U10-monitor Feiten en cijfers over de regio Utrecht.

Transcriptie

1 U10-monitor 2013 Feiten en cijfers over de regio Utrecht 1

2 Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht Postbus CE Utrecht internet rapportage Emma van Egmond Marijke Brouwer informatie Hans van Hastenberg bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: afdeling Onderzoek, gemeente Utrecht Juni

3 Inhoudsopgave Inleiding 5 1 Bevolking 7 2 Economie 14 3 Verkeer en vervoer 24 4 Woningmarkt 28 5 Werk en inkomen 34 6 Jeugd, gezondheid en welzijn 39 Bijlagen 42 3

4

5 Inleiding De U10 is een netwerk van tien gemeenten in de provincie Utrecht: De Bilt, Bunnik, Houten, IJsselstein, Nieuwegein, Stichtse Vecht, Utrecht, Vianen, Woerden en Zeist. De samenwerking vindt plaats op het terrein van economie, wonen, ruimtelijke ontwikkeling, bereikbaarheid en het sociale domein. Deze U10-monitor geeft duiding aan deze samenwerking en plaatst de regio in perspectief. In de U10-monitor komen de volgende voor de U10 relevante thema's aan bod: Bevolking, Economie, Verkeer en vervoer, Woningmarkt, Werk & inkomen, Jeugd, gezondheid en welzijn. In deze monitor worden de tien regiogemeenten vergeleken met de provincie Utrecht en Nederland. De regio Utrecht behoort al jaren tot een van de aantrekkelijkste regio's in Nederland om te wonen en te werken. De samenwerkende gemeenten zijn zeer divers en vullen elkaar goed aan als het gaat om gunstige vestigingsfactoren. Dit uit zich in een regio met een gunstige ligging, aanwezigheid van natuur, een diversiteit aan woon- en werkmilieus en een breed palet aan (stedelijke) voorzieningen op een hoog kwaliteitsniveau. De regio ligt in een van de meest innovatieve provincies met een relatief hoog opgeleide beroepsbevolking en doet het in vergelijking met andere regio's in de huidige crisis nog relatief gunstig: De economische groei is bovengemiddeld, er is sprake van een (kleine) banengroei en er is een laag aandeel huishoudens met bijstand en laag inkomen. Ondanks de positieve uitgangspositie blijkt uit deze U10-monitor dat de gevolgen van de economische crisis ook de U10-gemeenten niet ongemoeid laten. De crisis manifesteerde zich in de beginjaren in de U10 minder, behalve op het terrein van de woningmarkt waar de gevolgen van de crisis al vanaf 2008 duidelijk merkbaar zijn. Sinds 2011 worden de gevolgen van de economische crisis ook steeds breder zichtbaar op andere terreinen. En nu de Nederlandse economie voor de derde keer in korte tijd in een recessie is beland, zullen naar verwachting de gevolgen in de diverse gemeenten verder doorwerken. De U10-regio is bovenal een dynamische regio. In de periode zijn er bijna nieuwe bewoners in de U10 bij gekomen. De verwachting is dat het aantal inwoners tot 2030 verder groeit naar ruim Ook in de toekomst kan de regio door de diversiteit aan woon- en werkmilieus een aantrekkelijk klimaat bieden aan nieuwe bewoners en bedrijven om zich te vestigen. Maar door de aanhoudende economische crisis en de toenemende concurrentie tussen regio's -zowel nationaal als internationaal- is dit geen vanzelfsprekendheid meer. In die context is het blijven volgen van de ontwikkelingen in de U10-regio van belang. Koos Lieshout Hoofd Onderzoek Utrecht 5

6 6 Bron: Kaartgegevens OpenStreetMap-auteurs

7 1 Bevolking Bevolkingsontwikkeling De totale U10-bevolking bestaat in 2013 uit inwoners. De bevolking nam van 2000 naar 2013 toe met bijna inwoners. Tot 2030 neemt de bevolking in de U10-regio verder toe met meer dan inwoners, tot (14,1%). Vergeleken met de provincie is de verwachte groei in de U10-regio wat groter. Vergeleken met Nederland groeit de U10-regio nog harder. De U10-regio beslaat 41% van het oppervlak van de provincie Utrecht en huisvest de helft van de provinciale bevolking. Figuur 1.1 Bevolkingsontwikkeling U10-regio, 2013 naar 2030 Bron: Primosprognose, bewerking Onderzoek Utrecht 7

8 Figuur 1.2 Bevolkingsgroei (indexcijfer) en -ontwikkeling, 2000, 2013 en e 2030* Absolute aantallen Groei (index, 2013 = 100) gemeente De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Nieuwegein Stichtse Vecht Utrecht Vianen Woerden Zeist Primos 2011 U10-regio Provincie Utrecht Nederland Bron: Primosprognose; CBS, bewerking Onderzoek Utrecht 8

