Verzekerd van toezicht

Transcriptie

1 Verzekerd van toezicht Regelgeving voor levensverzekeraars, schadeverzekeraars, natura-uitvaartverzekeraars en herverzekeraars op grond van de Wet op het financieel toezicht Mr. dr. G.R. Boshuizen Drs. B.H. Jager RA Kluwer - Deventer

2 VOORWOORD V HOOFDSTUK 1 INLEIDING Aanleiding Verantwoording Structuur 2 HOOFDSTUK 2 DE TOEZICHTGESCHIEDENIS VAN VERZEKERINGEN IN NEDERLAND IN VOGELVLUCHT Het Bourgondische tijdperk Toezicht op lijfrenten Opkomst van het verzekeringswezen Toezicht op schadeverzekeraars De Napoleontische periode: toezicht op tontines Algemeen toezicht op levensverzekeringen Wettelijk toezicht voor levensverzekeraars (WOL) Pensioenfondsen onder toezicht Wettelijk toezicht voor schadeverzekeraars (WOS) De Europese dimensie (Wtv) Wettelijk toezicht op natura-uitvaartverzekeraars (Wtn) Convergentie van toezichtwetgeving (Wft) 12 HOOFDSTUK 3 WET OP HET FINANCIEEL TOEZICHT Werkingssfeer van de Wet op het financieel toezicht Systematiek van de Wet op het financieel toezicht Bevoegde toezichthouder vóór en na de Wet op het financieel toezicht Uitvoeringsregelingen op grond van de Wet op het financieel toezicht 18 HOOFDSTUK 4 ROL EN POSITIE VAN DE TOEZICHTHOUDERS Het Nederlandse toezichtmodel De toezichthouders 22

3 VIII Inhoudsopgave (Pensioen-&) Verzekeringskamer De Nederlandsche Bank Autoriteit Financiële Markten Geheimhoudingsplicht Relatie tot Wet openbaarheid van bestuur Relatie tot verschoningsrecht Toezicht op toezicht Samenwerking tussen nationale toezichthouders Korte historie Huidige situatie Samenwerking in internationaal verband Samenwerking met buitenlandse toezichthouders Internationale overlegstructuren Committee of European Insurance and Occupational Pensions Supervisors International Association of Insurance Supervisors Joint Forum Kosten van het toezicht Aansprakelijkheid van toezichthouders Geen garantie tegen deconfitures Aansprakelijkheidsmaatstaf Optimale taakuitoefening Beslistermijnen van toezichthouders Bezwaar en beroep tegen besluiten van toezichthouders 51 HOOFDSTUK 5 TOEZICHTSYSTEMEN Doel van toezicht Toezicht als begrip Uitgestelde prestatieplicht Normatief versus materieel toezicht Prudentieel versus gedragstoezicht Geconsolideerd versus solo (plus) toezicht Single license en home country control Eenmalig versus doorlopend toezicht Toezichthouden en faciliteren 58 HOOFDSTUK 6 REIKWIJDTE VERZEKERINGSBEDRIJF Inleiding Bevoegd vaststellingsorgaan Bedrijfsmatig karakter Verzekeringsovereenkomst Levensverzekering Schadeverzekering Verzekeringsovereenkomst volgens IFRS 70

4 IX Combinatie- of compositieverbod Permanent health insurance Compositieverbod bij verzekeraars derde landen Bijkomende risico's Dread-disease en andere risico's Natura-uitvaartverzekering Pensioenfondsen en de Wft Verbod op nevenbedrij f Wettelijk kader Jurisprudentie nevenbedrijf Beleid inzake nevenbedrijf HOOFDSTUK 7 MARKTTOEGANG VOOR VERZEKERAARS Inleiding Vergunningplicht Branche-indeling Keuze van regime voor narura-uirvaartverzekeraars Vergunningeisen Programma van werkzaamheden Bijkantoren Vestiging of bijkantoor in een lidstaat Vestiging of bijkantoor in of vanuit een niet-lidstaat Bijzondere positie Zwitserse schadeverzekeraars Vestiging of bijkantoor in of vanuit een door de Minister aangewezen staat Criteria voor het onderscheid vestiging versus bijkantoor Wettelijk vertegenwoordiger Bepalingen van algemeen belang Vrije dienstverrichting HOOFDSTUK 8 INRICHTING ORGANISATIE Inleiding Rechtsvorm Deskundigheid Betrouwbaarheid Tweehoofdige leiding Verplicht commissariaat Zeggenschapsstructuur Integere bedrijfsuitoefening Algemeen Modaliteiten integere bedrijfsuitoefening Beheerste bedrijfsuitoefening Algemene aspecten van de bedrijfsvoering Risicomanagement

