Beter voor het milieu?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Beter voor het milieu?"

Transcriptie

1 Beter voor het milieu? Onderzoeksrapport Begeleider: F. Papp Instelling: MIWB Plaats: West Terschelling Datum: Versie: 3 Studenten: J. Bijlsma M3A1 R. Bijlsma M3A1 J. Kuipers M3A4

2 Afkortingen Bv: BWM: BWMC: BWMP: BWMS : BWRB: CLS: CO2: ECA: EEDI: EGR: HFO: HFO LS: IMO: LNG: MDO: NOx: OLS: SCR: SEEMP: SOx: T.o.v.: UV: bijvoorbeeld Ballast Water Management Ballast Water Management Conventie Ballast Water Management Plan Ballast Water Management System Ballast Water Record Book Closed Loop Scrubber Koolstofdioxide Emission Control Area s Energy Efficiency Design Index Exhaust Gas Recirculation Heavy Fuel Oil Heavy Fuel Oil Low Sulphur International Maratime Organisation Liquified Natural Gas Marine Diesel Oil Stikstofoxide Open Loop Scrubber Selective Catalytic Reduction Ship Energy Efficiency Management Plan Zwaveloxide Ten opzichte van Ultraviolet Pagina 2 van 30

3 Lijst met tabellen Hoofdstuk 1 Pagina Tabel 1-1 Extra verbruik 7 Tabel 1-2 Ton brandstof / dag 8 Hoofdstuk 5 Tabel 5-1 Verbruik scrubbers Alva Laval 20 Tabel 5-2 Verbruik ballast systemen 21 Tabel 5-3 Brandstofkosten 23 Tabel 5-4 Ton brandstof / dag 23 Hoofdstuk 6 Tabel 6-1 Gegevens gebruikte schepen 24 Tabel 6-2 NOx 24 Tabel 6-3 Open loop scrubber 25 Tabel 6-4 Closed loop scrubber 25 Tabel 6-5 SOx 25 Tabel 6-6 Ballast systemen energieverbruik 26 Tabel 6-7 Extra energieverbruik alle systemen 27 Tabel 6-8 Extra energieverbruik 27 Hoofdstuk 7 Tabel 7-1 Extra energieverbruik 28 Tabel 7-2 Ton brandstof / dag 28 Lijst met figuren Hoofdstuk 3 Pagina Figuur 3-1 Emissies SOx 10 Figuur 3-2 Emissies NOx 10 Figuur 3-3 Tijdlijn voor ballastwater installaties 12 Figuur 3-4 EEDI per schip 13 Figuur 3-5 EEDI formule 13 Figuur 3-6 EEDI & SEEMP maatregelen 14 Hoofdstuk 4 Figuur 4-1 Kappel schroef 18 Hoofdstuk 5 Figuur 5-1 Sankey diagram 22 Pagina 3 van 30

4 Voorwoord Dit rapport is gemaakt in opdracht van het Maritiem Instituut Willem Barentsz. Het is onderdeel van het derde studiejaar, Maritime Research. Het rapport is vooral bestemd voor mensen die geïnteresseerd zijn in het energieverbruik aan boord van een schip. Pagina 4 van 30

5 Inhoudsopgave Afkortingen... 2 Lijst met tabellen... 3 Lijst met figuren... 3 Voorwoord... 4 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Milieumaatregelen Marpol annex 6 (emissie van NOx en SOx) Ballast water EEDI Hoe kun je aan de maatregelen voldoen NOx SCR systeem EGR systeem Input van motoren aanpassen SOx Brandstof met een laag zwavel gehalte Open loop scrubber Closed loop scrubber Ballastwater Filtreren UV straling Ozon Elektrolyse Chemicaliën EEDI Kappel-Schroef Waste heat recovery system het verminderen van CO2 aan de hand van SEEMP LNG als brandstof Pagina 5 van 30

6 5 Gegevens van installaties Uitstoot NOx & SOx Ballast water management EEDI & SEEMP LNG als brandstof Energieverbruik Gegevens NOx & SOx Ballastsystemen Totaal verbruik Conclusie Bronnenlijst Pagina 6 van 30

7 1 Samenvatting Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Maritiem Instituut Willem Barentsz. Het onderzoek is voor de overgang naar klas 4. Doordat milieu een belangrijk item is tegenwoordig wordt er veel onderzoek naar gedaan. Deze onderzoeken niet wat deze milieumaatregelen voor invloed hebben op het energieverbruik aan boord. De hoofdvraag is: Wat zijn de effecten van de nieuwe milieumaatregelen op het energieverbruik aan boord? Doordat de milieumaatregelen alsmaar strenger worden zijn er nieuwe installaties nodig aan boord van schepen om hieraan te kunnen voldoen. De installaties die aan schepen zullen worden toegevoegd zullen energie verbruiken. Er zullen veel bestaande installaties worden aangepast om hier een beter rendement uit te halen, dit is beter voor het milieu en voor de kosten. De conclusie is dat er veel gebruik zal worden gemaakt van een combinatie van nieuwe en verbeterde bestaande installaties. Deels zullen deze een hoger energieverbruik tot gevolg hebben, ook zullen er verbeterde installaties zijn die een lager energieverbruik tot gevolg hebben. De installaties nodig om aan het NOx & SOx beleid te voldoen samen met die van het Ballastwater zullen energie kosten. De zuinigste combinatie hiervan bestaat uit het Ecochlor ballast systeem, een Selective Catalytic Reduction systeem en een Closed Loop Scrubber Schip Fjord Bylgia Balder Extra verbruik (kw) Tabel 1-1 Extra verbruik Het geen wat er uit springt is het schip wat vaart op LNG. LNG heeft een hogere calorische waarde dan HFO hierdoor is er minder brandstof nodig om een zelfde reis te varen met een soortgelijk schip. De LNG brandstof is over het algemeen goedkoper dan HFO. Dit is een grote kostenbesparing dus is LNG goedkoper dan HFO voor een zelfde hoeveelheid geleverde energie. Hieronder in een tabel weergegeven het verbruik van een schip wat vaart op LNG en het verbruik van een schip wat vaart op HFO. Een schip wat vaart op LNG verbruikt minder brandstof per dag varen dan een schip dat vaart op HFO. Pagina 7 van 30

8 ton LNG / dag ton HFO / dag Fjord 42,2 44,1 Bylgia 44,1 46,0 Balder 149,1 155,6 Tabel 1-2 ton brandstof / dag Pagina 8 van 30

9 2 Inleiding De laatste jaren worden er veel nieuwe regels bedacht met betrekking tot het milieu. Hier dient de scheepvaart zich aan te houden. Dit houdt in dat er veel maatregelen genomen moeten worden aan boord om hier aan te voldoen. Schepen hebben nieuwe installaties nodig of bestaande installaties moeten omgebouwd worden zodat hier mee gewerkt kan worden. Meer installaties op een schip betekent normaal gesproken ook een verhoging van het energieverbruik. Dit rapport beantwoordt de vraag, wat is het effect van de milieumaatregelen op het energieverbruik aan boord. Dit gebeurd op basis van desk en fieldresearch. Het onderzoek zal zich beperken tot de nieuwere milieumaatregelen en de meest gangbare oplossingen hiervoor. De opbouw van het rapport is als volgt. Hoofdstuk 3 zal de nieuwe milieumaatregelen beknopt weergeven. Vervolgens geeft hoofdstuk 4 aan wat voor installaties er aan boord nodig zijn om aan deze maatregelen te kunnen voldoen. Hoofdstuk 5 zal meer informatie verschaffen over de installaties die behandeld zijn in hoofdstuk 4. Hoofdstuk 6 gaat over het energieverbruik van de installaties. Als laatste komt de conclusie in hoofdstuk 7. Pagina 9 van 30

10 3 Milieumaatregelen Dit hoofdstuk zal gaan over de milieumaatregelen die in het rapport behandeld worden. Er zal een korte verduidelijking worden gegeven over wat de maatregel inhoud. 3.1 Marpol annex 6 (emissie van NOx en SOx) De emissies van schepen moet worden teruggebracht. De uitstoot van NOx en SOx zal sterk naar beneden moeten. Dit is geregeld in Marpol annex 6. Vanaf 2015 mag er maar 0,1% zwavel in de brandstof zitten in ECA gebieden en vanaf 2020 word het in de rest van vaarwateren terug gedrongen tot 0,5%. Figuur 3-1 Emissies SOx, Bron: De NOx uitstoot moet vanaf 2011, 14.4 g/kwh of lager zijn voor schepen met een toerental van 130 rpm of minder. Heb je een motor met een hoger toerental dan zal de maximale NOx uitstoot lager moeten zijn. In 2016 word de maximale NOx uitstoot in Emission Control Areas (ECA s) verlaagd tot maximaal 3,4 g/kwh. De maatregel van tier 3 kan ook uitgesteld worden tot 2021, er loopt nog een onderzoek of dit nodig is of niet. NOx vormt zich voornamelijk bij hogere temperaturen terwijl SOx zich vormt aan de hand van de hoeveelheid zwavel in de brandstof. Figuur 3-2 Emissies NOx, Bron: Pagina 10 van 30

