PROJECTPLAN BETER BELEVEN EN BENUTTEN VAN HET OERLANDSCHAP HOLTINGERVELD

Transcriptie

1 PROJECTPLAN BETER BELEVEN EN BENUTTEN VAN HET OERLANDSCHAP HOLTINGERVELD November

2 Beter beleven en benutten van het Oerlandschap Holtingerveld 1. HUIDIGE SITUATIE Het Holtingerveld - Oerlandschap gekneed door IJs en Oorlog - vormt samen met de Nationale Parken Dwingelderveld en Drents-Friese Wold het regionale landschap Drents-Friese Grensstreek. Het hectare grote Natura 2000-gebied is een van de meest gevarieerde en contrastrijke natuurgebieden van Drenthe. Dat is te danken aan de bijzondere ontstaansgeschiedenis, waar ijstijden en Tweede Wereldoorlog een belangrijk aandeel in hebben gehad. Archeologische monumenten, de bijzondere natuur en de fascinerende geschiedenis trekken jaarlijks een paar honderdduizend bezoekers. In 2013 is de Toegangspoort Oerlandschap Holtingerveld geopend langs de provinciale weg tussen Havelte en Wapserveen. Deze door ontworpen BügelHajema entree omvat een ruime parkeervoorziening, een evenemententerrein en diverse wandelpaden. De overlast van parkerende auto s is hiermee verminderd. Voor mindervalide bezoekers is op korte afstand van de hunebedden nog wel een kleinschalige parkeervoorziening behouden gebleven. Vanuit de Toegangspoort wordt een breed uitwaaierend netwerk van wandel- en fietspaden ontsloten, evenals de toegang tot het Vlinderparadijs Papiliorama en de in 2013 geopende schaapskooi van de Holtinger schaapskudde en de natuurspeelplaats. 2. RECREATIEVE EN ECONOMISCHE VERSTERKING Provincie Drenthe, gemeente Westerveld en Staatsbosbeheer hebben de gezamenlijke ambitie om de aantrekkelijkheid van de Toegangspoort Oerlandschap Holtingerveld en de beleefbaarheid van het natuurgebied verder te vergroten. Via een aanbestedingsprocedure zijn diverse partijen uitgenodigd hun visie op recreatieve en economische versterking te presenteren. De projectpartners willen op korte termijn starten met de realisatie van een aantal door winnaar JDvDarchitecten in Nieuwegein bedachte voorstellen. Daarin is voorzien in bezoekersinformatie en horeca, belevingsroutes, sterkere profilering van bijzondere plekken en uitbreiding van bij de omgeving passende bedrijvigheid. 2

3 3. DE PROJECTEN Informatie- en horecapaviljoen JDvDarchitecten heeft een informatiepaviljoen met horeca- en sanitairfunctie ontworpen. Het gebouw krijgt glazen wanden en is gedeeltelijk open. Doordat het paviljoen is gesitueerd tegen de stuwwal, komt het gedeeltelijk verzonken in het landschap te liggen. Het wandelpad loopt er dwars doorheen. Het paviljoen zal worden geëxploiteerd door Stichting Toeristische Promotie Westerveld. Het horecagedeelte wordt uitgebaat door de familie Faken van het nabij gelegen theehuis t Hunebed. IVN draagt zorgt voor invulling van de informatieve functie. De wettelijk vereiste onderzoeken op het gebied van flora en fauna, archeologie en waterhuishouding zijn inmiddels afgerond en de gemeenteraad van Westerveld heeft een verklaring van geen bedenkingen afgegeven. Artist impression Familiepad Het Familiepad verbindt de Toegangspoort en het paviljoen met de hunebedden. De route moet nog worden bepaald; bescherming van kwetsbare flora en fauna is daarbij leidend. De doorsteek wordt uitgewerkt als zwevend vlonderpad waarvan de profielen per draagpunt worden gefundeerd in een minimale betonnen sokkel. Het pad kan worden uitgevoerd in beton, verduurzaamd hout of houtcompositiet. Het verharde pad is toegankelijk voor mindervalide bezoekers en kinderwagens. Dankzij het geringe hoogteverschil ten opzichte van de ondergrond worden (boom)wortels gevrijwaard van schade. Voorbeelden van zwevende paden 3

