Wat zit er in ons eten?

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Agnes van Dijk 28 September 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Inleiding Opbouw van deze les Eindproduct Brainstormen Hoe maak ik een mindmap Maak je eigen mindmap Verzamel informatie over E-nummers Wat zijn E-nummers Producten die E-nummers bevatten Relatie tussen E-nummers en onze gezondheid Opdrachtje Extra informatie Test je kennis. Bronnen Docentenpagina Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Inleiding Er is ooit een tijd geweest dat de groenten vers uit eigen tuin kwamen, de jam altijd eigengemaakt was en het vlees van de dichtsbijzijnde boerderij kwam. Moeders begonnen in de middag al te koken en snoep en chocola waren een hele grote uitzondering. Tussendoor werd er alleen water en thee gedronken. Nu komt eigenlijk bijna alles wat wij eten uit een pakje (denk aan de jus over de aardappelen, de saus over de bloemkool en de boter op je brood) en drinken we over het algemeen de hele dag door frisdrank. Wat krijgen we nu eigenlijk allemaal binnen? Je kijkt achter op een pakje en ziet staan: E621, E951, E Wat is dit? Kan je dat eten? Waar groeit dat? Is het wel goed voor ons? Waarom zit het erin? Deze wiki gaat over deze zogenaamde E-nummers. Jullie gaan onderzoeken wat ze doen, waarom ze erin zitten en of het wel goed is voor onze gezondheid. We willen hiermee bereiken dat jullie je bewust worden van wat je eet en drinkt zodat je ook in een gezonde schoolkantine de beste keuzes kunt maken. Veel succes! Pagina 2

4 Opbouw van deze les Tijdens deze les ga je leren wat E nummers zijn en waarom ze aan ons eten worden toegevoegd. Wat hebben ze voor functie en zijn ze wel gezond? Je gaat dit leren door te beginnen met brainstormen, informatie te lezen en op te zoeken en ga je thuis op zoek in je eigen koelkast en maak je een paar opdrachten. Als laatste sluiten we af met een toets om te kijken wat je er nog van weet. Eindproduct Na het maken van deze wiki heb je een aantal opdrachten gemaakt. Deze willen wij graag beoordelen. Je maakt dus een eindverslag en hierin verwerk je het volgende: 1. Een uitgeprinte mindmap 2. De koelkast opdracht 3. En uiteindelijk de gemaakte toets (klik na de toets op afdrukken) Pagina 3

5 Brainstormen Hoe maak ik een mindmap Om iets over een onderwerp te weten te komen ga je eerst kijken wat je er al van weet, je gaat dus brainstormen. Dit kan je doen met behulp van een mindmap. Je gaat zelf een mindmap maken over wat je weet over gezonde voeding, e-nummers, zoetstoffen, lightproducten en ga zo maar door. In dit hoofdstuk kan je eerst een filmpje bekijken over hoe je nou precies een mindmap maakt. Klik op de afbeelding hieronder om het filmpje te bekijken. kn.nu/ww.cf85d2b (youtu.be) Maak je eigen mindmap En nu zelf aan de slag! Door op de link hieronder te klikken kun je digitaal een eigen mindmap maken. Veel plezier en vergeet niet: bij een mindmap zijn alle antwoorden goed! Brainstorm kn.nu/ww.cac1711 (bubbl.us) Pagina 4

6 Verzamel informatie over E-nummers Wat zijn E-nummers E-nummers noemen we ook wel additieven. Een additief is een stof die aan een product wordt toegevoegd, met of zonder voedingswaarde. Dit kan verschillende redenen hebben. Je moet weten dat de E die voor de cijfers van een additief staat, niets te maken heeft met vitamine E, maar staat voor Europa. Je hebt verschillende categoriën van additieven. Zo hebben bijvoorbeeld de kleurstoffen het doel om het voedingsmiddel aantrekkelijker te maken. En conserveermiddelen zijn hulpstoffen die de houdbaarheid van producten verlengen. Zo wordt er aan light producten zoetstoffen toegevoegd, dit valt ook onder additief. Additieven worden bewust aan een voedingsmiddel toegevoegd met vaak een technische reden. Het is verplicht te vermelden welke stoffen aan een voedingsmiddel zijn toegevoegd, zeker voor mensen met een allergie. Als vitamines, mineralen of echte voedingsstoffen aan producten worden toegevoegd spreek je niet van additieven. Producten die E-nummers bevatten Ga op zoek naar producten in je eigen koelkast en zoek uit welke additieven hier aan toe zijn gevoegd. Zoek uit waarom deze hierin zijn verwerkt en wat ze doen en waar ze vandaan komen. Voeg hier ook foto's bij van de gekozen producten. Pagina 5

7 Relatie tussen E-nummers en onze gezondheid Hieronder lees je een aantal voorbeelden van E-nummers in relatie met onze gezondheid: E 951 aspartaam Pagina 6

