Burgerkracht toen, nu en straks

Transcriptie

1 Burgerkracht toen, nu en straks

2 14-15 De verzorgingsstaat zal steeds meer plaatsmaken voor de participatiemaatschappij. Deze kan alleen een succes worden als ze wordt geleid door de kracht van burgers, hun toewijding en hun sociale netwerken. Maar hoe concreet is die zogenaamde burgerkracht eigenlijk? Wat betreft het kinderwerk lijkt zich een nieuw dilemma te manifesteren: loslaten of vasthouden. Een groep enthousiaste moeders met kinderen op de basisschool De Uitkijck wil in de zomervakantie een paar dagen iets organiseren: gewoon omdat het leuk is, omdat de kinderen anders misschien zouden vergroeien met hun beeldscherm en omdat niet iedereen zich een vakantie buitenshuis kan permitteren. Dan zijn die paar dagen speel- en spelplezier meer dan welkom. Is dit de burgerkracht waar de overheid op doelt? Het is in elk geval een burgerinitiatief dat spontaan ontstaat bij mensen, die bereid zijn om tijd en energie te steken in een groter belang. Niet meer gewend Krista Peeters is vrijwilligerscoördinator, stagecoördinator en beleidsmedewerker bij Welzijn Baarn. Ze is onder meer sinds 2002 de stuwende kracht achter Kids on Tour, dat in Baarn activiteiten organiseert voor kinderen tussen 6 en 12 jaar. Hoe typeert zíj burgerkracht? Krista: Mensen zijn niet meer zo gewend om dingen zelf te doen. Er wordt bijvoorbeeld veel voor kinderen georganiseerd. Niet alleen door ons, maar ook door sportverenigingen en commerciële organisaties. Tegelijkertijd zie ik door mijn werk bij Welzijn Baarn hoe mensen er altijd voor elkaar zijn, en hoeveel er wordt opgevangen door vrijwilligers. Ik denk dus dat burgerkracht gewoon een nieuwe term is, een verzamelnaam voor iets dat gewoon in de mensen aanwezig is. Niets nieuws dus, net zoals de participatiemaatschappij niets nieuws is. Ik beschouw burgerkracht als: met elkaar, voor elkaar. Ja, ik denk wel dat ik daar een goed voorbeeld van ben.. Twee belangrijke voorwaarden De ontwikkeling naar een participatiesamenleving is al enige tijd gaande, maar beleidsmakers hebben weinig aandacht voor de vraag of burgers de hen toebedeelde taken wel zullen uitvoeren. Dat schrijven Diederick Klein Kranenburg en Jan de Ridder. Zij stellen dat aan twee voorwaarden moet worden voldaan om het goed te laten verlopen. ( ) Het is onwaarschijnlijk dat de participatiesamenleving uit zichzelf verschijnt als de overheid zich terugtrekt. Voor een overheid die de doe-democratie nastreeft, is passiviteit geen optie. Wij zien twee voorwaarden voor een succesvolle overgang naar meer eigen verantwoordelijkheid. Ten eerste is het van belang dat burgers zich de participatiesamenleving toeeigenen: het moet niet iets zijn dat wordt opgelegd, maar iets waarvan men zélf onderdeel wil uitmaken. Ten tweede is het belangrijk dat gemeenten en instellingen zich realiseren dat de participatiesamenleving niet op alle gebieden afdoende zal zijn om kwetsbare bewoners te beschermen. Zij lopen het risico buiten de boot te vallen in het systeem van wederkerigheid. Willen we hen beschermen, dan dient de overheid toezicht te houden op gaten in het systeem, en in te springen waar de naastenliefde tekortschiet. Deze kanttekeningen betekenen overigens niet dat het sowieso niks zal worden met die participatiesamenleving. Maar als overheid op je handen zitten en hopen dat het vanzelf goed komt, is wel erg naïef ( ). Diederick Klein Kranenburg is historicus en onderzoeker bij de Rekenkamer Metropool Amsterdam. Jan de Ridder is bestuurder/directeur van de Rekenkamer Metropool Amsterdam. (bron: februari 2014)

