Beleidskader Groene en Blauwe diensten

Transcriptie

1 Landelijk Gebied Beleidskader Groene en Blauwe diensten Overijssel (kans)rijk in het groen Vastgesteld door Provinciale Staten van Overijssel op 24 mei 2006 Aangepast door Provinciale Staten van Overijssel op: 14 november oktober september 2010 Aangepast door Gedeputeerde Staten van Overijssel op: 26 maart 2013 Aangepast door Provinciale Staten van Overijssel op: 2 juli 2014 juli 2014

2 Colofon Datum Juli 2014 Auteur Paul Scholte Albers Nettie Aarnink Rianne Knippels Rikus Kieft Fotografie/Illustraties Job Boersma Landschap Overijssel Project/kenmerk PS/2006/ PS/2007/ PS/2009/ PS/2010/ GS/2013/ PS/2014/.. Inlichtingen bij Rikus Kieft, telefoon Rinus Goutbeek, telefoon of kijk Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax postbus@overijssel.nl

3 Inhoudsopgave Voorwoord 5 1 Inleiding Aanleiding Werkwijze Begrippenkader 8 2 Beleidsopgave en rol provincie Beleidsopgave Ambitie Rol provincie Rol Europees beleid en staatssteuntoets 11 3 Aanpak Waar richten we ons op met Groene diensten Waar richten we ons op met Blauwe diensten Uitvoering en organisatie Middelen 22 Samenvatting 23 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

4 4 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

5 Voorwoord Alles van waarde is weerloos/wordt van aanraakbaarheid rijk/en aan alles gelijk. Met deze dichtregels van Lucebert bieden Provinciale Staten van Overijssel u het beleidskader Groene en Blauwe diensten aan. Ze vatten kernachtig samen waar Provinciale Staten voor staan: de waarde van het Overijsselse landschap in stand - én toegankelijk - te houden én erin te investeren. Vanwege de intrinsieke waarde, vanwege het maatschappelijk belang voor de gezondheid, rust en ruimte en omdat het economisch kapitaal is. Provinciale Staten zien dat de ruimtelijke kwaliteit van het Overijsselse landschap een belangrijke factor is die bijdraagt aan een goed woon-, werk- en leefklimaat van Overijssel. Met Groene en Blauwe diensten als instrument nodigen Provinciale Staten u uit om gezamenlijk het duurzaam particulier beheer van het Overijsselse cultuurlandschap verder in te vullen. De naam Groene en Blauwe diensten geeft precies weer waar het over gaat: dienstverlening van particulieren aan de maatschappij op het gebied van beheer van landschap, natuur en water. En de term dekt ook de rest van de lading: het is heel gewoon om te betalen voor dienstverlening. Maar hoe organiseer je vraag en aanbod en hoe organiseer je de structurele financiering voor Groene en Blauwe diensten? Om hier meer grip op te krijgen hebben Provinciale Staten een proces van doen en denken geïnitieerd. Samen met betrokken gebiedspartijen in een 6-tal pilots hebben de Staten naar kansen en knelpunten gekeken en ondertussen een bestuurlijk traject opgezet voor de organisatie en financiering van Groene en Blauwe diensten. Er zijn gewenste, bestaande en verloren gegane landschapselementen berekend. De groene economie van Overijssel is doorgerekend. En er zijn ervaringen uitgewisseld met deskundigen binnen en buiten de provincie. Provinciale Staten hebben een fors aantal keuzes gemaakt en hebben geld beschikbaar gesteld. Ze willen bestaande en nieuwe ideeën verder laten uitkristalliseren. Gemeenten, waterschappen, particuliere organisaties willen doorgaan met hun bijdragen in uitvoering en ontwikkeling. Provinciale Staten zijn er van overtuigd dat dit beleidskader en bijbehorende stimuleringsregeling invulling geeft aan een eigentijdse organisatie van Groene en van Blauwe diensten. Op basis hiervan pakken de Staten samen met u de verdere uitvoering op, ontwikkelen nieuwe initiatieven of schalen bestaande op. Er is Provinciale Staten veel aan gelegen om met u dat waardevolle landschap met zijn houtwallen, lanen, heggen, poelen en waterlopen, waarin volop gewoond en gewerkt wordt, te behouden en de toegankelijkheid te vergroten. Aanvragen in het kader van de Regeling Groene en Blauwe Diensten waren mogelijk tot eind In Kracht van Overijssel is afgesproken dat ook voor de jaren een Regeling Groene en Blauwe Diensten van kracht zal zijn. Dit Beleidskader is nu van toepassing op deze Regeling Groene en Blauwe Diensten De provincie werkt eraan! Doet U mee? Beleidskader Groene en Blauwe diensten