9 Leeftijdsopbouw De U10-regio kent een relatief jonge bevolking. Het aandeel 20 t/m 40-jarigen is in de regio aanzienlijk groter dan in Nederland. Opvallend in de leeftijdsopbouw van de U10-regio zijn de 65-plussers. Het aantal 65- plussers neemt van 2013 (97.541) naar 2030 ( ) toe met inwoners. Dit is een toename van 56,9%. De andere leeftijdsgroepen groeien minder hard. Het aandeel 65-plussers stijgt van 13,6% in 2013 naar 18,7% in Het aandeel 30 t/m 64-jarigen daalt van 47,1% naar 43,2%. Het aandeel 65-plussers in de U10-regio is aanzienlijk kleiner dan in heel Nederland, in ,6% ten opzichte van 16,8% landelijk. Figuur 1.3 Leeftijdsopbouw U10-regio en Nederland rland,, 1 januari 2013 Leeftijd U 10 Nederland 95 jaar of ouder tot 95 jaar tot 90 jaar tot 85 jaar tot 80 jaar tot 75 jaar tot 70 jaar tot 65 jaar tot 60 jaar tot 55 jaar tot 50 jaar tot 45 jaar tot 40 jaar tot 35 jaar tot 30 jaar tot 25 jaar tot 20 jaar tot 15 jaar tot 10 jaar tot 5 jaar % 4 % 2 % 0 % 0 % 2 % 4 % 6 % totaal Bron: CBS, bewerking Onderzoek Utrecht 9

10 Herkomst bevolking De U10-regio kent in vergelijking met Nederland relatief meer allochtonen. In de regio is 14,7% van de bevolking niet-westers allochtoon en landelijk is dit 11,6%. De afzonderlijke U10-gemeenten laten verschillen zien in de herkomst van de bevolking, variërend van 4% tot 21% niet-westerse allochtonen in de bevolking. Figuur 1.4 Allochtonen in U10-regio regio,, 2012 Bron: CBS, bewerking Onderzoek Utrecht 10

11 Tabel 1.5: Herkomst bevolking U10-regio t.o.v. Nederland 2012 autochtoon allochtoon waarv. westers waarv. nietwesters % niet-westers van bevolking De Bilt ,0% Bunnik ,0% Houten ,3% IJsselstein ,1% Nieuwegein ,8% Stichtse Vecht ,5% Utrecht ,5% Vianen ,9% Woerden ,7% Zeist ,5% U10-regio ,7% Provincie Utrecht ,1% Nederland ,6% Bron: CBS 11

12 ,4% ,2% ,5% ,7% ,0% ,4% ,4% ,6% ,3% ,2% ,7% ,4% ,1% ,2% ,8% Huishoudens De U10-regio kent ten opzichte van Nederland veel eenpersoonshuishoudens: 42,6% in de U10-regio, ten opzichte van 36,7% in Nederland en 38,3% in de provincie Utrecht. Het aandeel eenpersoonshuishoudens in de U10-regio zal volgens de prognoses tot 2030 toenemen, tot 44,9%. Het aandeel gezinnen met kinderen in de regio (31,7%) is in vergelijking met Nederland (34,1%) vrij laag. In de U10-regio wordt tot 2030 een afname van de huishoudens met kinderen verwacht, van 31,4% in 2000 naar 30,8% in Het aandeel huishoudens zonder kinderen neemt in de U10-regio af van 26,2% in 2000 naar 24,3% in De gemiddelde huishoudensgrootte in de U10-regio blijft in de tijd constant: 2,1. De verschillen in huishoudenssamenstelling per gemeente zijn aanzienlijk. Figuur 1.6 Verdeling huishoudens over typen, t 1 januari 2012 Gemeente/ aandeel eenpersoonshuishoudens gebied De Bilt 36,7% aandeel gezinnen met kinderen Bunnik 30,2% Houten 24,9% IJsselstein 28,8% Nieuwegein 33,9% Stichtse Vecht 30,3% Utrecht 53,0% Vianen 26,9% Woerden 29,9% Zeist 41,2% U10-regio 42,6% provincie Utrecht 38,3% Nederland 36,7% Prognose U10 in ,8% U10 in ,9% % 30 % 45 % 60 % 15 % 30 % 45 % 60 % Bron: CBS, bewerking Onderzoek Utrecht 12

13 Verhuizingen De meeste inwoners die verhuizen komen uit de eigen gemeente. Bewoners die een woning verlaten, vestigen zich vaak in een andere woning binnen de eigen gemeente. Vestigers van buiten de eigen gemeente komen veelal uit de U10-regio. Rond de 70% vestigt zich uit een U10-gemeente (inclusief de eigen gemeenten). Ook het vertrek is rond de 70% naar een U10-gemeente. Utrecht en Zeist trekken relatief veel vestigers van buiten de U10-regio aan, en hebben dus een bovenregionale aantrekkingskracht. Figuur 1.7 Verhuisbewegingen U10-regi regio, 2011 (in %) Bron: CBS, bewerking Onderzoek Utrecht 13

14 2 Economie Economische groei De economische groei in de provincie is vooral gerealiseerd in de meest verstedelijkte regio's Utrecht en Amersfoort. In 2011 heeft de regio (U10-regio, exclusief Vianen en Woerden) een aandeel van naar schatting ruim 60% in de groei van de provinciale economie. De in 2011 gerealiseerde relatief hoge economische groei in de provincie Utrecht is overtroffen door de groei in de regio. De 3,6% groei is aanmerkelijk hoger dan die in 2010 en is vergelijkbaar met die in de jaren Ook gemiddeld over de afgelopen jaren doet de regio Utrecht het economisch beter dan de provincie en heel Nederland. Tabel 2.1: Economische groei regio Utrecht, provincie en Nederland, gem. groei Stadsgewest Utrecht* 2,2% 3,0% 3,9% 4,2% 2,8% -2,7% 0,6% 3,6% provincie Utrecht 1,7% 2,2% 3,9% 4,6% 1,5% -2,9% 0,8% 2,0% Nederland 1,5% 2,0% 3,4% 3,9% 1,8% -3,5% 1,7% 1,2% Bron: CBS * U10-regio, exclusief Vianen en Woerden 14

