Algemene boekhouding. Werking van de onderneming. Industriële boekhouding of analytische kostprijsboekhouding. Zaaktheorie

Transcriptie

1 verkoopprijs winst interne middelen externe middelen Werking van de onderneming kostprijs van de producten interne middelen externe middelen aanwendingen interne middelen blijven meer dan een jaar bewaard verbruikt in de loop van het jaar externe middelen verworven buiten de onderneming bronnen middelen voortgebracht door de activiteit middelen van externe aanbrengers Algemene boekhouding Weerspiegeling van dit ondernemingsgebeuren Functie: weergeven van de waarden en de verandering van waarden binnen een onderneming, en dit zo werkelijkheidsgetrouw als mogelijk (1) bezittingen en vorderingen (aanwendingen) (2) verplichtingen en kapitaal (bronnen) Regelmatige tijdstippen (jaarlijks) overzicht van de diverse aanwendingen en bronnen: hoeveel grondstoffen zijn er nog in voorraad hoe groot is de uitstaande lening bij de bank vergelijking opbrengsten met kosten winst/verlies over een bepaalde periode Resultaat: balans en resultatenrekening Twee principes: zaaktheorie en dubbele boekhouding PRIJS GELDSTROOM markt van de bevoorrading kapitaalmarkt vergoeding kapitaal verschaffers Industriële boekhouding of analytische kostprijsboekhouding Winstgevendheid ve. onderneming: bepaald door kostprijs van de aangeboden goederen kostprijs: kan gedeeltelijk beïnvloed worden door de onderneming hiervoor is een nauwkeurige registratie nodig van de verschillende kostenelementen Onderneming brengt goederen en/of diensten op de markt mbv. productiemiddelen: externe middelen: alles wat de onderneming van buitenuit gebruikt/verbruikt bijv. grondstoffen, verbruiksgoederen, diensten in onderaanneming { in de loop van het jaar verbruikt, bijv. arbeid, reklame interne middelen: in de onderneming bewaard blijven, bijv. gebouwen, machines gebruik of verbruik van productiemiddelen heeft tot gevolg : uitgaven betalen van gebouwen, machines, grondstoffen, onderaannemers, personeel deze middelen: geleverd door de verkoop van de goederen/diensten op de markt uitgaven voor de externe middelen voldoende voor: interne verbruik gedurende het jaar klein gedeelte van de interne middelen, bewaard in de onderneming Probleem: tijdsverschil tussen inkomsten en uitgaven Oplossing: financiering van deze productiemiddelen { door vennoten, bankiers, leveranciers, werknemers, staat,... hiervoor verwachten zij een aangepaste vergoeding (dividend, interest) Zaaktheorie 1. kent alleen materiële schulden en bezittingen (geen juridische feiten) 2. beschouwt bedrijf als onafhankelijk van de eigenaars Er wordt onderscheid gemaakt tussen het vermogen van de onderneming het vermogen van de eigenaar(s) van de onderneming de eigenaar: een buitenstaander steeds verantwoording de onderneming is hem eventueel winstuitkering bij vereffening uitbetaling verschuldigd Op die manier kan het eindresultaat van de onderneming bepaald worden zonder dat dit resultaat beïnvloed wordt door allerlei transacties die niet de onderneming maar de eigenaars aanbelangen.