11 3.2 Ballast water In 1993 werd door de IMO de eerste richtlijnen aangenomen met betrekking tot ballastwater, deze richtlijnen werden in 1997 vervangen door een uitgebreider document. De richtlijnen zijn bedoelt om informatie te verstrekken aan schepen, havens en autoriteiten, om de inname en afgifte van organisme te bepreken. Omdat het gaat om richtlijnen en niet om regelgeving, was het voor schepen niet verplicht om deze richtlijnen op te volgen. In 2004 werd door de IMO de Ballast Water Management Conventie (BWMC) aangenomen, op veel punten komt de conventie overeen met de richtlijnen die al eerder werden aangenomen in Het verschil is dat in het geval van de conventie, gaat om internationale regelgeving en dus alle lidstaten van de IMO moeten volden aan de conventie. Omdat nog niet voldoende landen de conventie hebben ondertekend, is deze nog niet van kracht. Door deze regelgeving zijn alle schepen verplicht om een goedgekeurd Ballast Water Management Plan (BWMP), een ballastwater management certificaat en een Ballast Water Record Book (BWRB) aan boord te hebben. Er zijn 2 manieren om aan de Ballast Water Management (BWM) maatregelen te voldoen. Ballast water verversen: Het verversen van ballast was op het moment dat de conventie aangenomen werd een van de betere manieren om ongewenste organismen af te komen. Er worden de volgende eisen gesteld aan deze manier van BWM: - Tenminste 200 nm uit de kust met een minimale waterdiepte van 200m. - Mocht dit niet mogelijk zijn dan het zo ver mogelijk uit kust te gebeuren, maar te allen tijde 50 nm uit de kust met een minimale waterdiepte van 200m. - Wanneer er gebieden zijn waar de bovenstaande eisen niet gerealiseerd kunnen worden, mogen landen zelf gebieden aanwijzen waar ballastwater gewisseld mag worden. - Er dient minimaal 95 vol/% van het ballastwater gewisseld te worden. Pagina 11 van 30

12 Ballast water behandelen: Het behandelen van ballastwater dient te gebeuren door middel van een goedgekeurde installatie. De eisen die worden gesteld aan de behandeling methode berust op het aantal micro-organismen die in het ballastwater achter blijven: - 10 organismen groter dan 50 micron per kubieke meter organismen tussen 10 en 50 micron per milliliter. - Concentraties indicatiemicroben schadelijk voor de gezondheid van de mens (bv cholera). De BWC maakt onderscheid tussen schepen die gebouwd zijn voor een bepaald jaartal en de capaciteit aan ballast water zoals in het onderstaande figuur: Figuur 3-3 Tijdlijn voor ballastwater installaties, bron: In het figuur staat D1 voor wisselen van ballastwater en D2 staat voor het behandelen van ballastwater (afgeleid uit de BWMC). Pagina 12 van 30

13 3.3 EEDI EEDI staat voor Energy Efficiency Design Index. Dit is een getal wat weergeeft hoeveel CO2 een schip uitstoot voor het vervoer van 1 ton lading over 1 nautische mijl. Het EEDI regeling is ingegaan in Het moet er voor zorgen dat de CO2 uitstoot naar beneden gaat. Het EEDI verschilt per schip omdat elk schip andere doeleinden heeft. Figuur 3-4 EEDI per schip, Bron: Het EEDI komt tot stand door een formule. Om een zo`n klein mogelijke EEDI te krijgen moet het getal boven de streep zo klein mogelijk en onder de streep zo klein mogelijk. Figuur 3-5 EEDI formule, Bron: Om het bovenste gedeelte van de formule te verlagen zijn er bepaalde oplossingen gevonden zoals hieronder weergegeven. Pagina 13 van 30

14 Figuur 3-6 EEDI & SEEMP maatregelen, Bron: In deze tabel is onderscheid gemaakt tussen het EEDI en het SEEMP(Ship Energy Efficiency Management Plan) Het EEDI staat vooral voor technische maatregelen om de uitstoot van CO2 te verminderen. Het SEEMP staat vooral voor operationele maatregelen aan boord zelf. Pagina 14 van 30

15 4 Hoe kun je aan de maatregelen voldoen In dit hoofdstuk zullen verschillende installaties beschreven worden om aan de in hoofdstuk 3 genoemde maatregelen te kunnen voldoen. 4.1 NOx SCR systeem Selective Catalytic Reduction systeem. Er wordt een waterachtige oplossing van ammonia of ureum toegevoegd aan de verbrandingsgassen dit geeft een NOx vermindering van 1 tot 2 gram/kwh. Dit systeem kost geen extra brandstof. Het nadeel is dat dit een erg grote installatie is en het minder effectief is tijdens wisselende belastingen EGR systeem Exhaust Gass Recirculation systeem. Door de uitlaatgassen deels te hergebruiken bij de verbranding wordt er voor gezorgd dat de soortelijke warmte in de cilinder omhoog gaat. Dit heeft als effect dat de verbrandingstemperatuur omlaag gaat. Het systeem zelf verbruikt geen brandstof maar door de slechtere verbrandingsomstandigheden in de verbrandingskamer zal het verbruik toenemen met ongeveer 3%. Een ander nadeel is dat fijnstof weer terug de motor in komt wat beschadigingen kan aanrichten Input van motoren aanpassen Aanpassing van de input van motoren. Dit kan op verschillende manieren namelijk: - Betere brandstofinspuiting, dit zorgt voor een betere menging van de brandstof met lucht en hierdoor een lagere temperatuurpiek. - Waterinjectie, er wordt tijdens de verbranding water of een wateremulsie in de cilinder geïnjecteerd, dit zorgt ook voor een lagere temperatuurpiek. - Betere timing van het openen van kleppen, door op het juiste moment de kleppen te openen en te sluiten zal er een verlaging van de temperatuurpiek ontstaan. Pagina 15 van 30

16 4.2 SOx Brandstof met een laag zwavel gehalte Om de SOx uitstoot te verminderen kun je een brandstof gebruiken waar de zwavel al uit is gehaald, dit is de enige oplossing waarbij aan boord geen aanpassingen hoeven plaatst te vinden. Het grote nadeel is dat deze brandstof een stuk duurder is dan zware olie. Dit is ongeveer 10% meer dan normale HFO Open loop scrubber De scrubber wordt in de funnel geplaatst. Door middel van verneveling van zeewater in de funnel wordt het zwavel gehalte van de uitlaatgassen verlaagd. Het zwavel bindt zich namelijk aan het zeewater. Benodigdheden: - Pomp, er is een pomp nodig om zeewater via de zee inlaat naar de scrubber te krijgen. - Residence tank, er is een tank nodig die het vuile water opvangt. Dit is een soort settling tank waar zware deeltjes naar de bodem kunnen zakken - Water treatment unit, vanuit de residence tank moet het water naar een water treatment unit. De water treatment unit werkt hetzelfde als een separator. Op deze manier worden vuile deeltjes uit het water gehaald. - Sludge tank, het vuil dat de water treatment unit uit het water haalt gaat naar de sludge tank. Dit vuil moet later afgegeven worden aan de wal. Het schone water kan overboord Closed loop scrubber De scrubber wordt in de funnel geplaatst. Door middel van verneveling van zoetwater, waaraan natronloog is toegevoegd. word in de funnel het zwavel gehalte van de uitlaatgassen verlaagd. Het zwavel bindt zich namelijk aan de natronloog in het zoete water. Benodigdheden: - Storage tank voor zoetwater. Zoet water dat gebruikt wordt voor het scrubben moet opgeslagen worden in een tank. Er gaat altijd wel wat water verloren door verdamping in de funnel, daarom moet er extra water beschikbaar zijn voor het systeem. - Storage tank voor het natronloog. Dit moet worden toegevoegd aan het water voor het de scrubber in gaat zodat het zwavel zich hier aan bind. Ook word hiermee het ph niveau op de juiste hoogte gehouden. - Warmtewisselaar, omdat dit een gesloten systeem is wordt het gebruikte water opnieuw gebruikt. Het water moet echter wel weer afgekoeld worden voor het de scrubber in gaat, dit kan met zeewater gedaan worden Pagina 16 van 30

