...fitter door de nacht

Transcriptie

1 ...fitter door de nacht Resultaten 349 keer ingevuld in 3 weken tijd 72% voelt zich constant of wisselend niet fit 97% denkt dat er mogelijkheden zijn om s nachts fitter te zijn 58% wil naar buiten tijdens de nachtdienst 88% wil dat NU 91 helpt om mogelijkheden te verwezenlijken Enquête nachtdienst Resultaten en aanbevelingen werkt voor de zorg

2 De enquête In maart 2011 heeft NU 91 drie weken een enquête met allerlei vragen over het werken in de nachtdienst op haar website geplaatst. De enquête kon zowel door leden als niet-leden ingevuld worden. Het doel was om inzicht te krijgen in de manier waarop verpleegkundigen en verzorgenden met de nachtdiensten omgaan, wat hen belemmert en wat hen stimuleert om zich fitter te voelen. De uitkomsten De 349 ingevulde enquêtes hebben een paar heldere inzichten opgeleverd over hoe verpleegkundigen en verzorgenden de nachtdienst ervaren. Ook leverden de antwoorden ideeën op voor zowel de zorgorganisatie als de individuele verpleegkundige en verzorgende om fitter de nachtdienst door te kunnen komen. Een constant gevoel hebben van niet-fit-zijn 72% voelt zich constant of wisselend niet fit wanneer men in de nachtdienst zit. Ruim een derde deel van de respondenten (36%) zegt zelfs dat nachtdienst een aanslag op de gezondheid betekent ; Je voelt je geradbraakt en misselijk. Instellingsregels houden het fit de nacht doorkomen tegen Verpleegkundigen en verzorgenden lopen tegen een aantal knelpunten aan om fit de nacht door te komen. Iets meer dan de helft van de respondenten (56%) geeft aan dat met name regels van de organisatie hen belemmeren om zich tijdens de nacht fit te voelen. Daarnaast geeft 1 op de 10 respondenten aan dat ze geen puf hebben tijdens de nacht en dat het totale gebrek aan energie hen in de weg zit. Top 6 van belemmeringen (wegens instellingsregels): niet naar buiten kunnen geen echte pauze hebben geen power nap kunnen doen alleen nachtdienst draaien te weinig licht geen verse maaltijd NU 2

3 Fitter door de nacht Bijna alle respondenten (97%) hebben aangegeven dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om fitter de nacht door te komen. Slechts 3% geeft aan dat niets zal helpen. De meest genoemde suggesties zijn: even naar buiten gaan (58%) praten met collega s (48 %) het druk hebben (42%) een verse maaltijd (36%) een power nap (36%) even computeren, chatten, gamen (24%) extra klusjes doen (23%) relaxen in een luie stoel (18%) Wii sport (12%) goede verlichting (12%) massage (9%) Fitter door de dag De meerderheid (60%) van de respondenten geeft aan dat er overdag hen niets in de weg staat om zich fitter te kunnen voelen of goed te slapen. Daartegenover staat dat 40% aangeeft dat er overdag wél belemmeringen zijn om zich na het slapen overdag fit te voelen. Eén op de vijf respondenten (22%) geeft aan dat de eigen futloosheid oorzaak is en hen belemmert om zich fit te voelen na het slapen. Er staat hen niets anders in de weg dan hun eigen gebrek aan energie. 19% heeft hinder van geluid, gezin en omgeving, waardoor men minder fit opstaat en te weinig slaapt. De meest genoemde suggesties zijn: naar buiten gaan (55%) de dag voor de nachtdienst slapen (52%) zoveel mogelijk dezelfde slaaptijden aanhouden (35%) rekening houden met wat ik eet (30%) alleen een lichte maaltijd gebruiken (27%) niet zelf hoeven koken (25%) NU 91 zorg dat de mogelijkheden er komen! Bijna alle respondenten (88%) willen graag dat NU 91 gaat zorgen voor mogelijkheden om fitter de nacht door te komen. NU 3

