Wo-ma Accounting, Auditing and Control Erasmus Universiteit Rotterdam. 28 juli NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Transcriptie

1 Wo-ma Accounting, Auditing and Control Erasmus Universiteit Rotterdam 28 juli 2009 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

2 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording Werkwijze panel Opbouw paneladvies 7 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 8 4 Beoordeling per onderwerp Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Continuïteit 36 Bijlage 1: Samenstelling panel 39 Bijlage 2: Programma site visit 41 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 43 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 44 pagina 2

3 1 Samenvattend advies De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) heeft van de Erasmus Universiteit Rotterdam een aanvraag ontvangen voor een toets nieuwe opleiding met betrekking tot de wo-master Accounting, Auditing & Control. Algemeen 1. Het door de NVAO samengestelde panel heeft het door de instelling verstrekte Informatiedossier bestudeerd en naar aanleiding daarvan geconstateerd dat een substantieel gedeelte van de informatie ontbrak. Hierop heeft de opleiding een aanvullend rapport Aanvullende opmerkingen toegestuurd. Ook deze informatie was niet volledig. Daarom heeft het panel nogmaals om aanvullende documenten gevraagd. Deze zijn uiteindelijk in verschillende etappes toegestuurd. De informatievoorziening vanuit de opleiding liet veel te wensen over en is rommelig verlopen. 2. De onderhavige opleiding wordt reeds vanaf de invoering van de bachelor-masterstructuur aangeboden als afstudeerprogramma binnen de MSc in Economics & Business. Daarvoor was de opleiding een afstudeerrichting binnen de doctoraalfase van de opleiding Economie. De hierop volgende postinitiële opleiding Accountancy is in 2006 gevisiteerd door QANU. Geconstateerd is dat die opleiding voldoet aan de eisen voor basiskwaliteit. Desalniettemin heeft het panel de opleiding als een zelfstandige opleiding beoordeeld, conform de bedoeling van de Toets Nieuwe Opleiding. De beoordeling De volgende overwegingen hebben voor het panel een belangrijke rol gespeeld in de beoordeling van de opleiding: De eindkwalificaties van de opleiding zijn door de instelling afgeleid van de eisen van enerzijds de Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) en anderzijds de Vereniging van Registercontrollers (VRC). Deze eisen worden gehanteerd voor de beide postinitiële opleidingen, zijn ingegeven door met name de beroepspraktijk en zijn mede bepaald door wat vergelijkbare buitenlandse opleidingen vereisen. Het panel gaat akkoord met deze eindkwalificaties omdat gebleken is dat de meeste studenten inderdaad na deze opleiding de postinitiële opleiding gaan volgen. Omdat er bovendien een accent ligt op de verwerving van wetenschappelijke vaardigheden acht het panel de eindkwalificaties functioneel voor de toekomstige beroepspraktijk van deze studenten, en ook zinvol in het geval een student (onverhoopt) niet in het postinitiële onderwijs terecht komt. Het panel concludeert bovendien dat de beschrijvingen van de eindtermen aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Master en dat het hier om een wetenschappelijke opleiding gaat. Daarbij wordt overigens wel opgemerkt dat de gedragswetenschappelijke benadering, inclusief de eindkwalificaties op dit terrein, meer aandacht behoeft. Om deze reden beveelt het panel dan ook aan om de vacature voor een hoogleraar Bestuurlijke Informatie Voorziening op korte termijn in te pagina 3

