Kerkinformatie. Katern over migrantenkerken. Armoederapport 2010 Zending in een nieuw jasje Nationale Synode Op bezoek in de gevangenis

Transcriptie

1 Kerkinformatie nummer 187 december 2010 Katern over migrantenkerken Armoederapport 2010 Zending in een nieuw jasje Nationale Synode Op bezoek in de gevangenis

2 2 Internetnieuwtjes Herziene Statenvertaling Theaterdienst Maria-musicaldag Veel gereformeerde bondsgemeenten zullen in hun kerkdiensten gebruik gaan maken van de herziene Statenvertaling. Dat verwacht drs. Piet Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond. De bond nam het initiatief tot het vertaalproject. Op 4 december vindt de presentatie plaats in de Grote Kerk in Dordrecht. Op de website vertellen lezers waarom ze blij zijn dat de Statenvertaling uit 1637 nu in begrijpelijker Nederlands beschikbaar komt. Zo schrijft Willemijn Teeuw, 3 e jaars pabo-student in Gouda: Een vertaling moet voor mij duidelijk zijn en daarom lees ik de jongerenbijbel van de NBV. Maar haar gemeente stapt over naar de herziene vertaling. Daar kan ik helemaal achter staan. De statenvertaling heeft soms best wel moeilijke en ouderwetse woorden. Daarom ben ik blij dat onze kerk de herziene Statenvertaling gaat gebruiken. Er komen vijf edities: een basiseditie in zwart, in blauw, een huisbijbel en twee met bijzondere omslagen. Later volgen een parallel-editie van beide statenvertalingen en mogelijk een uitgave met kanttekeningen. Via de contactpagina op de website kunnen lezers verbeteringen aandragen. Als de redactie die overneemt, zullen ze in volgende uitgaven worden verwerkt. Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op Plaatselijke gemeenten kunnen Crux kerktheater uitnodigen voor het programma Welkom op de wallen! Een verhaal over hartstocht, angst en overgave. Geen gewone dienst, maar spel en verbeelding als vorm van verkondiging. De liturgie blijft herkenbaar, er wordt gezongen en gebeden. Crux kerktheater beoogt het Evangelie zeggingskracht te geven in het leven van alledag en wil gemeenten prikkelen dat ook te doen. PThU in verandering In 2012 verhuist de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) officieel naar Amsterdam en Groningen en komen de vestigingen in Kampen, Leiden en Utrecht te vervallen. Met het oog hierop is een nieuwe tijdelijke portal geopend over de PThU in verandering. Doel is potentiële studenten, theologen en andere bezoekers zo goed mogelijk over de nieuwe situatie te informeren. Bezoekers van worden automatisch doorgeleid. Op deze website staat alles over de nieuwe musical Maria, die gemeenten zelf kunnen uitvoeren. De musical verbindt de bijbelse gegevens over de moeder van Jezus met de levensvragen van mensen van nu. De makers Gerard van Amstel en Gerard van Midden geven op zaterdag 22 januari 2011 in Amersfoort uitvoerig informatie over het verhaal, rollen, scènes, muziek en mogelijkheden. Kerkendatabase Bijna alle kerkgebouwen van de Protestantse Kerk zijn te vinden in Reliwiki, naar eigen zeggen de meest volledige database van religieuze gebouwen in Nederland. Reliwiki bevat adressen, foto s en informatie over architect, bouwjaar, exterieur en interieur van kerken en andere religieuze gebouwen. Het werkt net als wikipedia: u kunt hier uw eigen kerk letterlijk op de kaart zetten. Colofon Nummer 187 december 2010 ISSN X Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) , servicedesk@pkn.nl. Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 17,50 per jaar; buitenland e 24,-. Vanaf 35 ex.: e 15,- per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) , abonnementen@pkn.nl Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor naderen informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) (di, wo, do). f.rozemond@pkn.nl Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek. Redactie Emmy Bregman, Janet van Dijk, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur), Michiel Nap, Marieke Raatgever en Frans Rozemond (eindredactie). Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven Opmaak Interface Communicatie B.V., Ede Druk Koninklijke BDU, Barneveld Kerkinformatie op internet Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto s in overleg.

3 3 Ten geleide Inhoud In dit nummer van Kerkinformatie wordt ruim aandacht besteed aan twee werkvelden van Kerk in Actie. Als eerste wordt gekeken naar het armoedeonderzoek dat Kerk in Actie samen met oecumenische partners liet uitvoeren. Het onderzoek richtte zich op de vraag hoe de diaconieën of diaconale organisaties in Nederland betrokken zijn bij de bestrijding van armoede in de eigen omgeving. Nu blijkt dat sinds 2007 het aantal aanvragen om hulp bij diaconieën is verdubbeld. Dat is een verontrustend signaal. De kredietcrisis zal er wel van alles mee te maken hebben, maar het betekent enerzijds dat steeds meer mensen in ons land financieel in de knel komen, terwijl anderzijds de rek bij hulpverlenende diaconieën niet onbeperkt is. Opgeteld hebben de deelnemende kerken voor ondersteuning aan individuen en andere activiteiten (voedselbanken, inloophuizen, noodfondsen) bijna 30 miljoen euro uitgegeven. Het tweede werkveld van Kerk in Actie waarover u in dit nummer in een interessant dubbelinterview kunt lezen, is de zending. Wat is zending en hoe geeft Kerk in Actie daaraan gestalte? Gaat het werkelijk om partnerschap of bepaalt kil management wat in de relatie tussen de Protestantse Kerk en de partners gebeurt? En hoe zit het met de samenwerking met ICCO? Duidelijk wordt in dit artikel dat zending voor Kerk in Actie inhoudt dat partnerkerken ondersteund worden bij hun missionaire opdracht in hun eigen samenleving, maar dat het ook niet kan zonder ontmoeting en uitwisseling. Jan-Gerd Heetderks hoofdredacteur van Kerkinformatie 4 Kerk in Actie Verdubbeling hulpaanvragen bij diaconieën 7 Synode Nationale Synode roept op tot eenheid 8 Communicatie Tachtig procent gemeenten heeft eigen website 9 Duurzaamheid Groene stroom helpt ook in het Zuiden 11 Pastoraat Een gemeentelid komt in de gevangenis 13 Geldwerving Kerkbalans in zicht! 14 Kerk in Actie Plaisier en Nauta: Zending als wereldwijd netwerk Katern over migrantenkerken 17 Gemeenteopbouw Regioavonden over Gemeente in beweging 18 Microkrediet Oikocredit: duurzaam in tijden van economische crisis 19 Generale synode Besluiten 11 en 12 november 22 JOP Maatschappelijke stage: een kans voor de kerken b i j d e c o v e r f o t o Rubrieken 6 Kroniek 12 Mensen (inclusief predikantswisselingen) 16 Missionaire mogelijkheden 27 Collecten 28 Bijbelteksten 29 Advertenties kerk in actie In de komende maand wordt op vele plaatsen Advent en Kerst gevierd. Op de foto Kerstfeest te Willemsoord. (Foto: Theo Hop, 2009)

4 4 Armoede in Nederland 2010 Verdubbeling hulpaanvragen bij diaconieën Diakenen en ouderlingen weten wat armoede is, want ze komen veel bij mensen thuis. Dat blijkt uit het begin november gepresenteerde rapport Armoede in Nederland Het rapport maakt zichtbaar dat goedwillende mensen het water soms aan de lippen staat. En dat kerken geroepen zijn daar samen met anderen iets aan te doen. Kerk in Actie Op veel manieren komen kerken in aanraking met armoede. Natuurlijk in het diaconaat door financiële hulpverlening, maar ook predikanten en ouderlingen kunnen in hun contacten mensen tegenkomen die aan het eind van hun geld een stuk maand over hebben. Zij moeten zich elke dag afvragen hoe zij rond kunnen komen en hoe zij bijvoorbeeld hun kinderen zoveel mogelijk aan het gewone leven kunnen laten deelnemen. Om meer zicht te krijgen op wat kerken aan ondersteuning en opvang van mensen in financiële problemen doen, is daar vanuit de landelijke kerken onderzoek naar gedaan. Begin november werd het verslag Armoede in Nederland 2010 gepresenteerd. Vanuit de Protestantse Kerk in Nederland was Kerk in Actie nauw bij het onderzoek betrokken. Onderzoek Het rapport maakt zichtbaar wat kerken doen. Dat is van belang voor kerken zelf, maar ook voor de plaatselijke en lande lijke overheden en maatschappelijke organisaties. Kerken kunnen de gegevens gebruiken om hun eigen activiteiten en beleid te doordenken en om daarover met de overheid in gesprek te gaan, bijvoorbeeld over het lokale armoedebeleid, schuldhulpverlening en de Wet maatschappelijke ondersteuning. Voor dit onderzoek hebben lokale gemeenten of diaconieën een vragenlijst ingevuld: welke hulp zij hebben gegeven, aan wie, om welke bedragen het daarbij ging, met wie er werd samengewerkt en welke steun er is voor collectieve activiteiten, zoals voedselbanken en inloophuizen. Dit representatieve kwantitatieve onderzoek is aangevuld met drie verkennende kwalitatieve onderzoeken, namelijk kerken op het platteland, migrantenkerken en moskeeën. Deze onderzoeken geven geen representatief overzicht, maar wel een dieper inzicht in de eigen aard van de inzet van genoemde kerken. Brede samenwerking Het onderzoek Armoede in Nederland 2010 is een vervolg op vier eerdere onderzoeken sinds De Protestantse Kerk in Nederland / Kerk in Actie is samen met de Rooms- Katholieke Kerk initiatiefnemer en financierder. De eerste onderzoeken waren gericht op diaconieën in de Protestantse Kerk in Nederland, maar het terrein is later verbreed. Aan dit nieuwste onderzoek in 2010 werkten naast de Protestantse Kerk in Nederland en de Rooms-Katholieke Kerk ook een aantal reformatorische, evangelicale en vrijzinnige kerken, en een paar migrantenkerken mee. Verschillende kerken blijken elkaar te vinden in een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor de bestrijding van armoede. Verdubbeling aanvragen Uit het algemene onderzoek blijkt dat 75% van de diaconale organisaties (en dat geldt ook voor de protestantse diaconieën) betrokken is bij de ondersteuning van mensen die financieel in de knel zijn gekomen. Het betreft vooral mensen die langdurig op het sociaal minimum leven. Een protestantse diaconie kreeg in 2009 gemiddeld bijna elf aanvragen. In totaal gaat het om aanvragen. Dat is een verdubbeling vergeleken met In totaal werd door protestantse diaconieën ,- gegeven (giften en in mindere mate leningen). Naast deze materiële hulp geven de meeste diaconieën ook immateriële hulp, in de vorm van huisbezoek, het doorverwijzen en begeleiden naar instanties, hulp bij het invullen van formulieren en dergelijke. Als we alle gelden voor ondersteuning aan individuen en andere activiteiten (voedselbanken, inloophuizen, noodfondsen) bij elkaar optellen, blijkt dat de deelnemende kerken ,- aan armoedebestrijding uitgegeven hebben. Platteland Uit het speciale onderzoek naar kerken op het platteland komt een breed scala van activiteiten naar voren. Daarbij gaat het gezien de hoeveelheid inwoners om beperkte aantallen aanvragen: financiële hulpverlening, hand- en spandiensten (vervoer, opknappen woning, opvang van kinderen enzovoort). Er is een wijdvertakt lokaal netwerk dat zicht geeft op de noden onder de (meelevende) kerkleden en dat ook informeel functioneert. Een knel punt is wel dat juist in een dorpssamenleving mensen zich kunnen schamen voor hun Ds. Peter Verhoeff tijdens de presentatie van het rapport: Gerechtigheid is recht, en daar behoort in een beschaafde samenleving de overheid zorg voor te dragen. Waar mensen vallen dienen zij opgevangen te worden. Pas als de overheid daarin tekortschiet komt de kerk in beeld. Foto: Peter de Bie