6 6 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Wij willen verder invulling geven aan onze regierol bij de uitvoering van het beleid voor het landelijk gebied. Wij zijn - tesamen met rijk en vooral gemeenten - verantwoordelijk voor een duurzaam beheerd en toegankelijk landelijk gebied. Als het om water gaat zijn vooral de waterschappen in beeld. Het particulier beheer van landschap, natuur en water en de recreatieve ontsluiting ervan wordt aangeduid als Groene en Blauwe diensten. Wij vinden het evident dat voor dit beheer (dienstverlening) een redelijke vergoeding bestaat en dat een structurele financiering georganiseerd wordt. Het instrument Groene en Blauwe diensten geeft invulling aan het aspect van particulier beheer van landschap, natuur, recreatieve ontsluiting en waterbeheer door particuliere grondgebruikers. Wij zijn verantwoordelijk voor een goede kwaliteit van natuur en landschap. Om onze regierol waar te kunnen maken, hebben wij behoefte aan een sterk instrumentarium, gebaseerd op een beleidskader waarmee structureel beheer voor natuur, landschap, water en recreatieve ontsluiting kan worden uitgevoerd voor het hele landelijke gebied. Daarbij is inschakeling van particulieren grondgebruikers, met name maar niet alleen agrariërs onmisbaar. Beleidskader Groene en Blauwe diensten

8 1.2 Werkwijze Dit beleidskader is bij de start van de Groene en Blauwe Diensten in 2006 tot stand gekomen via een interactief proces met een bestuurlijke lijn in de vorm van drie bestuurlijke werkbijeenkomsten en een proceslijn via pilots en de ervaringen uit particulier agrarisch natuur beheer. De bevindingen hieruit zijn verwerkt in dit beleidskader Groene en Blauwe diensten en de daaraan gekoppelde stimuleringsregeling Groene en Blauwe diensten. Het geeft het kader aan waarbinnen de provincie de bestaande initiatieven willen accommoderen en nieuwe initiatieven willen stimuleren. Wij gaan in op onze ambitie en rol, onze doelstellingen, aanpak en middelen. Aanvragen in het kader van de Regeling Groene en Blauwe Diensten waren mogelijk tot eind In Kracht van Overijssel is afgesproken dat ook voor de jaren een Regeling Groene en Blauwe Diensten van kracht zal zijn. Dit Beleidskader is van toepassing op deze Regeling Groene en Blauwe Diensten Begrippenkader Groene en Blauwe diensten zijn projecten en activiteiten op het gebied van landschap, natuur en water, cultuurhistorie en recreatie die de kwaliteit en toegankelijkheid van het landelijk en stedelijk gebied verhogen en die verder gaan dan de wettelijke plicht hiertoe, uitgevoerd door een of meerdere particuliere grondgebruikers: landbouwers, landgoederen, recreatiebedrijven en overige particulieren. Groene en Blauwe diensten zijn niet verplicht en kunnen zowel betaald als onbetaald zijn 1. Groene en Blauwe diensten spelen in op de publieke, collectieve vraag naar landschap, natuur en water waarvoor de overheden - rijk, provincies, gemeenten en waterschappen - een verantwoordelijkheid dragen. De overheid (rijk, provincie en gemeenten) is wel een belangrijke maar niet de enige opdrachtgever waar het gaat om Groene en Blauwe diensten. Bij Groene diensten gaat het om beheer, aanleg, herstel en vergroten van de toegankelijkheid van landschap en natuur en bij Blauwe diensten om waterberging, waterconservering en verbetering van de grond- en oppervlaktewaterkwaliteit. Groene en Blauwe diensten betreffen bovenwettelijke activiteiten, dus meer dan Goede Landbouwpraktijk. Het gaat om actief beheer en is geen schaderegeling. Groene en Blauwe dienstverlening is daarom openbare dienstverlening op vrijwillige basis, waarmee de particulier of agrariër op zijn ondernemerschap wordt aangesproken om aan beheer te doen (marktwerking creëren). 1 Definitie Raad voor Landelijk Gebied. Wordt gebruikt in beleidsdocumenten van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid en bij Europese Commissie. 8 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