4 vullen. De inbreng van een dergelijke hoogleraar zal voor een groot deel in deze lacune kunnen voorzien. Het panel beoordeelt het onderwerp Doelstellingen als voldoende. Het programma stelt studenten in staat vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek op te doen en het programma heeft duidelijk aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Geconstateerd wordt dat de kennisontwikkeling van de studenten wel meer in interactie met het eigen wetenschappelijk onderzoek van docenten plaats zou kunnen vinden. Voorts is het panel van mening dat de belangrijkste elementen van een didactisch concept aanwezig zijn. Wellicht kunnen de meer uitdagende werkvormen vaker een plaats krijgen binnen de courses. Met betrekking tot de toetsing is het panel van mening dat deze in voldoende mate de eindkwalificaties van de opleiding afdekt. Het panel zet een kanttekening bij de mate waarin de leerdoelen (zoals geformuleerd bij de verschillende programmaonderdelen) de eindkwalificaties weerspiegelen. In de eindkwalificaties wordt het accent gelegd op de wetenschappelijke vaardigheden. Hoewel het panel akkoord gaat met de uitleg van het opleidingsmanagement dat de leerdoelen met name de wetenschappelijke vaardigheden betreffen, beveelt het panel aan de relatie tussen leerdoelen en eindkwalificaties verder te verhelderen door de overige leerdoelen zoals geformuleerd in de programmaonderdelen specifiek en ook expliciet als eindkwalificatie te formuleren. Dit zou de studenten een beter beeld kunnen geven van de kennis en vaardigheden die zij op het eind van de masteropleiding bezitten. Hoewel aanbevolen wordt om alternatieve mogelijkheden te onderzoeken om aan de samenhang vorm te geven, vindt het panel het programma als geheel samenhangend. De studielast is naar het oordeel van het panel in orde. Opgemerkt wordt nog wel dat er mogelijk sprake is van dubbeltelling van studiepunten. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat studenten al gedurende het voorbereidende seminar (van 12 ects) kunnen werken aan hun master s thesis (16 ects). De maatregelen die men neemt om de instroom op niveau te houden, zijn goed gekozen. Verder voldoet de opleiding aan de formele eis met betrekking tot de minimale omvang van een wo-master. Het panel beoordeelt het onderwerp Programma als voldoende. Het panel constateert dat de promotiegraad van de docenten op dit moment onder de streefnorm van de faculteit ligt. Het panel onderschrijft echter de opvatting van de opleiding dat dit verklaarbaar is, gezien de lage landelijke promotiegraad op dit terrein. Daarnaast constateert het panel dat de opleiding er veel aan doet om promotietrajecten tot een succes te maken. Ook het beleid van de faculteit is er op gericht zoveel mogelijk gepromoveerden in dienst te hebben. De student/staf-ratio van 21,4/fte is naar de mening van het panel normaal voor een dergelijke opleiding. Verder is het panel overtuigd geraakt dat zowel de inhoudelijke als de didactische kwaliteit van de docenten in orde is en dat het systeem van functioneringsgesprekken bijdraagt aan verbetering van het onderwijs. Het panel beoordeelt het onderwerp Personeel als voldoende. Hoewel het panel in het algemeen positief oordeelt over de studiebegeleiding, wil het toch een flinke kanttekening plaatsen bij het feit dat men voor zover het panel heeft vernomen niets onderneemt als studenten studievertraging oplopen dan wel uitvallen. Ook is het pagina 4

5 panel niet gecharmeerd van het feit dat studenten geen idee hebben waar ze terecht kunnen met hun klachten, die niet in de categorie op te lossen door de mastercoördinator vallen. Het panel heeft echter wel veel waardering voor de mate waarin studenten begeleid worden bij het schrijven van hun master s thesis. Ook acht het panel de informatievoorziening aan studenten voldoende. Het panel beoordeelt het onderwerp Voorzieningen als voldoende. Men is bezig een goed functionerend, systematisch en op verbetering gericht kwaliteitszorgsysteem op te bouwen, ook al staan nog niet alle puntjes op de i. Het panel is er niet van overtuigd geraakt dat de opleiding in voldoende mate de verschillende belanghebbenden bij de interne kwaliteitszorg betrekt. Vooral studenten en alumni, maar ook het afnemende werkveld hebben naar de mening van het panel te weinig invloed op de kwaliteit van het aangeboden onderwijs, ook al realiseert het panel zich dat het CEA heldere externe eisen stelt aan de Postinitiële Opleiding en daarmee ook aan deze opleiding. Het overkoepelende oordeel van het panel over het onderwerp Kwaliteitszorg blijft overigens voldoende. Omdat het hier feitelijk gaat om onderwijs dat al decennia gegeven wordt, heeft het panel geen vraagtekens gezet bij de continuïteit van de opleiding. Gegeven de garantstelling is het voor iedere student die start met de opleiding in principe mogelijk de opleiding af te ronden. Het panel beoordeelt het onderwerp Continuïteit als voldoende. Het panel adviseert de NVAO om positief te besluiten ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe opleiding MSc Accounting, Auditing and Control van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Den Haag, 26 juni 2009 Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding MSc Accounting, Auditing and Control van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Prof. dr. L.F. van Muiswinkel (voorzitter) drs. L.A. van Loosbroek (secretaris) pagina 5