2 Dubbele boekhouding bezittingen en vorderingen (B): alle elementen die de onderneming ter beschikking worden gesteld schulden: oorsprong van alle bezittingen: ten aanzien van de eigen-kapitaalbezitters (eigenaars) (S e ) ten aanzien van derden die slechts extern bij de onderneming betrokken zijn (S d ) maatschappelijk bezit van een onderneming = bezittingen - schulden tov. derden MB = B S d of B = S e + S d waarbij het maatschappelijk bezit (MB) de schuld tov. de eigenaars is Het geheel van bezittingen en vorderingen, gesteld tegenover alle schulden, ondergaat doorlopend wijzigingen in samenstelling, aard en waardegrootte van zijn componenten. Bij vereffening, bij afwezigheid van winst of verlies: alle eigendommen (B) worden te gelde gemaakt hiermee vereffening van de lopende schulden (S d ) rest: de vroeger ingebrachte som van de eigen-kapitaalbezitters (S e ). In het derde geval gaat het over transacties met een winst- of verlieseffect: winst: vermeerdering van de schuld aan de kapitaalbezitter als beloning voor zijn inbreng verlies: vermindering van de schuld aan de kapitaalbezitter als risico verbonden aan zijn inbreng dus toename (afname) van een element uit B = een toename/winst (afname/verlies) van een element uit S e dus afname (toename) van een element uit S d = een toename/winst (afname/verlies) van een element uit S e De boekhouding noteert al die verrichtingen die aanleiding geven tot een wijziging in de basisvergelijking B S d = S e (inbegrepen winst- en verlieselementen). Deze gelijkheid wordt echter nooit verbroken. Hierdoor geeft iedere verrichting aanleiding tot een dubbele inschrijving (voor dezelfde waarde en op hetzelfde ogenblik). Dubbele boekhouding: mogelijke transacties: (B S d = S e ) innerlijke waardeverschuiving binnen B, S d of S e : + kasgelden ( B) overdragen naar bank(+b) + een schuld aangaan (+S d ) om een andere schuld te betalen ( S d ) toe(/af)name van een element van B of S d of S e = af(/toe)name van een ander element van B of S d of S e waardeomzetting met effect op B en S d : + aanschaf van goederen (+B) met aankoopschuld bij leverancier (+S d ) + gebruik van kasmiddelen ( B) voor de betaling van schulden ( S d ) toe(/af)name van een element van B = toe(/af)name van een element van S d waardeomzetting met effect op B en S e of op S d en S e : + kasmiddelen verhogen (+B) met de verdiende interesten (+S e ) + kasmiddelen verlagen ( B) met de te betalen huur ( S e ) + lening afbetalen ( S d ) met resultaat van kapitaalsverhoging (+S e ) Balans geeft de toestand van een onderneming weer op een bepaald ogenblik rechts: passief: de bronnen of de schulden waarop de onderneming steunt links: actief: omschrijving van het gebruik van deze bronnen of bezittingen Basiskenmerk van een balans: het evenwicht het totaal van de bronnen financiert het totaal van de aanwendingen een onderneming kan niet meer bronnen aanwenden dan deze waarover ze beschikt ACTIEF = PASSIEF - gebruik van fondsen - wat de onderneming bezit (B) - bronnen van fondsen - hoe de onderneming de activa financiert (S d + S e ) AANWENDINGEN = BRONNEN

3 Aankoop grondstoffen, op termijn betaalbaar: (+B, +S d ) Boekhouden met opeenvolgende balansen na iedere verrichting maakt men een nieuwe balans dit geeft een nieuw overzicht van het vermogen Voorbeeld: 1. De heer Siebels richt een onderneming op met een beginkapitaal van 220. Dit bedrag wordt op de bankrekening van de onderneming gestort op 1 maart. 2. Op 5 maart koopt de onderneming een gebouw ter waarde van 140, dat contant betaald wordt. 3. Op 10 maart koopt de onderneming voor 60 grondstoffen, op termijn betaalbaar. A Balans op 10/3 P III Materiële vaste activa I Kapitaal 220 A Gebouwen 140 VI Voorraden en bestellingen I Schulden op ten hoogste in uitvoering 1 jaar A Voorraden C Handelsschulden 1.Grondstoffen 60 1.Leveranciers 60 I Liquide middelen deze methode: omslachtig, tijdrovend en weinig overzichtelijk onderneming met duizenden verrichtingen per dag: onmogelijk hulpmiddel: rekeningen: detaillering van verschillende onderdelen van de balans Oprichting bedrijf: (+B, +S e ) A Balans op 1/3 P I Liquide middelen 220 I Kapitaal Aankoop gebouw: (+B, B) A Balans op 5/3 P III Materiële vaste activa I Kapitaal 220 A Gebouwen 140 I Liquide middelen Resultatenrekening Balans: toestand vd. bezittingen en schulden vd. onderneming op een bepaald ogenblik Resultatenrekening: hoe het vermogen van de onderneming aangewend is weergave van winst of verlies over een bepaalde periode de opbrengsten worden geplaatst tegenover de kosten die gemaakt zijn om de opbrengsten te verwerven D Resultatenrekening C Kosten Winst Opbrengsten Verlies door deze voorstelling van opbrengsten en kosten kan men een oordeel vormen over de financieel-economische toestand van de onderneming