9 2 Beleidsopgave en rol provincie 2.1 Beleidsopgave We constateren dat de kwaliteit van landschappen in het landelijk gebied blijvend onder druk staat. De kosten voor duurzaam beheer, aanleg en herstel worden te hoog voor de particuliere beheerders van het landschap. De maatschappelijke waardering van bewoners, recreanten en toeristen voor rust, ruimte en toegankelijkheid voor deze kwaliteit is groot. Dit vertaalt zich in een economische waarde zoals KPMG eerder berekend heeft. Dankzij het Overijsselse groen wordt er in de provincie jaarlijks meer dan 500 miljoen euro omgezet; de reguliere landbouw niet meegerekend. Dat zijn de geldstromen of opbrengsten die direct en indirect te maken hebben met natuur en landschap. Deze omzet is goed voor ongeveer 6000 arbeidsplaatsen in onder meer recreatie en toerisme, cultuur en welzijn. Daarnaast is er een groeiende vraag naar wateropvang en schoon water in het landelijk gebied. Particuliere grondgebruikers en organisaties zijn geïnteresseerd in deze dienstverlening en ontwikkelen initiatieven die inspelen op deze (groeiende) vraag. Het waterbeleid vraagt aan de waterbeheerders om maatregelen uit te voeren om water langer vast te houden en de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater te verbeteren. Hierbij kan de inzet van particulieren worden gevraagd. De kansen om dergelijke maatregelen samen te laten gaan met natuur- en landschapsbeheer en recreatieve ontsluiting worden nog onvoldoende benut. Concluderend is er een situatie ontstaan van enerzijds toenemende maatschappelijke vraag naar landschapskwaliteit en ruimte om te verpozen, te wonen en te werken. Anderzijds staat de kwaliteit en toegankelijkheid onder druk, mede omdat duurzaam beheer ontbreekt. De bestaande instrumenten van vergoedingen (in duur en omvang) zijn beperkt prikkelend voor duurzaam beheer. De potenties van marktwerking (daar waar mogelijk) door vraag en aanbod gebiedsgericht af te stemmen en structurele financiering te organiseren kunnen beter benut worden. Met het instrument Groene en Blauwe diensten geven we een kader aan en maken we ons als provincie sterk voor een duurzaam beheerd en toegankelijk landschap. Hiermee gaan we voor behoud en ontwikkeling van de belevingswaarde en de economische waarde van het landelijk gebied en de streekeigen identiteit op een stimulerende, participatieve en accommoderende wijze. We geven vorm aan de verantwoordelijkheid die wij samen met gemeenten en waterschappen hebben voor behoud en ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit. Beleidskader Groene en Blauwe diensten

10 Dit beleidskader voor Groene en Blauwe diensten draagt bij aan de uitvoering van onze ambitie voor ruimtelijke kwaliteit en natuur, landschap en landgoederen. 2.2 Ambitie Wij vinden het van wezenlijk belang om te investeren in de karakteristieke landschappen in Overijssel. Dit vanwege hun drievoudige meerwaarde: de ecologische waarde, de maatschappelijke vraag (gezondheid, rust en ruimte) en het economische potentieel. Wij willen: bestaande lokale initiatieven rond Groene en Blauwe diensten accommoderen en nieuwe initiatieven stimuleren; waar mogelijk en nodig koppelingen leggen met Blauwe diensten; langjarige afspraken (20 tot 30 jaar) maken over financiering en uitvoering; reële vergoedingen bieden voor duurzaam beheer van landschap en de recreatieve ontsluiting ervan door particulieren; gebiedsgerichte afstemming van vraag naar en aanbod van Groene en Blauwe diensten. financiering bundelen in een fonds op basis van een projectvoorstel Groene en Blauwe diensten; Op basis van de afgesloten contracten per eind 2013, is 1311 ha landschapselement gerealiseerd. Uitgaand van dezelfde verhouding tussen aanleg/herstel/beheer uit die periode, kan met de netto beschikbare middelen in aanvullend 130 ha landschapselementen worden gerealiseerd. Door de aard van de landschapselementen (veel houtwallen/bospercelen) is de blijvende invloed op het landschapsbeeld groot, een invloed die zich meer in kwaliteit dan in aantallen of hectares laat uitdrukken. Per Groene en Blauwe dienst worden inhoudelijke doelstellingen en kwantitatieve doelstellingen geformuleerd. De eerste verantwoordelijkheid voor Blauwe diensten ligt bij de waterbeheerders. De insteek van het beleidskader is om te zoeken naar combinaties tussen Groene en Blauwe doelen en bundeling van financierders in een (gebieds)fonds. 10 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

11 2.3 Rol provincie We pakken de regierol op in de uitvoering van het beheer van het landelijk gebied. Dit doen we door: samen te werken met gemeenten, waterschappen en andere partijen; faciliteren en stimuleren van bestaande en nieuwe gebiedsinitiatieven; benutten van kennisinfrastructuur en netwerken; faciliteren in de opzet van de uitvoeringsorganisatie en fondsvorming; openstellen van de stimuleringsregeling. Groene en Blauwe Diensten is een provinciaal instrument gericht op beheer van landschapselementen buiten de EHS. Het is aanvullend is op beheercontracten via de Subsidieregeling Natuur en Landschapsbeheer 2.4 Rol Europees beleid en staatssteuntoets Inzet van publieke middelen aan (agrarische) ondernemers moeten aan de eisen omtrent staatssteun 2 voldoen. Dit is geregeld met de Catalogus Groene en Blauwe Diensten. De vergoeding aan particulieren (niet ondernemers) behoeft geen toets. De Catalogus voor Groene en Blauwe diensten is een totaallijst van in Brussel goedgekeurde maatregelen voor diensten op gebied van beheer en ontwikkeling van natuur, landschap, water en toegankelijkheid. Projecten kunnen uit deze catalogus hun keus maken zonder dat de Europese Commissie nog een toets hoeft uit te voeren. Afgesproken is dat de catalogus eenmaal per jaar wordt geactualiseerd. 2 Bij de staatssteuntoets voor Groene en Blauwe diensten spelen de volgende criteria een belangrijke rol: (i) transparant waarvoor je betaalt (ii) vergoeding van collectieve waarden (iii) bovenwettelijke maatregelen (iv) niet concurrentie vervalsend. Beleidskader Groene en Blauwe diensten