17 - Pompen, voor het verplaatsen van zoet water richting de scrubbers. Ook moet er natronloog verpompt worden richting het zoete water - Water treatment unit, hierin wordt het water wat is voor het scrubben schoongemaakt, waarna het opnieuw gebruikt kan worden. - Sludge tank, het vuil dat uit water treatment unit komt wordt hierin opgeslagen en moet worden afgegeven aan de wal. 4.3 Ballastwater Op dit moment (mei 14) zijn er 69 systemen van verschillende fabrikanten die (deels) goedgekeurd zijn. Er zijn veel verschillende technieken om het ballastwater te behandelen, een aantal populaire methodes heb ik hieronder beschreven. Naast deze methodes zijn er nog een aantal innovaties technieken beschikbaar. Omdat de meeste van deze technieken nog in ontwikkeling zijn is het moeilijk om te bepalen wat het effect ervan is op het energie verbruik aan boord. Wij hebben het onderzoek daarom beperkt tot de hieronder behandelde methodes. De gebruikte installaties aan boord zullen bestaan uit een combinatie van deze methodes Filtreren Sediment in de ballast tanks is normaal een broedplaats voor organismen, door het sediment er uit te filteren beperk je de groei van organismen in de ballast tanks. Daarnaast worden de grotere organismen er direct uit gefilterd UV straling Met UV licht worden de organismen in het water gedood. Deze manier van behandelen word vaak toegepast in combinatie met een filter. UV licht wordt ook wel in andere systemen gebruikt in Ozon Ozon wordt geproduceerd door zuurstof uit de lucht met elkaar te laten reageren. Ozon dood een groot deel van de organismen in het ballastwater. Ozon heeft zijn desinfecterende werking al bewezen in waterzuiveringsinstallaties Elektrolyse Door middel van elektrolyse wordt van het natriumchloride uit het zeewater, natriumhypochloriet gemaakt. Natriumhypochloriet dood de organismen in het ballastwater. Het ballastwater wordt met ontballasten wel behandeld om een deel van het overgebleven natirumhypochloriet te neutraliseren. Pagina 17 van 30

18 4.3.5 Chemicaliën Er zijn verschillende soorten chemicaliën die men aan het ballastwater kan toevoegen om de organismen te doden. De chemicaliën mogen geen schadelijke gevolgen hebben voor het milieu. 4.4 EEDI Doordat er voor EEDI zoveel maatregelen te nemen zijn hebben wij ons onderzoek beperkt tot 3 maatregelen Kappel-Schroef De Kappel schroef minimaliseert de hoeveelheid water wat over de uiteinden van de schroeven stroomt. Hierdoor wordt het rendement van de schroef hoger en is er dus minder energie voor nodig het schip te laten varen. Het voordeel voor het schip is dat er hierdoor minder brandstof verstookt hoeft te worden, wat ervoor zorgt dat er minder brandstof kosten zijn Figuur 4-1 Kappel schroef, bron: Waste heat recovery system. Om een betere EEDI te krijgen, en dus minder CO2 uit te stoten wordt er veel gedaan met de uitlaatgassen. Al jaren wordt er in economisers uitlaatgassen gebruikt om thermische olie te verwarmen. Dit scheelt brandstof. Er kan echter meer gedaan worden met de uitlaatgassen. Om extra energie uit de uitlaatgassen te halen wordt er gebruik gemaakt van een stoomturbine. De uitlaatgassen gaan door een economiser die stoom genereert. Deze stoom wordt gebruikt om een stoomturbine aan te drijven. De opgewekte energie kan naar het net worden gestuurd waardoor de asgenerator minder energie hoeft op te wekken en de motor minder brandstof hoeft te verbruiken. We hebben bij waste heat recovery systems van Alfa Laval en Wärtsilä, die gebruik maken van stoomturbines, naar gegevens gezocht. Pagina 18 van 30

19 4.4.3 het verminderen van CO2 aan de hand van SEEMP Elk schip moet plan hebben waarmee de hoeveelheid uitstoot van CO2 wordt verminderd. Bij een vaart van punt A naar B heb je al met verschillende dingen te maken. - Kies de route waarvoor het minste brandstof nodig is (dit is niet altijd te snelste). Let op stromingen, wind en deining. - Belaad het schip op een bepaalde manier. Dit om een zo gunstig mogelijke trim te krijgen waarmee het schip zo min mogelijk brandstof gebruikt. - Bekijk op welk moment je bij punt B moet zijn. Als er veel tijd beschikbaar is, kan er langzamer gevaren worden. Dit scheelt brandstof. - De conditie van het schip is ook erg belangrijk. Als de hull van het schip in goede staat is, gaat het schip makkelijker door het water. - De motor moet in goede conditie zijn zodat deze optimaal presteert (een zo hoog mogelijk rendement haalt). Dit geldt ook voor de schroef. 4.5 LNG als brandstof Voor LNG hebben we een apart subhoofdstuk gemaakt, dit omdat je met een schip dat vaart op LNG veel minder uitstoot heeft. De uitstoot van SOx gaat met 95% omlaag, de NOx zou met 80% en vermindering van 23% aan CO2 uitstoot. Door de verlaging van uitstoot zal je al aan de behandelde eisen van de emissies voldoen. Je kunt dus gewoon door de ECA s varen zonder je ergens druk over te maken. De kosten die je maakt om een schip op LNG te kunnen laten varen zijn ongeveer in 2,5 tot 5 jaar terug verdiend. De kosten zullen in eerste instantie dus hoger zijn dan bij conventionele schepen maar zal na een aantal jaar meer winst opleveren. Pagina 19 van 30

20 5 Gegevens van installaties In dit hoofdstuk wordt er gekeken naar belangrijke gegevens van de in hoofdstuk 4 genoemde installaties. 5.1 Uitstoot NOx & SOx De behandelde mogelijkheden om NOx te reduceren hebben tijdens de installatie de grootste kosten. Hierna hoeft alleen nog maar de katalysator betaald te worden. Door de grootte van de installaties zal het verbruik iets toenemen. SCR verbruikt geen energie waar EGR 3% van het motorvermogen verbruikt. Voor het verminderen van de SOx uitstoot wordt gebruik gemaakt van HFO brandstof met een laag zwavelgehalte. Deze brandstof is ongeveer 10% duurder dan gewone HFO 380. Dit zijn de prijzen van 28 mei 2014: - HFO ,5 $/t - HFO LS ,5 $/t Een andere oplossing voor het terugdringen van de SOx uitstoot is het gebruik van scrubbers. We hebben de scrubber gegevens van twee verschillende fabrikanten onderzocht. Hieruit blijkt dat de grootste installaties ongeveer 593 KW aan energie verbruiken. Motor vermogen 5 MW 25 MW 50 MW Systeem Open Loop Scrubber Closed loop scrubber Open Loop Scrubber Closed loop scrubber Open Loop Scrubber Closed loop scrubber Benodigd vermogen scrubber 59 KW 31 KW 296 KW 154 KW 593 KW 308 KW Tabel 5-1 Verbruik scrubbers Alva Laval Hieruit kunnen we concluderen dat de Alva Laval open loop scrubbers ongeveer 1,2 % en de closed loop scrubbers 0,6 % van het motorvermogen verbruiken. Volgens de gegevens van de Wärtsilä scrubbers, ligt het verbruik rond de 1% en 1,5% van het motorvermogen van het schip. Pagina 20 van 30

21 5.2 Ballast water management Om te bepalen wat het effect is van het ballastwater reinigingsysteem op het energie verbruik aan boord is, hebben we een aantal goed gekeurde systemen uitgekozen en die verder onderzocht. In de onderstaande tabel vindt u naast het energieverbruik ook de capaciteit van het systeem, dit omdat met schaalvergroting de efficiëntie van een systeem vaak ook omhoog gaat. Naam Systeem Behandelingswijze Capaciteit m 3 /uur Energieverbruik (kwh/m 3 ) Hyde Guardin Gold Crystal Ballast Ocean Guard Oxyclean BalClor CleanBallast BalPure Ecochlor Filtratie & UV straling Filtratie & UV straling Filtratie, UV straling & Ozon Filtratie & Elektrolyse Filtratie & Elektrolyse Filtratie & Elektrolyse Filtratie & CLO 2 (chemicaliën) NK-O3 Ozon Tabel 5-2 Verbruik ballastsystemen Het behandelen van ballastwater heeft zowel positieve als negatieve effecten op het milieu. Op het moment zijn er een aantal goede systemen op de markt die de problemen met vreemde organismen sterk terug dringen. Daarnaast is het behandelen van het ballastwater een extra handeling en zal het dus energie gaan kosten, met andere woorden, het brandstof verbruik van schepen zal toenemen. Pagina 21 van 30