6 2 Inleiding en verantwoording Deze rapportage geeft de beoordeling weer van het door de Nederlands Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) ingestelde panel voor toetsing van de nieuwe womasteropleiding Accounting, Auditing and Control aangevraagd door de Erasmus Universiteit Rotterdam, bij brief van 16 juni Werkwijze panel In dit advies presenteert het panel zijn oordeel over de wo-masteropleiding Accounting, Auditing and Control, aangevraagd door de Erasmus Universiteit Rotterdam. De opleiding is ondergebracht in de Faculteit der Economische Wetenschappen. Het panel heeft de toetsing en zijn advies gebaseerd op het toetsingskader van de NVAO (22 mei 2003, Staatscourant 2003, 120), het Informatiedossier behorende bij de aanvraag (Aanvraag Toets Nieuwe Opleiding. Master in Accounting, Auditing and Control, 7 mei 2008), aanvullende informatie (Aanvullende opmerkingen, 25 mei 2009), aanvullende documenten, (omdat de opleiding als afstudeerprogramma reeds bestaat) een achttal scripties, een viertal tentamens, een bezoek aan de instelling (12 juni 2009) en de aldaar ter inzage gelegde en opgevraagde documenten. Een overzicht van de bestudeerde documenten is opgenomen in bijlage 3. De samenstelling van het panel (de commissie van deskundigen) is opgenomen in bijlage 1. Het panel heeft de volgende werkwijze gehanteerd: Na bestudering van het Informatiedossier werd geconstateerd dat de beschikbare informatie onvolledig was. Vervolgens is per facet nagegaan welke informatie nog noodzakelijk was om te kunnen komen tot een oordeel over de opleiding. Deze screening is toegezonden aan de opleiding. Deze heeft op basis daarvan een aanvullend rapport opgesteld en dit op 25 mei 2009 gestuurd naar de NVAO. Ook deze informatie was niet volledig. Op dezelfde dag 25 mei 2009 heeft een voorbereidende bijeenkomst plaats gevonden waarin het panel zich met behulp van het beoordelingsformat wo-ma op basis van de beschikbare informatie een voorlopig oordeel vormde over de opleiding. Vervolgens is een groot aantal vragen geformuleerd, dat tijdens het locatiebezoek gesteld zou gaan worden. Eveneens is vastgesteld welke aanvullende informatie nog noodzakelijk was. Tevens is besproken welke vertegenwoordigers het panel wilde uitnodigen voor de gesprekken tijdens het locatiebezoek en de gewenste tijdsplanning. De onderwerpen waarop alsnog aanvullende informatie gevraagd werd, waren: Van de 4 meest recente tentamens de opgave, de uitwerking en de behaalde cijfers Een exemplaar van het OER Een document over het toetsbeleid Beschrijving van het didactisch concept Samenstelling van de Opleidingscommissie Lijst met CV's van de docenten Het zelfevaluatierapport van de postinitiële opleiding EUR uit 2005 Deze informatie is in verschillende etappes naar de NVAO toegestuurd. De coördinator heeft de informatie steeds direct naar de panelleden gestuurd. pagina 6