5 5 Schuldhulpmaatje financiële problemen en deze daarom des te meer verbergen. De vraag laat zich stellen: als u in financiële problemen zit, zou u dan aankloppen bij uw predikant, ouderling of diaken? Er zijn nog twee punten die opvallen. Ten eerste kan de taakverdeling tussen pastoraat en diaconaat ertoe leiden dat het signaleren van materiële problemen in het pastoraat niet vanzelfsprekend is. Er wordt dan ook geen verbinding gelegd met het diaconaat. Verder was er in de onderzochte gemeenten weinig aandacht voor het werken aan bewustwording. Toch kan dat vrij eenvoudig via de bestaande kanalen: toelichting bij de collecten, aandacht in de gebeden, informatie in het kerkblad en het stimuleren van deelname aan diaconale activiteiten zoals een voedselbank. Migrantenkerken Het onderzoek onder migrantenkerken liet zien hoezeer armoede onder migranten verweven is met andere vragen, zoals het vinden van een plaats in de Nederlandse samenleving en psychische en juridische problemen. Migrantenkerken leggen ook nadrukkelijker een verbinding met het geestelijk leven van mensen. Dat zij materiële armoede in een breder verband plaatsen, weerspiegelt de veelheid van vragen waarmee migranten zich geconfronteerd zien. Bij het invullen aarzelde men soms om het woord armoede te gebruiken voor de situatie in Nederland, omdat men de vergelijking trok met het land van herkomst waar absolute armoede heerst. Soms geeft een migrantenkerk Als je als ouderling armoede signaleert, geef je dat dan door aan de diaconie? prioriteit aan het helpen van mensen in het land van herkomst. Maar ook die kerken gaven aan dat veel leden in Nederland het financieel moeilijk hebben. Net als op het platteland vormen migrantenkerken een wijd vertakt netwerk waarin hulp vooral via informele kanalen plaatsvindt en minder vanuit de kerk als organisatie. Deze kerken hebben trouwens vaak weinig geld, en bovendien andere uitgaven, bijvoorbeeld voor een kerkgebouw. Ondersteuning wordt gegeven in de sfeer van advies en begeleiding, geestelijke begeleiding, het versterken van de kracht van mensen en dienstverlening en praktische hulp. De wens werd uitgesproken dat binnen migrantenkerken nadere bezinning plaatsvindt op het te voeren beleid als het gaat om mensen in financiële nood. Door samen te werken met andere kerken (migrantenkerken, Nederlandse kerken) zou men gebruik kunnen maken van elkaars inzichten en expertise. Kralenkettting Het onderzoek onder moskeeën laat zien hoezeer armoedebestrijding een wezenlijk deel uitmaakt van de islam, in de koran en in de praktijk. Het Kerk in Actie is in samenwerking met het Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad, SKIN (migrantenkerken), de Evangelische Alliantie en de PCOB (Protestants Christelijke Ouderen Bond), het project Schuldhulpmaatje gestart. Hiervoor is subsidie verkregen van de landelijke overheid. Schuldhulpmaatjes zijn vrijwilligers die mensen met (beginnende) schulden ondersteunen. Het project zal in eerste instantie in 25 steden en dorpen van start gaan. Vanuit plaatselijk samenwerkende kerken en PCOB-afdelingen zullen, in samenwerking met de lokale overheid, zo n 600 schuldhulpmaatjes worden opgeleid, getraind en ondersteund. Er wordt een landelijke helpdesk, een maatjesvraagbaak en een website opgezet. Ook zullen symposia en kennisuitwisselingsbijeenkomsten voor kerk- en schuldhulp worden georganiseerd. Meer informatie: overgrote deel van de in het onderzoek betrokken moskeeën geeft individuele hulp aan mensen die financieel in de knel zitten. Immateriële hulp maakt een belangrijk deel uit van de hulp. Het betreft dan het invullen van formulieren, het geven van informatie, het verwijzen en bemiddelen naar instanties en geestelijke ondersteuning van mensen met psychische of relatieproblemen. Alle moskee vertegenwoordigers spraken hun bezorgdheid uit: er zijn gezinnen met een kralenketting aan problemen (financieel, relationeel, psychisch en fysiek) en het maatschappelijk klimaat verhardt. Men ziet ook een taak voor kerken om te werken aan een beter begrip tussen moslims en nietmoslims. Oproep Alle onderzoeken maken duidelijk dat er groepen burgers zijn die afhankelijk zijn van diaconale hulp. Dit ondergraaft hun mogelijkheden om volwaardig aan de Nederlandse samenleving deel te nemen. Bestrijding van armoede door een goed sociaal-economisch en sociaal beleid blijft daarom een harde noodzaak. Van overheden, werkgevers en vakbeweging mag verwacht worden dat zij zich daarvoor inzetten. Het rapport Armoede in Nederland 2010 is een oproep daartoe. Het maakt duidelijk dat kerken actief moeten blijven op het terrein van armoedebestrijding: hulpverlening, bewustwording, signalering en pleitbezorging en dat zowel op lokaal als landelijk niveau. Dr. Herman Noordegraaf bijzonder hoogleraar Diaconaat aan de Protestantse Theologische Universiteit (PthU), vestiging Leiden Meer informatie Armoede in Nederland 2010 is te downloaden van armoedeonderzoek. Meer informatie voor diakenen is te vinden op

6 6 Kroniek Moslims en christenen Half november besprak de synode een rapport over de islam. Vandaag de dag is dat hypergevoelige materie, zeg maar gerust de open zenuw van deze tijd. Toch heeft de kerk zich eraan gewaagd. Terecht. Binnen en buiten de kerk is immers sprake van onwetendheid en onzekerheid. Hoog tijd dus dat de synode er eens over nadenkt. De kerkorde verplicht ons daartoe ook. Artikel XVI, 4 spreekt uit dat de kerk haar arbeid verricht in respectvolle omgang met andere godsdiensten. Op het moment dat ik deze regels schrijf, heeft de synode de nota nog niet behandeld en ik weet dus ook niet wat de synode ervan vindt. Maar ik ben van mening dat de nota een verstandige eerste stap zet: zij kijkt om te beginnen naar het christelijk geloof. Wie immers een positie zoekt ten opzichte van een andere godsdienst, moet eerst maar eens weten waar hij zelf staat. Er wordt daarover in het rapport natuurlijk meer gezegd, maar cruciaal is dat de kerk zichzelf alleen maar kan verstaan als gemeenschap van Christus. Jezus is voor christenen onopgeefbaar. Daarin verschilt het christendom dan ook van de islam. Voor moslims is Isa een belangrijke profeet, maar niet dé openbaring van God. Het is goed en eerlijk om vast te stellen dat christenen en moslims Cruciaal is dat de kerk zichzelf alleen maar kan verstaan als gemeenschap van Christus op dit kardinale punt dus van elkaar verschillen. Overeenkomsten zijn er echter ook. Net als het jodendom belijden christendom en islam dat er maar één God is. Allen zijn kinderen van Abraham. Zowel God als Allah wordt gezien als Schepper van hemel en aarde. Beiden oordelen en vergeven en wonen in de hemel. Om eens een paar overeenkomsten te noemen. Het rapport schuwt ook de schaduwzijden niet. Extremisme en geweld als moeilijke kant van de islam worden niet verzwegen (evenmin trouwens als het bruine verleden van het christendom in dit opzicht). Ik denk dat het goed is om dat helder te benoemen. Godsdienst kan tot waanzin leiden. De kerk kan daar niet duidelijk genoeg over zijn. Extremisme en geweld zijn fout, fout, fout. Ze zijn strijdig met het wezen van de godsdienst en dienen bestreden te worden. Op basis van een evenwichtige analyse komt de nota gaandeweg tot een conclusie. Christendom en islam zijn niet zo maar gelijk te stellen, net zo min als God en Allah. Daarvoor zijn de verschillen te wezenlijk. De kerk houdt daarom in het gesprek met de moskee haar eigen identiteit als gemeenschap van Christus recht overeind. En de kerk heeft ook oog voor angst die de islam bij sommigen oproept. Dat noemen wij integriteit. Daarnaast is de kerk ook een leerling van Jezus die ons voorging op de weg van liefde, ook als dat tegen de stroom in was. Daarom streeft de kerk naar waardevolle relaties met de moslims. De kerk wil stereotypen en vooroordelen dan ook proberen te doorbreken door werkelijke ontmoeting. Dat heet respect. En daarmee heeft u dan ten slotte ook de titel van de nota: Integriteit en respect. Een protestantse visie op de islam. Goed om te lezen. Peter Verhoeff preses van de generale synode Zie voor de volledige nota Integriteit en respect : > Bestuur en Organisatie > Generale synode > Recente vergaderingen > Agenda 11 en 12 november, bij 12 november, 9.15 uur.

