De Tijdlijn Methode. Het oogsten van collectieve ervaring. De Tijdlijn vertelt het verhaal van de deelnemers

Transcriptie

1 De Tijdlijn Methde Het gsten van cllectieve ervaring De Tijdlijn vertelt het verhaal van de deelnemers De Tijdlijn is een methde vr participatieve mnitring en evaluatie van samenwerking in netwerkverband. De methde is vrij eenvudig in gebruik en kst niet veel tijd. De methde maakt het hele prces van het ntstaan van een netwerk van begin af aan zichtbaar, gezien dr de gen van de betrkkenen zelf. Het resultaat is een verhaal waarvan de deelnemers zeggen:.. Ja, z is het gebeurd en dit verhaal is een weergave van de belangrijkste mmenten. Een Tijdlijn sessie de je met de mensen die betrkken zijn bij het netwerk. Het effect hiervan is dat zij de tijd nemen m ver het eigen prces na te denken en de gewntes, methden, vrmen en patrnen te bespreken die anders nbesprken blijven f zelfs niet pvallen. Als er een mix is van bekenden en nieuwkmers, dan helpt deze methde m p gelijk niveau te kmen. De ervaring leert dat men na een Tijdlijn sessie eerder geneigd is m de verantwrdelijkheid te nemen vr het cllectieve prces. Vaak leidt een Tijdlijn sessie tt een lijst van aandachtspunten die deelnemers willen agenderen vr het vervlg. Een Tijdlijn verzamelt de waarnemingen en waardeert iedere mening. Men kan diverse meningen naast elkaar zetten en zulke verschillen zijn interessant. Het is niet ndig m het eens te wrden ver de analyse. In een Learning Histry wrdt een analyse gemaakt. Het resultaat van de Tijdlijn kan daarvr als basis dienen. Eerste stap: de vrbereiding Begin met alles klaar te zetten vr de Tijdlijn. De Tijdlijn maak je zichtbaar p een aantal aan elkaar vastplakte flip-vers. Het aantal flip-vers hangt af van het aantal deelnemers. Op 10 deelnemers, 4 flip-vers, 20 deelnemers 6 flip-vers en 30 deelnemers, 8 flip-vers. De vellen hang je verticaal en aaneen. Je mag k behang, cadeaupapier f papieren tafellakens gebruiken als deze makkelijker verkrijgbaar zijn. Je kunt ze het beste plakken p een lange lege muur. Mcht je deze niet hebben, dan kun je k tafels gebruiken f de grnd. Waar het m gaat is dat uiteindelijk iedereen kan zien wat er geschreven staat. Verdeel de Tijdlijn in 3 rijen dr 2 strepen hrizntaal te trekken. De bvenste rij is vr de psitieve mmenten: geef dit aan dr een vrlijke smiley ; De middelste rij is vr de negatieve mmenten: geef dit aan dr een drevige smiley; De nderste rij is vr inzicht mmenten: geef dit aan dr een lampje. 1