7 Op deze plaats wil het panel melden dat de informatievoorziening vanuit de opleiding veel te wensen overliet en rommelig verlopen is. Tenslotte heeft het de benodigde informatie toch bijeen kunnen sprokkelen. Het locatiebezoek vond plaats op 12 juni 2009 te Rotterdam. (Zie voor het programma van het locatiebezoek bijlage 2) Na een korte voorbereidende ronde van het panel en na inzage in de door de instelling verzorgde extra schriftelijke informatie, zijn er zes gesprekken gevoerd: 1. met de decaan en plaatsvervangend decaan van de faculteit en het opleidingsmanagement, 2. met de verantwoordelijken kwaliteitszorg, 3. met alumni (postinitiële studenten), 4. met studenten die op dit moment het afstudeerprogramma volgen op het onderhavige terrein, 5. met docenten, en 6. nogmaals (kort) met het opleidingsmanagement. Het programma van het locatiebezoek met een overzicht van de gesprekspartners is opgenomen in bijlage 2. Direct na afloop van de geplande gesprekken met de betrokkenen heeft het panel in besloten kring op basis van de bevindingen een oordeel gegeven per facet en onderwerp van het toetsingskader. Het panel heeft hierbij, met de aanvullende informatie en de gedurende de dag opgedane informatie, voortgebouwd op de eerste beoordelingen naar aanleiding van de bestudering van het Informatiedossier. Op 19 juni 2009 is de conceptversie van dit rapport opgemaakt. Deze is ter correctie en aanvulling aan alle panelleden toegezonden. Na verwerking daarvan heeft de voorzitter van het panel op 26 juni 2009 zijn fiat gegeven aan de finale versie van het paneladvies. 2.2 Opbouw paneladvies De kern van dit paneladvies vormt hoofdstuk vier waarin het panel de kwaliteit en het niveau van de aangevraagde opleiding toetst. Die toetsing gebeurde aan de hand van de zes onderwerpen met bijbehorende facetten die in het toetsingskader van de NVAO worden aangereikt. Per facet geeft het panel de bevindingen: een samenvatting van de door de Erasmus Universiteit Rotterdam aangeleverde informatie met een weergave van die zaken die naar het oordeel van het panel relevant zijn. Daarna volgen de overwegingen van het panel, waarin de bevindingen worden beoordeeld en gewogen, en een afsluitende conclusie. Per overkoepelend onderwerp is een samenvattend oordeel gegeven. Aan het kernhoofdstuk gaat een beschrijving van de opleiding vooraf (hoofdstuk 3). In het afsluitende hoofdstuk vijf wordt in een tabel het samenvattende overzicht gegeven van de door het panel gegeven oordelen over de opleiding. Het advies bevat vier bijlagen met relevante informatie. pagina 7

8 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Oriëntatie Graad Locatie Variant Sector Nederland Erasmus Universiteit Rotterdam Master in Accounting, Auditing and Control master wo Master of Science Erasmus Universiteit Rotterdam, Faculteit der Economische Wetenschappen voltijd en deeltijd Economie 3.2 Profiel instelling Op de website van Erasmus Universiteit Rotterdam wordt de strategie van de Universiteit als volgt geformuleerd: The principal tasks of Erasmus University Rotterdam are the generation and transfer of knowledge proceeding from a high degree of social engagement. To this end, the university pursues knowledge in an inquiring, critical, investigative and flexible manner, with a strong international orientation and based on the values of professionalism, teamwork and fair play. De universiteit herbergt zeven faculties of schools: Erasmus School of Economics (ESE), Faculty of Social Sciences, Erasmus School of Law, Erasmus MC, Faculty of Philosophy, Faculty of History and Arts, Rotterdam School of Management, Erasmus University. De ESE formuleert haar missie als volgt (Aanvullende opmerkingen): De Erasmus School of Economics levert als internationaal erkende instelling een wetenschappelijke bijdrage aan toekomstige economische ontwikkelingen en aan de beantwoording van vraagstukken van overheids- en ondernemingsbeleid. Ze richt zich op de productie, verspreiding en toepassing van wetenschappelijke kennis vanuit een economisch perspectief. De ESE maakt gebruik van de nieuwste inzichten op het vakgebied, werkt in internationaal wetenschappelijk verband samen en heeft een maatschappelijke opdracht die sterk verbonden is met de unieke positie van Rotterdam als internationaal zakelijk knooppunt. De ESE schept een goed werkklimaat voor vernieuwende wetenschapsbeoefening en stelt in het onderwijs de wetenschappelijke vorming centraal. 3.3 Profiel opleiding Volgens het Informatiedossier wordt de onderhavige opleiding reeds vanaf de invoering van de bachelor-master-structuur aangeboden als afstudeerprogramma binnen de MSc in Economics & Business. Daarvoor was de opleiding een afstudeerrichting binnen de doctoraalfase van de opleiding Economie. pagina 8