7 7 berichten Nationale Synode roept op tot eenheid Op vrijdag 10 en zaterdag 11 december vindt de Nationale Synode plaats in Dordrecht. Dit Protestants Forum is erop gericht om met christenen uit alle kerken en geloofsgemeenschappen op zoek te gaan naar wat hen bindt. De synode wordt gehouden in de adventstijd. We hebben bewust gezocht naar data binnen deze tijd, aldus projectleider Bert de Jong. Advent is de tijd van verwachting en hoop. We hopen dat we met de Nationale Synode een stap dichter bij kerkelijke eenheid kunnen komen. Het belangrijkste doel is volgens De Jong om gezamenlijk op zoek te gaan naar overeenkomsten. We willen niet de verschillen benadrukken, maar juist kijken hoe we elkaar als kerken kunnen vinden en vasthouden. Tijdens de synode ontmoeten mensen en kerken elkaar rondom het evangelie. Dordrecht Bijna 400 jaar na de bekende Synode van Dordrecht (1618/1619) wordt de Nationale Synode eveneens in deze stad georganiseerd. Een bewuste keuze, volgens De Jong. In 1618 werd de eerste Nederlandse bijbelvertaling gepresenteerd in Dordrecht, in datzelfde jaar werd ook de laatste gezamenlijke synode gehouden van gereformeerde kerken. Na bijna vier eeuwen komen er een herziene Statenvertaling en een nieuwe Nationale Synode, beide in Dordrecht. Vieringen De Nationale Synode wordt op vrijdagmiddag 10 december geopend met een viering. Teun van der Leer, docent kerkelijke vakken aan het Baptistenseminarium, houdt dan een lezing met als titel Het woord aan het woord. De viering wordt omlijst door koor, samenzang en bijbellezingen. Op zaterdagmiddag 11 december vindt de slotbijeenkomst plaats. Hier spreekt Harmen van Wijnen, directeur van de jeugdorganisaties JOP en HGJB, over een brug naar de toekomst. Daarnaast zingt gospelkoor Forever Worship een speciaal geschreven arrangement op de letterlijke tekst van de zegenbede uit Numeri 6. Belangstellenden kunnen zich aanmelden voor een gratis bezoek aan één of beide vieringen via Tentoonstelling Geloven in verbondenheid Naar aanleiding van de komende Nationale Synode werd op 9 november in de Grote Kerk in Dordrecht de tentoonstelling Geloven in verbondenheid geopend. Het betreft een tijdelijke uitbreiding van de permanente expositie over de Nationale Synode van Ds. Harmen van Wijnen, directeur van JOP en HGJB, zal spreken tijdens de slotviering van de Nationale Synode. 1618/1619. De geschiedenis van het protestantisme en een aantal bijbelvertalingen worden (kort) belicht. De tentoonstelling is vrij te bezichtigen tot en met 13 december op dinsdag-, donderdag- en zaterdagmiddag van tot uur. Voor meer informatie: Oproep: wie heeft er een slaapplek voor Taizégangers? We vragen om twee vierkante meter, meer niet. De broeders van Taizé hopen dat nog veel Nederlandse gezinnen een slaapplek zullen aanbieden aan jongeren die van 28 december tot 1 januari de Europese Jongerenontmoeting in Rotterdam willen bijwonen. Sommige mensen denken dat ze drie dagen een logé moeten bezighouden, maar dat is niet zo. Het gaat vooral om een slaapplek. Overdag zijn de jongeren naar Ahoy en de andere vierplekken. Veel belangstelling De inschrijvingen stromen nu dagelijks binnen. Het aantal jongeren dat naar Nederland wil komen overtreft alle verwachtingen. Er worden meer dan deelnemers in Rotterdam verwacht, uit Nederland en heel Europa. Momenteel moeten er nog voor duizenden jongeren slaapplaatsen gevonden worden. De gemeenschap van Taizé doet een oproep aan alle gemeenteleden om hen te ontvangen. Jonge pelgrims De jongeren brengen slaapzak en matje mee. Ze hebben geen eigen kamer nodig en geen eigen bed. Twee vierkante meter op de grond is genoeg om iemand te ontvangen. De jonge pelgrims verlaten hun logeeradres s ochtends rond 8 uur en komen daar rond uur terug. Het middag- en avondeten krijgen zij in Ahoy. Naast twee vierkante meter op de grond wordt van de gastgezinnen gevraagd hun een eenvoudig ontbijt aan te bieden en, zo mogelijk, hen uit te nodigen voor het avondeten op 31 december (oudejaarsavond). Maximaal één uurtje reizen bij Ahoy vandaan Deze oproep is niet alleen gericht aan mensen in Rotterdam zelf, maar aan iedereen die op maximaal één uur reizen met het openbaar vervoer van Ahoy af woont. Aanmelden Als u een jongere onderdak wilt bieden, neem dan contact op met het voorbereidingscentrum Europese Jongerenontmoeting Taizé, Gooilandsingel 11, Rotterdam, tel. (010) , info@taize-rdam.nl. Meer informatie: meteen inschrijven:

8 8 Tachtig procent gemeenten heeft eigen website Ruim driehonderd gemeenten in de Protestantse Kerk hebben geen eigen website; dat is één op de vijf gemeenten. Dat blijkt uit onderzoek van de IKON-website Kerknieuws.nl. In vijftien Nederlandse kerken is gemeten hoeveel plaatselijke gemeenten/kerken/parochies een eigen website hebben. communicatie mensen De Protestantse Kerk telt momenteel ongeveer 1600 plaatselijke gemeenten. Driehonderd daarvan hebben geen eigen website en die gemeenten zijn vooral te vinden in Friesland: 79 van de 122 gemeenten in die provincie zijn niet traceerbaar op internet. Jan-Gerd Heetderks, woordvoerder van de Protestantse Kerk, vindt dat niet opvallend: In Friesland heb je veel kleine dorpsgemeenten. Die hebben geen website nodig. In de provincie Utrecht hebben de meeste gemeenten een eigen website: slechts acht procent van de gemeenten is daar niet te vinden op internet. Zuid-Holland met ruim driehonderd gemeenten staat op de tweede plaats, gevolgd door Noord-Holland. Landelijk gemiddelde Groningen/ Drenthe Noord-Brabant/ Limburg Overijssel/ Flevoland Noord-Holland Zuid-Holland Website-dichtheid Protestantse Kerk (percentage gemeenten met een eigen website) Friesland Zeeland Gelderland Belangrijk Heetderks is blij met het landelijke gemiddelde van 81 procent. Daarmee scoort de kerk beter dan bijvoorbeeld de Christelijke Gereformeerde Kerken (79 procent) Rooms- Katholieke Kerk (75 procent), Hersteld Hervormde Kerk (35 procent) en de Gereformeerde Gemeenten (20 procent). De cijfers laten zien dat veel gemeenten in de Protestantse Kerk overtuigd zijn van het belang van internet. Natuurlijk willen we het aantal graag verhogen en daarom proberen we gemeenten op verschillende manieren verleiden het internet op te gaan. Eén van die verleidingen is het project protestantsekerk.net, waarmee gemeenten heel gemakkelijk een eigen site kunnen bouwen. Gemeenten die hiermee werken, haken aan bij een standaardsite die zij zelf kunnen invullen. Zij hoeven dus geen nieuwe site te bouwen. Andere kerken In de Rooms-Katholieke Kerk heeft één op vier parochies een eigen site. De Oud-Katholieke Kerk en de Remonstrantse Broederschap scoren honderd procent. Dat elke gemeente een eigen website heeft, is zelfs uitgangspunt van beleid in de Remonstrantse Broederschap. Zij bieden ook standaardsites aan de regionale afdelingen aan. De Oud-Katholieke Kerk organiseert jaarlijks een training voor webmasters en stimuleert daarmee het opstarten van een eigen site. Meer over het onderzoek: Utrecht (bron: IKON-Kerknieuws.nl) berichten Kerstkrant in braille Voor blinden en slechtzienden komen er dit jaar een brailleversie en een gesproken versie van de krant Kerst vol van hoop uit. In deze krant vertellen bekende en minder bekende Nederlanders over hun beleving van Kerst in relatie tot het thema vol van hoop. De krant wordt in veel plaatselijke gemeenten tijdens Kerst uitgedeeld aan de gemeenteleden en verspreid in de wijk, met daarbij een uitnodiging voor de kerstnachtdienst of de dienst op Eerste Kerstdag. Van de krant zijn dit jaar exemplaren verspreid. Een brailleversie of gesproken versie (op daisy cd-rom) is aan te vragen bij de Christelijke Blindenbibliotheek via opdracht@cbb.nl of tel. (0341) Er zijn geen kosten aan verbonden. IKON-radiokerkdiensten Advent en Kerst De adventsserie van de IKON-radiokerkdiensten komt dit jaar tot stand in samenwerking met Kerk zonder Grenzen en het IKON Pastoraat. De vier adventsdiensten op 28 november, 5, 12 en 19 december komen uit de Vijverwegkerk in Bloemendaal. Op Kerstmorgen komt de dienst uit de Hervormde Kerk in Hoogwoud. De diensten hebben als thema: Wat hopen en verwachten we? Voorgangers zijn ds. Aart Mak en de IKON-pastores Judith van der Werf en Bara van Pelt. De uitzendingen (Radio 5) beginnen om uur, de dienst op Kerstmorgen vijf minuten eerder. Het boekje met Foto: Irene Versnel liturgieën is te bestellen door 2,50 over te maken op rek.nr t.n.v. IKON, Hilversum, o.v.v. Liturgie advent + uw volledige adres. Informatie: ikon.nl/kerkdiensten.