2 Verdeel de hrizntale lijn in tijdvakken die de geschiedenis en mijlpalen van dit netwerk aangeven, vanaf de start (f, indien relevant zelfs daarvr) tt heden. Als je ged bekend bent met het netwerk, dan kun je deze infrmatie vóór de start van de sessie alvast invullen. Anders kun je dit samen met de deelnemers den bij de start van de sessie, dr te vragen naar belangrijke mijlpalen. Een lege Tijdlijn kan er als vlgt uitzien: Vr iedere deelnemer heb je een marker ndig en ngeveer 10 plakbriefjes van 12,5 bij 7,5 cm.. Het is belangrijk dat de infrmatie hierp vanaf een afstand gemakkelijk te lezen is. Het helpt m na de Tijdlijn sessie ft s te maken van de flip-vers. Een geluidspname van het lezen van de briefjes en de cmmentaren van de deelnemers helpen k bij het schrijven van het verslag. Mcht je dit den, vertel de deelnemers dan dat de pnamen slechts vr intern gebruik zijn en dat persnlijke verklaringen anniem blijven in het verslag. Uiteraard hud je je aan deze belfte. Tweede stap: instrueer de deelnemers 1. Leg uit waarm de Tijdlijn wrdt gemaakt; 2. Leg uit wat het verwachte resultaat is van deze sessie; 3. Vertel welke vlgende stappen er zullen wrden genmen (denk bijvrbeeld aan de analyse vr de Leergeschiedenis); 4. Vraag de deelnemers m in gedachte terug te gaan naar de mmenten die belangrijk zijn geweest vr het netwerk: mmenten met een psitieve invled p het netwerk, mmenten met een negatieve invled p het netwerk, inzicht mmenten, waar nieuwe inzichten drbraken f mgelijkheden ntstnden; 5. Aandachtspunten bij het schrijven van de velletjes: een velletje per mment, liever mschrijven in één zin dan slechts één wrd gebruiken, gebruik een marker en schijf z duidelijk dat je het van een afstand kunt lezen; 6. Wie klaar is gaat naar de Tijdlijn en plakt het velletje p de juiste plaats en tijd. 7. Bedenkingen achteraf zijn tegestaan. Als iemand een andere mening is tegedaan terwijl hij/zij de inbreng van anderen leest, maakt hij/zij gewn een ander velletje en plakt deze erbij p de Tijdlijn. De instructie en het schrijven p de velletjes duurt meestal 20 tt 25 minuten. Aandachtspunten vr het schrijven: Stel dat een bijeenkmst in Amsterdam wrdt gezien als een mment met een psitieve invled, schrijf dan niet slechts Amsterdam maar juist wat je z ged vnd aan deze gebeurtenis b.v. We begnnen elkaar te begrijpen f De sfeer was cnstructief. 2

3 Een bewering is altijd in de vrm van een zin. De velletjes zijn niet z grt; hierdr ben je gendzaakt m slechts de essentie te schrijven. Belangrijke gebeurtenissen -mijlpalen-, zals belangrijke bijeenkmsten f het tekenen van een cntract kunnen meteen p de Tijdlijn wrden geschreven als riëntatiepunten vr de deelnemers. Derde stap: het bespreken van het resultaat Nadat de laatste deelnemer zijn f haar bewering p de Tijdlijn heeft geplakt, bekijkt de begeleider het resultaat, samen met alle deelnemers die zich bij de vellen papier verzamelen. Het werkt activerend wanneer de deelnemers uit hun stel kmen en bij de Tijdlijn gaan staan zdat iedereen de briefjes kan lezen. De bedeling is dat de deelnemers een gemeenschappelijk beeld krijgen van wat is pgeschreven. De bespreking bestaat uit drie delen: een algemene indruk, het lezen van de briefjes en agendapunten vr verdere discussie. Algemene indruk. Vraag aan de deelnemers wat ze in eerste gpslag zien. In bepaalde tijdvakken zie je meer psitieve briefjes en in andere meer negatieve. Herkennen de deelnemers dit? Waar vind je de meeste inzichtmmenten? Een Tijdlijn kan men lezen als een srt barmeter vr het energiepeil van het netwerk. Mmenten van inzicht vind je vaak terug na een meilijke peride. De briefjes lezen. Lees de briefjes vanaf het begin tt het mment nu, en verzeker je ervan dat je de bdschap begrijpt. Wanneer er veel deelnemers zijn en er veel briefjes hangen, dan kunnen vereenkmstige beweringen geclusterd wrden. Ze heven dan niet allemaal een vr een gelezen te wrden. Mchten er briefjes in de verkeerde rij geplaatst zijn, vraag dan f je deze mag verplaatsen naar de plek waar hij hrt. Een bewering kun je niet verwijderen mdat een ander de geldigheid hiervan bestrijdt. Deelnemers kunnen van mening verschillen ver de vr hen relevante mmenten f p welke manier zij hebben bijgedragen aan het netwerkprces. Het is niet tegestaan te discussiëren ver wat juist f waar is. Iedere mening telt. Als iemand het anders ziet, schrijft deze persn gewn een ander briefje. Verschillende meningen wrden gewaardeerd. Citaten registreren. Het Tijdlijn verhaal wint aan kracht als er letterlijke citaten in kunnen wrden weergegeven. Een ntulist kan hiervr de pdracht krijgen. Geluidspnames f vide zijn gede hulpmiddelen, alhewel tijdrvend m te verwerken. Punten vr verdere discussie Vraag aan het einde van de sessie welke gedachten pkmen ver het vervlg van het netwerk. Zet deze p een flip-ver m er ver te discussiëren na de Tijdlijnsessie f zdra de agenda dit telaat. Vierde stap: Interviews vr aanvullende infrmatie: De Tijdlijn geeft een algemene indruk die gemakkelijk gedeeld kan wrden, maar er zijn altijd achterliggende verhalen die niet naar bven kmen. Sms gewn mdat je ze niet in krte bewrdingen kunt weergeven. Andere zaken vragen m meer vertruwen vrdat men hierver kan spreken. Een bekwame begeleiderbegeleider zal aanvelen welke beweringen p de Tijdlijn m verder nderzek vragen, m z het prces van dit netwerk beter te kunnen begrijpen. 3