12 3 Aanpak In onderstaande paragrafen hebben wij onze ambitie uitgewerkt. Wij geven achtereenvolgens aan hoe wij willen sturen op kwaliteit van Groene en Blauwe diensten en hoe wij willen sturen op de kwaliteit van de structurele financiering en uitvoering. 3.1 Waar richten we ons op met Groene diensten Onze investeringen richten wij vooral op het landschapsbeheer, en toegankelijkheid. Onze insteek is om te zoeken naar combinaties tussen de verschillende onderwerpen en naar bundeling van financierders. Wij willen daarom de vraag naar Groene en Blauwe diensten in een gebied vlakdekkend bundelen. Wij willen de vergoedingen baseren op hetgeen in de pilots en overige verkenningen is ontwikkeld en van de door de EU binnen de staatssteuntoets als acceptabel te beschouwen kosten. Deze normkosten zijn opgenomen in de onder 2.4 genoemde catalogus. In de normkosten zijn inbegrepen de feitelijke beheerkosten (kosten voor arbeid, machines en materiaal); overige kosten (schaduwwerking, waterschapslasten) en binnen de mogelijkheden van de EG regels toelaatbare vergoeding van transactiekosten van 20%. Hieronder gaan wij in op onze aanpak per Groene dienst: landschapsbeheer en toegankelijkheid. Landschapsbeheer Wij richten ons bij landschapsbeheer vooral op duurzaam beheer, herstel en aanleg van landschapselementen door particulieren. Onder beheer en herstel verstaan wij de maatregelen die opgenomen zijn in de onder 2.4 genoemde catalogus. De provincie is, samen met vooral gemeenten, medeverantwoordelijk voor dit beheer van landschappen. Het betreft de volgende elementen: lijnvormige elementen zoals houtwal / singel / knotbomen; solitairen en boomgroepen; kleine natuurgebieden / bos / hakhout / heide; poelen / vennen / water; boomgaarden en cultuurhistorie. 12 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

13 Toegankelijkheid Groene maar ook Blauwe diensten renderen vooral als er gebruik gemaakt kan worden van het landschap. Wij willen daarom een duurzaam beheer koppelen aan de verbetering van de recreatieve ontsluiting. Toegankelijkheid is belangrijk voor private medefinanciering en om de burger optimaal te laten genieten van het landschap. Het betreft vooral onverharde voetpaden. Provinciaal belang Het is belangrijk dat contracten die worden afgesloten op basis van de Regeling Groene en Blauwe Diensten bijdragen aan vergroting van de effectiviteit en doelmatigheid van eerder afgesloten beheercontracten. Ook is aansluiting bij de doelen van andere provinciale regelingen voor natuur- en landschapsbeheer wenselijk. Dit bevordert samenhang en effectiviteit van het provinciale natuur- en landschapsbeleid in totaliteit. Het gaat om: Robuuster maken van reeds gecontracteerd beheer. Uit overzichten met afgesloten contracten valt af te leiden dat in specifieke landschappelijk aantrekkelijke gebieden concentraties van contracten te vinden zijn. Daarnaast zijn er ook verspreide locaties te zien met contracten voor incidentele landschapselementen. Dat kan er toe leiden dat geen contracten voor verspreide landschapselementen meer worden afgegeven maar uitsluitend in gebieden waar al relatief veel elementen onder beheercontract zijn gebracht voor de missing links. Dit zal leiden tot grotere aansluitende gebieden van hoge kwaliteit en kan, als wordt aangestuurd op samenwerking tussen beheerders, mogelijk leiden tot schaalvoordelen bij het beheer. Beheer gericht op specifieke soorten en/of omstandigheden. waarbij wordt aangesloten bij het doelenkader zoals dat is ontwikkeld voor het nieuwe stelsel voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Afspraken met groepen over duurzaam landschapsonderhoud op gebiedsniveau. Dit leidt tot een grotere betrokkenheid van (groepen van) bewoners en ondernemers en een meer samenhangende aanpak, gericht op het creeren van duurzame economische dragers voor beheer en synergie tussen functies. Door de verantwoordelijkheid die mensen in groepsverband nemen kan de landschapskwaliteit van grotere gebieden worden gewaarborgd dan met een inzet die gericht is op afzonderlijke landschapselementen. Beleidskader Groene en Blauwe diensten