4 Rekening een staat per vermogensbestanddeel waarop alle gerelateerde wijzigingen systematisch worden aangevuld in twee kolommen (dus, geen vermenging van vermeerderingen/verminderingen in één kolom) vermogensrekeningen : elementen van de balans Aktiefrekeningen BALANS Passiefrekeningen D goederen C D eigen vermogen C voorstelling: D rekening C toenamen en afnamen worden gegroepeerd op de linker- en rechterzijde debiteren: het inschrijven van een bepaald bedrag op de linkerzijde crediteren: het inschrijven van een bepaald bedrag op de rechterzijde Voorbeeld: betaal 100 aan leverancier en stort 1000 op bankrekening + D vorderingen C + D beschikbaarheden C + D schulden L.T. C + D schulden K.T. C D kas C D leverancier C D bank C Toenamen in activa: genoteerd aan de debetzijde, afnamen aan de creditzijde Toenamen in passiva: genoteerd aan de creditzijde, afnamen aan de debetzijde Op gelijkmatige tijdstippen: het saldo van elke rekening maken: het verschil tussen de ingeschreven debetbedragen en creditbedragen een rekening afsluiten: het saldo inschrijven langs de zwakste zijde: D rekening C credittotaal debettotaal debetsaldo D kas C D leverancier C D rekening C debettotaal credittotaal creditsaldo D bank C 1000 Rekeningenstelsel (of rekeningenplan of boekhoudkundig plan) een systematische voorstelling van alle aangewende rekeningen Verhogen van de vergelijkbaarheid tussen verschillende ondernemeningen: boekhoudwet: minimumindeling van het rekeningenstelsel 1000 kostenrekeningen en opbrengstenrekeningen : elementen van de resultatenrekening D kostenrekening C + D opbrengstenrekening C + Toenamen in kosten: genoteerd aan de debetzijde, afnamen aan de creditzijde Toenamen in opbrengsten: genoteerd aan de creditzijde, afnamen aan de debetzijde Samengevat: debiteren crediteren stijging actief daling passief kost daling actief stijging passief opbrengst grootboek : volledige verzameling gebruikte rekeningen in een onderneming bevat alle verrichtingen uitgevoerd in de onderneming: logisch gerangschikt

5 Balans begin van het boekjaar: Openen van de rekeningen: D Terreinen C 15 A Balans op 1/1/2008 P Terreinen 15 Eigen vermogen 15 Vorderingen 10 Vreemd vermogen 23 Beschikbaar 13 Totaal 38 Totaal 38 { actiefrekeningen: debiteren voor waarde op beginbalans passiefrekeningen: crediteren voor waarde op beginbalans D Vorderingen C 10 D Beschikbaar C afsluiten van de rekeningen: debet- en creditsaldo berekenen, behalve voor de opbrengsten- en kostenrekeningen 2. overbrengen kosten naar resultatenrekening 3. overbrengen opbrengsten naar resultatenrekening 4. overbrengen resultaat naar eigen vermogen D Terreinen C 15 DS 15 D Vorderingen C DS 10 D Beschikbaar C DS 16 D Eigen C 15 CS 18 3 D Eigen C 15 D Vreemd C 23 D Opbrengsten C D Kosten C D Resultaten C D Vreemd C CS D Opbrengsten C D Kosten C aankoop partij goederen voor 12, op krediet stijging P, kost 2. betaling 12, bijv. 2 maanden later (daling P, daling A) 3. verkoop van deze partij voor 17, op krediet (stijging A, opbrengst) 4. ontvangst 17, bijv. 1 maand later (daling A, stijging A) 5. betaling loonkosten 2 (daling A, kost) D Terreinen C D Vorderingen C D Beschikbaar C (4) 13 12(2) 17(3) 17(4) 2(5) Balans einde van het boekjaar: 1. gedebiteerd creditsaldo komt op de passiefzijde van de balans 2. gecrediteerd debetsaldo komt op de actiefzijde van de balans A P D C debetsaldo D creditsaldo C D Eigen C 15 D Vreemd C 12(2) 23 12(1) D Opbrengsten C 17(3) D Kosten C 12(1) 2(5) A Balans op 31/12/2008 P Terreinen 15 Eigen vermogen 15 Vorderingen 10 Winst 3 Beschikbaar 16 Vreemd vermogen 23 Totaal 41 Totaal 41

