ANALYSE ARBEIDSONGEVALLEN JOBSTUDENTEN- UITZENDKRACHTEN JULI, AUGUSTUS, SEPTEMBER 2010

Transcriptie

1 ANALYSE ARBEIDSONGEVALLEN JOBSTUDENTEN- UITZENDKRACHTEN JULI, AUGUSTUS, SEPTEMBER 2010 Centrale Preventiedienst voor de Sector van de Uitzendarbeid Havenlaan 86C bus BRUSSEL 02/ / /17

2 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 DE ACTIE JOBSTUDENTEN VEILIGHEIDSPASPOORTEN MET TIPS OVER VEILIGHEID, DE NATIONALE WEDSTRIJD ROND VEILIGHEID VOOR JOBSTUDENTEN OP TEST JE KENNIS OVER VEILIGHEID : MINI-WEBSITE OP SPECIAAL VOOR JOBSTUDENTEN EEN UITGEBREIDE INFODATABANK OVER STUDENTENARBEID OP ONZE WEBSITE EVOLUTIE VAN HET AANTAL DEELNEMERS AAN DE WEDSTRIJD SINDS 2005: E-LEARNINGOPLEIDING DE CIJFERGEGEVENS VAN DE ANALYSE DE RESULTATEN VAN DE ANALYSE DE EVOLUTIE SINDS CIJFERGEGEVENS PER LEEFTIJDSCATEGORIE Algemeen Frequentie- en ernstgraad volgens leeftijd ONGEVALLEN MET 10 DAGEN EN MEER ONGESCHIKTHEID Indeling van de zwaardere ongevallen naargelang de afwijkende gebeurtenis en het betrokken voorwerp (tabel 3) Indeling van de zwaardere ongevallen naargelang de aard van het letsel en het betrokken voorwerp (tabel 4) Meer dan 10 dagen arbeidsongeschiktheid: verdeling per leeftijd Activiteit van de onderneming NACE-code (figuur 8) Plaats van het letsel SAMENVATTING EN BESLUIT /17

3 1 DE ACTIE JOBSTUDENTEN Veiligheidspaspoorten met tips over veiligheid, Afgestemd op de vaakst voorkomende arbeidsongevallen en specifieke jobs + verboden werkzaamheden, agenda voor de maanden juli, augustus en september, enz paspoorten, 7000 affiches en brochures worden verspreid via uitzendagentschappen, scholen, jongerencentra en FOD WASO. 1.2 De nationale wedstrijd rond veiligheid voor jobstudenten op test je kennis over veiligheid : 2 spelletjes, elk rond 1 beroep (ober en administratief bediende) Wie? Alle jobstudenten-uitzendkrachten en jonge werknemers Wanneer? Van juni tot september 2010 Wat? 2 spelletjes: 1 rond het beroep ober en 1 rond administratief bediende Elk spel omvat 3 etappes: 1. kies de juiste werkkledij 2. test je kennis 3. test je handigheid en snelheid 3/17

4 1.3 Mini-website op speciaal voor jobstudenten 4/17

5 1.4 Een uitgebreide infodatabank over studentenarbeid op onze website en op cd-rom Bevat o.a. informatie over loon, belastingen, RSZ, werkpostfiches, veiligheidssignalisatie en opleidingen voor jobstudenten (gebruik van cutters, snijmachines, transpaletten). 1.5 Evolutie van het aantal deelnemers aan de wedstrijd sinds 2005: Meer dan deelnames dit jaar. Opmerking: jongeren mochten meermaals deelnemen en konden elke maand opnieuw kans maken op één van de prijzen. 300 jongeren hebben twee bioscooptickets gekregen en 12 anderen hebben één van de twee hoofdprijzen gewonnen: een iphone of een laptop. 1.6 E-learningopleiding Een nieuwe opleiding " Spaar je rug" werd ontwikkeld in samenwerking met Cesi en werd samen met een geactualiseerde opleiding over «veiligheidssignalisatie» via de mini-site voor jobstudenten en de CD ter beschikking gesteld 5/17