14 Het provinciaal belang is daarmee in totaliteit gericht op sterker prioriteren en robuuster maken van de meest waardevolle landschapselementen in Overijssel en op nieuwe contractvormen (groepscontract). Reeds ontstane gebiedsgerichte concentraties van contracten voor Groene en Blauwe diensten zullen worden versterkt. Hierdoor wordt de schaal van het beheerde landschap groter, en worden ook biotopen robuuster; dat versterkt de instandhouding van landschappen en soorten. Het gaat om versterking van de reeds in beheer zijnde landschapselementen en de leefgebieden van de soorten die van die landschapselementen afhankelijk zijn. 14 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

15 3.2 Waar richten we ons op met Blauwe diensten In de gehele provincie is het mogelijk om een vorm van Blauwe dienst te vestigen. Blauwe diensten kunnen zowel zelfstandig, buiten dit Beleidskader om, als in samenhang met Groene diensten uitgevoerd worden. Onze insteek is om op lokaal of gebiedsniveau te zoeken naar een combinatie van Groene en Blauwe diensten. De waterschappen voeren over het algemeen het regionale waterbeleid uit. Dit betekent dan ook dat wij van de waterschappen verwachten dat zij aangeven op welke wijze particulieren kunnen worden ingezet bij het uitvoeren van onderdelen van het waterbeheer. Daarbij moeten de waterschappen zelf aangeven hoe zij om wensen te gaan met de verschillende aspecten die daarbij een rol spelen. Het gaat daarbij onder meer om de keuze van de gebieden waar Blauwe diensten kunnen worden ingezet, het vaststellen van de onderdelen van het waterbeheer die geschikt zijn om over te dragen aan particulieren, de juridische verankering van de Blauwe diensten, de hoogte van vergoedingen, de financieringswijze, diverse inrichtingsaspecten en de eventuele koppeling van Blauwe diensten aan Groene diensten. Daarbij spelen uiteraard overwegingen rond veiligheid en kosteneffectiviteit een belangrijke rol. De exacte invulling van Blauwe dienstverlening hangt af van de mogelijkheden ter plaatse. In onderstaande tabel vindt u een overzicht van onze opgave, prioritering naar gebied, bijdrage en randvoorwaarden. Beleidskader Groene en Blauwe diensten

16 Tabel 1: Groene en Blauwe diensten: inhoudelijke opgave Groene Diensten Landschapsbeheer Opgave ha landschapselementen goed geregeld (aanleg/ herstel /beheer) Prioriteit naar gebieden Bijdrage provincie Maximaal 75% bijdrage aan beheer, aanleg en herstel randvoorwaarde - complementair aan inzet SNL. - aansluitend contract voor regulier beheer - cofinanciering uit het gebied aansluiten bij provinciaal belang zie par. 3.1 Met opmaak: Afstand Voor: 0,6 regel, Na: 0,6 regel Toegankelijk- Heid Blauwe diensten Verbeteren recreatieve ontsluiting voor onverharde voetpaden Koppelen water-, landschaps-, natuur- en toegankelijkheidsdoelen. Zie Omgevingsvisie Idem als bij landschapsbeheer Mede op basis van Uitvoerings-besluit subsidies Overijssel 2011 Idem als bij landschapsbeheer - combinaties van doelen - waterschappen trekker - aansluitend contract voor structureel beheer - ook buiten Beleidskader mogelijk Met opmaak: Afstand Na: 0,6 regel 3.3 Uitvoering en organisatie Wij willen sturen op de kwaliteit van de uitvoering én op de kwaliteit van de structurele financiering. Om te komen tot een structureel beheer zijn actieve enthousiaste partijen op lokaal of regionaal niveau noodzakelijk. Op dit niveau moeten vraag en aanbod van Groene en Blauwe diensten en de financieringsbehoefte bepaald en afgestemd worden. Om onze ambitie van een meerjarige en daarmee structurele financiering van jaar waar te maken is bij de start in 2006 gekozen voor een stichting als uitvoeringsorganisatie en een beheerfonds. Deze wijze van organisatie en uitvoering blijft van kracht ook voor de Regeling Groene en Blauwe Diensten Stichtingconstructie De stichting draagt zorg voor het bestedingen- en vergoedingenbeleid binnen de voorwaarden van de financiers. Daarnaast heeft de stichting als belangrijke taak om gebiedspartijen te enthousiasmeren en middelen te werven. Verder bevordert en ondersteunt de stichting nieuwe lokale initiatieven in nauwe samenwerking en afstemming met de bestuurlijke partners in de gebieden. 16 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