3 Verandering in het sociale domein Kinderwerk in Baarn is ook niet nieuw en wordt sinds jaar en dag gedragen door een handjevol professionals samen met vele vrijwilligers. Maar het sociale domein is op dit moment sterk in verandering. Subsidies smelten als sneeuw voor de zon en de vrijwilligers van weleer zijn druk, druk, druk. Dat vraagt om nieuwe aanpakken, taken en verantwoordelijkheden. Ook Krista merkt dat. Het kinderwerk, dat in Baarn veertig jaar hoog op de agenda stond, staat onder druk. Kids on Tour in het bijzonder. Kids on Tour begon ruim 39 jaar geleden als kinderactiviteit in de Kerstvakantie. Later kwamen daar de zomervakantie-activiteiten bij (onder meer in de Trits), bedoeld voor kinderen die niet op vakantie konden. Vorige jaren had Krista nog de beschikking over ongeveer twintig vrijwilligers, nu nog slechts twee. Hoe ze daar een hele week mee denkt te organiseren? Ze weet het nog niet. Feit is dat het programma flink zal worden uitgehold. Met elkaar, voor elkaar Eén van deze twee overgebleven vrijwilligers is Mark van de Hoef (39), in het dagelijks leven servicemonteur, en al 23 jaar betrokken bij Kids on Tour. Zelf is hij erin gerold, doordat zijn toenmalige vriendin als vrijwilligster bij het kinderwerk betrokken was. Inmiddels woont hij niet meer in Baarn, toch zal hij zich ook dit jaar weer inzetten voor het kinderwerk van Welzijn Baarn. Tja, waarom? Omdat de kinderen zien dat je je de hele week voor hen uitslooft en ze dat écht waarderen. Dan zeggen ze bijvoorbeeld: Mark, bedankt voor de leuke week. En als je al die blije gezichten ziet, dan weet je waar je het voor doet. Trouwens, ook als ze het niet leuk vinden, dan hoor je dat direct! Wat verstaat Mark onder burgerkracht en vindt híj dat hij daar deel van uitmaakt? Ik beschouw burgerkracht als: met elkaar, voor elkaar. Ja, ik denk wel dat ik daar een goed voorbeeld van ben. Al met al is het namelijk een hele opgave, zo n week organiseren en alles wat daarbij komt kijken. Je bent de hele dag in touw hè. Maar ja, dat geeft niet, ik vind het leuk om te doen. Ik neem er zelfs een hele week voor vrij. Mark vindt het jammer dat er nog maar twee vrijwilligers over zijn. Het irriteert hem vooral dat er mensen zijn die zeggen dat er nooit wat gebeurt in Baarn. Maar áls je dan wat organiseert en er is hulp nodig, dan geven ze niet thuis. Wat hem nog het meeste dwarszit, is dat er in het programma zal moeten worden gesneden. De kinderen zijn daar de dupe van. Dat vind ik pijnlijk. Signaalfunctie Krista ziet op dit punt twee ontwikkelingen. Enerzijds dat er steeds meer commerciële organisaties in dit gat springen die kinderactiviteiten organiseren. Wat op zich prima is, vindt zij. Maar ik heb ook twijfels. Want we lopen daardoor wel het risico dat er meer kinderen buiten de boot vallen, namelijk van wie de ouders zo n week te kostbaar vinden. Anderzijds kan zoiets als Kids On Tour gewoon verdwijnen. Er wordt dan doodleuk gezegd dat er niet voldoende belangstelling voor is, omdat er niemand spontaan opstaat om dit soort activiteiten op zich te nemen. Het zou beslist geen goede zaak zijn als het kinderwerk afkalft, vindt Krista. We hebben vanwege Kids on Tour en al onze andere activiteiten door de jaren heen heel wat kennis opgebouwd. We kennen een heleboel kinderen bij naam, hun achtergrond en hun problemen. Daardoor hebben wij een belangrijke signaalfunctie. Die komt dan grotendeels te vervallen. Nu pas zal blijken wat het welzijnswerk al die jaren voor de maatschappij heeft betekend. Maar burgerkracht is er altijd geweest.