6 2 DE CIJFERGEGEVENS VAN DE ANALYSE 2.1 De resultaten van de analyse 2010 In 2010 had 1 jobstudent op 240 een arbeidsongeval tijdens het werk en 1 jobstudent op 900 had een ongeval met meer dan 5 dagen arbeidsongeschiktheid Frequentiegraad 30,15 29,23 25,79 Ernstgraad 0, ,28 Aantal jobstudentencontracten Aantal gepresteerde uren Aantal gepresteerde uren per jobstudentencontract 87,11 81,20 83,33 Arbeidsongevallen (AO) zonder werkverlet AO met een arbeidsongeschiktheid van 1 tot 5 dagen AO met een arbeidsongeschiktheid van meer dan 5 dagen Totaal aantal arbeidsongevallen Totaal aantal dagen arbeidsongeschiktheid Jobstudenten op 100 slachtoffer van AO 0,50 0,43 0,41 Ter herinnering: Tabel 1: Resultaten van de analyse De frequentiegraad (Fg) is het aantal arbeidsongevallen x , gedeeld door het totaal aantal uren blootstelling aan het risico. Indien de Fg = 100, betekent dit dat 1 op de 55 studenten die een volle vakantiemaand werken een ongeval heeft. De ernstgraad (Eg) is het aantal dagen arbeidsongeschiktheid x 1.000, gedeeld door het aantal uren blootstelling aan het risico. Indien de Eg = 1, betekent dit dat 1,5 uur werkverlet voor elke student die gedurende een volle vakantiemaand werkt. 6/17

7 2.2 De evolutie sinds ,7 60,9 53,2 46,7 45,9 45,3 41, ,1 40,9 30,07 29, , Figuur 1: Frequentiegraad van 1999 tot en met ,7 0,6 0,5 0,62 0,51 0,4 0,3 0,43 0,44 0,40 0,38 0,32 0,37 0,32 0,27 0,30 0,28 0,2 0, Figuur 2: Ernstgraad van 1999 tot en met /17

8 Tabel 2 vergelijkt de arbeidsongevallencijfers van de jobstudenten-uitzendkrachten voor de periode 1999 tot en met Deze basisgegevens dekken quasi de totale uitzendmarkt van jobstudenten. In de voorlaatste kolom wordt het procentuele verschil vermeld tussen 2009 en Er wordt vastgesteld dat de frequentiegraad daalde met 11,8% en de ernstgraad met 6,7%. In de laatste kolom wordt het procentuele verschil vermeld tussen 1999 en Een daling met 64% van de frequentie en met 54,2% voor de ernstgraad / /1999 Frequentiegraad 71,7 60,94 41,98 37,10 40,86 30,07 29,23 25,79-11,8% -64,0% Werkelijke ernstgraad 0,62 0,51 0,32 0,37 0,32 0,27 0,30 0,28-6,7% -54,2% Tabel 2: Vergelijking 1999/2010 arbeidsongevallen jobstudenten-uitzendkrachten 2.3 Cijfergegevens per leeftijdscategorie Algemeen In 2000 was nog 30% van de jobstudenten uitzendkrachten jonger dan 18 jaar. Na een intensieve informatiecampagne om geen uitvoerende handarbeid in een industriële omgeving te geven aan jongeren onder de 18 jaar daalde het aandeel van deze categorie tot 20%. Dit heeft dan ook geleid tot de sterke daling van het globaal aantal arbeidsongevallen omdat zij veruit het meeste ongevallen hadden (zie verder onder punt /17

9 100% 90% 80% 29,7% 30,00% 33,3% 31,7% 70% 60% 50% 40% 40,2% 48,30% 46,0% 47,8% >= <18 30% 20% 10% 30,1% 21,70% 20,7% 20,5% 0% Figuur 4: Verdeling van de jobstudenten volgens leeftijd Frequentie- en ernstgraad volgens leeftijd Onderstaande figuren (fig. 5 en 6) geven de evolutie van de frequentie en de ernstgraad van de ongevallen voor de periode volgens leeftijd. De zeer grote verschillen van de frequentiegraad van de arbeidsongevallen naargelang de leeftijd die in 1999 vastgesteld werden, zijn in 2010 sterk teruggebracht. In 1999 was de frequentie van de min 18 jarigen (92) en de jarigen (117) driemaal hoger dan de frequentie bij de jobstudenten van 21 jaar en meer (36). In 2010 bedraagt de frequentiegraad voor de 3 groepen respectievelijk 27, 30 en /17