4 Via interviews kan aanvullende infrmatie verkregen wrden m de gaten te vullen en z de geschiedenis van het netwerk te begrijpen. Het is niet ndig m alle deelnemers te ndervragen. Maak een keuze uit de mensen die belangrijk aanvullend inzicht zuden kunnen geven. Het kan k nuttig zijn m betrkkenen te interviewen die de Tijdlijnsessie niet hebben bijgewnd. Er is geen specifiek frmat vr de interviews. Deelnemers wrden gestimuleerd m hun beweringen p de Tijdlijn verder te detailleren. Aan andere betrkkenen wrdt gevraagd m hun verbinding met het netwerk aan te geven. Welk belang hebben zij bij het netwerk, en wat waren vr hen en relevante mmenten uit het verleden? Het werkt ged m vr het interview de prcedure van de Tijdlijn te gebruiken. De energie in het netwerk staat centraal. Wat is de drijvende kracht vr de ndervraagde? Wat heeft bijgedragen aan de energie die hij/zij velt vr het netwerk; wat maakte hem f haar enthusiast en bereid hier meite vr te den? En wat kstte energie? Waarm gaven de inzichtmmenten echt een drbraak? Drbraak waarin en waarte? In de interviews is het heel belangrijk m een bservatie te nderscheiden van interpretatie en cnclusie. De Tijdlijn legt de nadruk p percepties die het geschiedenis vertellen in de beleving van betrkkenen: mmenten die er vlgens hen te hebben gedaan. Ok uit de interviews kunnen letterlijke citaten wrden gehaald. Vijfde stap: het schrijven van een cnceptverhaal Na de Tijdlijnsessie en de aanvullende interviews kmen de begeleider en de sleutelfiguur in het netwerk bij elkaar m een cnceptverhaal te maken. Dit p dit verhaal wrdt in de vlgende stap feedback gevraagd van de deelnemers. De lsse beweringen p de briefjes, en de aanvullende infrmatie van de interviews meten nu mgezet wrden naar een leesbaar verhaal. Dit krijgt de vrm van een krantenartikel, met herkenbare episdes als paragrafen. Als je de Tijdlijn ziet als een film, dan kun je deze pdelen in scènes die de belangrijkste episdes van het netwerkprces weergeven. Meestal herken je zulke scènes aan de peenhping van velletjes p de Tijdlijn. Meestal kun je vier tt zes scènes nderscheiden. Een scène heeft: een beginsituatie, een belangrijke ntwikkeling verrzaakt dr krachten van buitenaf f dingen die binnen het netwerk gebeurd zijn, interventies dr leden van het netwerk die een duidelijk verschil maakte, en een eindsituatie die verschilt van de beginsituatie. Vrzie iedere scène van een krantenkp: Gede titels zijn bv.: Urgentiegevel leidt tt Netwerk f Van Tegenslag naar Nieuwe Kracht, enz.. Verkeerde titels zijn bv.: Intrductie, Wrkshp Amsterdam, Cnclusies, enz.. Daar kun je niets uit afleiden. De Tijdlijn p de psters kan nu wrden gecmpleteerd met indeling in scènes, en kmt er dan als vlgt uit te zien: 4