6 Dagboek of journaal Bij elke verrichting worden twee rekeningen aangepast: eentje wordt gedebiteerd en de ander gecrediteerd Deze twee rekeningen worden genoteerd in het dagboek bevat een chronologische inschrijving van alle handelsverrichtingen Een datum Debet naam rekening Credit nr aan rekening Y (korte verklaring) Voorbeeld 1. Op 1 oktober richt de heer Bellens een zaak op door in de kas te storten. 2. Op 5 oktober stelt de heer Fransen een lening van ter beschikking van de onderneming. 3. Op 10 oktober worden obligaties gekocht ter waarde van Deze obligaties worden contant betaald. 4. Op 15 oktober worden goederen aangekocht ter waarde van De leverancier is de heer Stijnen. De factuur (nr 376) is betaalbaar op het einde van de maand. 5. Op 30 oktober wordt de heer Stijnen contant betaald. 6. Op 14 november wordt de helft van de goederen in voorraad verkocht voor De heer Verwimp heeft de goederen ontvangen, maar nog niet betaald. 7. Het huurgeld voor het magazijn (2000) vanaf oktober tot en met december wordt betaald op 1 december. Centralisatiemethode Nodig: verwoorden van elke transactie in een aparte journaalpost en een dubbele inschrijving in de rekeningen van het grootboek Praktisch: groeperen van gelijkaardige transacties (betalingen, verkopen) in hulpboeken Periodisch: getotaliseerde transacties inschrijven in het journaal en in de grootboekrekeningen hulpboeken (dagelijks) Op 1 oktober richt de heer Bellens een zaak op door in de kas te storten. Debet Credit 01/10 Kas aan Kapitaal oprichting bedrijf journaal (b.v. maandelijks) grootboek JAARREKENING - Balans - Resultatenrekening - Toelichting D Kas C D Kapitaal C (1) (1) (vermeerdering van kas met = kapitaalvermeerdering met 90000)

7 Op 5 oktober stelt de heer Fransen een lening van ter beschikking van de onderneming. 05/10 Debet Kas Credit 2 aan Leningen lening van Fransen D Kas C (1) (2) D Leningen C (2) (vermeerdering van kas met = vermeerdering leningen met 50000) Tussentijdse samenvatting Bezit Schuld Vermeer- Vermin- Vermeer- Vermindering dering dering dering 1. Kas Kapitaal Kas Lening Kas Obligaties Het evenwicht dat de voorwaarde voor het dubbel boekhouden vormt, blijft behouden. In transacties 2, 3 en 4 zijn er geen effecten op S e (winst of verlies). Volgende transacties illustreren het gebruik van opbrengsten: bijv. verkopen; kostenrekeningen: bijv. betaalde huur. Op 10 oktober worden obligaties gekocht ter waarde van Deze obligaties worden contant betaald. 10/10 Debet Obligaties Credit 3 aan Kas aankoop obligaties Op 15 oktober worden goederen aangekocht ter waarde van De leverancier is de heer Stijnen. De factuur (nr 376) is betaalbaar op het einde van de maand. 15/10 Debet Aankopen Credit 4 aan Leveranciers aankoop bij Stijnen (factuur 376) D Kas C (1) (3) (2) D Obligaties C (3) D Aankopen C (4) D Leveranciers C (4) (vermeerdering obligaties met = vermindering van kas met 12000) (toename kost met = vermeerdering schuld aan leveranciers met 30000)