10 < >=21 Figuur 5: Evolutie van de frequentiegraad van 1999 tot en met ,0 0, ,6 0,4 0,2 0,0 < >=21 Figuur 6: Evolutie van de ernstgraad van 1999 tot en met 2009 Na een beperkte stijging in 2009 daalt de ernstgraad opnieuw in De ernst blijft beperkt, maar de evolutie moet naar de toekomst nauw gevolgd worden, sommige ongevallen met belangrijke ernst komen elk jaar opnieuw voor (zie analyse van de zwaardere ongevallen onder punt 2.4). 10/17

11 2.4 Ongevallen met 10 dagen en meer ongeschiktheid Op basis van een meer diepgaand onderzoek naar de omstandigheden en oorzaken van de meer zware ongevallen kunnen de aandachtspunten voor de sensibilisatieacties vastgelegd worden. 51 ongevallen met 10 of meer dagen arbeidsongevallen werden nader bekeken. Deze zwaardere arbeidsongevallen veroorzaakten samen 971 dagen arbeidsongeschiktheid Deze analyse houdt geen rekening met de permanente arbeidsongeschiktheid (aangezien hiervan het percentage niet bekend is) Indeling van de zwaardere ongevallen naargelang de afwijkende gebeurtenis en het betrokken voorwerp (tabel 3) De materialen, producten en voorwerpen waarmede men werkt (15,7%) vormen samen intern transport en opslag (15,7%) en gebouwen, constructies en oppervlakken op gelijkvloers (15,7%) het merendeel van het bij het ongeval betrokken voorwerp. Vaste machines en werktuigen, waarvan verschillende ongevallen met een snijmachine geven de ongevallen met de zwaarste ongeschiktheid. Het aantal ongevallen met een snijmachine daalt elk jaar dankzij de gerichte campagnes die gevoerd worden rond het gebruik en reinigen van snijmachines in de horeca. Het vervoeren, verplaatsen, stockeren van goederen met transpallet of manueel blijven belangrijk. De ongevallen in gebouwen, constructies en oppervlakken houden verband met vallen, struikelen en uitglijden. Wat de afwijkende gebeurtenis betreft waardoor het ongeval plaats heeft, komen de meeste ongevallen voor bij het bewegen van het lichaam zonder fysieke belasting (23,5%) en het verlies van controle over transportmiddel, gereedschap of voorwerp (23,5%). Vallen van personen blijft belangrijk (19.6% in 2010, 11,90% in 2009, 10,5% in 2008 en 11,4% in 2007 tegenover 4,3% in 2006) en geeft steeds aanleiding tot een langdurige arbeidsongeschiktheid. 11/17

12 Omschrijving afwijkende gebeurtenis 10. gevolg van een elektrische storing, explosie, brand 20. Afwijkende gebeurtenis door overlopen, kantelen, lekken, 30. Glijden, vallen, instorten, breken van het betrokken voorwerp 40. Verlies van controle over vervoer- of transportmiddel, handgereedschap, voorwerp 50. Vallen van personen 60. Bewegen van het lichaam zonder fysieke belasting 70. Bewegen van het lichaam met of zonder fysieke belasting (leidend tot inwendig letsel) 99. Overige afwijkende gebeurtenissen, niet in deze lijst vermel Totaal % Omschrijving betrokken voorwerp 00.Geen betrokken voorwerp ,9% 01. Gebouwen, constructies, oppervlakken - gelijkvloers ,7% 02. Gebouwen, constructies, oppervlakken - bovengronds ,8% 06. Handgereedschap niet gemotoriseerd ,8% 07. Met de hand bediend gereedschap - mechanisch ,8% 10. Machines en uitrusting - vast gemonteerd ,8% 11. Systemen voor intern en continutransport en opslag ,7% 12. Voertuigen voor transport 1 1 2,0% 14. Materialen, objecten, producten, onderdelen van machines ,7% 15. Chemische stoffen, ,9% 17. Kantooruitrusting 1 1 2,0% 18. Dieren 1 1 2,0% 19. Bulkafval 1 1 2,0% Totaal % 2,0% 5,9% 11,8% 23,5% 19,6% 23,5% 13,7% 5 Tabel 3: Afwijkende gebeurtenis en betrokken voorwerp bij de zwaardere ongevallen in /17