5 mijlpalen beweringen titel van de scene Zesde stap: feedback Op het cncept verhaal wrdt feedback gevraagd. Het gaat erm dat deelnemers het als hun verhaal beschuwen. De feedback kan schriftelijk gebeuren. Krachtiger is een tweede bespreking p een later tijdstip: een feedback sessie. Als de bijeenkmst, waarin de Tijdlijn wrdt gemaakt, meerdere dagen duurt (zals een meerdaagse wrkshp), dan plan je de feedbacksessie aan het eind. Dit geeft de begeleider de tijd m tussen de gesprekken in interviews af te nemen en het verhaal in cncept te schrijven. Je kunt k de vlgende bijeenkmst vr deze seesie benutten. De feedbacksessie wrdt gehuden m er zeker van te zijn dat het verhaal echt weergeeft wat de deelnemers het belangrijkst vinden. Ngmaals, iedere deelnemer met zijn eigen verhaal hierin herkennen. Dit is niet hetzelfde als een vereenstemming tussen deelnemers ver wat nu het meest relevant was. Als er verschillen van mening zijn, dan kmen deze in het verhaal terug. De ervaring leert dat deze feedbacksessie leidt tt aanvullende, diepere inzichten. Tijdens de tweede sessie is het vertruwen vaak k grter waardr men meer vertelt. Bvendien herinnert het verhaal de deelnemers aan feiten die er te den waar ze eerst wellicht niet aan dachten. Deze feedbacksessie wrdt bij vrkeur gehuden met alle deelnemers. Als dit niet kan, dan is het k mgelijk het met een selectie van deelnemers te den. Zevende stap: het definitieve verhaal Een Tijdlijn verhaal is de uitgeschreven versie van het samenvattend verhaal zals bediscussieerd en aangevuld tijdens de feedbacksessie. Meer is niet beter. Znder bijlagen meten 4 tt 8 pagina s geneg zijn m samen te vatten wat het belangrijkst is geweest. In de eindversie wrdt een kp en een staart aan het tijdlijnverhaal tegevegd: een krte intrductie ver het netwerk en de pgave, en aan het eind de belangrijkste nderwerpen vr verdere discussie, zals vrgesteld dr de deelnemers. Het verslag dient als basis vr een analyse. Als deze aan het tijdlijnverhaal is tegevegd, dan is het een Leergeschiedenis gewrden. Herkmst van de methde De Learning Histry methdiek is ntwikkeld dr Kleiner en Rth (1977) en heeft zijn wrtels in de Appreciative Inquiry benadering (Cperrider e.a ) en de Critical Incident Methd (Flanagan 1954). 5

6 De versie zals hier mschreven is het resultaat van diverse nderzeken waarbij Eelke Wielinga betrkken was. In het experiment Netwerken in de veehuderij ( ) met netwerken van veehuders bleek de methde zeer behulpzaam en gewaardeerd bij zwel de betrkken veehuders als het Ministerie van Landbuw als pdrachtgever. De instructie werd verder aangevuld in het kader van het Healthy Netwrks Learning Prgramme. In dit actienderzek, in pdracht van PSO, werd met vijf internatinaal pererende NGO s naar wegen gezcht m kwaliteit van Nrd - Zuid netwerken te verbeteren. Eerste publicatie Zaalmink, B.W., Smit, C.T., Wielinga, H.E., Geerling-Eiff, F.A., Hgerwerf, L. (2007): Netwerkgereedschap vr vrije actren. Methden en technieken vr het succesvl begeleiden van netwerken. Wageningen Universiteit en Research. 6