8 Op 30 oktober wordt de heer Stijnen contant betaald. Debet Credit 31/10 Leverancier aan Kas betaling factuur 376 D Kas C D Leveranciers C (1) (3) (5) (4) (2) (5) (vermindering leveranciers met = vermindering van kas met 30000) Het huurgeld voor het magazijn (2000) vanaf oktober tot en met december wordt betaald op 1 december. 01/12 Debet Betaalde huur 2000 Credit 7 aan Kas 2000 betaling huur okt/dec D Betaalde huur C (7) 2000 (toename kost met 2000 = vermindering van kas met 2000) D Kas C (1) (3) (2) (5) 2000 (7) Op 14 november wordt de helft van de goederen in voorraad verkocht voor De heer Verwimp heeft de goederen ontvangen, maar nog niet betaald. 14/11 Debet Klanten Credit 6 aan Verkopen verkoop aan Verwimp (factuur 3) Salderen van grootboekrekeningen: D Kas C (1) (3) (2) (5) 2000 (7) DS D Leningen C CS (2) D Kapitaal C CS (1) D Leveranciers C (5) (4) D Aankopen C (4) DS D Klanten C D Verkopen C (6) (6) (toename opbrengst met = vermeerdering vordering aan klanten met 20000) D Obligaties C (3) DS D Klanten C (6) DS D Verkopen C CS (6) D Betaalde huur C (7) DS

9 Kostprijs van de aangekochte goederen: niet volledig ten laste van periode Op 31/12: nog goederen ter waarde van in voorraad Kost van de aangekochte goederen: corrigeren met de voorraadwijziging (voorraadwijziging: eindvoorraad op 31/12 - beginvoorraad op 1/10) 31/12 Debet Voorraad Credit 8 aan Voorraadwijzigingen D Voorraad C (8) DS eindvoorraad D Voorraadwijzigingen C CS (8) Resultaat (winst van 3000) bepaalt de verandering in de schuld die de ondeneming heeft aan de eigenaar D Balans 31/12 C Obligaties DS Kapitaal CS Voorraad DS Lening CS Klanten DS Winst CS 3000 Kas DS Balans: linkerzijde: activa Het groeperen van alle opbrengsten- en kostenrekeningen in een globale resultatenrekening laat toe het behaalde resultaat te bepalen. D Resultatenrekening C Aankopen Verkopen Voorraadwijziging Huur 2000 CS Winst In de periode oktober-december is er een winst van 3000 de aanwendingen van de fondsen, alle middelen waarmee de onderneming kan werken rangschikking volgens liquiditeitsgraad : de mate waarin de bestanddelen min of meer snel in geld kunnen omgezet worden zonder de continuïteit in het gedrang te brengen 1. vastliggende of vaste activa: bijv. bedrijfsgebouw of machine: bij aanschaf is geld (koopkracht) besteed; deze koopkracht is niet verloren gegaan, maar kan niet direct terug liquide gemaakt worden: de koopkracht is vastgelegd voor meerdere bedrijfscycli 2. realiseerbare of omzetbare middelen: bijv. voorraden of klanten (debiteuren): komen op een relatief korte termijn weer vrij onder liquide vorm (na verloop van een bedrijfscyclus) 3. beschikbare waarden: bijv. kas of bank: het is mogelijk om onmiddellijk over de koopkracht te beschikken vlottende of courante activa: omzetbare en beschikbare waarden