22 5.3 EEDI & SEEMP De maatregelen die worden genomen voor EEDI zijn technische maatregelen die ervoor zorgen dat er minder energie verloren gaat. Hierdoor word het brandstofverbruik dat je nodig hebt om het zelfde vermogen te behalen vermindert. Naar de Kappel schroef is een onderzoek gedaan in Portugal, deze schroef zorgt er voor dat het schroefrendement met ongeveer 4% omhoog gaat. Waste heat recovery, met het figuur hieronder kwam met de meeste systemen overeen. Figuur 5-1 Sankey diagram, Bron: Zonder een waste heat recovery system zou de nuttig gebruikte energie uit de brandstof 49,3% zijn. Met de waste heat recovery system is er sprake rendement van 54,3%. Dit scheelt het schip (54,3/49.1) 10,4% aan brandstof. Het SEEMP zorgt er voor dat je op de meest milieu vriendelijke manier van plaats A naar B gaat. Door dit te doen bespaart men brandstof, hoeveel brandstof er bespaart word hangt af van de reis die gemaakt word. Pagina 22 van 30

23 5.4 LNG als brandstof Een schip laten bouwen dat vaart op LNG brandstof kost ongeveer 20% meer dan een schip dat op HFO vaart. Dit geld wordt snel weer terugverdiend aangezien LNG goedkoper is dan HFO. Ook raakt een motor die draait op LNG minder snel vervuilt, dit betekent minder onderhoud aan de motor wat de kosten verder drukt. De prijs die wordt betaald om een schip te bouwen met LNG als brandstof wordt ongeveer in 2,5 tot 5 jaar terug verdiend. Ook zijn er dual fuel motoren, deze kunnen ook op MDO en HFO varen. Dit geeft als voordeel dat je altijd een back-up brandstof hebt als er iets mis gaat met LNG. Het maximale rendement van een LNG motor is lager dan het maximale rendement voor een dieselmotor. Het maximale rendement van een LNG motor is 48% terwijl dit van een dieselmotor 55% is. De calorische waarde van LNG is hoger dan die van HFO, dit houdt in dat je om het zelfde vermogen te behalen minder LNG nodig hebt dan HFO, dus minder brandstofverbruik. - Calorische waarde LNG 49 MJ/kg - Calorische waarde HFO 41 MJ/kg De prijs van een ton LNG is nogal verschillend over de wereld. Zo is het in Amerika het goedkoopst en in China het duurst is op het moment van schrijven, mei De enige plaatsen waar LNG op dit moment duurder is zijn India en China. Brandstof / Land $ / ton MJ / $ HFO / Rotterdam LNG / Amerika LNG / China Tabel 5-3 Brandstofkosten In Amerika is het dus winstgevend om op LNG te varen terwijl het in China meer kost dan HFO. Formules gebruikt voor het berekenen van het brandstofverbruik per dag: VVVVVVVV = MM/ ddd MM / ddd (CCCCCCCChe wwwwww rrrrrrrrr) = kk bbbbbbbbb ppp ddd kk bbbbbbbbb ppp ddd / 1000 = ttt bbbbbbbbb ppp ddd ton LNG / dag ton HFO / dag Fjord 42,2 44,1 Bylgia 44,1 46,0 Balder 149,1 155,6 Tabel 5-4 Brandstofverbruik / dag Pagina 23 van 30

24 6 Energieverbruik In dit hoofdstuk zullen we aan de hand van berekeningen laten zien hoeveel energie het kost als men de vereiste installaties aan boord heeft en gebruikt. We zullen uiteindelijk de beste combinatie hiervan kiezen aan de hand van onze drie stageschepen. Deze schepen zijn, Fjord, Bylgia en Balder. 6.1 Gegevens Dit zijn de scheepsgegevens waar wij mee gewerkt hebben om de berekeningen die volgen te kunnen maken. Gegevens gebruikte schepen Schip Vermogen (MW) Ballastcapaciteit (m³) Ballast (m³/h) Fjord 11, Bylgia Balder 40, Tabel 6-1 Gegevens gebruikte schepen 6.2 NOx & SOx Hier volgt het verbruik van de systemen die gebruikt worden voor het reduceren van NOx en SOx. Deze verbruiken gelden voor de drie gebruikte schepen. Voor NOx gebruiken we de 3% motorvermogen die aangegeven staat in hoofdstuk Nox Schip SCR (kw) EGR 3% (kw) Fjord Bylgia Balder Tabel 6-2 NOx Eerst berekenen we hoeveel procent de scrubbers verbruiken van het totaal vermogen bij een totaal vermogen van 5, 25 en 50 MW. Daarna zullen we dit omrekenen naar de vermogens van de stageschepen. Pagina 24 van 30

25 Open Loop Scrubber Motorvermogen (kw) Verbruik scrubber (kw) Verbruik (% vermogen) , , ,2 Tabel 6-3 Open loop scrubber Closed Loop Scrubber Motorvermogen (kw) Verbruik scrubber (kw) Verbruik (% vermogen) , , ,6 Tabel 6-4 Closed loop scrubber Een OLS verbruikt dus 1,2% van het totale motorvermogen en een CLS 0,6%. Met deze getallen word hieronder de volgende berekening uitgevoerd. Dit geeft het totale energieverbruik van een scrubber weer. Sox Schip OLS 1,2% (kw) CLS 0,6% (kw) Fjord Bylgia Balder 487,2 243,6 Tabel 6-5 SOx Pagina 25 van 30

26 6.3 Ballastsystemen Voor de ballastsystemen is eerst bekeken of de capaciteit wel groot genoeg is om de ballast pompen op maximaal vermogen bij te kunnen houden. Hierna is gekeken naar de hoeveelheid energie die het kost om van geen ballast naar vol ballast te gaan. Dit wordt weergegeven als het totale verbruik van de installaties en hier word mee gerekend. Ballast systemen Hyde Guardin Gold Crystal Ballast Ocean Guard Oxyclean BalClor CleanBallast BalPure Ecochlor NK-03 Verbruik ballastsysteem (kw/m³) Totaal verbruik (kw) Fjord Bylgia Balder Fjord Bylgia Balder - 0, , , , , ,9-0,0361 0, ,7 140, , , , ,3-0,0057 0,0107 0, ,4 14,6 203,4 0,0858 0,1406 0, ,6 191,5 3559,9 Bruikbaar systeem Onbruikbaar systeem Tabel 6-6 Ballast systemen energieverbruik Pagina 26 van 30

27 6.4 Totaal verbruik In dit schema is weergegeven wat de mogelijke combinaties van systemen zijn en wat deze systemen met elkaar zullen verbruiken. De ballast systemen die niet konden worden gebruikt hebben we niet berekend in dit schema. Ballast systemen Hyde Guardin Gold Crystal Ballast Ocean Guard Oxyclean BalClor CleanBallast BalPure Ecochlor NK-03 NOx SCR OLS SCR CLS EGR OLS EGR CLS SCR OLS SCR CLS EGR OLS EGR CLS SCR ,6 4047,1 OLS SCR ,5 CLS EGR ,6 5265,1 OLS EGR ,5 CLS Verbruik in kw SOx Fjord Bylgia Balder Zuinigste systeem Tabel 6-7 Extra energieverbruik alle systemen Hieruit is op te maken dat voor alle drie de schepen geld dat een combinatie van het Ecochlor ballast systeem, een Selective Catalytic Reduction systeem en een Closed Loop Scrubber het minst verbruiken. Hieronder een overzichtelijke tabel met het energieverbruik van de gezamenlijke systemen. Schip Fjord Bylgia Balder Extra verbruik (kw) Tabel 6-8 Extra energieverbruik Pagina 27 van 30

28 7 Conclusie Er zijn een groot aantal milieumaatregelen waar aan voldaan moet gaan worden. Veel van deze maatregelen kosten energie doordat er aan boord nieuwe installaties nodig zijn. De hoeveelheid energie die er nodig is verschilt per installatie. Aan de andere kant zijn er installaties die verbeterd worden, dit houdt in dat ze een beter rendement krijgen. Voor de NOx installaties zal er voor de EGR 3% extra energie verbruikt worden. Voor de SOx scrubbers zal er een energiepost bij komen. Ballastwater systemen zullen energie verbruiken, deze zorgen dus ook voor een hoger energieverbruik aan boord. Schepen die veel bezig zijn om aan het EEDI te voldoen zullen veel installaties aanpassen zodat deze een hoger rendement krijgen. Dit zorgt voor een efficiënter energieverbruik wat er op neer komt dat het schip minder energie verbruikt. De meeste schepen zullen een combinatie gebruiken van de in ons rapport onderzochte installaties of technieken. Afhankelijk hiervan zal een schip energie besparen of het zal energie kosten. De installaties nodig om aan het NOx & SOx beleid te voldoen samen met die van het Ballastwater zullen energie kosten. De zuinigste combinatie hiervan bestaat uit het Ecochlor ballast systeem, een Selective Catalytic Reduction systeem en een Closed Loop Scrubber Schip Fjord Bylgia Balder Extra verbruik (kw) Tabel 7-1 Extra energieverbruik Voor een reis van A naar B zul je altijd evenveel energie nodig hebben. LNG schepen verbruiken brandstof met een hogere calorische waarde dan HFO schepen. Hierdoor zullen ze dus minder brandstof verbruiken dan een soortgelijk schip wat op HFO vaart. LNG is vaak goedkoper dan HFO dit betekend dat 1MJ energie uit LNG goedkoper is dan 1MJ energie uit HFO. ton LNG / dag ton HFO / dag Fjord 42,2 44,1 Bylgia 44,1 46,0 Balder 149,1 155,6 Tabel 7-2 Ton brandstof / dag LNG bespaart brandstof en is een minder vervuilende brandstof dus een goede vervanger voor HFO. Pagina 28 van 30