4 Feiten uit literatuur, ervaring en wetenschap Het werken in nachtdiensten geeft een verstoring van het bioritme. Negatieve effecten kunnen beperkt worden door het voorwaarts roosteren en slechts een korte periode van nachtdiensten inplannen. Twee nachten zou het beste zijn om het bioritme niet zodanig te verstoren dat de hersteltijd te lang duurt en het brakke gevoel optreedt. Daarnaast komt uit vele onderzoeken (FNV bondgenoten, TNO, Amerikaans onderzoek, en ervaringen naar voren dat er kleine dingen zijn die kunnen bijdragen aan het fitter voelen tijden het werken in de nacht. Kleine dingen die kunnen bijdragen aan fitheid in de nacht 1. Licht op het niveau van daglicht biedt uitkomst om het slaapgevoel tegen te gaan, want het remt het slaaphormoon melatonine. Er wordt geadviseerd het lichtniveau van de lampen in de ruimte waar je in de nacht zit op 2500 lux te houden. Ook een lichttherapielamp waar in de nacht kort gebruik van gemaakt kan worden, houdt het energieniveau op peil. 2. Op weg naar huis kun je beter een donkere zonnebril of een zonnebril met roze glazen opzetten om zo de lichttoevoer te beperken. Je lichaam maakt zich op die manier alvast klaar voor zijn eigen nacht. Dit uiteraard alleen als je met daglicht naar huis gaat. Een donkere slaapkamer en een vast slaapritme maken dat je sneller inslaapt. 3. Bewezen is dat koolhydraatrijke voeding vanaf ongeveer de tweede helft van de nachtdienst energie geeft. 4. Bioritmen verschillen per persoon en hiermee ook de behoefte aan activiteiten of rustperiode tussendoor. Uit het onderzoek van NU 91 blijkt dat 58% van de respondenten de behoefte heeft om tijdens de nachtdienst even naar buiten te kunnen. Maar ook de mogelijkheid om even een power nap te doen of juist iets actiefs te doen, wordt als mogelijkheid genoemd om fitter de nacht door te komen. Een echte pauze stelt de individuele verpleegkundige of verzorgende in de nachtdienst in de gelegenheid naar eigen behoefte een activiteit te ondernemen om fitter de nacht door te komen. NU 4

5 De aanbevelingen Aanbevelingen voor zorgorganisaties Legaliseer tijdens de nacht een rust-/herstelmoment voor de verpleegkundige/verzorgende om naar eigen behoefte een activiteit in te vullen Beleid en activiteiten zijn nodig om medewerkers beter en langer in staat te stellen nachtdiensten te draaien. Een efficiënt herstel en hogere alertheid dragen bij aan de kwaliteit en veiligheid van werken. Verpleegkundigen en verzorgenden vinden over het algemeen dat het not done is om naar eigen behoefte een herstelmoment te nemen tijdens de nachtdienst. Een power nap in een relaxstoel of even naar buiten gaan, kan vaak niet of wil men niet omdat men zich verantwoordelijk voelt tegenover de patiënten en collega s of omdat men alleen in de nachtdienst staat. Het feit dat het nemen van een eigen herstelmoment gelegaliseerd is, kan er voor zorgen dat verpleegkundigen en verzorgenden dit herstelmoment ook gaan nemen. Onderzoek de mogelijkheid om de medewerker in de nachtdienst naar buiten te laten gaan Het niet naar buiten kunnen en geen frisse lucht krijgen, bleek de grootste belemmering om zich fit te kunnen voelen. Overleg met de medewerkers of er misschien toch oplossingen zijn om dit op te lossen. Maak heldere afspraken met betrekking tot het nemen van een power nap of ander herstelmoment Een power nap kan niet verplicht worden gesteld, maar er kan wel ruimte en materiaal geboden worden om te herstellen en zelf hierin de juiste balans te vinden. Zorg voor een verse koolhydraatrijke maaltijd tussen 3.00 uur en 5.00 uur Onderzoek geeft aan dat koolhydraatrijke voeding vanaf ongeveer de tweede helft van de nachtdienst energie geeft. Te denken valt aan een verse (magnetron) maaltijd of een rijkelijk gevuld broodje. Ook verse salade en fruit wordt aangeraden. Koolhydraatrijke voeding is onder andere: bruin brood, aardappelen, pasta, rijst en fruit. Zorg voor voldoende licht Bewezen is dat het lichtniveau in de werkruimte goed hoog gehouden moet worden (2500 lux is het beste). De verlichtingssterkte blijkt een direct effect te hebben op de alertheid en kan dus (bij relatieve onderbelichting) medebepalend zijn voor de kans op het maken van fouten. Een lichtlamp geeft direct energie. Gekeken kan worden of de ruimte waar de verpleegkundige of verzorgende s nachts zit zodanig afgeschermd kan worden dat er voldoende lichtgebruik mogelijk is. Geef gerichte voorlichting aan de hand van literatuur en onderzoek wat op het gebied van verstoring van bioritme voorhanden is Om medewerkers de gelegenheid te geven om te ontdekken hoe zij zelf hun eigen behoefte aan herstelmomenten kunnen ontdekken, is voorlichting nodig. NU 5