10 Balans: rechterzijde: passiva de bronnen van de fondsen die de financiering van het actief mogelijk maken globale indeling: eigen vermogen en vreemd vermogen rangschikking volgens eisbaarheidsgraad : de mate waarin de schulden al dan niet vlug in de tijd eisbaar zullen zijn 1. eigen vermogen of zuiver vermogen of eigen middelen: niet-eisbaar deel van het totaal vermogen kapitaal: wordt door de eigen vermogensverschaffers (aandeelhouders) ingebracht zonder voorafgaande afspraak voor terugbetaling reserves: de winsten die in de onderneming blijven 2. schulden op lange termijn: bijv. leningen, investeringskredieten, alle schulden met een looptijd van langer dan één jaar 3. schulden op korte termijn: bijv. leveranciers, lonen, belastingen, te verdelen winst, alle schulden die de onderneming binnen het jaar moet terugbetalen Belang van een balans Beoordeling van de financiële positie van de onderneming: 1. is er op balansdatum voldoende vermogen aanwezig om de bedrijfsactiviteit voort te zetten? de winst zou wel eens onvoldoende kunnen zijn verlies geeft een aantasting van het vermogen 2. kunnen de aangegane financiële verplichtingen op korte en lange termijn nagekomen worden 3. is het gunstig resultaat voldoende groot dat het geheel of gedeeltelijk aan de eigen vermogenverschaffers kan worden afgestaan? antwoorden op deze vragen zijn niet eenvoudig te formuleren op basis van één balans; meestal nodig: balansen van opeenvolgende boekjaren; balansgegevens kunnen sterk variëren naargelang van het ogenblik van de productiecyclus waarop de balans wordt gemaakt (bijv. speelgoedfabriek) graad van liquiditeit VASTE ACTIVA zullen binnen het jaar niet in geld omgezet worden COURANTE ACTIVA worden normaal omgezet in geld binnen het jaar ACTIEF Indeling van de balans VAST- LIGGENDE WAARDEN gebouwen machines EPLOITATIE- WAARDEN of VOORRAAD grondstoffen REALISEERBARE WAARDEN klanten BESCHIKBAAR bank,kas EIGEN MIDDELEN kapitaal, reserves SCHULDEN OP LANGE EN MIDDELLANGE TERMIJN leningen SCHULDEN OP KORTE TERMIJN de geregis- treerde rechten zijn opeisbaar binnen het jaar leveranciers, te verdelen winst PASSIEF BESTENDIGE KAPITALEN niet opeisbaar binnen het jaar PASSIEF OP KORTE TERMIJN graad van opeisbaarheid Actief balans 31/12/200x Passief Bedrijfsgebouw 4500 Kapitaal 5000 Voorraden 3500 Reserves 500 Klanten 1200 Lening 2500 Kas,bank 800 Leveranciers Winst actief: vast kapitaal is 45%; werkkapitaal om dagelijks mee te werken is 55% passief: 55% eigen vermogen dat voor zeer lange tijd in bedrijfsmiddelen kan worden geactiveerd (met winst erbij: tot 65%) vaste middelen (45%) : gefinancieerd met eigen permanente middelen (55%) werkkapitaal : voor een deel gefinancieerd door 20% eigen vermogen ( ) en voor een deel met 25% vreemd vermogen op lange termijn ; de rest komt vanuit het leverancierskrediet beschikbare middelen: onvoldoende wanneer de leveranciers allen tegelijk hun vorderingen innen. belangrijk: hoe verhouden balansposten zich wanneer ze gegroepeerd worden op liquiditeitsgraad en eisbaarheidsgraad