17 Fondsconstructie Structurele financiering is mogelijk als diverse publieke en private partijen geld bijeen brengen in een fonds. Dit kan alleen op basis van een projectvoorstel voor Groene en Blauwe diensten. Het projectvoorstel is altijd gekoppeld aan de landschapsvisie opgesteld voor het gebied bijvoorbeeld in een LandschapsOntwikkelingsPlan (LOP) en eventueel een waterplan. Fondsgelden worden gelabeld aan regionale en lokale initiatieven. Voor het financieel beheer van de gelden wordt het Nationaal Groenfonds of een andere bank die voldoet aan de voorwaarden van de Wet Fido ingeschakeld. Subsidierelatie Bij onze financiering voor aanleg, herstel en beheer gaan wij uit van een subsidierelatie tussen de provincie en een gemeente of een uitvoeringsorganisatie, in de vorm van een prestatiesubsidie. De gemeente organiseert in samenwerking met de uitvoeringsorganisatie de gebiedsfinanciering. Tussen de uitvoeringsorganisatie en de aanbieder van diensten spreken wij van een contractrelatie. De uitvoering van ons beleid is geregeld in de bijbehorende stimuleringsregeling Groene en Blauwe Diensten. Hierin staan in 3 paragrafen onze subsidie bijdragen opgenomen: uitvoering Groene en Blauwe Diensten: de percentages in tabel 1; Opstellen van een projectvoorstel: maximaal 75% van de totale kosten; Organisatie van Uitvoering : maximaal 75% van de organisatiekosten. Wij streven naar een zo laag mogelijk percentage met een maximum van 15% van de totale kosten van het projectvoorstel. De subsidie wordt vastgesteld op basis van afgesloten contracten voor aanleg, herstel en beheer. Gegeven de doelstelling om vooral langlopende beheercontracten af te sluiten zal een substantieel deel van de subsidie later worden uitbetaald. Hierdoor is het mogelijk om via renteontvangsten een rendement te realiseren. Bij de vaststelling van de subsidie wordt evenals bij de voorgaande regeling het verwachte (toekomstige) rendement in mindering gebracht op de (nominale) contractwaarde van de afgesloten contracten. Als maximum geldt hierbij het bedrag van de toegekende subsidie. Beleidskader Groene en Blauwe diensten

18 Monitoring en evaluatie Voortgang realisatie De volgende onderwerpen zijn onderworpen aan rapportage en monitoring: (i) fondsbeheer (stortingen, onttrekkingen, verhouding publiek-privaat, rendement, enzovoort.); (ii) realisatie landschaps-, natuur-, toegankelijkheids- en waterdoelen uit het projectvoorstel Groene en Blauwe diensten; (iii) kwaliteit contractvorming en beheer en (iv) contractnaleving. In tabel 1 op pagina 16 van dit beleidskader staan afrekenbare beleidsopgaven voor Het digitale monitoringssysteem legt ondermeer vast in welke mate de prestatie is geleverd, hoeveel geld daarvoor besteed is en welke partijen meebetalen. Kwaliteitsborging Wij willen de ecologische en landschappelijke kwaliteit geborgd zien door de koppeling van het projectvoorstel Groene en Blauwe diensten aan het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) of waterplan, waarin de landschapskwaliteiten goed omschreven staan. In een LOP is de gemeentelijke visie op het landschap verwoord en wordt een koppeling met het bestemmingsplan gelegd. Bovendien worden allerlei partijen bij de totstandkoming betrokken. Een dergelijk plan kan als koepel dienen voor meerdere projectvoorstellen Groene diensten. Zo n projectvoorstel kan betrekking hebben op een kleinere geografische eenheid. Indien (nog) geen LOP beschikbaar is kunnen andere landschapsplannen deze rol vervullen. Essentieel hierbij is dat in dit plan een heldere visie is opgenomen op behoud, beheer en ontwikkeling van het landschap en dat het een substantieel oppervlak beslaat. Voor Blauwe Diensten kan gebruik worden gemaakt van bestaande waterplannen. In de contracten tussen de Groene en/of Blauwe dienstleverancier en de vrager van deze diensten kan de borging goed geregeld worden. Voor zover contracten niet nagekomen worden of prestaties niet geleverd zijn is er sprake van contractbreuk en is er geen recht op uitbetaling. Deze maatregelen zijn geborgd in de Algemene Wet Bestuursrecht. Het uitvoeringsproces In tabel 2 met bijbehorende toelichting op de volgende bladzijden vindt u een overzicht van het uitvoeringsproces. De nummers in de volgende paragrafen verwijzen naar de nummers in het overzicht en toelichting. 1. Voorbereiding van uitvoering Het starten van nieuwe initiatieven en projecten zal de nodige aandacht vergen. Gebiedspartijen worden uitgenodigd om initiatieven te nemen om tot projecten voor het afsluiten van contracten voor het leveren van Groene en Blauwe diensten te komen. De provincie ziet hier ook bij de Regeling Groene en Blauwe Diensten voor een primaire rol voor gemeenten. Via het gebiedsgericht werken willen wij deze stimulerende rol vervullen. In de vervolgfase(s) ligt het trekkerschap in de gebieden zelf. De rol van de provincie is dan die van deelnemer en facilitator en indien nodig stimulator. Wij willen dit doen door partijen op lokaal niveau, zoals agrarische natuurverenigingen, of groepen van vrijwilligers die zich voor beheer inzetten, te ondersteunen bij de inventarisatie van vraag en aanbod in de vorm van een projectvoorstel Groene en Blauwe diensten. 2. Uitvoeringsorganisatie(s) en management 18 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