15 Werkgelegenheid 65% van de banen in de provincie Utrecht bevindt zich in de U10-regio. Ter vergelijking: de regio beslaat 41% van het oppervlak van de provincie en bevat de helft van de inwoners van de provincie Utrecht. De werkgelegenheid in de U10-regio, uitgedrukt in het aantal banen, is in de periode 2000 tot en met 2012 gestegen met bijna banen (12%). In Nederland neemt de werkgelegenheid in dezelfde periode toe met 14,3%. Het jaar 2008 is een omslagjaar wat betreft werkgelegenheid in de U10-regio. Vanaf 2008 is de groei van het aantal banen minder dan de helft van de groei in de jaren tot Tabel 2.2: Werkgelegenheid in aantal banen U10-regio regio* % verschil De Bilt ,1% Bunnik ,9% Houten ,8% IJsselstein ,7% Nieuwegein ,5% Stichtse Vecht ,0% Utrecht ,8% Vianen ,6% Woerden ,8% Zeist ,3% U10-regio ,2% Provincie Utrecht ,3% Nederland ,9% Bron: LISA, 2013 * heeft betrekking op het aantal fulltimers, parttimers en uitzendkrachten 15

16 De crisis tekent zich af door een afname van het aantal banen in de meeste gemeenten. In Bunnik en Vianen daalt het aantal banen van 2008 naar 2012 met respectievelijk 13,9% en 13,6%. In Houten (+15,8%) en Utrecht (+5,8%) neemt de werkgelegenheid in de genoemde periode ondanks de crisis gestaag toe. Ook in Stichtse Vecht en Zeist neemt het aantal banen van 2008 naar 2012 toe, respectievelijk met 2,0% en 1,3%. Figuur 2.3 Werkgelegenheid in aantal banen in de U10 * Bunnik De Bilt Houten IJsselstein Nieuwegein Stichtse Vecht Utrecht Vianen Woerden Zeist Bron: LISA, 2013 * heeft betrekking op het aantal fulltimers, parttimers en uitzendkrachten 16

17 De sectoren waarin de U10-regio veel banen heeft zijn de zakelijke diensten (16,7%), handel (16,1%) en gezondheidszorg (16,1%). De minste banen zijn in de landbouw (0,7%) en de horeca (3,7%). De U10-regio heeft ten opzichte van Nederland meer banen in de informatie & communicatie, zakelijke en financiële diensten. De U10 heeft relatief minder banen in de nijverheid, landbouw en handel. Figuur r 2.4 Werkgelegenheid naar sector in de U10 U 10-regio en Nederland zakelijke diensten handel gezondheidszorg informatie & communicatie onderwijs overheid bouw financiële diensten nijverheid transport horeca landbouw overige diensten 0,00% 3,00% 6,00% 9,00% 12,00% 15,00% 18,00% U10-regio Nederland Bron: LISA 2012, bewerking Onderzoek Utrecht 17

18 Figuur 2.5 Top-3 werkgevers in U10-regio, 2012 Bron: PAR 2012, bewerking Onderzoek Utrecht 18

19 Het aantal bedrijfsvestigingen in de U10-regio is in de periode 2000 t/m 2012 met gestegen (87,7%). In de provincie Utrecht steeg dit aantal met 84,9% en in Nederland met 65,1%. Houten, IJsselstein en Utrecht vallen op wat betreft het aantal vestigingen. Een sterke groei van het aantal vestigingen heeft in Houten (163,4%), IJsselstein (126,8%) en Utrecht (102,6%) plaatsgevonden. Deze stijging wordt vooral veroorzaakt door het toenemend aantal ZZP'ers in deze gemeenten. Figuur 2.6 Vestigingen ingen van bedrijven in de U-10 U regio Bron: LISA 2012, bewerking Onderzoek Utrecht 19

20 Winkelen Wat betreft winkelen in de U10-regio lopen de bindingspercentages per gemeente zeer uiteen, van 46% tot 84%. Het bindingspercentage geeft de mate weer waarin inwoners van een plaats inkopen doen bij winkels die in deze plaats gevestigd zijn. Zo is de binding het laagste in Bunnik en De Bilt en het hoogste in Utrecht en Zeist. Dagelijkse boodschappen worden in alle U10-gemeenten het vaakst in de eigen plaats gedaan. Tabel 2.7: Bindingspercentages U10-regio 2011* binding totaal binding niet-dagelijkse artikelen binding dagelijkse artikelen De Bilt 55% 35% 75% Bunnik 46% 17% 76% Houten 68% 46% 90% IJsselstein 61% 39% 82% Nieuwegein 68% 46% 88% Stichtse Vecht 65% 44% 86% Utrecht 84% 76% 92% Vianen 61% 40% 83% Woerden 76% 61% 90% Zeist 77% 62% 91% Bron: KSO Randstad, 2011 *Het bindingspercentage geeft de mate weer waarin inwoners van een plaats inkopen doen bij winkels die in deze plaats gevestigd zijn. 20