6 Aanbevelingen voor medewerkers Voeding Wat je het beste kan eten tijdens de nachtdienst Eiwitrijke voeding op het moment dat je net wakker bent of met de avondmaaltijd (eieren, vis, vlees, peulvruchten, noten en zaden, yoghurt en vetarm) helpt om wakker te worden en te blijven. Koolhydraatrijke voeding vanaf ongeveer de tweede helft van je nachtdienst (bruin brood, aardappelen, pasta, rijst en fruit) geven energie. Beperk het gebruik van koffie, thee, cola en chocola in het tweede deel van je nachtdienst. Lichte maaltijd na de nachtdienst met melkproducten gebruiken, de tryptofaan in de melkproducten werken slaap bevorderend. Water, vruchtensappen en karnemelk zijn goede dorstlessers gedurende de hele nacht. Wat je beter niet kan eten tijdens de nachtdienst Suikerrijk eten Dit maakt je in eerste instantie alert maar later als je glucosespiegel daalt, wordt je slaperig of traag. Sterk gekruid eten Zoals bijvoorbeeld een broodje shoarma, dit kan je maag irriteren. Niet te veel te snacken Snacks maken dat je glucosespiegel snel stijgt en daarna weer snel daalt, waardoor je weer duf wordt en het risico loopt om weer meer te gaan snacken. Licht Het lichtniveau in je werkruimte goed hoog houden (2500 lux is het beste). Een lichttherapielamp verhoogt het energieniveau, want het remt het slaaphormoon melatonine. De verlichtingssterkte van het moment blijkt een direct effect te hebben op de alertheid en kan dus (bij relatieve onderbelichting) medebepalend zijn voor de kans op het maken van fouten. Een zonnebril met roze of donkere glazen na de nachtdienst als je met daglicht naar huis gaat, voorkomt het brakke gevoel (bevordert melatonineproductie). Je lichaam maakt zich op die manier alvast klaar voor zijn eigen nacht. Een donkere slaapkamer en een vast slaapritme maken dat je sneller inslaapt. Door zo je melatoninespiegel op een natuurlijke manier te beïnvloeden, raakt je lichaam minder ontregeld. Na een aantal nachtdiensten switch je zo weer makkelijker terug naar normale slaapritme. Slaapmiddelen zijn geen verstandige optie. Hoe houd je je energie op peil Een korte power nap in de nacht. Maximaal 3 nachtdiensten achter elkaar, beter is 2 nachtdiensten. Bepaal voor jezelf wat je eigen behoefte is om in de nacht fit te blijven en ga dit ook doen. NU 6

7 Doorbreek het taboe dat het niet anders kan Overleg met medecollega s in de nachtdienst over het nemen van een echte rustpauze (15 minuten is al goed), waarin je kan doen wat jou het meeste energie geeft. Schakel NU 91 in om fitter door de nacht bij je werkgever onder de aandacht te brengen met behulp van het Nightfever Event. Open in je instelling de discussie om tijdens de nacht een rust-/herstelmoment te kunnen nemen en naar eigen behoefte te kunnen invullen. Wat doet NU 91 NU 91 organiseert op verzoek van de instelling een Nightfever Event om vitaler door de nacht te komen onder de aandacht te brengen Nightfever is een event van 1,5 uur dat van ongeveer een half uur voor de nachtdienst begint tot een half uur na einde van de avonddienst in elke zorgorganisatie uitgevoerd kan worden. De zorgorganisatie kan het event bijvoorbeeld als kick-off van een project gebruiken om het vitaler de nacht door onder de aandacht te brengen bij de werknemers. Medewerkers van NU 91 geven een feestje waar voorlichting gegeven wordt over de mogelijkheden om het energielevel in de nacht op peil te houden. Er is voorlichtingsmateriaal aanwezig zoals lichttherapielampen, aromatherapiegeuren, zonnebrillen met roze glazen, recepten, oordopjes en oogmaskers. Uiteraard ontbreken er geen hapjes en alcoholvrije drankjes op dit feestje. De zorgorganisatie kan naar eigen inzicht het Nightfever Event uitbreiden. NU 91 ontwikkelt een voorlichtingspakket over werken in de nacht Voor zowel het management als voor verpleegkundigen/verzorgenden wordt een voorlichtingspakket ontwikkeld. Dit pakket inspireert om het werken in de nacht in de zorgorganisatie onder de aandacht te brengen. NU 91 geeft informatie via Op de website van NU 91 staan de resultaten van de enquête, aanbevelingen en inspiratie voor medewerkers die nachtdiensten draaien en voor het management die fitter door de nacht onder de aandacht willen brengen. Interesse in een Nightfever Event of een voorlichtingspakket? Kijk op of neem contact op met Anja Cremers of a.cremers@nu91.nl. NU 7

8 Deze brochure is mede mogelijk gemaakt door Stichting Sonnaville. Bernadottelaan 11 Postbus 6001 Tel GA Utrecht 3503 PA Utrecht Fax werkt voor de zorg