19 Op basis van de gearticuleerde vraag en aanbod kunnen bijdrages gevraagd worden bij verschillende vragende partijen voor de betaling van reële vergoedingen. Deze bijdragen worden, gelabeld en ondergebracht bij het nationaal Groenfonds of een andere bank die voldoet aan de voorwaarden van de Wet Fido. Een stichting draagt namens alle vragende en financierende partijen zorg voor de uitvoering van de stimuleringsregeling Groene en Blauwe diensten. Daarnaast heeft de stichting als belangrijke taak om gebiedspartijen te enthousiasmeren en middelen te verwerven. 3. Financieel beheer&betalingen Het financiële beheer van dit fonds vindt plaats door het Groenfonds of een andere bank die voldoet aan de voorwaarden van de Wet Fido. De betaling van diensten vindt plaats op contractbasis door een erkend betaalorgaan. Het kapitaal van het beheerfonds wordt gedurende de afgesproken looptijd besteed en niet eeuwigdurend vastgelegd om de benodigde inleg te beperken. De mogelijkheid bestaat om voor investeringen (aanleg en herstel) een revolving deel aan het fonds toe te voegen. 4. Uitvoering/intermediaire organisatie Op lokaal niveau bij elkaar brengen van vraag en aanbod en afsluiten contracten zijn taken voor de stichting. Wij streven naar een contractduur van 30 jaar. Afhankelijk van de wensen van de particuliere contractant kan het voorkomen dat een kortere contractduur gewenst wordt. Wij stellen de minimumcontractduur op 10 jaar. Beleidskader Groene en Blauwe diensten

20 Schema uitvoeringsproces groene en Blauwe diensten Overige betrokken partijen Provincie Overijssel Projectvoorstel Stimuleringsregeling Groene en Blauwe diensten subsidierelatie 1. Projectinitiatie en opstellen projectvoorstel 2. Uitvoeringsorganisatie 3. Financieel Beheer & betalingen 4. Uitvoering/ Intermediaire organisaties 3. Betaalorgaan contractrelatie Aanbieders Groene en Blauwe diensten 20 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

21 Tabel 2: Toelichting schema uitvoeringsproces groene en Blauwe diensten Processen en taken Eisen aan taakuitvoering en competenties 1. Projectinitiatie en opstellen projectvoorstel groen(blauwe) diensten Inventariseren mogelijkheden Groene en Blauwe diensten Koppeling met landschapsontwikkelingsplan en water Partijen bijeen brengen Haalbaarheidstudies Uitwerken vraag (in Projectvoorstel Groene en Blauwe diensten) Opzetten beloningssystematiek Financieringsonderzoek/Fondswerving 2. Uitvoeringsorganisatie Bepaalt bestedings- en vergoedingenbeleid binnen voorwaarden financiers Stimuleren Groene en Blauwe diensten (PR/marketing) Fondswerving Aansturen uitvoering Formeel afsluiten contracten met aanbieders Rapportage monitoring en evaluatie 3. Financieel beheer & betalingen Financieel beheer en administratie Liquiditeits- en rendementsmanagement Controle op betalingsverzoeken Uitvoeren van betalingen Rapportage 1. Projectinitiatie en opstellen projectvoorstel groen(blauwe) diensten Pro-actief ( kansen zoeken ) Gericht op beleidsrealisatie Relatie kunnen leggen tussen natuur en landschap en andere beleidsvelden (economie, toerisme, water etc.) Lokaal netwerk goed procesmanagement Samenwerkingsbereidheid 2. Uitvoeringsorganisatie Onafhankelijk, betrouwbaar voor alle partijen Gevoel voor bestuurlijke verhoudingen Goede (bestuurlijke) contacten met publieke en private financiers Gericht op beleidsrealisatie Groene en Blauwe diensten Rechtspersoonlijkheid Goede kennis van financieringsaspecten 3. Financieel beheer & betalingen Bestaande structuur (schaalvoordelen) Ervaring met groene financiering Voldoet aan eisen financiers erkende betaalorganisatie 4. Uitvoering/Intermediaire organisaties Bij elkaar brengen van vraag en aanbod (loketfunctie) in relatie tot fondsen en budgetten voor inrichting, beheer en exploitatie Adviseren grondeigenaren Contracteren Beheren contracten Rapportage 4. Uitvoering/Intermediaire organisaties Betrouwbare partner voor eigenaren én uitvoeringsorganisatie Bekendheid met (agrarische) bedrijfsvoering (kosten-)effectief Zelfstandig en slagvaardig kunnen makelen Maatwerk kunnen leveren Bekendheid met gebied ( warme organisatie) Communicatief vaardig Beleidskader Groene en Blauwe diensten