29 Bronnenlijst Bronnen brandstofprijzen Bron: Geraadpleegd op: 28 mei 2014 Bron: Geraadpleegd op: 28 mei 2014 Bron: Geraadpleegd op 28 mei 2014 Bronnen EEDI Bron: : geraadpleegd op 9 april 2014 Bron: geraadpleegd op 9 april 2014 Bron: geraadpleegd op 17 april 2014 Bron: geraadpleegd op 17 april 2014 Bron: Geraadpleegd op 24 april 2014 Bronnen SOx Bron: Geraadpleegd op 24 april 2014 Bron: Geraadpleegd op 27 april 2014 Bron: Geraadpleegd op 27 april 2014 Bron: ences/capability%20brochures/exhaustscrubbers Geraadpleegd op 8 mei 2014 Bronnen waterballast Bron: Geraadpleegd op 21 maart 2014 Bron: Geraadpleegd op 22 maart 2014 Bron: Geraadpleegd op 22 maart 2014 Bron: Geraadpleegd op 7 mei 2014 Pagina 29 van 30

30 Bron: Geraadpleegd op 9 mei 2014 Bron: Geraadpleegd op 19 mei 2014 Bron: Geraadpleegd op 22 mei 2014 Bron: Geraadpleegd op 22 mei 2014 Bron: Geraadpleegd op 26 mei 2014 Bronnen NOx Bron: Geraadpleegd op 30 maart 2014 Bron: Geraadpleegd op 8 april 2014 Bron: Geraadpleegd op 4 april 2014 Bronnen LNG Bron: Geraadpleegd op 17 april 2014 Bron: Geraadpleegd op 22 april 2014 Bron: ronment/lca%20of%20four%20possible%20marine%20fuels.pdf Geraadpleegd op 7 mei 2014 Bron: geraadpleegd op 3 mei 2014 Bron: Geraadpleegd op 3 mei 2014 Literatuur - Rapportage techniek door R. Elling, B. Andeweg, J. de Jong en C. Swankhuisen. 4 e druk Onderzoek doen door T. Fischer en M. Julsing. 1 e druk Diesel motoren 1 door K. Kuiken Diesel motoren 2 door K. Kuiken Pagina 30 van 30

Impact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart

Impact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Impact van emissienormen op de maritieme sector Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Earnewald, 11 september 2013 Luchtemissies door zeeschepen: Kort overzicht van begrippen

Nadere informatie

PROJECT H FROM O. Versie: 1. Dhr. Joosten. Maritiem Instituut Willem Barentsz. Door: Bart Enting, Bart Ruijter. Marijn Grevink,

PROJECT H FROM O. Versie: 1. Dhr. Joosten. Maritiem Instituut Willem Barentsz. Door: Bart Enting, Bart Ruijter. Marijn Grevink, PROJECT H FROM O Versie: 1 Dhr. Joosten Door: Bart Enting, Bart Ruijter & Marijn Grevink, Voorwoord Onder invloed van onder andere de economische crisis, zijn de olie prijzen torenhoog gestegen. Rederijen

Nadere informatie

Emissies, wet- en regelgeving. Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel

Emissies, wet- en regelgeving. Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Emissies, wet- en regelgeving Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Wetgeving ter stimulering duurzaam varen CCR (Centrale Commissie Rijnvaart): Eisen aan

Nadere informatie

Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO

Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO 1 Welke criteria gelden voor de brandstof van morgen? Duurzaam weinig effect op klimaat, lage CO 2 emissie Schoon laag niveau luchtverontreinigende

Nadere informatie

MS Skylge EMISSIEMETINGEN 2015. Gemaakt door: - Luite Bolhuis - Laurens-Jan Lagendijk. Datum: 10-7-2015

MS Skylge EMISSIEMETINGEN 2015. Gemaakt door: - Luite Bolhuis - Laurens-Jan Lagendijk. Datum: 10-7-2015 2015 MS Skylge EMISSIEMETINGEN 2015 Gemaakt door: - Luite Bolhuis - Laurens-Jan Lagendijk Datum: 10-7-2015 Voorwoord Dit rapport is geschreven in het kader van de tweede emissiemetingen aan boord van het

Nadere informatie

Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM. Breukelen, 3 oktober 2013

Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM. Breukelen, 3 oktober 2013 Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM Breukelen, 3 oktober 2013 Milieuregelgeving: De komende jaren komt er heel wat

Nadere informatie

DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ. 12 december 2014 Henk Oudman

DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ. 12 december 2014 Henk Oudman DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ 12 december 2014 Henk Oudman HOMARTEC Consultancy voor maritieme technologie; Sinds 2008; Machinekamer installaties; Specialisatie Energie en Milieu; Referenties:

Nadere informatie

Yerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland.

Yerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland. Yerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland. Wij zijn gevestigd in Yerseke, dicht bij de havens van Rotterdam en Antwerpen

Nadere informatie

Kansen in technologie door wijzigende wetgeving. André Hof Cofely

Kansen in technologie door wijzigende wetgeving. André Hof Cofely Kansen in technologie door wijzigende wetgeving André Hof Cofely Cofely Cofely is het belangrijkste merk van GDF SUEZ Energy Services GDF SUEZ omvat de volledige energieketen van elektriciteit en aardgas

Nadere informatie

Naam:.. Klas: Datum:..

Naam:.. Klas: Datum:.. Naam:.. Klas: Datum:.. Vragen over motoren: 1 Wat is een rootscompressor? Een Roots type supercharger of Rootsblower vindt zijn toepassing in auto's en vrachtwagens in alternatief van een turbolader. Een

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide Informatiebijeenkomst schone scheepvaart SHIP, 1 november Henri van der Weide Vluchtige organische stoffen (VOS), geur van lading en geluid bij overslag Kooldioxide (CO2),Stikstofoxiden (NO X), Zwaveloxiden

Nadere informatie

1. Welke gasmotoren kent u? 2. Wat verstaat u onder een Otto gasmotor? 3. Wat verstaat u onder een diesel-gasmotor?

1. Welke gasmotoren kent u? 2. Wat verstaat u onder een Otto gasmotor? 3. Wat verstaat u onder een diesel-gasmotor? Opgaven Hoofdstuk 8 Gasmotoren 1. Welke gasmotoren kent u? 2. Wat verstaat u onder een Otto gasmotor? 3. Wat verstaat u onder een diesel-gasmotor? 4. Wat verstaat u onder een stoichiometrische gasmotor?

Nadere informatie

TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES

TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES Op 1 januari 2011 zijn de emissienormen Tier 4i / Stage

Nadere informatie

Q&A Ballast Water Management Conventie (BWMC) 2004

Q&A Ballast Water Management Conventie (BWMC) 2004 Q&A Ballast Water Management Conventie (BWMC) 2004 Introductie Vragen en antwoorden over diverse onderwerpen van de BWMC 2004. Dit document is geschreven in antwoord op vragen vanuit de doelgroep, voornamelijk

Nadere informatie

LNG als brandstof voor de scheepvaart

LNG als brandstof voor de scheepvaart 23-05-2016 1 23-05-2016 1 LNG als brandstof voor de scheepvaart Schatting van brandstofkosten voor de investeringskeuze in conventionele of LNG aangedreven schepen 23-05-2016 2 23-05-2016 3 Inhoud Waarom

Nadere informatie

POWER. For Marine Professionals. Binnenvaart Special

POWER. For Marine Professionals. Binnenvaart Special POWER For Marine Professionals Binnenvaart Special EDITORIAL Als zoon van een schippersgezin, heb ik de eerste jaren van mijn leven op de binnenvaart doorgebracht. Bij elk schip wat voorbij voer, vroeg

Nadere informatie

Motorvermogen,verliezen en rendementen

Motorvermogen,verliezen en rendementen Hoofdstuk 3 Motorvermogen,verliezen en rendementen 1) Het indicatordiagram In het vorige hoofdstuk werd een pv diagram opgesteld van de cyclus die doorlopen werd. Dit diagram beschrijft eigenlijk het arbeidsproces