5 8.10 Uitbesteding van werkzaamheden Kettingbeding Verboden uitbesteding Groepsvrijstelling Jurisprudentie 117 HOOFDSTUK 9 FINANCIËLE VOORSCHRIFTEN Inleiding Technische voorzieningen Uitgestelde prestatieplicht Technische voorzieningen in de civielrechtelijke context Technische voorzieningen voor levensverzekeraars en natura-uitvaartverzekeraars Technische voorzieningen voor schadeverzekeraars Bijzondere bepalingen voor kredietverzekeraars Toereikendheidstoets Premievaststelling levensverzekeraars Beleggingsvoorschriften Algemene beleggingseisen Bijzondere beleggingseisen Ontheffing van de beleggingsvoorschriften (Minimum-)garantiefonds Eigen vermogen versus garantiefonds Administratiekosten Minimumgarantiefonds Interventieladder Samenstelling minimumbedrag garantiefonds Activa tot dekking garantiefonds Uitzonderingssituaties Solvabiliteitsmarge Europese achtergrond Solvabiliteitsratio Vereiste solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Prudentiële filters Vergelijking toetsingsvermogen banken en solvabiliteitsmarge verzekeraars Lokalisatie-eisen Naar een risicogebaseerde solvabiliteit (Solvency II) Eigen vermogen onder Solvency II Solvabiliteitskapitaalvereiste Minimumkapitaalvereiste Rapportageverplichtingen Boekjaar is gelijk aan kalenderjaar Indiening jaarstukken 153

6 XI Indiening verslagstaten Actuarieel verslag 155 HOOFDSTUK 10 INFORMATIEVERPLICHTINGEN Inleiding Informatieverplichtingen tussen verzekeraar en cliënt Wet en AMvB Begrippenkader en algemene eisen bij informatieverstrekking Eisen bij reclame-uitingen Verplichte basisinformatie aan verzekeringnemers Informatieverstrekking aan verzekeringnemers van een levensverzekering Informatieverstrekking aan verzekeringnemers van een naturauitvaartverzekering Informatieverstrekking aan verzekeringnemers van een schadeverzekering Financiële bijsluiter Informatie tijdens de looptijd van de verzekering Gevolmachtigd agent Levensverzekeraar Natura-uitvaartverzekeraar Schadeverzekeraar Informatieverstrekking bij overeenkomsten op afstand Algemeen vereiste informatieverstrekking Ongevraagde telefoonaanbiedingen Gedurende de looptijd van de overeenkomst op afstand te ontvangen bescheiden 174 HOOFDSTUK 1 1 VOORSCHRIFTEN MET PRIVAATRECHTELIJKE INHOUD Inleiding Aantastbaarheid van privaatrechtelijke handelingen Afkoelingsperiode bij levensverzekeringen en natura-uitvaartverzekeringen Verplichte uitsluiting van molestrisico's Vrijwillige regeling terrorismerisico Vrije advocaatkeus en verplichte geschillenregeling bij rechtsbijstandverzekering 182 HOOFDSTUK 12 OVERDRACHT EN OVERGANG VAN PORTEFEUILLES Inleiding Toestemming DNB ter vervanging van instemming verzekeringnemers Historie 186

7 XII Inhoudsopgave 12.4 Bijzondere positie bij onderlinge waarborgmaatschappijen Te beoordelen bescheiden bij portefeuilleoverdracht, fusie of splitsing Portefeuilleoverdracht levensverzekering Individuele opzegging door polishouder bij levensverzekering Verzetrecht en publicatie Historie van het verzetrecht Portefeuilleoverdracht van Nederlands bijkantoor van niet-eer-levensverzekeraar Portefeuilleoverdracht natura-uitvaartverzekering Individuele opzegging door polishouder bij natura-uitvaartverzekering Verzetrecht en publicatie Portefeuilleoverdracht van Nederlands bijkantoor van een natura-uitvaartverzekeraar met zetel in een niet-aangewezen staat Portefeuilleoverdracht schadeverzekering Opzeggingsrecht van polishouder bij schadeverzekering Procedurele aspecten Historie van het opzegrecht Portefeuilleoverdracht van Nederlands bijkantoor van niet-eer-schadeverzekeraar Fusie en splitsing Civielrechtelijke gevolgen van fusie en splitsing versus portefeuilleoverdracht Hoofdelijke aansprakelijkheid van splitsende partijen Portefeuilleoverdracht en co-assurantie Omzetting van rechtsvorm en overboeking 206 HOOFDSTUK 13 GEKWALIFICEERDE DEELNEMINGEN Inleiding Soorten van fusies Achtergronden Het begrip gekwalificeerde deelneming Vereiste van een verklaring van geen bezwaar Periodieke kennisgevingen Regeling grote verzekeraars Toetsingscriteria voor verlening van een verklaring van geen bezwaar Vereenvoudiging verklaring van geen bezwaar-stelsel Bandbreedtes Groepsverklaring van geen bezwaar Parapluverklaring van geen bezwaar Beperkingen en voorwaarden De 'Antonveneta'-richtlijn 216