22 3.4 Middelen Sinds 2006 zijn inmiddels ruim contracten voor duurzaam beheer van landschapselementen gerealiseerd, een forse investering in de kwaliteit van het Overijsselse landschap. In deze periode is hierin door provincie, gemeenten en private partijen reeds circa 65 mln. geïnvesteerd. Voor de Regeling Groene en Blauwe Diensten is 5 miljoen euro beschikbaar vanuit algemene reserve Kracht van Overijssel. Voor de jaren 2014 en 2015 wordt jaarlijks 0,5 miljoen van het budget voor prestatie Agrarisch natuurbeheer overgeheveld naar prestatie Groen- Blauwe Diensten. In totaal is daarmee voor de jaren miljoen euro beschikbaar. Gemeenten kunnen projectvoorstellen indienen tot 1 juli Behandeling is op volgorde van binnenkomst. De af te sluiten contracten voor aanleg, herstel dan wel beheer moeten per ultimo 2015 zijn gerealiseerd. 22 Beleidskader Groene en Blauwe diensten

23 Samenvatting Overijssel is een provincie met een grote verscheidenheid aan karakteristieke landschappen. Er bestaat een nog steeds toenemende maatschappelijke vraag naar goed beheerd landschap, natuur en water maar de kwaliteit en toegankelijkheid ervan staat onder druk, mede doordat de kosten voor duurzaam beheer door particulieren te hoog worden. Particuliere grondgebruikers en organisaties zijn geïnteresseerd in deze dienstverlening en ontwikkelen initiatieven die inspelen op deze (groeiende) vraag. Wij vinden het belangrijk dat de kwaliteit en toegankelijkheid van maatschappelijk gewaardeerde en collectieve waarden/functies van het landelijk gebied behouden blijft. Het gaat dan om behoud, versterking en ontwikkeling van de kwaliteit van het landschap en van het cultureel erfgoed, waaronder landgoederen en karakteristieke boerenerven. Wij vinden het evident dat voor dit beheer (dienstverlening) een redelijke vergoeding staat en dat structurele financiering georganiseerd wordt. Bij Groene diensten gaat het om beheer van natuur en landschap en bij Blauwe diensten om waterbeheer. Deze diensten worden verleend door particulieren grondeigenaren en grondgebruikers op particuliere gronden (landbouwers, landgoederen, recreatiebedrijven en andere particulieren). Het draait bij Groene en Blauwe diensten om onderhoud en beheer en de toegankelijkheid van het landelijk gebied en die verder gaan dan waartoe een burger wettelijk verplicht is. Het gaat in feite om de zorg voor publieke goederen die geen stem hebben. De overheid (rijk, provincie en gemeenten) is wel een belangrijke maar niet de enige opdrachtgever waar het gaat om Groene en Blauwe diensten. De belangrijkste randvoorwaarden voor de verdere ontwikkeling van Groene en Blauwe diensten komen in dit beleidskader aan de orde initiatieven rond Groene en Blauwe diensten stimuleren, reële vergoedingen bieden voor beheer, langjarige afspraken over financiering en uitvoering, gebiedsgerichte afstemming van vraag en aanbod en bundeling van financiering. Per Groene (landschapsbeheer, toegankelijkheid,) en Blauwe dienst (waterbeheer ten behoeve van opvang en waterkwaliteit) worden inhoudelijke doelstellingen en kwantitatieve doelstellingen geformuleerd. De eerste verantwoordelijkheid voor Blauwe diensten ligt bij de waterbeheerders. De insteek van het beleidskader is om te zoeken naar combinaties tussen Groene en Blauwe doelen en bundeling van financierders in een (gebieds)fonds. De provincie heeft voor de uitvoering gekozen voor een fondsvorm en een uitvoeringsorganisatie in de vorm van een onafhankelijke stichting. Hierdoor wordt een structurele financiering door diverse publieke partijen en private partijen bijeen gebracht en gecoördineerd ingezet. Financierende partijen brengen hun middelen op verzoek en onderbouwd met een projectvoorstel onder in een fonds. Het bancaire beheer van deze middelen vindt plaats door het Groenfonds of een andere bank die voldoet aan de voorwaarden van de Wet Fido. Fondsgelden worden gelabeld aan regionale en lokale initiatieven. Daarnaast heeft het fondsbeheer als belangrijke taak om gebiedspartijen te enthousiasmeren en fondsen te werven. Verder bevordert en ondersteunt de stichting lokale initiatieven in nauwe samenwerking en afstemming met de bestuurlijke partners in het gebied. De provincie heeft het fundament voor de uitvoering van Groene en Blauwe diensten gelegd en wil graag met andere betrokken partijen deze diensten verder ontwikkelen. De Regeling Groene en Blauwe Diensten is hiervan een voortzetting, waarvoor in totaal 6 miljoen beschikbaar is. Gemeenten kunnen aanvragen indienen tot uiterlijk 1 juli Aanvragen worden behandeld op volgorde van binnenkomst. Beleidskader Groene en Blauwe diensten