4 Uitdaging De participatiemaatschappij vergt misschien de nodige kantelbereidheid van Welzijn Baarn. Voor Krista en haar kids is het nog aftasten hoe zich dat zal ontwikkelen. Wat betreft de kinderactiviteiten in De Uitkijck merkt Krista dat zij direct de neiging krijgt om dat zelf te willen begeleiden en er een creatieve, educatieve draai aan te willen geven. Maar wie doet ze daar vooral een plezier mee? De moeders? De kinderen? Of zichzelf? Misschien moet Welzijn Baarn gewoon zeggen: Kijk, hier is de sleutel van De Uitkijck en ga lekker je gang. Maar dan zou ik wel de grote kaders willen uitzetten en op die manier feeling willen houden. Hoe de participatiemaatschappij ook uitpakt, voor welzijn betekent deze ontwikkeling een nieuwe uitdaging. Nu pas zal blijken wat het welzijnswerk al die jaren voor de maatschappij heeft betekend. Maar burgerkracht is er altijd geweest. Het wordt wel belangrijker om mensen te laten inzien wát ze precies voor een ander kunnen betekenen, besluit Krista. Burgerkracht in Lage Vuursche: van alle tijden, maar niet meer zoals voorheen Lage Vuursche, dat deel uitmaakt van de gemeente Baarn, kent een rijk verenigingsleven en een eigen dorpshuis De Furs. Onder burgerkracht versta ik het fenomeen dat mensen zich willen inzetten op vrijwillige basis, voor zowel kinderen als ouderen. En daarbij niet letten op een paar uurtjes, zegt Sib de Boer (74), secretaris Stichting Welzijn Bewoners Lage Vuursche. Maar de burgerkracht neemt wel andere vormen aan. Voorheen konden we in ons dorp op veel meer vrijwilligers rekenen dan tegenwoordig. Sib woont ruim vijftig jaar in het buitengebied van Lage Vuursche. De Stichting Welzijn Bewoners Lage Vuursche organiseert door het jaar heen diverse kinderactiviteiten, zoals paaseieren zoeken, Sint-Maarten en de intocht van Sinterklaas. We moeten steeds meer ons best doen om de mensen te vinden die daarbij willen helpen. Het wordt er inderdaad niet eenvoudiger op. Die verandering heeft vooral te maken met een veranderende bevolking, legt De Boer uit. De oudere bevolking verdwijnt zo langzamerhand uit het dorp, doordat de mensen naar een verzorgingshuis moeten of overlijden. In de vrijkomende woningen zien we bewoners van buitenaf komen. De ervaring leert dat zij niet zoveel interesse hebben in het dorpsgebeuren. De secretaris betreurt dat, want de lokale samenleving heeft burgerkracht hard nodig. Ik denk dat als de Stichting niets meer zou organiseren, er weinig te doen of te beleven valt in dit dorp.

5 Colofon UItgave: Welzijn Baarn Oranjestraat 8a 3743 GD Baarn tel: Artikelen: Welzijn in verandering Vrijwilligers (te) zwaar belast door Coby van Geffen, tekstschrijver. Artikelen: Burgerkracht Wijkgericht werken door Marina Heij, redacteur en tekstschrijver. Vormgeving, Design & Ontwerp door: Krista Peeters, ( Drukwerk: De Drukkerij, Baarn ( De foto s in deze publicatie zijn bedoeld als illustratie. De afgebeelde personen hebben geen directe relatie met het onderwerp. Daarbij zijn de namen van de geïnterviewde personen in de artikelen gefingeerd. Oplage: 200 Bestelwijze: Bij Welzijn Baarn, per of via de website, met vermelding van titel: Jaarbericht 2013 Baarn, juni 2014 Overname van informatie uit deze publicatie is toegestaan onder voorwaarde van de bronvermelding: Welzijn Baarn, welzijn in de volle breedte