9 Nieuwe campagne voor groene stroom helpt ook in het Zuiden 9 In de komende maanden worden particulieren die Kerk in Actie financieel steunen benaderd met een aanbieding om over te stappen op groene stroom van Greenchoice. Wie er gebruik van wil maken, ontvangt een korting op de energienota. Greenchoice levert namens deze klanten een financiële bijdrage aan het FairClimate programma. De aarde warmt op. Het klimaat verandert en de gevolgen daarvan worden steeds meer zichtbaar. Er zijn slachtoffers, vooral in ontwikkelingslanden. Klimaatverandering wordt veroorzaakt door een toename van broeikasgassen in de atmosfeer. Eén van deze gassen is CO2 dat vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen, die op grote schaal worden gebruikt bij onze energievoorziening en ons vervoer. Drie V s Gelukkig is er ook iets te doen tegen deze schadelijke uitstoot. FairClimate, het duurzaamheidsprogramma van ICCO en Kerk in Actie, pleit voor de drie V s: Verminderen, Veranderen en Vergoeden. De eerste stap is het verminderen van het verbruik van fossiele energie, door bijvoorbeeld energiezuinige lampen aan te schaffen, minder vlees te eten en bewuster na te denken over de keuze van vervoermiddelen. Veranderen kan door gebruik te maken van groene energie uit duurzame bronnen zoals wind en waterkracht. De vraag of kernenergie ook duurzaam is, is een kwestie waarover de komende tijd in ons land nog de nodige discussie zal worden gevoerd. De derde dimensie, vergoeden, is van belang om bij de strijd tegen klimaatverandering de landen in het Zuiden te ontzien. FairClimate ondersteunt in ontwikkelingslanden huishoudens om over te stappen op duurzame energie. Zo kunnen deze huishoudens zich wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Zulke projecten leveren zogeheten carbon credits op, die door het Fair Climate Fund onder andere worden gebruikt om nieuwe projecten te financieren. Zo krijgen donateurs van Kerk in Actie een steuntje in de rug bij veranderen en vergoeden. Duurzaamheid kerk in actie Kees Tinga projectmanager binnenlands diaconaat Meer weten? Meer informatie over FairClimate en het Fair Climate Fund: en IKON-Kerstnacht: Hoe zal ik u ontvangen? Kerst bij de IKON staat dit jaar in het teken van totaaltheater met muziek, kunst, gesprekken en een kersttoespraak. Dit alles vanuit de Dominicuskerk in Amsterdam onder het motto: Hoe zal ik u ontvangen? Deze zin met belofte is te vinden in het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach en stelt de vraag hoe wij de ander - vrienden en familie, maar ook vreemdelingen en buitenstaanders - welkom heten. Hoe gaan we om met gastvrijheid en waar verlangen we ten diepste naar? Kiezen we voor uitsluiting of voor verbinding met elkaar? Over de geboorte van een kind en een nieuw begin. Annemiek Schrijver presenteert deze geëngageer- de kersthappening, op zoek naar een betere wereld met predikers en profeten, jong en oud, oude en nieuwe Nederlanders, gelovigen en ongelovigen, rappers en klassieke zangers. Weg van de angst klinkt deze Kerstnacht: Vreest niet! Een kind is u geboren. Vrede op aarde, in de mensen een welbehagen. IKON televisie, 24 december, Nederland 2, uur. Lutherpenning voor dr. J.P. Boendermaker Op 31 oktober werd in de Rotterdamse Andreaskerk de derde Lutherpenning uitgereikt aan professor dr. J. P. Boendermaker. De uitreiking vond plaats na de zogenaamde zeemans- kerkendienst, belegd met de Deense, Duitse, Finse, Noorse en Zweedse kerken van Rotterdam. Prof. Boendermaker (85), emeritus hoogleraar lutherana en liturgiek aan het Evangelisch-Luthers Seminarium en de VU in Amsterdam, krijgt de penning voor zijn vele werkzaamheden op de terreinen van Lutherstudie tot liturgie, en van kerkorde tot oecumenische dialoog en dat alles in binnen en buitenland. De Lutherse kerkenraad van Rotterdam reikt sinds 2006 bijna jaarlijks haar Lutherpenning uit. De eerste penning werd uitgereikt aan kunstenaar Ger Van Iersel en de tweede aan Museum het Catharijneconvent.

10 10 Kiezen is dienen Onlangs verscheen een nieuwe vertaling van De servo arbitrio (1525), het boek waarin Luther tegenover Erasmus de vrijheid van de menselijke wil bestreed. De vorige vertaling in 1973 voor het laatst bewerkt en heruitgegeven dateerde van Door de eeuwen heen werd zij vooral in de gereformeerde gezindte gelezen. Het boek bevat dan ook formuleringen die zo uit de pen van Calvijn hadden kunnen vloeien. mensen luther De nieuwe, toegankelijk geschreven vertaling maakt voor de huidige generaties de kennismaking met dit essentiële document van de Reformatie een stuk gemakkelijker. Dat opent bijzondere perspectieven. Gemeenten zowel van gereformeerde als van lutherse signatuur vinden hier een van de wortels van hun bijzondere identiteit. Voor midden-orthodoxie en vrijzinnigheid vormt de tekst een geweldige uitdaging. Het schema moderne autonome mens versus orthodoxe heteronomie breekt stuk op de discussie tussen Erasmus en Luther. Middeleeuwen en humanisme vormen hier één front tegenover Luthers diepe verstaan van de Bijbel en tegenover de door hem geponeerde mondigheid van de gewone gelovige. Klopt ons beeld van de moderne, kritische en tolerante Erasmus wel? Dat is een vraag die de lezer van het boek zeker meeneemt. Gebruikswaarde Zowel voor het gesprek tussen de geloofsrichtingen in de kerk als voor het kringwerk rond moderniteit is het boek een aanwinst. Dat is het ook voor gemeenten die hun kracht meer zoeken in herbronning dan in nieuwe vormen. Professor Markus Matthias, Lutherkenner en hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit, schreef een woord vooraf. Uitvoerige aantekeningen verklaren Luthers literaire toespelingen en zijn filoso fische en theologische vaktermen. Max Staudt predikant in Chaam en een van de vertalers Bestelgegevens Max Staudt en Krista Mirjam Dijkerman, Kiezen is dienen. De servo arbitrio. Luthers antwoord aan Erasmus. Uitg. Kok, 416 pp. geb. ISBN Prijs 32,40. berichten Groninger liedboek verschenen Eind november is in Loppersum een nieuw Grunniger laidbouk gepresenteerd: Psaalms & Gezangen. Het gaat om een kloek boekwerk van meer dan 800 bladzijden met alle 150 psalmen en 356 gezangen. De gezangen komen merendeels uit het Liedboek voor de Kerken, maar ook uit de hervormde bundel van 1938 en uit latere bundels als Gezangen voor Liturgie, Zingend Geloven en Tussentijds. In Psaalms & Gezangen zijn ook nieuwe liederen opgenomen, waarbij speciaal een melodie is geschreven. Het initiatief voor de bundel werd in 1959 genomen door de Groninger Culturele Gemeenschap, met het oog op de toenemende populariteit van kerkdiensten in het Gronings, die overal in de provincie werden gehouden. Een werkgroep begon met het vertalen en berijmen van bekende kerkliederen. Toen de Bijbel ook in het Gronings werd vertaald, ontstond het plan om in ieder geval alle 150 psalmen te vertalen. Bundeltjes uit 1966 en 1981 met Groninger kerkliederen zijn inmiddels uitverkocht. Het Grunniger laidbouk kost 25,-. Meer informatie: Pastorale handreiking Spreken over God. In november 2010 besprak de synode van de Protestantse Kerk in Nederland een pastorale handreiking, die in kerk en gemeente richting moet geven aan het spreken over God. Het bestaan van God en de wijze waarop je daarover spreekt kwam de laatste jaren opnieuw in discussie. God bestaat niet, hij gebeurt, zo stelde een predikant. Anderen riepen op om eens te letten op de godsbeelden die christenen en moslims uit andere delen van de wereld meebrengen naar ons land. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor het gesprek in de gemeente en voor het gesprek met al die mensen die opnieuw belangstelling krijgen voor religie? In

11 Een gemeentelid komt in de gevangenis 11 Als je als predikant, ouderling of gemeentelid iemand wilt bezoeken in een huis van bewaring, gevangenis of andere justitiële inrichting dan kan dat. Een bezoekcontact vanuit de gemeente is voor een gedetineerde bijzonder waardevol. Hieronder een paar tips om het bezoek soepel te laten verlopen. Bezoek door wijkpredikant of ouderling is mogelijk, maar komt niet altijd gemakkelijk tot stand. De beste manier om het verzoek te doen is contact op te nemen met de justitiepredikant van de inrichting. De justitiepredikant kan dan een verzoek tot een bezoek doen bij de directie. De justitiepredikant moet zich ervan vergewissen dat de betrokkene ook werkelijk predikant of ouderling is in de Protestantse Kerk of in een andere bij het CIO aangesloten kerk. Indien de justitiepredikant niet bereikbaar is of het bezoekcontact om een andere reden niet van de grond komt, kan contact worden opgenomen met de hoofdpredikant J.D.W. Eerbeek: tel , Schroom niet om contact op te nemen! Pastoraat Waar moet je op letten? Aan een bezoek is verder een aantal voorwaarden verbonden. Geldig legitimatiebewijs meenemen. Er mag aan gedetineerden tijdens bezoek niets worden overgegeven of van hem/haar worden meegenomen naar buiten. De justitiepredikant heeft de beschikking over bijbels en andere lectuur. Indien degene die bezocht wordt een bijbel of gebedenboek wil hebben, kan hij/zij dit via de justitiepredikant verkrijgen. De predikant dient zich te houden aan alle instructies van de directie en medewerkers van de inrichting. De gedetineerde moet zelf instemmen met het bezoek. Je moet er wat voor overhebben, maar het bezoek wordt door gedetineerden meestal zeer op prijs gesteld. Het is een teken dat hij of zij niet vergeten is en dat er een band blijft bij alles wat is gebeurd. ds. J.D.W. Eerbeek hoofdpredikant Dienst Justitiële Inrichtingen deze handreiking wordt ingegaan op vragen als: Hoe weten we van God? Hoe spreken we over God? Hoe kunnen we God ervaren, en wat betekent het als wij Hem níet ervaren? Ten slotte wordt aandacht gegeven aan het belijdend spreken over God. Spreken over God. Pastorale handreiking (48 p.) verschijnt bij Boekencentrum en kost 4,90. Verschijnt januari Protestantse bronnen De bundel Protestantse Bronnen over God verschijnt naar aanleiding van de synodebespreking over de pastorale handreiking Spreken over God van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Vijf protestantse theologen belichten verschillende thema s in het gesprek over God: Godsbeelden in het Oude en Nieuwe Testament, spreken over God in de gereformeerde en de lutherse traditie, en de ontwikkeling van godsbeelden in de moderne theologie tot op vandaag. Aan dit boek werkten mee: prof. dr. K. Spronk, prof. dr. R. Roukema, dr. G.H. Borger-Koetsier, prof. dr. M. Matthias, dr. R.H. Reeling Brouwer. Een uitstekend boek om het gesprek in de kerk over God op gang te brengen. Protestantse bronnen over God (96 p.) is een uitgave van Boekencentrum en kost 12,90. Verschijnt januari 2011.