8 Valt onder de categorie kunstmatige zoetstoffen. Aspartaam is veel zoeter dan suiker en bevat weinig calorieën. Het zit vooral in producten zonder toegevoegde suikers zoals light frisdrank, zoetjes en suikervrij snoep. Het is een E-nummer dus een goedgekeurd additief en daardoor kun je stellen dat het veiig is. Toch zijn er veel gevallen bekend van klachten door aspartaam. Het is dan ook één van de meest onderzochte zoetstoffen ter wereld. E 120 cochenille Valt onder de categorie kleurstoffen. Het is een rode kleurstof afkomstig van de schildjes van cochenille schildluizen. Ook binnen de categorie kleurstoffen is veel onderzoek gedaan naar de mogelijke bijwerkingen. Over kleurstoffen in het algemeen wordt vooral gezegd dat ze een risico vormen voor kinderen. Zo zouden ze bijdragen aan gedragsproblemen bij kinderen. In slechts enkele gevallen zou er bij sommige kinderen hyperactiviteit opgemerkt zijn. Bij deze kinderen zou het ook te maken hebben met een allergie. E 621 natriumglutamaat valt onder de categorie smaakversterkers. Ze versterken de smaak in veel producten, waardoor veel minder zout nodig is. Van natriumglutamaat wordt gezegd dat je last kunt krijgen van migraine, hartkloppingen, hoge bloeddruk, eczeem, buikpijn, slapeloosheid, hyperactiviteit en opgezwollen ledematen en lippen. Daarnaast zou het neurotoxisch zijn. Dat houdt in dat het giftig is voor het zenuwstelsel en dus schadelijk is voor de hersenen. Ook persoonlijkheidsveranderingen, woedeaanvallen, schizofrenie, apathie en gedragsstoornissen worden in verband gebracht met natriumglutamaat. Het is ook een kankerverwekkende stof en wordt samen met E951 (aspartaam) gezien als de meest gevaarlijke E- nummers. Wetenschappelijk bewijs is voor al deze schadelijke effecten niet gevonden. Zie voor aanvullende informatie en eventuele websites het kopje: extra informatie Opdrachtje Domino Over de lesstof "E-nummers gaan wij een spel maken, namelijk domino. Dit doen wij in tweetallen. Hoe gaan we te werk? Het spel domino gaan wij digitaal maken en vervolgens uitprinten. Maken van domino: Door op onderstaande link te drukken krijg je een domino opzet die je kunt gebruiken om het spel te maken. Op het eerste kaartje staat links het woord 'start'. In het rechtervakje wordt een vraag gezet die je uit de lesstof haalt. Je mag hiervoor alle informatie gebruiken die je tot nu hebt geleerd. Op een volgend kaartje staat links het antwoord en rechts een nieuwe vraag. Zo wordt de inhoud van de les verwerkt. Je bedenkt in totaal 11 vragen. Spelen van domino: Je begint met het kaartje start. Je gaat op zoek naar het kaartje waar het juiste antwoord op te vinden is. Op dit kaartje staat weer een nieuwe opgave. Dit gaat door tot je bij het laatste kaartje bent aangekomen. Hierop staat het woord "einde". Als het goed is, heb je nu alle kaartjes gebruikt. Als een rij niet uitkomt, weet je dat er een fout is gemaakt. Je kunt het werk zelf corrigeren. Pagina 7

9 Succes en veel plezier! Pagina 8

10 Extra informatie Uitgebreid filmpje over e-nummers kn.nu/ww.c62b92a (youtu.be) Producten met en zonder e-nummers kn.nu/ww.f98abd9 (consumentenbond.nl) Voedingscentrum kn.nu/ww.ab6e03e (voedingscentrum.nl) Lijst van schadelijke e-nummers kn.nu/ww.eb8471b (ahealthylife.nl) Pagina 9

11 Test je kennis. Maak je keuze! kn.nu/znv42 Wij willen graag weten wat je van deze les hebt opgestoken. Dit gaan wij doen middels een kleine toets.hier volgen 10 vragen. Probeer deze zo goed mogelijk te beantwoorden. Aan het einde van de toets kan je de antwoorden bekijken. Waar staat de E van E-nummer voor? Welk e-nummer zit er in een peer? Wat is het meest onderzochte additief? a. Glutamaat b. Stikstof c. Aspertaam Zitten er in biologische producten ook E-nummers? Vul de woorden in. In cola light zit veel in plaats van. Pagina 10

12 Zijn alle E-nummers slecht voor ons? Waar staat E 102 voor en wat is een veelvoorkomende klacht bij teveel inname? a. Tartrazine, hyperactiviteit. b. Canthaxanthine, leververgifitiging. Vul de ontbrekende woorden in. E-nummers zijn onder te verdelen in verschillende groepen,zoals de, om de aantrekkelijkheid van het product te vergroten en de om het product langer houdbaar te maken. Waarvoor worden antioxidanten aan een product toegevoegd? a. Om suiker te vervangen b. Ter voorkoming van verkleuring en uitdroging Wat heeft E 621 voor functie? a. de smaak te versterken b. het product aantrekkelijker te maken Pagina 11

13 Bronnen Hartman, E. (2013). Mens & voeding. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff Corinne Gouget, W.J.(n.d.). WAT ZIT ER IN UW ETEN? Bouillon Culinaire journalistieke produkties. Pagina 12

14 Docentenpagina Deze wiki is bedoeld als informatief maar ook een groot deel zelfstudie. We besteden er in principe twee lesuren aan. Hierin kunnen de leerlingen de wiki ontdekken en aan de slag met de mindmap en de domino opdracht. De overige opdrachten is bedoeld als thuisstudie en kunnen ze dan ook individueel maken. Doelgroep: leerlingen tussen 12 en 18 jaar (adolecenten) Doel: leerling maakt kennis met de betekenis en functie van de door europa goedgekeurde additieven leerling werkt samen met iemand van de klas leerling zoekt zelf dingen op en maakt het bruikbaar leerling zelf na laten denken over voedingspatroon gezond /ongezond Pagina 13

15 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Agnes van Dijk Laatst gewijzigd 28 September 2015 om 15:54 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Trefwoorden additief, e-nummer, gezondheid, kleurstoffen Bronnen Bron Brainstorm Uitgebreid filmpje over e-nummers Producten met en zonder e-nummers Voedingscentrum Lijst van schadelijke e-nummers Type Link Link Link Link Link Link Pagina 14