Nadere informatie

GREEN AWARD FOUNDATION

GREEN AWARD FOUNDATION Bijeenkomst milieu-indices voor zeeschepen Rotterdam, 16 september 2010 Karin Struijk, Deputy Managing Director A simple, recognised tool to address air quality issues in ports The link between environment

Nadere informatie

R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart

R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart Binnenvaartonderzoek op hoofdlijn Haalbaarheid van transport over water Gedetailleerd ontwerp Invloed op het milieu Nautische

Nadere informatie

Uitlaatgassennabehandeling Industriële Verbrandingsmotoren

Uitlaatgassennabehandeling Industriële Verbrandingsmotoren Emitech B.V. / Emigreen B.V. Kjelt Remmen Technisch specialist / Adviseur Wij: Ontwerpen Specificeren Leveren en Ondersteunen systemen voor de uitlaatgassen nabehandeling van industriële verbrandingsmotoren

Nadere informatie

Alternatieve brandstof Waterstof Injectie op de Wartsila 46V12

Alternatieve brandstof Waterstof Injectie op de Wartsila 46V12 Alternatieve brandstof Waterstof Injectie op de Wartsila 46V12 1-6-2013 Organisatie: Maritiem Instituut Willem Barentsz Module Maritime Research 2013 Opdrachtnemers: Emile Persenaire jepersenaire@gmail.com

Nadere informatie

MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren

MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren VIV? Wat is de VIV?

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Wat is in de komende 20 jaar technisch mogelijk, ecologisch verantwoord en economisch haalbaar? 20 Oktober 2016 Academic Consultancy

Nadere informatie

De kortste weg naar duurzaam transport. Maak kennis met de binnenvaart en haar koplopers

De kortste weg naar duurzaam transport. Maak kennis met de binnenvaart en haar koplopers De kortste weg naar duurzaam transport Maak kennis met de binnenvaart en haar koplopers De kortste weg naar duurzaam transport The Blue Road is de kortste weg naar een duurzame toekomst. Waarom? Omdat

Nadere informatie

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Wat is in de komende 20 jaar technisch mogelijk, ecologisch verantwoord en economisch haalbaar? 20 Oktober 2016 Academic Consultancy

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Een pragmatische kijk op een duurzame zeevaart.

Een pragmatische kijk op een duurzame zeevaart. Een pragmatische kijk op een duurzame zeevaart. Jolanda Taekema 28-11-2012 Auteur: J.Taekema In opdracht van: Peters Shipyards Haatlandhaven 1 8263 AS Kampen Student: Maritiem Instituut Willem Barentsz

Nadere informatie

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland Jan Schouten Quality Safety Environmental care A company driven by strong core values CO 2 -neutrale productie Eerste 100 % CO 2 -neutrale truckfabriek in Gent Windenergie, zonne-energie, biobrandstoffen

Nadere informatie

Puma CVX - Steyr CVT Tier 4 motoren

Puma CVX - Steyr CVT Tier 4 motoren Puma CVX - Steyr CVT Tier 4 motoren De ontwikkeling van het CVX-model CVX 140 CVX 150 CVX 160 CVX 175 CVX 195 Puma CVX 165 Puma CVX 180 Puma CVX 195 Puma CVX 130 Puma CVX 210 Puma CVX 145 Puma CVX 225

Nadere informatie

Met stoom en water. Project voor MBO Techniek

Met stoom en water. Project voor MBO Techniek Met stoom en water Voor: Studenten van de MBO opleidingen op het gebied van Middenkader Engineering en Procestechniek / Operationele techniek en verwante opleidingen. Door: Wetterskip Fryslân, Stichting

Nadere informatie

Emissies door de zeescheepvaart,

Emissies door de zeescheepvaart, Indicator 26 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het betreft hier de feitelijke

Nadere informatie

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Agenda Cryo Advise Aardgas - eigenschappen Voordelen Uitdagingen Cryo Advise advies voor LNG systemen

Nadere informatie

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar De transportsector stapt over op LNG... De brandstof van de toekomst Liquefied

Nadere informatie

Vermindering NO x uitstoot op een zeesleper

Vermindering NO x uitstoot op een zeesleper Onderzoeksrapport MARITIEM INSTITUUT WILLEM BARENTSZ Student: Tom Brandsma Begeleider: Ruurd van der Meer Thesis technische minor 24-10-2014 t/m 05-01-2015 Versie 2.0 Voorwoord Voor u ligt het onderzoeksrapport

Nadere informatie

Clean fuel. LNG Facts & Figures

Clean fuel. LNG Facts & Figures 1 LNG Facts & Figures Waarom LNG Schoon Zonder nabehandeling voldoen aan emissie standaarden Veilig Lichter dan lucht als het verdampt Moeilijk ontsteekbaar Enorme voorraden Past in Europese doelstelling

Nadere informatie

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen 1 Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen, 11 februari 2014 2 Inhoud 1. Brandstofopties 2. Kansen en onzekerheden 3. Milieuaspecten 4. Conclusies & aanbevelingen 3 Alternatieve

Nadere informatie

Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen

Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen 31 mei 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Totale resultaten... 4 1.1 Elektriciteitsverbruik... 4 1.2 Gasverbruik... 4 1.3 Warmteverbruik... 4 1.4 Totaalverbruik

Nadere informatie

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek EFRO project Factsheets rondvaart Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek 2 Inhoud Inleiding Technische opties voor een schonere vloot Emissie in de praktijk Overzicht Conclusies

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2018.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2018. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2018. Dit Energie Managementprogramma is vastgesteld op 28 september 2018. 1/10 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene

Nadere informatie

2011 H2. Certificatie CO2-prestatieladder 2011 H1&H2 EMVI. Jaargang 2 NR. 3 24-02-12

2011 H2. Certificatie CO2-prestatieladder 2011 H1&H2 EMVI. Jaargang 2 NR. 3 24-02-12 2011 H2 2011 H1&H2 EMVI Certificatie CO2-prestatieladder Jaargang 2 NR. 3 24-02-12 Certificatie CO 2 -prestatieladder Halverwege 2011 is Baggerbedrijf de Boer Holding B.V. begonnen met het vaststellen

Nadere informatie

2012 H1. Het eerste half jaar EMVI H1 2012. Jaargang 2 NR. 4 08-10-12

2012 H1. Het eerste half jaar EMVI H1 2012. Jaargang 2 NR. 4 08-10-12 Het eerste half jaar 2012 H1 EMVI H1 2012 Jaargang 2 NR. 4 08-10-12 Het eerste half jaar Op 23 januari van dit jaar heeft Baggerbedrijf de Boer B.V. haar CO₂-certificaat behaald. Inmiddels zijn we alweer

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2015.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2015. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2015. Dit Energie Managementprogramma is vastgesteld op 22 mei 2015 1/9 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene reductiedoelstelling

Nadere informatie

www.tcnn.nl Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel

www.tcnn.nl Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Missie: economische versterking van Noord-Nederland door innovatie en samenwerking door het uitvoeren van concrete samenwerkingsprojecten tussen het MKB en de kennisinstellingen. www.tcnn.nl Leo van der

Nadere informatie

Diesel. AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE

Diesel. AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE Diesel AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE Korte samenvatting BELANGRIJKSTE KENMERKEN Wat is AdBlue?... 3 Waar dient het voor?....

Nadere informatie

Assignment In The Depth. Uitlaatgassen Scrubber

Assignment In The Depth. Uitlaatgassen Scrubber Assignment In The Depth Uitlaatgassen Scrubber MV. Happy Ranger Leerling: Joep Veling Stage periode: Maart - Augustus Schip: MV Happy Ranger Mentor: Dhr Spanjer Versie 2 List of symbols and abbreviations

Nadere informatie

Susan Laret (M4N) 22-1-2015

Susan Laret (M4N) 22-1-2015 WAGENBORG, M.V. REESTBORG Brandstofbesparing Onderzoeksrapport brandstofbesparing door middel van weerroutering Susan Laret (M4N) 22-1-2015 Begeleider MIWB: H. Spanjer Begeleider Reestborg: C/O X. van

Nadere informatie

EMISSIEMETING M.S. SKYLGE

EMISSIEMETING M.S. SKYLGE EMISSIEMETING M.S. SKYLGE Opleiding: Maritiem Officier Studiejaar: 3 Studenten: S.M.J. Nicolai L. Bergsma M.D. van der Meer Begeleidend docent: R. van der Meer Datum: 27-5-2014 Voorwoord Dit onderzoek

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS DE LNG SPECIALIST LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST LNG SOLUTIONS DE TRANSPORTSECTOR STAPT OVER OP LNG... DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST

Nadere informatie

NOx reductie. Oscar Moers en Max Breedijk

NOx reductie. Oscar Moers en Max Breedijk NOx reductie Oscar Moers en Max Breedijk Oscar Moers Afgestudeerd HTS Werktuigbouwkunde en HTS Technische Bedrijfskunde Werkzaam bij Elco Burners B.V. sinds 2006, eindverantwoordelijk voor service Elco

Nadere informatie

Ship design & EEOI ONDERZOEKSRAPPORT FINAL DRAFT ABIS SHIPPING & MIWB

Ship design & EEOI ONDERZOEKSRAPPORT FINAL DRAFT ABIS SHIPPING & MIWB Ship design & EEOI ONDERZOEKSRAPPORT FINAL DRAFT ABIS SHIPPING & MIWB Arjen Helder Afstudeeronderzoek 7 Juli 2014 Samenvatting De laatste jaren wordt er veel onderzoek gedaan naar het verminderen van CO2

Nadere informatie

Besparingsmaatregelen

Besparingsmaatregelen BAGGERBEDRIJF DE BOER B.V. Besparingsmaatregelen Op uitstoot 1-12-2017 In dit document worden korte samenvattingen gegeven van de maatregelen die Baggerbedrijf de Boer B.V. heeft genomen. Hierbij wordt

Nadere informatie

Groen-Punt Groep B.V.