12 12 Predikantswisselingen mensen Beroepen te Alblasserdam (hervormd wijk 2, Kinderdijk), ds. J. Holtslag te Vollenhove; te Alphen aan den Rijn-Oudshoorn/Ridderkerk, ds. M.J.T. Burema en ds. H. Kamphuis te Den Haag-Loosduinen; te Den Bommel, ds. H. Liefting te Delft; te Driesum (hervormd), proponent B.L.P. Tramper te Harskamp; te Goes (De Levensbron), ds. W.J. Dekker te Delft; te Laren-Eemnes, ds. J.G. de Bruijn te Apeldoorn; te Rijssen (hervormd wijk 5), ds. J.B. ten Hove te Katwijk aan Zee; te Rotterdam-Centrum (als missionair predikant verbonden aan De Samaritaan), proponent N. de Jong te Rotterdam; te Siddeburen (gereformeerd), ds. G.J. Weessies te Rinsumageest; te Sirjansland (hervormd), proponent B.L.P. Tramper te Harskamp; te Sommelsdijk (hervormd), ds. J.A.C. Olie te Zuilichem, die bedankte voor Rouveen; te Veenendaal (hervormd wijk 1), ds. A. de Lange te Oldebroek; te Wilnis (hervormd), ds. K.E. Schonewille te s-gravenmoer. Aangenomen naar Amsterdam (studentenpredikant), ds. R.Q. Kouwijzer te Amsterdam; naar Amsterdam (functionaris Vereniging voor Vrijzinnige Protestanten in Noord-Holland), ds. A.H. Frölich te Stedum en Ten Post; naar Apeldoorn (Eben-Haëzerkerk), ds. B. Jongeneel te Dussen-Hank, die bedankte voor Ridderkerk; naar Barneveld (hervormd wijk 3), ds. M.P.D. Barth te Schalkwijk en t Goy/Werkhoven; naar Bergen, ds. E. Wijnsma te Edam-Volendam; naar Bunschoten- Spakenburg (gereformeerd), ds. T. Noort te Genemuiden; naar Burgh-Haamstede, ds. W.C. de Heer te Wateringen- Kwintsheul; naar Eck en Wiel (Sint Anna-kerk), ds. A.L. Rijken-Hoevens te Lunteren (deelgemeente); naar Fijnaart c.a. (gereformeerd), ds. J.H. van der Sterre te Dordrecht-Stadspolders; naar Heerewaarden (hervormd), ds. G.H. Kerssen te Spijkenisse; naar Hillegom, ds. W.J. Zaagsma te IJmuiden; naar Leerdam (hervormd), ds. A. Schroten te Gouderak, die bedankte voor Den Haag (Bethlehemkerk); naar Leiden (door de synode, als studentenpastor), proponent R. van Waarde te Woerden; naar Molenaarsgraaf-Brandwijk (gereformeerd), proponent H.C.L. Boot te Tiel; naar Nieuw Buinen, Buinerveen en Drouwenermond, ds. T. L. van der Weide te Berkenwoude/Den Achterhoek; naar Rotterdam-Centrum (als missionair predikant Opstandingskerk), proponent N. de Jong te Rotterdam; naar Sliedrecht (hervormd wijk 3), ds. M. Klaassen te Hedel, die bedankte voor Boven-Hardinxveld; naar Twijzelerheide (hervormd), proponent T.L.J. Bos te Utrecht, die bedankte voor Willige Langerak en voor Woubrugge; naar Veen (hervormd), ds. J. Brouwer te Epe; naar Zoelen (deeltijd), proponent D. Schinkelshoek te Utrecht; het beroep door de synode, als predikant in algemene dienst voor JOP, proponent T.F. Mout te Baarn; het beroep door de synode, als secretaris van de Europese Evangelische Alliantie te Driebergen, ds. N.M. Tramper te Vlaardingen; het beroep door de synode, als studentenpastor, proponent R. van Waarde te Woerden. Bedankt voor Barneveld, ds. A.L. van Zwet te Woudenberg; voor Genemuiden, ds. G.H. Koppelman te Wapenveld; voor Hendrik-Ido-Ambacht (wijkgemeente Elim), ds. J.W. Scheurwater te Oud-Vossemeer; voor Kamerik en voor Werkendam, ds. M. Klaassen te Hedel; voor Putten, ds. J.A.C. Olie te Zuilichem; voor Ridderkerk, ds. B. Jongeneel te Dussen- Hank; voor Wierden, ds. P. Veerman te Lopikerkapel; voor Yerseke, ds. L.W. den Boer te Sint Philipsland. Beroepbaar ds. D.T. Nel, Waterlooweg 20, Wynberg 7800, Kaapstad, Zuid-Afrika, tel , mobiel: of (Nederland), dtnel@iafrica.com; Proponent E.E. Barendregt-van Rietschoten, Laan van Nederhoven 5, 3334 BL Zwijndrecht, tel. (078) , g.barendregt1@chello.nl; Proponent T.M. van de Griend, Balistraat 96, 2585 XX s-gravenhage, tel , vandeg@gmail.com; proponent G. Heijnen-Zemmelink, Zuiderlaan 6, 7122 AC Aalten, tel. (0543) , gzemmelink@skystorm.nl; proponent S.H. Muller, Springerstraat 54, 3822 TC Amersfoort, tel. (033) , sjoerd.muller@kro.nl; proponent R. van Putten, Prins Johan Frisolaan 15, 8084 AC t Harde, tel. (0525) , ruilof.van.putten@online.nl; Proponent C.Y.H. Splinters, Van Eysingalaan 148, 3527 VP Utrecht, tel , cornesplinters@hotmail.com; proponent D.J.J. Thijs, Frederik Hendriklaan 8, 2582 BB Den Haag, tel. (070) , djjthijs@casema.nl; proponent B.L.P. Tramper te Harskamp. Overleden 17 oktober A.A. de Fluiter (geb. 25 april 1961 in Baarn; 5 november G. Bakker (geb. 28 december 1934). Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, jaarboek@pkn.nl Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, info@persbureauscheps.nl

13 Kerkbalans in zicht! 13 Aan het einde van het jaar zijn kerkenraden, colleges van kerkrentmeesters of daarvoor ingestelde werkgroepen druk met de voorbereiding van de komende Actie Kerkbalans. De draaiboeken zijn allang uit de kast gehaald en de bestellingen voor folder- en ander materiaal zijn geplaatst. Centraal in de Actie van januari 2011 staat de kerk als plaats van evangelieverkondiging. De afgelopen jaren is veel aandacht gevraagd voor Kerkbalans Nieuwe Stijl: een pakket van maatregelen waarmee de actie beter georganiseerd kan worden. Daarbij is ook belangrijk dat de opbrengst kan worden verbeterd. Of dat ook zo is, kunnen we aflezen uit de metingen die de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving (RPG) jaarlijks verricht. Uit die metingen blijken twee belangrijke dingen: een groot deel van de gemeenten doet (nog) niet mee aan Kerkbalans Nieuwe Stijl en een groter deel van de gemeenten doet wel mee aan Kerkbalans Nieuwe Stijl. Die laatste hebben een beter financieel resultaat. De meeropbrengsten in deze gemeenten liggen tussen de 5 en 15 procent. Het is dus zeker de moeite waard om nog eens na te gaan of in uw gemeente wel de juiste middelen worden ingezet bij de actie Kerkbalans. Om daarbij behulpzaam te zijn staan de kerkbalansadviseurs nog steeds klaar om de gemeenten van advies te dienen. Dat kost een beetje, maar de opbrengst is veel groter. Meer informatie over de resultaten van de Actie Kerkbalans 2010 en hoe de kerkbalansadviseurs benaderd kunnen worden is te vinden op Geldwerving Niet voor niets Voor het eerst sinds jaren stagneert de totale opbrengst van Kerkbalans. Dat kan ook bijna niet anders met het dalende ledental. Ook blijkt al jaren dat minder mensen meer geven. Op zich is dat natuurlijk geweldig. Aan de andere kant schuilt daar een gevaar in. Je wordt daar wel erg kwetsbaar door. Daarom moet er toch meer geïnvesteerd worden in verbreding. Verbreding betekent dat u probeert ook de mensen die niet zo vaak of bijna nooit in de kerk komen te overtuigen van wat de kerk in het dagelijks leven betekent: de vreugde van het geloof en de warmte van het samen kerk-zijn. Laat ook hen delen in die betekenis en laat hen inzien dat de kerk er niet voor niets is. In beide betekenissen daarvan. Kerkbalans Nieuwe Stijl loopt nu een aantal jaren met goede resultaten. Maar er zal voortdurend nagedacht moeten worden over de verdere toekomst. De Raad voor de Plaatselijke Geldwerving heeft vorig jaar besloten om daar een begin mee te maken. Hoe dat eruit gaat zien is nog niet bekend, wel is bekend dat het nodig blijft te zoeken naar verbetering en vernieuwing. Plaats van evangelieverkondiging Ook in 2011 is het thema van Kerkbalans: Een kerk is van blijvende waarde. Wel kozen we een nieuw accent. In 2009 ging het over de waarde van de kerk bij de viermomenten: doop, huwelijk, overlijden. In 2010 ging het over de waarde van de kerk als gemeenschap, de steun die je krijgt van en geeft aan je gemeenteleden. In 2011 zal het gaan om de waarde van de kerk als plaats van evangelieverkondiging, bron van zingeving en spiritualiteit. Deze kernwaarde is van nu en altijd. Het moet niet moeilijk zijn om achter deze waarde veel gemeenteleden te mobiliseren om hun steentje bij te dragen aan de Actie Kerkbalans Want met een geslaagde actie kan de kerk haar blijvende waarde blijven behouden. Ik wens allen die er druk mee zijn veel plezier ermee en succes! Matthijs van Seventer secretaris van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving, die jaarlijks de Actie Kerkbalans organiseert en met materiaal ondersteunt. Zie