11 Resultatenrekening: staffelvorm Bedrijfsopbrengsten: Effect van de datum waarop de balans opgemaakt wordt: A 30/6/2009 P vaste activa 130 kapitaal 120 voorraad 480 schulden LT 70 realiseerbaar 20 schulden KT 400 winst 40 Totaal 630 Totaal 630 A 31/12/2009 P vaste activa 130 kapitaal 120 voorraad 100 schulden LT 70 realiseerbaar 40 schulden KT 20 winst 60 Totaal 270 Totaal 270 Eind juni zijn er heel wat voorraden, voor een groot deel gefinancieerd met schulden op korte termijn, bijv. leveranciers die nog niet betaald zijn. Eind december, na een belangrijke verkoopperiode, is de voorraad grotendeels weg en zijn ook de schulden op korte termijn voor een groot deel betaald. omzet wijzigingen in de voorraad goederen in bewerking en gereed product en in bestellingen in uitvoering (toename +, afname ) geproduceerde vaste activa andere bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten: Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen: inkopen wijzigingen in de voorraad (toename, afname +) Diensten en diverse goederen Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Afschrijvingen en waardeverminderingen Andere bedrijfskosten... Bedrijfswinst (+) of Bedrijfsverlies ( ) Resultatenrekening bedrijfskosten en bedrijfsopbrengsten overige kosten en opbrengsten bedrijfskosten: tijdens het produceren van goederen of het leveren van diensten worden middelen geheel of gedeeltelijk verbruikt: het ondernemingsproces vraagt immers input van: ondernemingsmiddelen: vaste activa, bijv. machines: een gedeelte van de waarde van deze bestendige middelen wordt in het proces verbruikt (afschrijvingskosten) grondstoffen en hulpstoffen: geheel of gedeeltelijk door het proces verbruikt werkingsmiddelen (dit zijn middelen waarvan prestatiecapaciteit niet in voorraad wordt gehouden), bijv.: personeelskosten: het personeel verbruikt zijn prestaties tijdens het proces kosten voor diensten die verbruikt worden in het proces, bijv. telefoon, elektriciteit, water, reclame, gas, kantoor Voorraadcorrecties: kost van aankoop van grondstoffen en hulpstoffen (+) vermeerderen met de beginvoorraad ( ) verminderen met de eindvoorraad beginvoorraad : een overname van de voorraad die overbleef bij het einde van vorig boekjaar eindvoorrraad: goederen die niet gebruikt/verkocht zijn tijdens het boekjaar; ze worden overgenomen in de voorraad van het volgende boekjaar bedrijfsopbrengst = omzet (+) vermeerderd met de eindvoorraad van (half)afgewerkte producten ( ) verminderd met de beginvoorraad van deze producten bedrijfsopbrengsten: belangrijk onderdeel: de verkopen van (afgewerkte) producten overige kosten en opbrengsten: financiële en uitzonderlijke

12 Voorraadwijzigingen handelsgoederen: Voorbeeld 1 KOSTEN Leveranciers Aankopen D Bedrijfsresultaten Aankopen Verkopen C OPBRENGSTEN Verkopen Klanten Aankoop: 800 stuks à 60/stuk Verkoop: 700 stuks à 90/stuk Eenvoudig gezien: bedrijfsresultaat 15000; maar ook rekening houden met resterende voorraad: 100 stuks à 60 of 6000 voorraadwijzigingen grondstoffen/hulpstoffen BV EV Vaste activa Afschrijvingen Voorraadwijziging Voorraadwijziging (BV-EV) (EV -BV ) voorraadwijzigingen half-/afgewerkte producten BV EV Dus, bedrijfsresultaat = (eindvoorraad - beginvoorraad) of kosten opbrengsten aankoop verkoop voorraadwijzigingen Kas, Bank, PR Personeelskosten Overige kosten Afschrijvingen Personeelskosten Overige bedrijfsopbrengsten Overige opbrengsten Kas, Bank, PR Overige bedrijfskosten Neemt de waarde van de voorraad toe op het einde van het boekjaar, dan verminderen de bedrijfskosten en verhoogt het bedrijfsresultaat CS Bedrijfsresultaat Bedrijfsresultaat (indien > 0) (indien < 0) DS Voorbeeld 2 Beginvoorraad: 100 stuks à 60/stuk 6000 Aankoop: 800 stuks à 60/stuk Verkoop: 850 stuks à 90/stuk Dus, bedrijfsresultaat = (eindvoorraad - beginvoorraad) of kosten opbrengsten aankoop verkoop voorraadwijzigingen 3000 Neemt de waarde van de voorraad af op het einde van het boekjaar, dan vermeerderen de bedrijfskosten en daalt het bedrijfsresultaat Samenstelling van het bedrijfsresultaat: Oordeel vormen over: Belang van resultatenrekening rendement van de specifieke bedrijfsactiviteit: gunstig verschil/verhouding tussen bedrijfsopbrengsten en bedrijfskosten (te vergelijken met vorige jaren en vergelijkbare ondernemingen) rentabiliteit: verhouding tussen rendement en het ingezette vermogen om dat rendement te behalen D Resultatenrekening C bedrijfskosten 600 bedrijfsopbrengsten 1200 financiële kosten 600 financiële opbrengsten 200 uitzonderlijke kosten 600 uitzonderlijke opbrengsten 300 verlies van het boekjaar Een batig bedrijfsresultaat van een renderende onderneming kan worden opgeslorpt door diverse (financiële/uitzonderlijke) kosten die niet karakteristiek zijn voor de eigenlijke bedrijvigheid.