13 2.4.2 Indeling van de zwaardere ongevallen naargelang de aard van het letsel en het betrokken voorwerp (tabel 4) Aard letsel Omschrijving betrokken voorwerp 0. onbekend letsel 010. Wonden en oppervlakkige letsels 011. Oppervlakkige letsels (kneuzingen, hematomen, schaafwonden blaren ) 012. Open wonden (scheurwonden,snijwonden, ) 13. vleeswonden met verlies van weefsel 19. andere soorten wonden Fractuur Ontwrichtingen, verstuikingen, verrekkingen 050. Schuddingen en inwendige letsels 060. Verbrandigen, brandplekken (door kokende vloeistof) en bevriezing 00.Geen betrokken voorwerp ,9% 01. Gebouwen, constructies, oppervlakken - gelijkvloers 02. Gebouwen, constructies, oppervlakken - bovengronds 06. Handgereedschap niet Gemotoriseerd 07. Met de hand bediend gereedschap - mechanisch 10. Machines en uitrusting - vast gemonteerd 11. Systemen voor intern en continutransport en opslag Totaal % ,7% ,8% 4 4 7,8% ,8% ,8% ,7% 12. Voertuigen voor transport 1 1 2,0% 14. Materialen, objecten, producten, onderdelen van machines ,7% 15. Chemische stoffen, ,9% 17. Kantooruitrusting 1 1 2,0% 18. Dieren 1 1 2,0% 19. Bulkafval 1 1 2,0% Totaal % 7,8% 3,9% 7,8% 27,5% 2,0% 3,9% 19,6% 17,6% 3,9% 5,9% Tabel 4: Aard van het letsel en het betrokken voorwerp Bovenstaande tabel toont aan dat 27,5% van de ongevallen met meer dan 10 dagen arbeidsongeschiktheid een open wonde veroorzaken. In deze categorie komen vooral snijwonden voor, veroorzaakt door het gebruik van snijmachines en messen en handwerktuigen. De fracturen met 19,6% vormen de tweede belangrijkste groep en het gevolg van vallen en uitglijden De ontwrichtingen, verstuikingen, verrekkingen met 17,6% komt onder andere voor bij het verhandelen van voorwerpen, dozen, pallets of bij een val op de begane grond. 13/17

14 2.4.3 Meer dan 10 dagen arbeidsongeschiktheid: verdeling per leeftijd Op basis van de figuren 4 en 7 kan de verdeling van de arbeidsongeschiktheid ten gevolgen van zwaardere ongevallen volgens leeftijd vergeleken worden met de verdeling van het aantal jobstudenten volgens leeftijd: - min 18jarigen vertegenwoordigen 20,5% van de tewerkstelling en hebben 19,6% van de arbeidsongeschiktheid veroorzaakt door zwaardere ongevallen jarigen vertegenwoordigen 47,8% van de tewerkstelling en 52,9% van de arbeidsongeschiktheid - 21 jaar en ouder vertegenwoordigen 31,7% tewerkstelling en hebben 27,5% van de arbeidsongeschiktheid In elke leeftijdcategorie stemt het aantal zwaardere ongevallen overeen met de blootstellingsgraad 100% 80% 60% 40% 20% 0% 27,5% 52,9% 19,6% >= <18 Figuur 7: arbeidsongeschiktheid van meer dan 10 dagen, per leeftijd 14/17

15 2.4.4 Activiteit van de onderneming NACE-code (figuur 8) Figuur 8: Verdeling zwaardere ongevallen volgens de activiteitssector Dat het meest ongevallen gebeuren in kleinhandel en het vervaardigen van producten en apparaten is logisch omdat daar ook het meeste jobstudenten tewerkgesteld worden. In de meeste sectoren is het aantal zwaardere ongevallen gelijklopend met de arbeidsongeschiktheid die zij veroorzaken. Bij de vervaardiging van producten en apparaten is de ernst van de ongevallen opvallend hoger. 15/17