21 De herkomst van de omzet in winkels voor niet-dagelijkse artikelen komt in de gemeenten Stichtse Vecht (83%), De Bilt (77%) en Houten (77%) voor het grootste deel uit de eigen gemeente. De omzet van winkels in Nieuwegein wordt deels voortgebracht uit andere U10-gemeenten (34%). Een groot deel van de omzet van winkels in Vianen wordt voortgebracht door klanten van buiten U10-regio, 34%. Figuur 2.8 Herkomst omzet winkels niet-dagelijkse artikelen Bron: KSO Randstad 2011, bewerking Onderzoek Utrecht 21

22 Kantoren De U10-regio heeft in de tien regiogemeenten m² aan kantoorruimten. Dit komt neer op 6,2 m² kantoorruimte per inwoner. De gemeenten Nieuwegein en Utrecht kennen het grootste oppervlak aan kantoorruimte per inwoner, namelijk 8,6 en 8,0 m². IJsselstein heeft relatief weinig oppervlak aan kantoorruimte, 1 m² per inwoner. De kantorenleegstand in de U10-regio als geheel is 14,3%. Landelijk is de kantorenleegstand lager met 14,1%. Nieuwegein en Stichtse Vecht kennen een uitzonderlijk hoge kantorenleegstand, 33,1% en 33,2%. De Bilt (7,8%), Bunnik (7,9%) en Utrecht (9,2%) kennen een lage kantorenleegstand. Tabel 2.9: : Kantoorruimten U10-regio, medio 2012 voorraad kantoorruimten m² inwoners kantoorruimte per inwoner m² kantorenleegstand kantorenleegstand (%) De Bilt , ,8% Bunnik , ,9% Houten , ,2% IJsselstein , ,3% Nieuwegein , ,1% Stichtse Vecht , ,2% Utrecht* , ,2% Vianen , ,1% Woerden** , ,0% Zeist , ,9% U10-regio , ,3% Nederland*** , ,1% Bron: DTZ Zadelhoff; *Onderzoek Utrecht; **Kamer van Koophandel; ***cijfers

23 , , , , , , , , , , Figuur 2.10: Kantoorruimten U10-regio, medio 2012 Gemeente Kantoorruimte leegstand in % De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Nieuwegein Stichtse Vecht Utrecht Vianen Woerden Zeist Bron: DTZ Zadelhoff; Kamer van Koophandel; Onderzoek Utrecht De marktontwikkelingen op de kantorenmarkt worden doorgaans weergegeven door aanbod en opname van kantoorruimte, uitgedrukt in m². Daarbij wordt het aanbod gemeten op een bepaald moment, meestal aan het eind van het jaar. De opname van kantoorruimte is de optelsom van het aantal getekende huurcontracten gedurende een jaar. De opname van kantoorruimten is in de periode 2007 t/m 2011 sterk gedaald, zowel in de provincie Utrecht (-64%) als in Nederland (-39%). Tegelijkertijd stijgt het aanbod van kantoorruimten snel, in de provincie Utrecht (+46%) en Nederland (+43%). Een dalende opname en een stijgend aanbod van kantoorruimten zorgt voor een overschot aan kantoorruimten. Zo is er in 2010 in de provincie Utrecht een aanbodoverschot van m² aan kantoorruimten, wat in 2011 is toegenomen tot m². Tabel 2.11: Vraag en aanbod kantoorruimten provincie Utrecht t.o.v. Nederland indexcijfer 2011 t.o.v opname provincie aanbod provincie opname Nederland aanbod Nederland Bron: Bak,

24 3 Verkeer en vervoer Pendel Het merendeel van het woon-werkverkeer van de regiogemeenten blijft binnen de U10-regio. Van de inwoners werkt 72% binnen de regio. Van de banen wordt 58% bezet door mensen uit de regio. 45% van de inwoners van de U10-regio werkt in de eigen woongemeente. 28% van de inwoners van de U10 werkt buiten de regio, in de provincie of de rest van Nederland. Van de banen in de regio wordt 31% bezet door mensen van buiten de provincie Utrecht. Figuur 3.1 Werkgemeente van de inwoners en woongemeente van de werknemers, 1 januari 2012 Waar werken de inwoners van de U10? Waar wonen de werknem ers van de U10? Rest eigen Nederland gemeente 23% 45% Rest Nederland 31% eigen gemeente 36% Rest Utrecht (Prov.) 5% Rest U10 27% Rest Utrecht (Prov.) 11% Rest U10 22% Bron: CBS 24

25 Figuur 3.2 Herkomst werkzame personen U10-re regio, 2012 (in %) Bron: CBS, bewerking Onderzoek Utrecht De herkomst van werknemers in de U10-regio verschilt per gemeente. Zo komen werknemers uit de Stichtse Vecht (46,5%) en Woerden (43,9%) vooral uit de eigen gemeente. In Bunnik komt slechts 17,1% van de werknemers uit de eigen gemeente, maar komen werknemers vaak wel uit de hele U10-regio (48,7%). 25