13 Balans en resultatenrekening Verwerking van de resultaten: welk deel van de winst/het verlies wordt toegevoegd/onttrokken aan het eigen kapitaal wordt uitgekeerd aan/gedragen door de kapitaalverschaffers (de eigenaars) A Balans P Actief Eigen vermogen overgedragen gereserveerde winst Schulden verdeelde winst D Resultatenrekening C Kosten netto winst Opbrengsten wat bedoelt men met waarde? Waarde van activa hoe moeten wijzigingen (inflatie, slijtage) in rekening gebracht worden? Vaste activa: bijv. gebouwen, terreinen gebruiksgoederen die verscheidene keren kunnen worden aangewend dus een stapsgewijs waardeverlies: elk jaar wordt een gedeeltelijke waardevermindering van het activabestanddeel in rekening gebracht (afschrijvingen) Evaluatie van voorraden: bij stijgende inflatiepercentages geven resultatenrekening en balans een minder getrouw beeld van de onderneming wanneer historische prijzen gebruikt worden: een feitelijke onderwaardering van het verbruik een oneigenlijke vermeerdering van de winst (dus, verhoging belasting) Oefening: de activiteiten van garage Debra bestaan uit onderhoud van voertuigen en de aan- en verkoop van tweedehandswagens. Gegeven: beginbalans Verrichtingen: A Balans op 1/4/2009 P Gebouwen 5000 Kapitaal 4000 Installaties 500 Lening 2000 Meubilair 200 Bank 260 Kas 40 Totaal 6000 Totaal /4: aankoop computer aan 100, te betalen einde maand 2. 10/4: ontvangst betaling factuur voor uitgevoerde onderhoudswerken (100) 3. 12/4: aankoop tweedehandswagen aan 200, te betalen einde maand 4. 20/4: verkoop van tweedehandswagen aan 300, klant betaalt met bankcheque 5. 22/4: innen van bankcheque, storting op bankrekening 6. 30/4: betaling factuur computer via bankoverschrijving 7. 30/4: betaling factuur tweedehandswagen via bankoverschrijving Gevraagd: journaalposten en boekingen in grootboek; balans op 30/4/2009 Een koffiebranderij: Voorbeeld omtrent voorraad vorig boekjaar een grote voorraad koffiebonen aangekocht tegen 100/eenheid afgewerkte producten werden verkocht tegen 150/eenheid omwille van hoge inflatie: grondstofprijs dit jaar gestegen tot 300/eenheid dezelfde winstmarge: verkoopprijs verhoogd tot 350/eenheid belastingsschaal is 40% omzet van dit jaar kan volledig uit voorraad van vorig jaar geleverd worden. Voor de prijsstijging: winst van 30/eenheid en kasstroom van 30/eenheid In huidig boekjaar: historische kostprijs gebruiken geeft een winst van 250/eenheid dit is geen echte winst, omdat naast verkoopprijs ook kostprijs gestegen is belastingen op de totale winsten: stijgen van 20/eenheid naar 100/eenheid resultaat is een verarming van de onderneming. Juister beeld: voorraden waarderen tegen vervangingswaarde.

14 voor prijsstijging historische kostprijs na prijsstijging vervangingswaarde bedrijfsopbrengsten (O) bedrijfskosten (K) bedrijfsresultaat belastingen (B) (40%) nettowinst kasinstroom (O B) vervanging nettokastroom Niet eenvoudig om rekening te houden met alle effecten om zo te komen tot een waarheidsgetrouwe jaarrekening Belgische wetgeving: geen enkele methode opgelegd bij gebrek aan een gevestigde doctrine maar waarderen tegen vervangingswaarde is niet toegelaten