt aangemaakt, noemt men houtvrij. De productie van houtvrij papier vraagt de inzet van veel water, energie en chemicaliën en is daardoor sterk milieubelastend. Bovendien dient cellulosepulp gebleekt te worden wil men komen tot een helder wit eindproduct. Voor het bleken van de cellulosepulp wordt meestal chloorgas ingezet. Hogere witheid bekomt men door verder te behandelen met chloordioxiden en calciumhypochloriet. Het gebruik van chloorgas is sterk belastend voor het milieu en de volksgezondheid. Maar er bestaan alternatieve blekingstechnieken. Het ECF papier (Elementary ChlorineFree) is gebleekt door de inzet van chloordioxide i.p.v. chloorgas. Nog beter zijn de totaal chloorvrije blekingstechnieken, dan spreken we van TCF-papier (Totally Chlorine Free). Hierbij gebeurt het bleken, zoals bij het witte kringlooppapier, met inzet van zuurstof, waterstofperoxide, ozon en alcohol. Voor meer info ivm labels voor gerecycleerd en chloorvrij papier: Ecocheques ter bevordering van Ecodesign Ecodesign betekent dat reeds vanaf de ontwerpfase de milieuaspecten verbonden aan de productie en het gebruik van het product mee in rekening worden gebracht. Ecodesign baseert zich op de Levenscyclus Analyse van het product: een studie van de milieu impact van het product van wieg tot graf. In Europa werd in 2005 de ecodesignrichtlijn goedgekeurd. Per productgroep wordt in werkgroepen gewerkt aan verstrengde regels en productnormen. Bedoeling is ook om de vele milieulabels meer te stroomlijnen. Op Europees niveau werd de bloem gelanceerd. Het Europees ecolabel Het Europees ecolabel, of de Bloem, is het ecolabel dat erkend is door alle landen van de Europese Unie, Dit vrijwillig label, dat in 1992 werd ingevoerd door een verordening van de EU, is er beetje bij beetje in geslaagd zich op te werpen als de referentie voormilieuvriendelijkere producten. De doelstellingen van de Bloem zijn enerzijds het "stimuleren van het ontwerp, het in de handel brengen en het gebruik van producten die minder schadelijk zijn voor het milieu tijdens heel hun levenscyclus" en anderzijds "de verbruikers beter informeren over de gevolgen van producten op het milieu, zonder daarom de veiligheid van het product of de werknemers in gevaar te brengen, of al te veel invloed uit te oefenen op de eigenschappen die het product geschikt maken voor gebruik". Alle informatie is te vinden op Het Europees ecolabel komt voor op meer dan 1500 non food producten en diensten uit 23 productcategorieën. Op de Belgische markt zijn heel wat van deze producten met de bloem te verkrijgen. Hieronder vind je een overzicht dat je kunt aanklikken. 10

11 Categorieën en producten met ecolabel op de Belgische markt : Tissuepapierproducten Ecologisch keukenpapier Ecologisch WC papier Econom keukenrollen Lisa Green keukenrollen Fresh keukenrollen Lisa Green toiletpapier Fresh toiletpapier Econom toiletpapier Circle keukenrollen Circle toiletpapier Circle zakdoekjes Cora toiletpapier Cora keukenrollen Cora zakdoekjes Match keukenrollen Kopieer- en grafisch papier Cyclus Envelope Cyclus Office Cyclus Office Classic Cyclus Offset Cyclus Print Graphic paper "Editor 2" Copying paper "Vela" Graphic paper "Editor 2P" Graphic paper "Editor Plus" Graphic paper "Polar" Copying paper "Harpa" Verf en vernis voor binnenhuis Parketvernis V 33 frequent gebruik Parketvernis Aquaréthane Decoratieve olie Aquaréthane Romacryl plafondverf Hydroplus Waterborne / Waterborne verf Harde vloerbekleding Tegels (serie Antica, Arcadia, ) Tegels (serie Sinfonie et Yin Yang) Tegels (serie Alpi, Ambienti, ) Bodemverbeteraars en groeimedia Plantamix Secret-Vert Machineafwasmiddelen Klok Eco tabletten Handafwasmiddelen Allesreinigers Naturnett Allesreiniger Naturnett Vloerreiniger Naturnett Glasreiniger Naturnett Allesreiniger voor sanitair Naturnett Allesreiniger voor kooktoestellen Naturnett Allesreiniger Naturnett WC-gel Arbre Vert Allesreinigers LHP Allesreinigers Ontvettende allesreiniger Glasreiniger WC-gel Vloerreiniger Wasmiddelen voor textiel Naturnett Wasmiddel voor textiel Textielproducten Handdoeken Influx Badhanddoeken Influx Douchehanddoek Influx Washandje Influx Bedlinnen Influx Bedlinnen Influx Bedlinnen Influx Tertio bedlinnen 100% katoen (Descamps) Tertio bedlinnen polyester - katoen (Hacot) Tertio bedlinnen 100% katoen (Hacot) Tertio bedlinnen 100% katoen (ITC) Tertio bedlinnen 100% katoen (Hacot) Tertio bedlinnen polyester - katoen (Vanderschooten) Sabine matrasbeschermer Kussens voor tuinmeubelen Dralon Wollen stoffen, meubelstoffen Gabriel Hallingdal textiel Knitted Fabric textiel Scoured New Zealand Wool Engel Workwear FE Stancord+ Workwear High Visibility Workwear FE WorkZone Workwear Advanced protectivewear fabrics Casual apparel fabrics Image workwear fabrics Televisies Televisies LCD Sharp Aquos Televisies LCD Sharp SH Naturnett geconcentreerd afwasmiddel Arbre Vert afwasmiddel Détergent plonge Handafwasmiddel 11