26 Tabel 3.3: Herkomst werkzame personen per U10-gemeente gemeente,, 2012 uit eigen gemeente uit totale U10-regio uit totale provincie Utrecht De Bilt 33,3% 63,5% 76,7% Bunnik 17,1% 48,7% 65,8% Houten 32,8% 56,7% 68,8% IJsselstein 38,4% 64,3% 76,8% Nieuwegein 24,4% 59,3% 68,1% Stichtse Vecht 46,5% 64,7% 70,6% Utrecht 39,8% 59,9% 68,7% Vianen 25,9% 43,8% 50,0% Woerden 43,9% 56,5% 67,7% Zeist 29,4% 51,0% 74,2% U10-regio 36,4% 58,5% 69,1% Bron: CBS 26

27 Motorvoertuigen Het totaal aantal motorvoertuigen in de U10-regio is Daarvan bestaat 72,9% uit personenauto's. In de U10-regio heeft elk huishouden gemiddeld één personenauto, net zoals landelijk. Tabel 3.4: : Aantal motorvoertuigen U10-regio bedrijfs- motor- overige totaal personenauto's personenauto's voertuigen tweewielers voertuigen motorvoertuigen per huishouden De Bilt ,1 Bunnik ,2 Houten ,4* IJsselstein ,0 Nieuwegein ,0 Stichtse Vecht ,1 Utrecht ,8 Vianen ,2 Woerden ,1 Zeist ,4 U10-regio ,0 Provincie Utrecht ,1 Nederland ,0 Bron: CBS * autoleasemaatschappij Arval heeft ongeveer auto's geregistreerd staan. Dit leidt tot een overschatting van het aantal personenauto's per huishouden in Houten. 27

28 4 Woningmarkt¹ Woningvoorraad De woningvoorraad in de U10-regio bestaat voor 58,7% uit koopwoningen en 41,3% huurwoningen. Deze verdeling is ongeveer gelijk aan de landelijke verdeling. Tabel 4.1: Verdeling woningvoorraad over koop en huur per 1 januari 2012 koop huur totaal % koop % huur totaal De Bilt ,2% 35,8% 100% Bunnik ,0% 22,0% 100% Houten ,6% 31,4% 100% IJsselstein ,8% 34,2% 100% Nieuwegein ,5% 38,5% 100% Stichtse Vecht ,7% 32,3% 100% Utrecht ,7% 48,3% 100% Vianen ,8% 34,2% 100% Woerden ,3% 29,7% 100% Zeist ,1% 46,9% 100% U10-regio ,7% 41,3% 100% Provincie Utrecht ,4% 38,6% 100% Nederland ,7% 40,3% 100% Bron: CBS 1 1 Voor meer gedetailleerde informatie zie Regionale Woningmarktmonitor 2013 en Wonen-zorg en Maatschappelijke Opvang in de U10 (juli 2013). 28

29 De woningvoorraad in de gemeente Bunnik bestaat voor 78% uit koopwoningen, 16,4% uit sociale huurwoningen en 5,6% uit particuliere huurwoningen. De woningvoorraad van Utrecht kent het laagste aandeel koopwoningen, 51,7%. Het aandeel sociale huurwoningen is in Utrecht en Zeist het grootst (35,5%). De gemeente Vianen kent de kleinste sector particuliere huur, 2,7%. Ook Houten heeft weinig particuliere huurwoningen, 3,6%. Figuur 4.2 Verdeling woningvoorraad U10-regio naar eigendom (1 januari 2012) Koopwoningen Particuliere huur woningen Sociale huurwoningen 27,5% 16,4% 27,8% 25,0% 24,7% 32,7% 35,5% 31,4% 35,5% 24,5% 31,6% 75,0% 50,0% 8,3% 5,6% 3,6% 9,2% 7,6% 5,8% 12,8% 2,7% 11,5% 5,2% 9,7% 25,0% 64,2% 78,0% 68,6% 65,8% 67,7% 61,5% 51,7% 65,8% 53,1% 70,3% 58,7% De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Stichtse Nieuwegein Utrecht Vianen Zeist Woerden U10- Vecht regio Bron: ABF Research

30 De gemiddelde WOZ-waarde van een woning in de U10-regio is In vergelijking met de provincie Utrecht ( ) hebben woningen in de regio een wat lagere gemiddelde WOZ-waarde. Echter, in vergelijking met heel Nederland ( ) is de WOZ-waarde in de U10-regio erg hoog. Figuur 4.3 Gemiddelde WOZ-waarden in de U10-gemeenten in,, 2011 De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Nieuwegein Stichtse Vecht Utrecht Vianen Zeist Woerden U10-regio Provincie Utrecht Nederland Bron: CBS, bewerking Onderzoek Utrecht 30