4 Belevingspad Het Belevingspad maakt het Verhaal van het Oerlandschap gekneed door IJs en Oorlog zichtbaar en hoorbaar. De route zal langs acht à tien bijzondere plekken voeren, zoals de hangars, start- en landingsbaan, bomkraters, grafheuvels en hunebedden en voornamelijk gebruik maken van de bestaande hunebedroute. In opdracht van de provincie Drenthe heeft Bureau Science en Ontwerp in Groningen een concept en een projectplan voor een app bedacht. Door deze app op de smartphone of ipad te downloaden heeft de bezoeker op elk van de bijzondere plekken toegang tot geluidsfragmenten (gesproken tekst, muziek of geluidseffecten), foto s, illustraties, filmpjes en/of geschreven tekst. Om de verbeelding en het inlevingsvermogen maximaal te prikkelen, zijn de mens en de menselijke maat als kader genomen. Het kan bijvoorbeeld gaan over de boer wiens land in beslag werd genomen ten behoeve van militair gebruik in de Tweede Wereldoorlog. De verhalen worden eveneens opgenomen in de app AnnoDrenthe. Historische luchtfoto bomkraters Natuurontwikkeling in en rond bomkrater Vergroting van herkenbaarheid van start- en landingsbaan In de Tweede Wereldoorlog is op het Holtingerveld een start- en landingsbaan aangelegd. Na de oorlog is hier, mede dankzij de verschillende steen- en grondsoorten die bij de aanleg waren gebruikt, een bijzonder stukje natuur ontstaan. In de afgelopen decennia raakte de strook echter zodanig begroeid met struiken en bomen, dat veel plantensoorten verdwenen. Begin 2014 heeft beheerder Natuurmonumenten het open karakter hersteld. In drie opeenvolgende jaren is een groot aantal bomen verwijderd, waarbij karakteristieke bomen in overleg met omwonenden zijn gespaard. Zeldzame planten en dieren hebben nu weer ruimte om te gedijen. De start- en landingsbaan is onderdeel van het hierboven beschreven belevingspad. Ter verdere versterking van de lineaire beleving en om ervoor te zorgen dat bezoekers zich nog beter kunnen voorstellen dat hier ooit vliegtuigen landden en vertrokken, worden twee ingrepen voorgesteld: Creëren van een open zicht vanaf de parkeerplaats bij de Toegangspoort. Op een aantal plaatsen bestrating met waaltjes, conform de situatie in de Tweede Wereldoorlog. In het verlengde hiervan kan ook het voetpad naar de aangrenzende woonwijk in Havelte van waaltjes worden voorzien. Ruimte voor nieuwe bedrijven Gemeente Westerveld heeft in het bestemmingsplan Holtingerveld (2010) rekening gehouden met meer bedrijvigheid. Op het terrein van de Toegangspoort is nog een aantal bouwopties beschikbaar van in totaal m². De gemeente staat open voor ondernemers die hier een bedrijf willen starten dat past bij de omgeving, d.w.z. passend bij het natuurgebied, de gevestigde bedrijven/organisaties, het bestemmingsplan en 4

5 (potentiële) bezoekers. Te denken valt bijvoorbeeld aan fietsenverhuur, outdoor-artikelen, streekproducten of souvenirs. De projectpartners hebben de hoop en verwachting dat van de realisatie van het informatiepaviljoen, als aanvulling op bestaande publieksvoorzieningen, een aanzuigende werking op ondernemers uitgaat. Schaapskooi Evenementen en festivals In het bestemmingsplan Holtingerveld (2010) van de gemeente Westerveld is bij de Toegangspoort een perceel aangewezen dat is bestemd voor recreatie c.q. dagrecreatie en dat is aangeduid als evenemententerrein. In het bestemmingsplan is vastgelegd dat er maximaal 10 x per jaar een evenement mag plaatsvinden, met een gezamenlijke duur van maximaal 20 dagen. Aan evenementen zijn normen verbonden, onder andere ten aanzien van het geluidsniveau. De projectpartners willen hierover in gesprek met recreatieondernemers en partijen op het gebied van locatietheater, muziek, dans en beeldende kunst. Herziening bestemmingsplan De afgelopen jaren werd een aantal bepalingen in het huidige bestemmingsplan met name bij het organiseren van evenementen als te beperkend ervaren, als niet passend bij de gezamenlijke ambities om juist ook reuring op de Toegangspoort te organiseren. Momenteel wordt daarom de herziening van het bestemmingsplan voorbereid. Hierin wordt ook het informatiecentrum meegenomen. Het aantal vierkante meters voor nieuwe bedrijvigheid blijft ongewijzigd. Bevrijdingsdag, georganiseerd door Recreatie Ondernemers Actief aan het Holtingerveld (ROAAH) 4. BELEIDSKADER Dit projectplan Beter beleven en benutten van het Oerlandschap Holtingerveld sluit aan op provinciaal beleid voor natuur, vrijetijdseconomie en cultuur. 5