12 Ecocheques ter bevordering van de aandacht voor de natuur Samen met de klimaatopwarming is het verlies aan biologische diversiteit een gigantisch mondiaal milieuprobleem. Door de roofbouw die bepaalde groepen op de natuur plegen, dreigen stabiele ecosystemen volledig in elkaar te klappen. De plaatselijke bevolking kan dan geen gebruik meer maken van de natuurlijke rijkdommen die deze ecosystemen voortbrengen. De genetische rijkdom die zich gedurende honderdduizenden jaren langzaam heeft opgebouwd, is dan voor goed verdwenen. De leegkap van waardevolle bossen kan tegengegaan worden door methodes van duurzaam bosbeheer toe te passen. De inheemse volkeren hebben gedurende vele generaties de biodiversiteit van de ecosystemen waarin zij leven onderhouden. Duurzaam bosbeheer betekent dus ook respect voor de rechten van de inheemse volkeren. Ecocheques kan je in dit kader gebruiken voor: Aankoop van duurzaam geëxploiteerd hout of houtproducten gemaakt uit duurzaam geëxploiteerd hout, evenals papier dat geproduceerd is met gerecycleerde vezels of met verse vezels die afkomstig zijn van duurzaam geëxploiteerd hout. Er bestaan labels die erop wijzen dat het hout afkomstig is van duurzaam beheerde bossen. Voor de aankoop van hout of houtproducten die de onderstaande labels dragen kun je ecocheques gebruiken. Het FSC label (Forest Stewardship Council) De Forest Stewardship Council (FSC) is een internationale onafhankelijke, niet-gouvernementele organisatie die streeft naar verantwoord bosbeheer. FSC werd in 1993 opgericht door boseigenaren, de houtsector, sociale bewegingen en milieuorganisaties en streeft naar verantwoord bosbeheer wereldwijd. Verantwoord bosbeheer houdt rekening houdt met het milieu, heeft een sociale dimensie en is economisch haalbaar. Op het ogenblik is FSC het enige label voor boscertificering dat de steun krijgt van alle milieugroeperingen. FSC zet aan tot verantwoord bosbeheer door: boscertificering wanneer voldaan wordt aan een aantal strikte principes; labelling van het hout afkomstig van uit deze bossen. Wereldwijd bedraagt de oppervlakte FSC gecertificeerd bos meer dan 90 miljoen hectare, waarvan een groot deel in Europa gelegen is en bijna ha in België. FairTimber is de vertegenwoordiger van FSC in België. Op vind je de lijst van de beschikbare producten en leveranciers voor de Belgische markt. Producten die de onderstaande labels dragen komen in aanmerking voor de ecocheque: Geeft aan dat het product uit 100% FSCgecertificeerd materiaal bestaat. Geeft aan dat het product uit een productieproces komt waarbij FSC-gecertificeerd materiaal, hergebruikt materiaal en/of materiaal uit andere gecontroleerde bronnen gebruikt wordt. 12

13 Geeft aan dat het product uit 100% post-consument gerecycleerd materiaal bestaat. Het PEFC certificaat (Programme for the Endorsement of Forest Certification schemes) PEFC werd opgericht op initiatief van boseigenaars uit verschillende Europese landen. PEFC vaardigt regels uit, waarvan de naleving wordt gecontroleerd door onafhankelijke auditeurs. Elk jaar controleert een onafhankelijk certificeringsorganisme of de onderneming voldoet aan de vereisten van de controleketen, zoals o.a. het behoud en de verbetering van de biologische diversiteit in de ecosystemen van de bossen. De criteria van het PEFC label zijn iets minder strikt dan bij het FSC. Het Programme for the Endorsement of Forest Certification schemes, is letterlijk vertaald: het programma voor de goedkeuring van nationale certificatiesystemen. PEFC is een paraplu waaronder nationale keurmerken gebundeld worden. En net daar knelt het schoentje: in sommige landen zijn de standaarden niet zo streng als in andere, vooral dan op het vlak van de sociale criteria en de aanwezigheid van bedreigde diersoorten. Meer info over producten en leveranciers op Aankoop van bomen en buitenplanten, bloembollen en zaden voor buiten, niet gemotoriseerde tuingereedschappen, potgrond en teelaarde en meststoffen met biogarantie. Meststoffen met biogarantie zijn te herkennen aan het logo: 13

14 14