31 Nieuwbouw Na een scherpe daling van het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen in 2010 laat 2012 een herstel zien. Zo is het aantal nieuwbouwwoningen in de U10-regio van 2011 naar 2012 toegenomen met 24,1%. Deze toename wordt met name veroorzaakt door de gemeente Utrecht, die van 2011 naar 2012 een hoge oplevering van nieuwbouwwoningen kent, in ,5% hoger dan in Het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen in de rest van de U10-regio stijgt van 2011 naar 2012 met 8,1%. Het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen is vanaf 2010 aan het stijgen, maar (nog) niet op het niveau van 2005 t/m 2009 van boven de Tabel 4.4: Nieuwbouw gerealiseerd 2005 t/m De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Stichtse Vecht Nieuwegein Utrecht Vianen Woerden Zeist U10-regio Bron: CBS (bewerking Onderzoek Utrecht) 31

32 Koopmarkt Het aantal transacties, ofwel het aantal verkochte woningen, neemt in de periode 2008 t/m 2012 af, zowel in de U10-regio (-36%) als in Nederland (-33%). Het tempo van afname van het aantal verkochte woningen is in de regio dus iets hoger dan landelijk. In de periode 2008 t/m 2012 is het aantal koopwoningen dat in de U10-regio te koop staat 2,4 keer zo groot geworden. Landelijk is er een stijging naar 1,9 keer het aanbod van 2008, een minder hoge toename dan in de U10-regio. Onder andere het dalende aantal transacties en een stijging van de verkooptijd van woningen zijn te wijten aan de effecten van de economische crisis die vanaf 2008 duidelijk zichtbaar worden op de woningmarkt. De verkoopquote (het aantal verkochte woningen ten opzichte van het aanbod) is sterk gedaald, van 57,3% in 2008 naar 15,1% in De regionale verkoopquote ligt nog steeds boven het landelijk niveau, maar het verschil is steeds kleiner geworden. In 2008 had de regio een nog veel gunstiger verkoopquote dan heel Nederland. In 2012 heeft de regio een kleinere voorsprong. Net als landelijk is er in de regio een daling van de (mediane) transactieprijs; op basis van jaargemiddelden gaat het regionaal om -11% en landelijk om -13%. De verkooptijd (de tijd dat verkochte woningen te koop hebben gestaan) is in de U10-regio nog steeds minder hoog dan landelijk. Regionaal is de verkooptijd wel relatief sneller gestegen (factor drie) dan landelijk (factor twee). Tabel 4.5: Transacties en aanbod koopmarkt U10-regio 2008 t/m U10-regio aantal transacties index aantal transacties aanbod (kwartaalgemiddelde) index aanbod verkoopquote * 57,3% 26,6% 15,1% mediane transactieprijs ( ) index transactieprijs mediane verkooptijd (dagen) Nederland index aantal transacties aanbod (kwartaalgemiddelde) verkoopquote* 34,2% 17,8% 12,2% mediane transactieprijs ( ) index transactieprijs mediane verkooptijd (dagen) Bron: NVM * (jaartransacties/4) in % van aanbod (kwartaalgemiddelde) 32

33 Huurmarkt Ook in de sociale huursector komen minder verhuizingen tot stand. Het aantal woningen dat aan woningzoekenden uit de regio is verhuurd is gedaald van in 2005 naar in 2012, een afname van 38%. De kans voor een actief woningzoekende uit de U10-regio om een huurwoning toegewezen te krijgen (de slaagkans) is sinds 2005 fors gedaald. De laatste paar jaar is die slaagkans wel weer wat gestegen, door een afname van het aantal actief woningzoekenden. Dat het aantal actief woningzoekenden is gedaald heeft vooral te maken met een meer beperkte toegang van de sociale huur voor midden- en hogere inkomens en de verdere afname van het aanbod. Tabel 4.6: Slaagkans voor actief woningzoekenden U10-regio actief woningzoekenden verhuringen slaagkans 21,7% 14,7% 12,2% 13,2% Bron: WoningNet Van de woningzoekenden in de regio vindt gemiddeld 72,7% een woning in de eigen gemeente. Van de woningzoekenden vindt 22,5% een woning in de andere regiogemeenten en 4,8% een woning buiten de U10-regio. Tabel 4.7: 4 Aan A woningzoekenden uit regio verhuurde rde woningen naar herkomst- en woongemeente gemeente,, 2012 woongemeente herkomstgemeente eigen woongemeente andere regiogemeente buiten U10- regio totaal aantal woningen De Bilt 67,8% 25,3% 6,9% 100% 174 Bunnik 36,1% 52,8% 11,1% 100% 36 Houten 66,7% 26,3% 7,0% 100% 171 IJsselstein 61,6% 32,3% 6,1% 100% 198 Stichtse Vecht 72,8% 20,3% 6,9% 100% 246 Nieuwegein 63,1% 32,4% 4,5% 100% 339 Utrecht 76,8% 19,8% 3,4% 100% Vianen 65,9% 28,0% 6,1% 100% 82 Zeist 67,9% 23,6% 8,5% 100% 237 Woerden 85,0% 9,6% 5,4% 100% 187 Regio Utrecht 72,7% 22,5% 4,8% 100% Bron: WoningNet 33