14 14 In reactie op kritiek Zending is verbonden met kerken wereldwijd In september verscheen het boek Als uw leerlingen tussen de volken. Hierin wordt kritiek geuit op het zendingsbeleid van de Protestantse Kerk. Rommie Nauta, hoofd van het programma Zending van Kerk in Actie, en Arjan Plaisier, synodescriba, leggen uit hoe het beleid eruitziet en hoe het zit met de samenwerking met ontwikkelingsorganisatie ICCO. Kerk in Actie mensen Aan zending kleeft het beeld van eenrichtingsverkeer, zegt Rommie Nauta. Dat zit al in het woord zelf. Als je aan mensen in de kerk vraagt wat ze onder zending verstaan, dan denken ze vaak aan vroeger, aan mensen die op stap gingen om anderen te vertellen wat ze moesten geloven. Dat beeld moet eigenlijk al genuanceerd worden. Arjan Plaisier beaamt dat: Het beeld van een zendeling die uitgezonden werd en in de rimboe ging evangeliseren is eigenlijk nooit reëel geweest. De zendeling had al gauw een groep oorspronkelijke bewoners om zich heen met wie hij samenwerkte. Tegenwoordig hebben we het over wederzijdse assistentie van kerken en dat is geen loze kreet. Kerken hebben een relatie met elkaar, in dat kader doe je gezamenlijk aan zendingswerk en in dat kader stel je geld beschikbaar. Rentmeesterschap Er is een geldstroom van hier naar daar. Dat is terecht, zegt Rommie, Want wij Bij zending horen wederzijdse ontmoetingen. De Keniaanse bisschop John Sayia James van de African Divine Church (ADC) sprak vorig jaar in Haarlem. hebben het hier relatief goed. Er zijn daar kerken met heel weinig middelen. Kerk in Actie ondersteunt partners bij hun missionaire en diaconale werk, maar het is niet zo dat wij zeggen wat ze moeten doen. Wij vragen aan de kerken wat ze willen en vervolgens kijken we of we daarop aan kunnen sluiten. Daarna spreken we met elkaar af hoe het geld besteed wordt. Dat is onderdeel van het partnerschap. Arjan: Het is niet zo dat we zeggen: hier heb je een bak met geld en je moet je vormen naar onze normen. Dat kan makkelijk insluipen, maar dat gaat tegen onze beleidsvoornemens in. Als er geld voor een bepaald doel gegeven is, zul je duidelijk moeten maken dat het geld daar ook aan besteed is. Dat is verantwoordelijk rentmeesterschap van gelden die je zijn toevertrouwd. Het is goed dat er heldere afspraken zijn over de besteding ervan. Dat is ook in het belang van de relatie die je met elkaar hebt. Natuurlijk kunnen er heel gemakkelijk scheve verhoudingen ontstaan als de een geld geeft en de ander geld ontvangt. Dat ligt gevoelig en die gevoeligheid kan je niet wegnemen. Maar we proberen ze wel steeds opnieuw bespreekbaar te maken. Rechtstreekse contacten tussen gemeenten De Protestantse Kerk onderhoudt relaties met partnerkerken op het niveau van het moderamen en de synode, legt Rommie uit. Maar er zijn ook veel relaties vanuit plaatselijke gemeenten. Kerk in Actie wil zoveel mogelijk mensen uit de kerken bij het werk van onze partners betrekken, bijvoorbeeld via het programma Kerk in Actie Interactief of via het jongerenprogramma Togetthere. Een delegatie van de classis Katwijk is bijvoorbeeld op bezoek geweest in Nigeria en onlangs kwam een delegatie uit Nigeria naar Katwijk. De classis neemt zelf verantwoordelijkheid voor deze uitwisseling. De rol van Kerk in Actie is ondersteunend. Er gebeurt dus veel meer op het gebied van zending dan wat Kerk in Actie doet. We zijn een brede Protestantse Kerk en wij hebben vanuit Utrecht gelukkig niet het alleenrecht op relaties met andere kerken. Zending is opdracht Arjan Plaisier: Ik vind dat we kritiek van zowel oud-zendingsarbeiders als van kerken waar we een relatie mee hebben serieus moeten nemen. We moeten ons afvragen of we niet heel makkelijk een verzakelijkte relatie krijgen, terwijl het van belang is dat we ook een geestelijke relatie hebben. Het kan makkelijk gebeuren dat je in het kader van efficiënt werken te veel bezig bent met projecten opzetten en beheren. Je moet je constant realiseren dat je te maken hebt met een relatie van kerk tot kerk. En je moet je afvragen of dat voldoende tot zijn recht blijft komen in de uitwisseling die we met elkaar hebben. We investeren ook in wederzijdse ontmoetingen. We spreken bijvoorbeeld met delegaties kerkleiders over de ontmoeting met moslims. Dat is iets waar wij nu mee te maken hebben en dan is het heel zinvol dat je daarin uitwisseling hebt. De zending is een opdracht van de kerk. Het is niet iets wat we uitbesteed hebben aan een bureau dat dat verder afhandelt. Het moet, door goed het grondvlak te betrekken en door goed terug te koppelen, een uitwisseling blijven tussen kerken. Kritiek op managers trek ik me aan, zegt Rommie Nauta. Ik ben er zelf ook een. Tips hoe het beter kan zijn dan ook welkom. Ik vind wel dat we eerlijk moeten omgaan met onze partners. Wij vinden het belangrijk dat de kerk een gastvrije gemeenschap is die naar buiten treedt en samenwerking zoekt met anderen als het gaat om vrede en gerechtigheid. Dat leggen we op tafel in gesprek met onze partners. We willen ook graag met meerdere partners tegelijk samenwerken aan gemeen-

15 15 Arjan Plaisier: Kritiek oud-zendingsarbeiders serieus nemen. schappelijke thema s. Een goed voorbeeld is het Indonesië-partnerschap waaraan 33 kerken meedoen. Door een enquête is vastgesteld wat de belangrijkste zorgen zijn waaraan de kerken in Indonesië willen werken en waar zij ons bij uitnodigen. Dat is echt gaven delen wereldwijd. Niet de een is gever en de ander ontvanger, maar we zoeken samen naar een kerkelijk getuigenis. Die manier van werken past meer in deze tijd. Samenwerking met ICCO Er is veel kritiek geweest op de samenwerking met ICCO. De Protestantse Kerk zou haar vrijheid op het gebied van buitenlandwerk door de samen werking uit handen hebben gegeven, omdat ICCO met overheidsgeld werkt. Hoe zit het nu precies met de geldstromen en de verantwoordelijkheden? Rommie: De overheid geeft geld aan ICCO en stelt bepaalde eisen aan de manier waarop het besteed wordt. Kerk in Actie ontvangt vanuit de kerken geld en de synode stelt voor de besteding daarvan het beleid vast. Dat betekent dat de Protestantse Kerk de verantwoordelijkheid houdt over het werk van Kerk in Actie. Ik rapporteer over het zendingswerk dan ook aan de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. En zo rapporteren collega s over Werelddiaconaat of Kinderen in de Knel. Ik ben blij met de samenwerking met ICCO omdat het werk van onze partners elkaar op veel plekken raakt. Dat geldt vooral waar het gaat om het bestrijden van armoede en het bevorderen van Er gebeurt in gemeenten op het ge - bied van zending en uitwisseling veel, maar dat wordt niet allemaal landelijk gecoördineerd. Rommie Nauta: Ik ben blij met de samenwerking met ICCO omdat het werk van onze partners elkaar op veel plekken raakt. gerechtigheid. Soms wordt vergeten dat ICCO is opgericht door de kerken met het oog op het verkrijgen van overheidsgelden voor het werk van onze partners. Door de samenwerking met Kerk in Actie heeft ICCO ook gekozen voor een duidelijker protestants christelijk profiel dan in het verleden. Er is zeker kritiek mogelijk op de manier waarop de Nederlandse overheid met ontwikkelingssamen werking omgaat. De regelzucht lijkt steeds groter te worden. Dat neemt niet weg dat je samen meer kunt bereiken dan door losse initiatieven. De vorming van de Protestantse Kerk is een mooi getuigenis van een beweging naar meer eenheid. In die beweging past het ook om op het gebied van zending en werelddiaconaat met anderen samen te werken. Arjan Plaisier: We moeten oppassen dat we van ICCO geen vijfde colonne maken. ICCO doet fantastisch werk. Dat ICCO geld binnenkrijgt via de overheid wil niet zeggen dat dat besmet geld is. Op bepaalde terreinen werken we wel samen en op bepaalde terreinen niet. ICCO kan niet aan zending doen, want daar krijgt ze geen geld voor van de overheid. Dus er is heel duidelijk gezegd: het zendingswerk wordt buiten de samenwerking gehouden. Dus alleen op het gebied van werelddiaconaat en ontwikkelingshulp hebben we een gezamenlijk commitment. Kerk in Actie heeft een beleidsplan waar de synode zich over uitspreekt. Dat we dat uitvoeren in samenwerking met ICCO laat onverlet dat het ons eigen beleid is. Natuurlijk heeft ICCO wel invloed, maar we hebben zelf ook onze geschiedenis met landen en kerken en het is niet zo dat we die dan maar opgeven. Binnen de samenwerking is er zowel voor ICCO als voor Kerk in Actie voldoende ruimte. Het is zelfs zo dat het werk van Kerk in Actie een enorme schaalvergroting heeft gekregen doordat ICCO aangeschoven is. Rommie Nauta: Ik denk dat samenwerking, zowel in Nederland als met zusterkerken wereldwijd, de toekomst is. De kerk van Ghana bijvoorbeeld, heeft een groot gezondheidsprogramma. Dat wordt voor een deel gefinancierd door de Nederlandse overheid. Vanuit de afdeling zending wordt ook het toerustingswerk gesteund met geld en menskracht. Zo kunnen we complementair aan elkaar zijn. Ramen en deuren opengooien Er zijn terechte vragen gesteld, zegt Arjan Plaisier. Als moderamen zijn we niet ongevoelig voor de kritiek die in het boek gegeven wordt. Het is ook aanleiding tot reflectie geweest. We hebben het voornemen om intern verder te spreken over bijvoorbeeld een missionair trainingscentrum. Maar we moeten ook rekening houden met krimpende middelen. We ontkomen ook op dat gebied niet aan verantwoordelijk rentmeesterschap. Rommie Nauta: Om als kerk relevant te zijn in de eigen samenleving moet je ramen en deuren opengooien. Vanuit onze verbondenheid met kerken wereldwijd kunnen we laten zien dat de wereld groter is dan Nederland, dat er delen van de wereld zijn waar het geloof groeit en bloeit, maar dat er ook plekken zijn waar armoede is. De Protestantse Kerk heeft een rijke traditie in verbondenheid met kerken overzee. Kerk in Actie zet die traditie in een eigentijdse jas voort. Ellen van der Kemp freelance redacteur Wat verstaan we onder zending? Onder zending verstaan we in dit artikel het zendingswerk dat Kerk in Actie uitvoert mede namens de Protestantse Kerk. Het zendingsprogramma van Kerk in Actie werkt met ruim 200 partners in 45 landen. Kerk in Actie ondersteunt de partners bij het uitvoeren van hun missionaire opdracht in de eigen samenleving: het uitdragen van het Evangelie, het opbouwen van levende geloofsgemeenschappen en het bouwen van bruggen tussen mensen met verschillende achtergronden. Kijk voor meer informatie op