Groen-Punt Groep B.V. Conform 3.D.1 & 3.D.2 November 2014 Groen-Punt Groep B.V. Groen-aannemingsbedrijf Punt B.V. Groen Punt Uitzendorganisatie B.V. Chroomstraat 1d 3067 GN Rotterdam INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING DEELNAME INITIATIEVEN...

Nadere informatie

Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand

Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand Proef door een scholier 1229 woorden 12 december 2003 5,7 31 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding Wij hebben ervoor gekozen om ons met onze natuurkunde EXO

Nadere informatie

Onderzoeksrapport. Erik Jensma. Onderzoek naar de emissies aan boord van de Holland

Onderzoeksrapport. Erik Jensma. Onderzoek naar de emissies aan boord van de Holland Onderzoeksrapport Erik Jensma Onderzoek naar de emissies aan boord van de Holland Naam: Erik Jensma Klas: M4DP Begeleider: R. van der Meer School: Maritiem Instituut Willem Barentsz 29 December 2014 Versie:

Nadere informatie

Agenda. De uitdaging. Euro normen ENVIRONMENTAL VEHICLE STRATEGY. De uitdaging. Dubbele strategie. Hybride techniek & potentieel

Agenda. De uitdaging. Euro normen ENVIRONMENTAL VEHICLE STRATEGY. De uitdaging. Dubbele strategie. Hybride techniek & potentieel Agenda De uitdaging Dubbele strategie Hybride techniek & potentieel Methaan-diesel techniek & potentieel ENVIRONMENTAL VEHICLE STRATEGY p2 De uitdaging Euro normen Wettelijk kader Opwarming van de aarde

Nadere informatie

1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen

1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen 1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen Vooreerst worden de gasvormige brandstoffen uiteengezet. Vervolgens worden de verschillende alternatieve brandstoffen. 1.5.1 Gasvormige brandstoffen Aardgas

Nadere informatie

Eco-line hoge-drukunit

Eco-line hoge-drukunit Eco-line hoge-drukunit AT Cleaning systems heeft een hogedruk-unit ontwikkeld die werkt op batterijen/accu s. Wij hebben hiervoor gekozen omdat er alleen maar voordelen mee te behalen zijn. M.V.O. waar

Nadere informatie

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis

Nadere informatie

3.3 Straddle Carriers

3.3 Straddle Carriers 3.3 Straddle Carriers 3.3.1 Inleiding Straddle carriers worden aangedreven door dieselmotoren (6 of 8 cilindermotoren). Deze motoren voldoen allen aan de Tier 3 standaard, de nieuwere uitvoeringen aan

Nadere informatie

Energieverbruik. Thermisch vermogen (GWth)

Energieverbruik. Thermisch vermogen (GWth) Projectbureau Nieuw Aardgas NL Milieu en Leefomgeving Prinses Beatrixlaan 9 AL Den Haag Postbus 93144 09 AC Den Haag www.agentschapnl.nl Contactpersoon A.J. van der Vlugt Monitoren van het effect van nieuw

Nadere informatie

Vergroening in de binnenvaart en de Europese regelgeving

Vergroening in de binnenvaart en de Europese regelgeving Vergroening in de binnenvaart en de Europese regelgeving Boudewijn Hoogvelt Expertise en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB) Kenniscentrum Binnenvaart Vlaanderen Berchem, 10 oktober 2015 Onderwerpen Expertise

Nadere informatie

ELW. Dé compacte oplossing in uw energievraagstuk. Productinformatie Remeha ELW

ELW. Dé compacte oplossing in uw energievraagstuk. Productinformatie Remeha ELW ELW Dé compacte oplossing in uw energievraagstuk Verwarm voortaan op een efficiënte manier! Het WKK-principe (warmtekrachtkoppeling) dat de Remeha ELW toepassing biedt is zowel geniaal als voor de hand

Nadere informatie

1.4 De tweeslag motor. Afbeelding 7. Het tweeslag proces, de uitvoering volgens Detroit Diesel.

1.4 De tweeslag motor. Afbeelding 7. Het tweeslag proces, de uitvoering volgens Detroit Diesel. 1.4 De tweeslag motor Bij de tweeslag motor duurt het arbeidsproces tweeslagen, dus een neerwaartse en een opwaartse slag. Duidelijk zal zijn dat deze motor zelf geen lucht aan kan zuigen. Bij deze motor

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2017.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2017. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2017. Dit Energie Managementprogramma is vastgesteld op 31 juli 2017 1/9 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene reductiedoelstelling

Nadere informatie

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen. De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove

Nadere informatie

MANAGEMENTSAMENVATTING

MANAGEMENTSAMENVATTING MANAGEMENTSAMENVATTING Zware dieselvoertuigen hebben relatief hoge NOx- en PM-emissies. De verstrenging van de Europese emissiereglementering moet leiden tot een vermindering van deze emissies voor nieuwe

Nadere informatie

Bijlage 1 Emissiereducerende maatregelen (door Royal Haskoning)

Bijlage 1 Emissiereducerende maatregelen (door Royal Haskoning) Bijlage 1 Emissiereducerende maatregelen (door Royal Haskoning) Steunprogramma havengebonden werktuigen 81944801/R/873192/Mech Definitief Rapport 21 januari 2011 1.3 Uilaatgasnabehandelingssytemen 1.3.1

Nadere informatie

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1 CO 2 Prestatieladder Ketenanalyse diesel Auteur: Dhr. A.J. van Doornmalen Aspect(en): 4.A.1 Vrijgegeven: Dhr. A.J. van der Heul Datum: 17 april 2014 Inhoudsopgave 1.0 Inleiding... 3 2.0 Doelstelling...

Nadere informatie

Het Zwevende Bord. TNO-rapport TNO 2012 R Van Mourik Broekmanweg XE Delft Postbus AA Delft.

Het Zwevende Bord. TNO-rapport TNO 2012 R Van Mourik Broekmanweg XE Delft Postbus AA Delft. TNO-rapport TNO 212 R1478 Het Zwevende Bord Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 26 AA Delft www.tno.nl T +31 88 866 3 F +31 88 866 3 1 infodesk@tno.nl Datum 23 augustus 212 Auteur(s) Hans

Nadere informatie

Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle,

Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle, Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle, 14-10-2010 Organisation Medewerkers Participatie Maatschappij BTG B.V. 100% BTG Biomass Technology Group B.V. (NL) Consultancy Technology 100% 78% 100%

Nadere informatie

Scania s Euro 6 serie: Beproefde technologie en oplossingen voor alle toepassingen

Scania s Euro 6 serie: Beproefde technologie en oplossingen voor alle toepassingen PRESS info P13X02NL / Örjan Åslund 24 oktober 2013 s Euro 6 serie: Beproefde technologie en oplossingen voor alle toepassingen levert nu maar liefst elf Euro 6 motoren, die van 250 pk tot 730 pk lopen.

Nadere informatie

Ultra. Wij innoveren eens te meer! Een vermindering van het verbruik. Een frisse en lichte geur

Ultra. Wij innoveren eens te meer! Een vermindering van het verbruik. Een frisse en lichte geur Wij innoveren eens te meer! Mazout Ultra Een vermindering van het verbruik Een frisse en lichte geur 6 Een verhoging van de betrouwbaarheid en de duurzaamheid van uw installatie Fiche Verwarming nr 21

Nadere informatie

Nu goedkoper en groener rijden. Easy Green simpel en voordelig. Direct instappen met Easy Green. GO-Greener: Hoe? Zo! Effecten:

Nu goedkoper en groener rijden. Easy Green simpel en voordelig. Direct instappen met Easy Green. GO-Greener: Hoe? Zo! Effecten: Nu goedkoper en groener rijden Uw auto direct aanzienlijk voordeliger en schoner laten rijden? Dat kan met GO-Greener. Meer kilometers voor minder geld. Met behoud van comfort en zelfs verbetering van

Nadere informatie

Boer B.V. 3.B.1-1 CO2-reductiedoelstellingen. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0

Boer B.V. 3.B.1-1 CO2-reductiedoelstellingen. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Boer B.V. 3.B.1-1 CO2-reductiedoelstellingen Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Colofon... 2 1 Inleiding... 3 1.1. Doelstellingen... 3 2 Subdoelstellingen...