34 5 Werk en inkomen Beroepsbevolking De netto deelname van de U10-regio ligt vrij hoog op 70,7%. Dit betekent dat 70,7% van de inwoners van de U10-regio tussen de 15 en 64 jaar een betaalde baan heeft of betaald werk verricht. In Nederland ligt de netto deelname lager op 67,4%. Tabel 5.1: (Beroeps)bevolking en werkzame beroepsbevolking U10-regio t.o.v. Nederland N bevolking potentiële beroepsbevolking* beroepsbevolking % netto deelname werkzame beroepsbevolking De Bilt ,9% Bunnik ,3% Houten ,9% IJsselstein ,3% Nieuwegein ,3% Stichtse Vecht ,7% Utrecht ,7% Vianen ,1% Woerden ,4% Zeist ,8% U10-regio ,7% Provincie Utrecht ,9% Nederland ,4% Bron: CBS; ABF *gemiddelden 1 januari 2009 t/m 1 januari 2012 Algemene toelichting bij de tabel: De potentiële beroepsbevolking is de totale bevolking in de leeftijdscategorie jaar. De netto deelname drukt het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking uit. De beroepsbevolking is het aantal mensen dat werkt of wil werken (ten minste 12 uur per week). De werkzame beroepsbevolking is het aantal personen (15 tot 65 jaar) dat betaald werk heeft van twaalf uur of meer per week. 34

35 Werkloosheid De regio Utrecht-Midden (5,9% in 2012) heeft ten opzichte van de regio's Rijnmond (8,4%), Haaglanden (8,3%) en Zuidelijk Noord-Holland (6,5%) een lager aantal werklozen als aandeel van de beroepsbevolking. Het werkloosheidspercentage in de regio Utrecht-Midden nam van 2008 naar 2012 toe met 2,6%. De landelijke werkloosheid (6,4% in 2012) steeg ook met 2,6%, maar lag hoger dan de werkloosheid in Utrecht. In de regio Haaglanden nam de werkloosheid aanzienlijk sneller toe dan in de regio Utrecht-Midden: met 4,4% van 2008 naar Figuur 5.2 Werkloosheidspercentage RPA-regio 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Midden Zuidelijk Utrecht- Noord- Holland Haaglanden Rijnmond Nederland Bron: CBS *RPA staat voor Regionale Platforms Arbeidsmarkt (verdeeld over 34 gebieden in Nederland). Utrecht-Midden is de U10-regio plus Lopik, Montfoort, Utrechtse Heuvelrug en Wijk bij Duurstede 35

36 Uitkeringen en 3,5% van de beroepsbevolking in de U10-regio ontvangt een WW-uitkering. In de U10-regio is het aantal uitkeringen in de periode 2011 t/m 2013 gestegen met 33,6%. De gemeente Nieuwegein kent het hoogste aantal WW-uitkeringen als percentage van de beroepsbevolking, namelijk 4,1%. Tabel 5.3: WW-uitkeringen U10-regio WW 2013 als % beroepsbevolking De Bilt ,5% Bunnik ,0% Houten ,2% IJsselstein ,7% Nieuwegein ,1% Stichtse Vecht ,6% Utrecht ,5% Vianen ,3% Woerden ,3% Zeist ,6% U10-regio ,5% Bron: CBS 36

37 Inkomen De U10-regio heeft ten opzichte van Nederland veel hoge inkomens. In de regio heeft 25,1% van de huishoudens een hoog inkomen en 18% van de huishoudens een laag inkomen. De verschillen tussen gemeenten in hogere en lagere inkomens zijn aanzienlijk. Tabel 5.4: Verdeling huishoudens naar besteedbaar inkomen 2010* % lagere inkomens % midden inkomens % hogere inkomens totaal De Bilt 15,1% 54,1% 30,8% 100% Bunnik 10,3% 55,2% 34,5% 100% Houten 10,0% 53,9% 36,1% 100% IJsselstein 13,1% 59,2% 27,7% 100% Nieuwegein 15,8% 62,7% 21,5% 100% Stichtse Vecht 14,9% 56,1% 29,0% 100% Utrecht 22,0% 56,8% 21,2% 100% Vianen 14,8% 60,5% 24,7% 100% Woerden 13,9% 57,2% 28,9% 100% Zeist 18,8% 55,0% 26,2% 100% U10-regio 18,0% 56,9% 25,1% 100% provincie Utrecht 17,0% 57,4% 25,6% 100% Nederland 20,0% 60,0% 20,0% 100% Bron: CBS Regionaal Inkomensonderzoek (meest recente gegevens) * het gaat om particuliere huishoudens (d.w.z. exclusief studentenhuishoudens) met inkomen Algemene toelichting bij de tabel: Bij de percentages lagere, midden en hogere inkomens gaat het om cijfers ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De inkomensgrens voor lagere inkomens is die waar landelijk 20% van de inkomens onder ligt. Die voor hogere inkomens waar landelijk 20% van de inkomens boven ligt. Voor bijvoorbeeld De Bilt betekent 15% lagere inkomens dus naar verhouding minder lagere inkomens dan de landelijke 20%. 37