16 16 Missionaire mogelijkheden Met ideeën en materialen stimuleert het Missionair Team van de Protestantse Kerk initiatieven van plaatselijke gemeenten (zie ). Kerkenraden, commissies en anderen gaan bewust op zoek naar de missionaire mogelijkheden in hun gemeente. Kerkinformatie laat er voorbeelden van zien. Deze maand: activiteiten met kinderen in Berlicum en Putten. Kerk-op-schoot in Berlicum Veel jonge ouders worden opgeslokt door een drukke baan en de zorg voor de kinderen. Het kerkbezoek en andere kerkelijke activiteiten schieten er dan nogal eens bij in. Speciaal voor deze doelgroep worden in het kerkgebouw van de gemeente Berlicum-Rosmalen sinds vorig jaar zogeheten Kerkop-schoot -diensten gehouden. Ds. Piet Vliegenthart leidt deze diensten met veel enthousiasme. Jonge ouders zie ik weinig in gewone diensten. Met de Kerk-op-schoot -diensten willen we laten zien dat we als kerk tegemoet willen komen aan de gezinssituatie van jonge ouders, vertelt Vliegenthart. De diensten vinden afwisselend plaats op zaterdagmiddag en voorafgaand aan een zondagse doopdienst. Ongeveer 20 à 25 kinderen in de leeftijd van twee tot zes jaar verzamelen zich in de speciale diensten rondom het liturgisch centrum. Omdat jonge kinderen van herhaling houden, komt iedere dienst een aantal vaste liedjes terug. Net als in Kinderen hangen aan de lippen van dominee Piet Vliegenthart. Foto: Antoine de Groot De Hervormde Gemeente Putten heeft sinds tweeënhalf jaar een wijkgebouw in de nieuwbouwwijk Husselerveld. Na de opening werd al gauw De Liedjestrein geïntroduceerd als nieuwe actieen normale kerkdienst hebben ook het gebed, een verhaal en de zegen een vaste plek. Het verhaal wordt ondersteund met beeldprojecties uit de Kijkbijbel. Een Kerk-op-schoot -dienst neemt twintig minuten in beslag. Het voorstel voor de diensten ontstond in een enthousiaste kring van jonge ouders waar gesproken werd over vragen rond de geloofsopvoeding. Zij kwamen op dit idee door toedoen van omliggende rooms-katholieke kerken waar zogeheten peuterdiensten een bekend verschijnsel zijn. Liedjestrein in Putten Foto: Petra Kiks viteit. Eenmaal in de twee weken zijn kinderen van drie tot vijf jaar welkom om liedjes te zingen, te luisteren naar een bijbelverhaal en te spelen. Jongerenwerker Petra Kiks was een van de initiatiefnemers. Het programma van De Liedjestrein is overgenomen van de Immanuëlkerk uit Driebergen. Aanvankelijk was het doel om met deze activiteit kinderen met buitenkerkelijke met hun ouders in de kerk te krijgen. Praktijk is dat veel kleuters uit de eigen gelederen De Liedjestrein bezoeken. Maar regelmatig nemen zij buurtgenootjes mee die minder met het christelijk geloof en de kerk in aanraking komen. Vooral voor de ouders van deze kinderen is De Liedjestrein heel laagdrempelig. Een bezoek aan een kerkdienst is voor hen vaak twintig stappen verder, aldus Kiks. Zij is ook blij met de kleine bezoekers die de kerk vooral associëren met een plek waar je anderhalf uur stil moet zitten. Kiks: Of het nou om kinderen van kerkleden gaat of niet, missionair aan deze activiteit is dat je als kerk hebt nagedacht om op het niveau te komen van jonge kinderen en ze het verhaal van de Here Jezus te vertellen. En al is kerkbezoek of lidmaatschap ver weg voor meegekomen ouders, regelmatig komen zij door De Liedjestrein in aanraking met andere kerkelijke activiteiten zoals bijvoorbeeld vrouwenavonden. Bas Jansen freelance medewerker van Kerkinformatie

17 17 Regioavonden over Gemeente in beweging In zijn boek Gemeente in beweging. Op zoek naar een bijbelse visie bespreekt gemeenteadviseur Aart Peters de vraag hoe we gemeente kunnen zijn in het spanningsveld tussen traditie en vernieuwing. Hij bepleit een bijbelse visie op de toekomst van de gemeente en doet daar concrete handreikingen voor. Hoe breng ik wat ik geloof duidelijk onder woorden in het gesprek met mensen om mij heen? Waarom houden sommige gemeenten twee diensten op zondag? Moeten in de liturgie de wensen van verschillende groepen kerkgangers doorklinken? Veel zaken die vroeger als vanzelfsprekend golden in kerk en gemeente zijn dat nu niet meer. Trends en veranderingen in de samenleving zijn ook in de kerk merkbaar en stellen kerkenraden voor actuele dilemma s. Peters pleit in zijn boek voor een herkenbare identiteit voor de gemeente zelf en haar omgeving, open communicatie over haar roeping en vooral de intentie om biddend Gods werk met zijn kerk te ontdekken. Regioavonden De projectgroep Gemeente in beweging richt zich op gemeenten die behoren tot of zich verwant voelen met de Gereformeerde Bond, de orthodoxe vleugel van de Protestantse Kerk. Het doel is hen bewust te maken van bovengenoemde thematiek en te stimuleren tot en te ondersteunen bij de bezinning op identiteit, visie en beleid. Ervaring in Brakel Op regionale bezinningsavonden worden concrete thema s besproken, zoals: het geloofsgesprek, veranderingen in de liturgie, zorg voor en zorgen om de middengeneratie (gemeenteleden tussen de jaar). Op deze avonden wordt samengewerkt door de leden van de projectgroep, de gemeenteadviseur van die regio en drs. Piet Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond. Het boek van Peters en de bezinningsavonden leiden tot de concrete vraag: hoe pakken we het aan? Kerkenraden en gemeenten zijn hier inmiddels lokaal mee aan het werk gegaan. Jaap van der Giessen projectleider Gemeente in beweging, j.vander.giessen@pkn.nl Meer weten? Het boek Gemeente in beweging is een uitgave in de Artiosreeks, Groen, Voor advisering, toerusting en/ of begeleiding kunnen kerkenraden terecht bij de gemeenteadviseur van hun eigen classis. Zie voor een overzicht Gemeenteadviseur Aart Peters begeleidt de kerkenraad van de hervormde gemeente in het Brabantse Brakel. De kerkenraad vroeg zich af: hoe kunnen we naast het bestaande werk nieuwe activiteiten ontwikkelen en daarbij komen tot een goede bijbelse onderbouwing? En hoe communiceren we onze gedachten en plannen zo transparant mogelijk met de gemeente? Bij lezing van het boek van Peters ontdekte de kerkenraad: denk eerst na over een bijbelse visie voordat je je bezint op beleid. Dus verdiepte de kerkenraad zich in de roeping van de gemeente (Handelingen 2), de gemeente als gemeenschap (Romeinen 12) en het doel van de gemeenschap (Efeziërs 4). Daarna boog men zich over het beleidsplan. Tijd voor beleid Willem is nu 53 jaar en dient een hervormde wijkgemeente van gereformeerde bondsrichting, een van de drie in het kleine stadje. Prediking, catechese en pastoraat zijn en blijven hoofdzaak en hoofdtaak. Daar ligt zijn hart, daar is hij ook voor opgeleid. Willem is niet direct een moderne jongen, al staat hij met beide benen in Wel heeft hij door dat zich een vierde taak aangediend heeft: beleid ten aanzien van de opbouw van de gemeente. Als ik met Willem over zijn eerste liefde spreek de Gelderse dorpsgemeente Hondstrouw, waar hij in de jaren tachtig werkte erkent hij dat beleid geen agendapunt voor de kerkenraad was. Het ging zoals het vroeger ging. En, het ging vooral goed. Al lag ook Hondstrouw buiten de hof van Eden de kerkgang was goed, de jeugd betrokken, de kerkvoogd tevreden. Die tijd is voorbij. Omdat elke gemeente in meer of mindere mate meebeweegt op de golven van de cultuur. Willem en zijn kerkenraad raken er niet door in paniek. Nadenken over een bijbels-gereformeerde identiteit van de gemeente en daarover met de gemeente spreken is een mooie opdracht die de roeping van de gemeente kan verhelderen en de onderlinge band kan verstevigen. Piet Vergunst algemeen secretaris Gereformeerde Bond Gemeenteopbouw

18 18 Oikocredit: duurzaam in tijden van economische crisis Ruim 1100 gemeenten en diaconieën beleggen in Oikocredit. Sinds deze kerkelijke beleggingsorganisatie ter ondersteuning van ontwikkeling van gemarginaliseerden 35 jaar geleden werd opgericht heeft Oikocredit zich bewezen als een duurzame belegging. Maar blijft dat zo in tijden van crisis? Deze vraag legden we voor aan Tor Gull, de uit Finland afkomstige directeur van Oikocredit. Hoe heeft Oikocredit tot nu toe de kredietcrisis en de economische crisis die erop volgde doorstaan? Eigenlijk buitengewoon goed. Toen de kredietcrisis in 2008 uitbrak verwachtten we dat ook Oikocredit er de gevolgen van zou merken maar 2008 bleek een recordjaar te zijn. Meer nieuwe inleg door gemeenten en diaconieën, meer kredieten aan partners in het zuiden en in het midden en oosten van Europa en meer daadwerkelijke overmakingen. In de tweede helft van 2009 en de eerste helft van 2010 zagen we wel een groeivertraging en verliepen terugbetalingen stroever. Ook de investeerders hielden de hand op de knip. Maar ondanks dat wordt 2010 opnieuw een recordjaar. Wat is het geheim van het goede presteren van Oikocredit, juist ook in crisistijd? Bij de eerste signalen van de kredietcrisis hebben we maatregelen genomen om de gefinancierde projecten extra intensief te monitoren. Dat kan dankzij ons uitgebreide kantorennetwerk, waardoor we dicht in de buurt zitten, de projecten goed kennen en frequent bezoeken. Dat vinger-aan-de pols-beleid heeft zijn vruchten afgeworpen. Een andere factor is, dat de crisis meer impact op de westerse geïndustrialiseerde landen heeft dan op de vooral voor de lokale markten kleinschalig producerende ontwikkelingslanden. Tor Gull, Managing director Oikocredit. En Oikocredit richt zich juist daarop. Tot slot is het werk van Oikocredit enorm gespreid. Projectpartners bevinden zich in zestig landen en naast microkrediet is ook een belangrijk deel van de financieringen in kleine en middelgrote bedrijven te vinden. Deze factoren maken Oikocredit minder kwetsbaar in tijden van crisis, zelfs met een mondiaal karakter. Waarom zouden volgens u gemeenten en diaconieën een deel van hun reserves in Oiko credit moeten beleggen? Kerken, gemeenten en diaconieën zijn er bij uitstek op gericht dat mensen waardevol zijn in de ogen van God. Oikocredit biedt de mogelijkheid ook bij het beheer van de kerkelijke financiën met die grote opdracht bezig te zijn. Speciaal voor diaconieën geldt dat zij helpen waar geen helper is. Dat is precies de missie waarvoor Oikocredit mede door de Nederlandse kerken werd opgericht. Armen en gemarginaliseerden in de Derde Wereld toegang verschaffen tot krediet, omdat ze zelf geen toegang tot de banken hadden. Er is ook een financiële reden. Oikocredit is een betrouwbare instelling gebleken voor kerken, gemeenten en diaconieën om hun geld aan toe te vertrouwen. Nog nooit in 35 jaar hebben zij een cent op hun investering in Oikocredit verloren en ook al is het financieel rendement van 2% laag, het sociale rendement is een enorme plus bij het investeren in de opdracht van de kerk. Huub Lems treasurymedewerker Landelijk Dienstencentrum Protestantse Kerk