Nadere informatie

Is uw schip klaar voor de toekomst?

Is uw schip klaar voor de toekomst? BINNENVAART Is uw schip klaar voor de toekomst? Voldoen aan CCR II Normering Reduceren van operationele kosten en milieu footprint PART OF BLUECO GROUP De betaalbare route naar CCR II normering De toekomstige

Nadere informatie

J.A. Boer BV CO 2 reductiedoelstellingen 2016. Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.1

J.A. Boer BV CO 2 reductiedoelstellingen 2016. Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.1 J.A. Boer BV CO 2 reductiedoelstellingen 2016 Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling brandstofverbruik

Nadere informatie

Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp

Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp Introductie Doel van de ontwikkeling van de ESI Environmental Ship Index (ESI) studie Voorgestelde index Organisatie en verificatie Volgende stappen 1. Introductie

Nadere informatie

J.A. Boer BV CO2 reductiedoelstellingen 2016. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0

J.A. Boer BV CO2 reductiedoelstellingen 2016. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 J.A. Boer BV CO2 reductiedoelstellingen 2016 Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling brandstofverbruik

Nadere informatie

Energie management actieplan 2016

Energie management actieplan 2016 Pagina : 1/7 Energie management actieplan 2016 In dit hoofdstuk wordt de doelstelling beschreven in het kader van de CO2-reductie, inclusief de reductiemaatregelen, die Oosterhuis BV vanaf het jaar 2016

Nadere informatie

De CO2-footprint is weer bekend!

De CO2-footprint is weer bekend! De CO2-footprint is weer bekend! Energiebeleid In het eerste half jaar van 2018 is Gebr. van der Lee ook weer actief bezig om hun CO2- footprint in kaart te brengen. Hierbij wordt opnieuw gebruik gemaakt

Nadere informatie

HERNIEUWBARE ENERGIE, VERVOER EN SPECIFIEK VERBRUIK

HERNIEUWBARE ENERGIE, VERVOER EN SPECIFIEK VERBRUIK HERNIEUWBARE ENERGIE, VERVOER EN SPECIFIEK VERBRUIK VAN DE TERTIAIRE SECTOR IN BRUSSEL UITGEVOERD OP VERZOEK VAN HET BIM, DE ADMINISTRATIE VAN ENERGIE EN LEEFMILIEU VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST,

Nadere informatie

Liquefied Natural Gas of Marine Gas Oil in ECA s op M.S. Wisaforest

Liquefied Natural Gas of Marine Gas Oil in ECA s op M.S. Wisaforest Onderzoeksrapport Liquefied Natural Gas of Marine Gas Oil in ECA s op M.S. Wisaforest Datum: 29-12-2014 Opleiding: Maritiem Officier Studiejaar 4 Klas: M4T Versienummer: 2.0 Gijs Gertsen Maritiem Instituut

Nadere informatie

Motor- en voertuigprestatie (3)

Motor- en voertuigprestatie (3) Motor- en voertuigprestatie (3) E. Gernaat, ISBN 978-90-79302-01-7 1 Brandstofverbruik 1.1 Specifiek brandstofverbruik Meestal wordt het brandstofverbruik uitgedrukt in het aantal gereden kilometers per

Nadere informatie

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( )

Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen ( ) Technische Thermodynamica 1, Deeltoets 2 Module 2, Energie en Materialen (201300156) Werktuigbouwkunde, B1 Faculteit der Construerende Technische Wetenschappen Universiteit Twente Datum: Oefentoets (TTD

Nadere informatie

Hoe hoog staat u op de prestatieladder?

Hoe hoog staat u op de prestatieladder? Hoe hoog staat u op de prestatieladder? ir. Siert Wiersema, adjunct directeur AERZEN Nederland BV ENERGY EFFICIENCY in de PROCESINDUSTRIE Energieakkoord, Klimaatwet MVO, CO₂-footprint Hernieuwbare energiebronnen

Nadere informatie

Van Oord Nederland bv 2013 week1 t/m 26 CO 2 -footprint & voortgang behalen reductiedoelstelling 4.B.2 5.B.1. CO 2 -Presatieladder.

Van Oord Nederland bv 2013 week1 t/m 26 CO 2 -footprint & voortgang behalen reductiedoelstelling 4.B.2 5.B.1. CO 2 -Presatieladder. 2013 wk 1t/m26 CO 2-footprint & voortgang behalen reductiedoelstelling Pagina 1 van 16 CO 2 -Presatieladder Van Oord Nederland bv 2013 week1 t/m 26 CO 2 -footprint & voortgang behalen reductiedoelstelling

Nadere informatie

Vergroening in de binnenvaart 16 November2018

Vergroening in de binnenvaart 16 November2018 Vergroening in de binnenvaart 16 November2018 A future built on history HQ & production facility in Gent (B) ABC today HQ & production facility in Gent (B) 330 people 2017 T/O: 118 Mio. > 90 % T/O = export

Nadere informatie

Energy Solutions Pioneering for you

Energy Solutions Pioneering for you Energy Solutions Pioneering for you Uw Energy Consultant : Ruben Boekel Telefoonnummer : 088-9456014 Energy Solutions Pompen zijn verantwoordelijk voor 10 procent van het wereldwijde energieverbruik. Dit

Nadere informatie

2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.

2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden. Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer

Nadere informatie

[3.B.1.3- CO2 reductiedoelstellingen]

[3.B.1.3- CO2 reductiedoelstellingen] 2017 [3.B.1.3- CO2 reductiedoelstellingen] Co2 prestatieladder 3.0 Conform niveau 3 Transportbedrijf R.Vels & Zn. BV 1 Inhoud Inleiding... 3 1 Mogelijkheid en reductie CO2 uitstoot... 4 1.1. Input... 4

Nadere informatie

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 )

Footprint Totaal scope 1 en 2. Scope 1 en 2 emissies Pilkes 2016 (totaal = 518,44 ton CO 2 ) Juli 2017 Extern Sinds november 2013 beschikt Pilkes over een CO2-bewust certificaat. In eerste instantie op niveau 3 van de ladder en vanaf januari 2015 is Pilkes gecertificeerd voor niveau 5 van de CO2-Prestatieladder.

Nadere informatie

Deel 1 Bedrijfsbeleid en organisatie Versie:1 Status: definitief Hoofdstuk F MVO en CO2 prestatieladder Pagina 1 van 5 Datum: 30 januari 2015

Deel 1 Bedrijfsbeleid en organisatie Versie:1 Status: definitief Hoofdstuk F MVO en CO2 prestatieladder Pagina 1 van 5 Datum: 30 januari 2015 Hoofdstuk F MVO en prestatieladder Pagina 1 van 5 Datum: 30 januari 2015 F.2. Energie auditverslag Aan de hand van identificatie van relevante s is vastgesteld wat bij ESC op dit moment de is en welke

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie. juni 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene reductiedoelstelling 4 2.2 Scope 1 4 2.3 Scope 2 4 2.4 Energie-efficiëntie

Nadere informatie

De mechanische ventilatie type C is in te delen in twee stromingen die nog in de huidige huizen aanwezig zijn:

De mechanische ventilatie type C is in te delen in twee stromingen die nog in de huidige huizen aanwezig zijn: 1 Introductie In een huishouden is ventilatie nodig om ervoor te zorgen dat het huis van schone en gezonde lucht is voorzien. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen natuurlijke ventilatie (type A), en

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

Evolutie der houtkachels.

Evolutie der houtkachels. Evolutie der houtkachels. Drie generaties houtkachels en de toekomstmogelijkheden. Vuur maken, kunnen mensen al bijna 2 miljoen jaar. 1 Vuur ontstaat door drie factoren. Brandstof Temperatuur Zuurstof

Nadere informatie

Flu-Ace. Direct Contact rookgascondensor Recuperatie van Warmte Thermal Energy International. Berry van Nunen SynTherm

Flu-Ace. Direct Contact rookgascondensor Recuperatie van Warmte Thermal Energy International. Berry van Nunen SynTherm Flu-Ace Direct Contact rookgascondensor Recuperatie van Warmte Thermal Energy International Berry van Nunen SynTherm 1 Technische Handelsonderneming Technische componenten en systemen tbv energie- en onderhoudsbesparing

Nadere informatie