38 Figuur 5.5 Verdeling inkomens U10-regio, 2010 (in %) Bron: CBS RIO, bewerking Onderzoek Utrecht 38

39 6 Jeugd, gezondheid en welzijn Jeugd Er is een verschil tussen de U10-regio en Nederland wat betreft het aandeel studenten in het wetenschappelijk onderwijs; in de regio 24,2% en landelijk 11,4%. De oorzaak hiervan is de aanwezigheid van de Universiteit van Utrecht. Tabel 6.1: Studenten/leerlingen naar type onderwijs U10-regio t.o.v. Nederland 2010/2011 U10-regio % Nederland % voortgezet onderwijs ,2% ,2% middelbaar beroepsonderwijs ,9% ,8% hoger beroepsonderwijs ,8% ,6% wetenschappelijk onderwijs ,2% ,4% totaal % % Bron: CBS Van de kinderen tussen de 5 en 17 jaar oud verlaat 3,8% in de regio de school voortijdig. Het aandeel voortijdige schoolverlaters in de U10-regio varieert per gemeente, van 2,2% tot 4,7%. Figuur 6.2 Voortijdige schoolverlaters U10-regio, 2010 Bron: Kinderen in tel (voortijdige schoolverlaters als percentage van de bevolking tussen de 5 en 17 jaar oud) 39

40 Gezondheid en welzijn De levensverwachting vanaf de geboorte is in de U10-regio gemiddeld 81,4 jaar. De levensverwachting loopt per U10-gemeente uiteen, van 79,6 tot 83,9 jaar. Van de volwassenen in de U10-regio (19 t/m 64 jaar) ervaart gemiddeld 17% een matige tot slechte gezondheid. 83% van hen ervaart dus een goede gezondheid. Van de senioren (65+) ervaart gemiddeld 37% een matige tot slechte gezondheid. 63% van de senioren ervaart een goede of zeer goede gezondheid. Tabel 6.4: Levensverwachting (2008) en ervaren gezondheid (2012) levensverwachting matig tot slecht ervaren gezondheid volwassenen matig tot slecht ervaren gezondheid senioren De Bilt 81,5 18% 36% Bunnik 83,9 17% 34% Houten 82,4 16% 35% IJsselstein 81,3 17% 36% Nieuwegein 81,7 21% 36% Stichtse Vecht - 17% 33% Utrecht 79,6 16% 43% Vianen 82,0 18% 38% Woerden 80,3 16% 34% Zeist 79,7 18% 40% U10-regio 81,4 17% 37% Bron: GGD Midden Nederland; GG&GD Utrecht 40

41 De sociale samenhang beschrijft de leefbaarheid in de gemeente. De waarde 0 is het landelijk gemiddelde. De gemiddelde sociale samenhang in de U10 is +1,1, een licht positieve waarde. Figuur 6.5 Sociale samenhang U10-regio, 2010 Bron: Leefbaarometer * de score kan een waarde tussen -50 (een grote negatieve afwijking) en +50 (een grote positieve afwijking) aannemen. 41

42 Bijlagen Bevolkingsstand U10-regio De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Nieuwegein Stichtse Vecht Utrecht Vianen Woerden Zeist U10-regio Provincie Utrecht Nederland Bron: CBS/GBA Bevolkingsstand U10-regio (in %) De Bilt 6,8% 6,4% 5,9% 5,5% 5,0% Bunnik 2,2% 2,1% 2,0% 2,2% 2,0% Houten 5,3% 6,6% 6,8% 6,8% 6,3% IJsselstein 4,6% 5,1% 4,8% 4,5% 4,1% Nieuwegein 10,1% 9,3% 8,5% 8,3% 9,4% Stichtse Vecht 10,1% 9,5% 8,9% 8,4% 7,9% Utrecht 40,7% 41,6% 44,9% 45,7% 47,5% Vianen 3,1% 3,0% 2,7% 2,8% 2,6% Woerden 7,4% 7,3% 7,0% 7,0% 6,4% Zeist 9,6% 9,1% 8,6% 8,7% 8,7% U10-regio 100% 100% 100% 100% 100% Bron: CBS/GBA 42

43 Leeftijdsopbouw U10-regio t.o.v. Nederland leeftijden U10-regio totaal Nederland totaal Bron: CBS; Primosprognose Leeftijdsopbouw U10-regio t.o.v. Nederland (in %) leeftijden U10-regio ,0% 18,2% 18,0% 17,3% 17,0% ,2% 21,2% 21,2% 21,9% 21,1% ,1% 24,8% 22,1% 19,9% 20,3% ,5% 23,7% 25,0% 25,2% 22,9% ,2% 12,1% 13,6% 15,7% 18,7% totaal 100% 100% 100% 100% 100% Nederland ,6% 18,5% 17,2% 16,0% 16,0% ,3% 18,0% 18,3% 18,5% 17,3% ,2% 23,4% 19,7% 17,9% 18,5% ,3% 26,1% 28,0% 27,8% 24,4% ,6% 14,0% 16,8% 19,8% 23,8% totaal 100% 100% 100% 100% 100% Bron: CBS; Primosprognose 43

44 Stand en prognose leeftijdsopbouw bevolking 2013 prognose 2020 prognose 2030 bevolking <15 jaar De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Stichtse Vecht Nieuwegein Utrecht Vianen Woerden Zeist U10-regio bevolking jaar De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Stichtse Vecht Nieuwegein Utrecht Vianen Woerden Zeist U10-regio bevolking jaar De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Stichtse Vecht Nieuwegein Utrecht Vianen Woerden Zeist U10-regio bevolking 65+ De Bilt Bunnik Houten IJsselstein Stichtse Vecht Nieuwegein Utrecht Vianen Woerden Zeist U10-regio Bron: CBS; Primosprognose