8 XIII HOOFDSTUK 14 CONCERNGERELATEERD TOEZICHT Inleiding Toezichttypen Verzekeringsgroepen Reikwijdte Intragroepstransacties en-overeenkomsten Aangepaste solvabiliteit Doublé gearing Informatieverstrekking en samenwerking met andere Europese toezichthouders Financiële conglomeraten 225 HOOFDSTUK 15 GEHEEL OF GEDEELTELIJK VRIJGESTELDE VERZEKERAARS Inleiding Groot molestrisico op onderlinge grondslag Hulpverlening op reis Waarborg-en garantiefondsen Uitzonderingen op de vergunningplicht Ministeriële vrijstellingsmogelijkheid Ontheffingsmogelijkheid DNB Vrijgestelde onderlinge waarborgmaatschappijen Exportkredietverzekeraars Vrijgestelde kleine uitvaartverenigingen Overige vrijgestelde instellingen 238 HOOFDSTUK 16 SPECIFIEKE VERZEKERAARS Inleiding Zorgverzekeraars Financiering Zorgverzekeringswet Het vereveningssysteem Solvabiliteitsregime voor zorgverzekeraars Garantieregeling voor polishouders Toezicht en toezichthouders Motorrijtuigverzekeraars Rechtsbijstandverzekeraars Europese oorsprong Rechtsbijstand in de praktijk Hoofdwaarborgen Verplichte bedingen Krediet-en borgtochtverzekeraars Verschil tussen kredietverzekering, borgtocht, bancair krediet en bankgarantie Verschil russen directe en indirecte borgtocht 254

9 XIV Inhoudsopgave HOOFDSTUK Richtlijn krediet en borgtocht Exportkrediet onder staatsgarantie Lloyd's of London Herverzekeraars Inleiding Direct toezicht op herverzekeraars Vergunning- en lopend toezichteisen voor nieuwe herverzekeraars Vergunning- en lopend toezichteisen voor bestaande herverzekeraars Bijkantoren en vrije dienstverrichting Entiteit voor risicoacceptatie 17 TOEZICHTINSTRUMENTEN EN MAATREGELEN Inleiding Van principle-based naar rule-based en weer terug Inlichtingenrecht Oproepingsrecht Inzagerecht Aan wij zingsrecht Gronden voor aanwijzing Aantasting privaatrechtelijke overeenkomsten Vervolgacties Aanwijzing en acquisitieverbod andere EU-verzekeraar Aanstelling stille curator Redenen tot aanstelling Terminologie Positie van de stille curator Vereisten benoemingsbesluit Gevolgen van het benoemingsbesluit Intrekking van het benoemingsbesluit Kosten en beloning van de curator Hogere frequentie of kortere termijn indiening staten Bezwaar accountant en actuaris Last onder dwangsom Reparatoire sanctie Hoogte van de dwangsom Opbrengst van de dwangsom Bestuurlijke boete Punitief karakter; lex certa Hoogte en aanwending boete Onschuldpresumptie Una via beginsel Ne bis in idem Cautie

10 XV YI.Y Zwijgrecht Publicatiebevoegdheid Rechtskarakter openbare waarschuwing Beoordelings- en beleidsvrijheid Verdere procedure openbare waarschuwing Verplichte publicatie Opvragen herstelplan Oorsprong van het herstelplan Bestuursrechtelijke aspecten Opleggen hogere minimum solvabiliteitsmarge Inhoud van het herstelplan Conservatoire maatregelen Beperking beschikkingsbevoegdheid inzake technische voorzieningen Beperking beschikkingsbevoegdheid inzake solvabiliteitsmarge Overeenkomstige maatregelen in andere lidstaten Het saneringsplan Bestuursrechtelijke aspecten Inhoud van het saneringsplan Beëindiging maatregel Het financieringsplan Bestuursrechtelijke aspecten Overige aspecten Intrekken vergunning, verklaring van geen bezwaar en notificatie Opvanginstrument bij levensverzekering Fenomeen opvangregeling Historie opvangregeling Opvanginstelling Vertrouwenscommissie Toepassingsvoorwaarden Opvangplan Procedurele aspecten Financiering van de opvang Einde opvangregeling Insolventieregeling Begrip insolventie Aanvragen noodregeling Aanvragen faillissement Positie van de bewindvoerder in de noodregeling Bijzondere machtigingen van de bewindvoerder Preferentieregeling Internationale erkenning van insolventieprocedures

11 XVI Inhoudsopgave BIJLAGEN 317 A. Literatuuroverzicht 319 B. Begrippen en afkortingen 323 C. Relevante adressen 337 D. Trefwoorden 341