19 19 Synodebesluiten 11 en 12 november Maar liefst 7600 keer werd de website Synode TV van de IKON geopend op 11 en 12 november. Dat wijst er op dat velen een deel van de vergadering van de generale synode in Lunteren hebben gevolgd. Op de agenda stonden spraakmakende rapporten: Spreken over God, de islamnota Integriteit en respect en de verplaatsing van de Protestantse Theologische Universiteit naar Amsterdam en Groningen. Aangepaste islamnota geschikt als bouwsteen voor kerkelijk beleid De islamnota Integriteit en respect is geschikt als bouwsteen voor beleid, maar zal wel op een aantal onderdelen worden aangepast. Dat besloot de generale synode unaniem op 12 november. De synode zal de aangepaste versie voorleggen aan een groot aantal organisaties. Met verwerking van de reacties zal een vervolgrapport worden samengesteld, dat in april 2013 wordt geagendeerd. Tijdens de behandeling van de nota werd aanvankelijk een flink aantal wijzigingsvoorstellen ingediend. Het verste daarin ging diaken B.J. Robbers (classis Amsterdam). Volgens hem helpt de nota de gemeente niet voldoende bij de vraag: hoe gaan wij om met moslims, hoe voeren wij met hen het gesprek over gedrag, spiritualiteit en levensvisie? Als we niet uitkijken houden we een theologische zelfrechtvaardiging over en dat is te weinig, aldus Robbers. Hij drong aan op herformulering vanuit een tevoren vastgesteld doel. Dat ging de meeste synodeleden te ver; het voorstel kreeg 40 van de 139 stemmen. Samen bidden Waarom zou bidden met moslims niet kunnen?, vroeg ouderling F. van der Slikke (classis Goes), in reactie op het rapport. Uiteraard moet je dan specifieke verwijzingen naar Jezus achterwege laten. Je moet kijken naar wat je verbindt. Verschillende synodeleden vonden de nota te terughou- dend. Samen bidden doen we in Friesland al twintig jaar, deze nota is echt een stap terug, zo stelde ds. M. Veenstra (classis Heerenveen). Anderen, zoals diaken A.D. Drost (classis Heusden), wilden voorzichtig blijven. Ik vraag mij af of een moslim met mij kan bidden. Zelf kan ik kan niet bidden zonder de naam van Jezus Christus te noemen. Zo simpel ligt dat. Geen verplichting Dr. Bernard Reitsma, auteur van de nota, legde uit dat de tekst over het samen bidden misverstanden heeft opgeroepen. De intentie was te zeggen: als je het christelijke en islamitische gebed te zeer vermengt, dan werkt dat niet. Als je samen optrekt, mag dat dan ook in beide gevallen met behoud van eigen identiteit? Ik wil een moslim niet verplichten in de naam van Christus te bidden. Omgekeerd kan ik mijn bidden niet losmaken van Christus. Kunnen wij met elkaar bidden met behoud van eigen identiteit? Die vraag stelt de nota, maar als dat niet overkomt, zullen we naar een betere formulering moeten zoeken. Angst Een aantal synodeleden had de indruk dat de nota teveel vanuit angst voor de islam was geschreven. In de samenleving rinkelen alarmbellen, aldus dr. A.G.L. van Nieuwpoort (classis Amsterdam). Het doet me denken aan de jaren dertig van de vorige eeuw. De kerk heeft tot taak te zoeken naar verbinding, waar haat mensen uiteendrijft. Het gaat om het gebod van de liefde. Opsteller dr. Reitsma stelde geprobeerd te hebben om te beschrijven wat er leeft in de maatschappij. Hij beloofde te kijken of de balans tussen het verwoorden van angst en goede ervaringen in de nota verbeterd kan worden. Israël en oecumene Ds. Van Dalen (classis Doetinchem) hield een pleidooi om expliciet in de besluitvorming op te nemen dat de kerk het gesprek met de islam voert in het besef van haar onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël, zoals verwoord in artikel 1 van de kerkorde. De synode viel hem bij. Aan de lijst van (oecumenische) organisaties die worden uitgenodigd om op de aangepaste nota te reageren werden toegevoegd: moslimorganisaties, joodse organisaties en SKIN, de koepel van migrantenkerken. Dr. B.J.G. Reitsma, opstellen van de nota. Generale Synode kerk in actie

20 20 Gemeenten tevreden over confessionele ruimte Plaatselijke gemeenten in de Protestantse Kerk ervaren voldoende ruimte voor de invulling van hun bijzondere verbondenheid met de gereformeerde of lutherse traditie. Dat bleek uit de evaluatie die de generale synode op 12 november besprak. Zij besloot dat extra maatregelen om de betreffende gemeenten tegemoet te komen niet nodig zijn. Het synodebestuur peilde de ervaringen tijdens gesprekken met de synodale commissie van de Evangelisch-Lutherse Synode en de besturen van de Confessionele Vereniging, de Gereformeerde Bond en het Confessioneel Gerefor- meerd Beraad en met het moderamen van de classis Alblasserdam. Lutherse ervaringen Het lutherse synodebestuur hield in het seizoen een enquête onder de lutherse gemeenten over hun ervaringen sinds de kerkvereniging. Zij konden reageren op 27 vragen over onder meer hun lokale situatie, de bovenplaatselijke situatie, theologischethische kwesties, belijdenisgeschriften, avondmaal en visitatie. Geen van de respondenten gewaagde van gebrek aan confessionele ruimte. Ook de gegevens die werden verzameld tijdens de evaluatie van de kerkorde van de Protestantse Kerk leveren geen problematisch beeld op. Confessionele ruimte Bij het ontstaan van de Protestantse Kerk in 2004 kregen gemeenten die zich verwant weten aan de Gereformeerde Bond de ruimte om een verklaring te ondertekenen. In die verklaring spraken zij uit dat zij zich ook na de kerkvereniging ten volle gebonden achtten aan de belijdenisgeschriften die ook al in de hervormde kerkorde als grondslag van belijdenis werden genoemd. Aan deze gemeenten werd beloofd dat ze niet zouden worden gedwongen om iets te doen of te laten, wat niet strookt met deze bijzondere verbondenheid met het gereformeerde belijden. Susanne Freytag, te midden van andere lutherse synodeleden. Geen actie nodig Het moderamen van de generale synode heeft uit alle ontvangen reacties geen signalen van gebrek aan confessionele ruimte ontvangen. De synode concludeerde daarom dat het aanvullende besluit uit 2004 naar tevredenheid is uitgevoerd en dat er geen nadere maatregelen nodig zijn. In reactie op enkele vragen gaf synodescriba dr. A.J. Plaisier aan, dat het moderamen er altijd alert op is dat vleugels binnen de kerk voldoende ruimte houden. Synode stemt in met verplaatsing Protestantse Theologische Universiteit De Protestantse Theologische Universiteit (PThU) zal in 2012 verhuizen naar Amsterdam en Groningen. De generale synode stemde hiermee in tijdens haar zitting op 12 november. De theologische opleiding en het theologisch onderzoek worden in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen voortgezet. Het bestuursbureau van de PThU zal worden gevestigd in Amsterdam. Het College van Bestuur van de PThU had in april reeds het besluit tot verplaatsing genomen, maar de synode moest hiermee nog instemmen. De reden voor de verplaatsing was de constatering van het College van Bestuur dat het op den duur ongewenst is de huidige situatie met drie vestigingen voor onderwijs en onderzoek (Kampen, Leiden, Utrecht) en een apart seminarium (Hydepark in Doorn) te continueren. Randvoorwaarden Het College van Bestuur besloot plannen te maken voor een nieuwe constellatie waarbij als randvoorwaarden geformuleerd werden: herkenbaarheid identiteit onderscheidenheid, ontwikkelingsmogelijkheden en verdere kwaliteitsbevordering van onderwijs, onderzoek, nascholing en dienstverlening, een aantrekkelijk studieklimaat voor studenten en een reëel perspectief op continuïteit op de langere termijn. Omdat tevens inbedding in en samenwerking met brede universiteiten die bovendien zoveel mogelijk recht doet aan de tradities van de kerk belangrijk is, werd uiteindelijk gekozen voor de Vrije Universiteit Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen. De academische inbedding in beide universiteiten is gewaarborgd en de invulling van de wetenschappelijke sfeer kan goed vorm worden gegeven. Ook hebben beide universiteiten een eigen faculteit Godgeleerdheid. Discussie De synode besloot na een uitvoerige discussie in te stemmen met het voornemen van het College van Bestuur. Vanuit de synode werden voorstellen gedaan voor één locatie te kiezen. Ook kwam er een voorstel om op termijn afstand te doen van de kerkelijke universiteit. Het moderamen maakte echter duidelijk dat het voorgestelde besluit alleen afgewezen of aanvaard kon worden; dit in verband met de positie van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht, die zelf besluiten voorbereiden en nemen, maar bij bepaalde besluiten de instemming van de synode nodig hebben.