16 2.4.5 Plaats van het letsel 4,0 % 3,9 % 7,8 % 58,8 % 19,6 % Figuur 9: plaats van het letsel en duur van de ongeschiktheid in procent Plaats van het letsel Aantal ongevallen % 0. Niet nader gespecificeerd 2 3,9% 21. Hals 1 2,0% 51. Schouder en schoudergewrichten 1 2,0% 52. Arm, inclusief elleboog 2 3,9% 53. Hand 7 13,7% 54. Vinger(s) 17 33,3% 55. Pols 6 11,8% 62. Been, inclusief knie 4 7,8% 63. Enkel 64. Voet 65. Teen (tenen) Diverse plaatsen van het lichaam gewond ,7% 3,9% 2,0% 2,0% TOTAAL % Tabel 5: Verdeling van het aantal zwaardere ongevallen volgens de plaats van het letsel Vingers! In aantal maken letsels aan de vingers een 33,3% van alle arbeidsongevallen uit. Bij dit cijfer moeten we de 13,7% ongevallen optellen met letsels aan de handen en 11,8% ongevallen met een letsel aan de pols. De handen zijn het kwetsbaarste lichaamsdeel van de jobstudent, die vooral handenarbeid verricht (het gebruik van snijmachines (snijwonden) of bij het verhandelen van voorwerpen en pallets (gekneld geraken, verbrijzeling). 16/17

17 Voeten! In aantal zorgen ze voor 19,6 % (letsels aan enkels en tenen inbegrepen) van alle ongevallen. Deze categorie ongevallen wordt vooral veroorzaakt door het gebruik van een gemotoriseerd transportvoertuig (voet raakt gekneld) of door een val op de begane grond. 2.5 Samenvatting en besluit Van juli tot eind september 2010 hebben ongeveer studenten een vakantiejob uitgevoerd via een uitzendkantoor. (stijging van gepresteerde uren met 6 % t.o.v. 2009) 1 jobstudent op 240 heeft een arbeidsongeval gehad en 1 op 900 een ongeval met minstens 5 dagen arbeidsongeschiktheid In vergelijking met 2009 is de frequentiegraad met 11,8% gedaald en de ernstgraad met 6,7%. In vergelijking met 1999 is het aantal jobstudenten verdubbeld, maar de frequentiegraad daalde met 64% en de ernstgraad met 54,4%. De zeer grote verschillen van de frequentiegraad van de arbeidsongevallen naargelang de leeftijd is die in 1999 vastgesteld werden zijn sterk verminderd. Gebruik en behandelen van materialen en producten, het behandelen vervoer en stockeren van goederen en zich verplaatsten op werkoppervlakken en constructies (struikelen en uitglijden) zijn de belangrijkste oorzaken van de zwaardere ongevallen. De vaakst getroffen lichaamsdelen zijn de vingers en de voeten De dalende evolutie sinds 10 jaar van de frequentie en de ernstgraad is spectaculair voor alle categorieën uitzendkrachten-jobstudenten; Dit is zeker het gevolg van maatregel van de uitzendbureaus om -18 jarigen enkel kantoorwerk en geen uitvoerend werk in een werkplaatsomgeving toe te kennen. Bedienen van machines werd taboe voor 18 jarigen. De preventieacties voor jongeren via de scholen, jeugdcentra, uitzendkantoren en bedrijven waren gericht om de toekomstige werknemers tijdens hun vakantiejob reeds gevoelig te maken voor de risico s op het werk. De sensibilisatieacties van PI, veiligheidspaspoort en veiligheidswedstrijd richtte zich volledig naar de volledige groep jobstudenten. De ludieke aanpak gericht op de leefwereld van jongeren heeft in belangrijke mate bijgedragen tot de grote vermindering van de arbeidsongevallen bij jobstudenten uitzendkrachten. Naast vakantiewerk kent de studentenarbeid een groeiend succes voor de zogenaamde werkstudenten die het ganse jaar door tijdens het weekend werken. Deze categorie studenten is ouder dan 18, krijgt meer ervaring, maar hebben een hoger risico op een ernstig ongeval. Deze groep vraagt dus aandacht in de acties van PI. PI zal zijn sensibilisatieactie in 2011 verder zetten ten behoeve van studentenuitzendkrachten, om hen zonder ongevallen, maar vooral met meer aandacht voor veiligheid en gezondheid door hun vakantiejob te loodsen. 17/17