6 Integraal Plan Havelte-Oost, 2008 Het Integraal Plan Havelte-Oost is een integrale visie met daarin keuzes en maatregelen die recht doen aan Natura 2000-doelen en andere waarden en belangen op het gebied van natuur, landschap, archeologie, cultuurhistorie, recreatie en militair gebruik. Deze visie is tot stand gekomen op basis een intensief proces met belanghebbenden en omwonenden. Het plan omvat onder andere maatregelen gericht op ontwikkelingsmogelijkheden en gebruik. De inrichting van de Toegangspoort is een van de resultaten in dat kader. Het Integraal Plan vormt een belangrijk onderdeel van het Beheerplan Natura 2000 (zie hieronder). Natuurvisie 2040 Gastvrij Natuur Vertrekpunt van de Natuurvisie is dat de provincie kansen wil benutten voor versterking en uitbreiding van mogelijkheden om van de Drentse natuur te genieten. Gestreefd wordt naar sterke synergie tussen ecologie en economie. De in de Natuurvisie genoemde middelen: uitbreiding van het recreatieve routenetwerk verbetering van de toegankelijkheid van het landschap met respect voor natuurwaarden inspelen op de wensen van verschillende doelgroepen ondernemers als gastheer culturele festiviteiten in een natuurlijke omgeving De provincie werkt graag mee aan plannen die hierin voorzien, omdat ze zowel voor de natuur als de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van Drenthe van meerwaarde zijn. Cultuurnota De Verbeelding van Drenthe Een van de hoofdthema s in de Cultuurnota is Cultuur en Erfgoed. Daarbij gaat het om het vertellen en zichtbaar maken van het Verhaal van Drenthe en het zoeken naar nieuwe manieren om dat te doen. Een van de hoofdlijnen in de Cultuurnota is het nog meer op de kaart zetten van archeologisch en landschappelijk erfgoed. Beleven en benutten is een belangrijk thema, onder andere op basis van culturele evenementen en festivals, ook in het landelijk gebied. Cultuurhistorische en archeologische waarden zijn onderdeel van de Drentse kernkwaliteiten. Zij vormen een belangrijke reden waarom niet-drenten naar Drenthe komen. Beheerplan Natura 2000 Holtingerveld, 2015 Holtingerveld is aangewezen als Natura 2000-gebied. Dat betekent dat natuurlijke habitats en leefgebieden van soorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied in een gunstige staat moeten worden behouden of hersteld. Het Holtingerveld is aangewezen voor elf habitattypen en twee doelsoorten die van grote waarde zijn voor Nederland en Europa. Voor al deze types en soorten is aangegeven hoe zij ervoor staan. Daarnaast is in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) een analyse gemaakt van de huidige stikstofdepositie en zijn maatregelen geformuleerd om de effecten van deze neerslag te verminderen. Een van de basisbeheermaatregelen op het Holtingerveld is begrazing. De Holtinger schaapskudde heeft daarin een belangrijk aandeel. Begrazing wordt gecombineerd met maaien, plaggen en weghalen van opslag. Voornaamste beheerders zijn Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Stichting Het Drentse Landschap en het Ministerie van Defensie. Zij werken nauw samen om zoveel mogelijk eenheid van beheer te waarborgen. Marktonderzoek Marketing Drenthe Een onderzoek door Marketing Drenthe naar interesses en behoeften van bezoekers van de provincie is leidend geweest bij de selectie van projecten die de projectpartners willen realiseren. Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van de door RECRON ontwikkelde Leisure Leefstijlensegmentatie, waarin verschillende 6

7 belevingswerelden zijn gedefinieerd en gecodeerd met een kleur. Het onderzoekt wijst uit dat er in Drenthe meer behoefte is aan aanbod voor de belevingswerelden ondernemend paars en creatief en inspirerend rood. Paarse mensen laten zich graag verrassen en inspireren door cultuur, sport en activiteiten. Rode mensen zijn op zoek naar creatieve, uitdagende en inspirerende ervaringen. 5. PLANNING Met de bouw van het informatiepaviljoen kan naar verwachting in de eerste helft van 2017 worden gestart. De projectpartners hopen ook de andere projecten in 2017/2018 te realiseren. 6. BEGROTING Projecten verkeren in verschillende stadia van idee tot bestek fase. Dat wordt duidelijk uit onderstaande tabel. Voor financiering wordt ook onderzocht welke mogelijkheden er via Leader zijn. 7. FINANCIERING 7