9 Situering De opleiding is als volgt gesitueerd (zie Informatiedossier): Op 30 september 2005 is de Erasmus School of Accounting & Assurance (ESAA) gestart als een joint venture tussen EURAC BV en de Faculteit der Economische Wetenschappen. De Erasmus Universiteit Rotterdam Accountancy, Auditing en Controlling (EURAC) BV, opgericht op 30 december 1998, heeft als doelstelling het optimaal toepassen en overdragen aan derden van de resultaten van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek op het gebied van financiële administratieve informatievoorziening en op het gebied van auditing. Door de instelling van ESAA zijn alle opleidingen op het terrein van Accounting, Auditing & Control in een gezamenlijke virtuele organisatie ondergebracht, van het bachelorprogramma tot en met de postinitiële opleidingen. De samenwerking betreft voorts het onderzoek (fundamenteel onderzoek, toegepast onderzoek en contractonderzoek). Hierdoor worden een verbreding van de basis en een betere integratie van expertise bereikt. De wens is dat er binnen de Faculteit der Economische Wetenschappen één eenheid voor het traject bachelor-master-postinitieel-praktijkopleiding ontstaat. Het aanbieden van een MSc in Accounting, Auditing and Control is daar een belangrijk onderdeel in. Op dit moment trekt het masterprogramma jaarlijks gemiddeld 85 studenten. De verwachting is dat dit aantal zal toenemen door de verbeterde doorstroommogelijkheden vanuit het HBO. Doel van de opleiding In het Informatiedossier wordt toegelicht dat de opleiding beoogt een naadloze doorstroom te realiseren van studenten naar de postinitiële opleidingen, met name de opleidingen tot Registeraccountant (RA) en tot Registercontroller (RC). Terwijl de masteropleiding zich kenmerkt door een sterk wetenschappelijke inslag, zijn de postinitiële opleidingen veel meer gericht op de beroepspraktijk. De afgestudeerde is volgens het Informatiedossier met name in staat om groepsgewijs en zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten. In het volgende wordt een volledig overzicht gegeven van de eindkwalificaties: 1. Vakspecifieke kennis Studenten beschikken over diepgaande en systematische kennis van Accounting, Auditing & Control en zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot het: 1.1 hanteren van diepgaande kennis van een specialistisch onderwerp binnen de bedrijfseconomie en met name binnen accounting. 1.2 hanteren van diepgaande kennis en begrip van moderne economische instrumenten. 2. Vermogen tot analyseren en verklaren Studenten analyseren en verklaren systematisch complexe verschijnselen en problemen in de economie en in bedrijven met behulp hun kennis van de theorieën en methodologie van de economie en tonen zich daarin kritisch, creatief en origineel. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot het: 2.1 toepassen van nieuwe bedrijfseconomische concepten, theorieën, onderzoekstechnieken en onderzoekmethoden van relevante nationale en internationale economische organisaties op complexe en nieuwe verschijnselen en problemen van bedrijfseconomische aard. pagina 9

10 2.2 analyseren, verklaren en beoordelen van het gevoerde economische beleid van overheden en bedrijven en van studies daarover van erkende nationale en internationale organisaties op basis van diepgaande kennis en creatief vermogen. 2.3 analyseren van actuele vraagstukken vanuit meerdere invalshoeken en deze vervolgens te herdefiniëren en te verklaren vanuit de spanning tussen die verschillende invalshoeken en belangen. 3. Formulering van doelstelling en probleemstelling Studenten formuleren een bedrijfseconomische probleemstelling uitgaande van wetenschappelijke concepten en theorieën. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot het: 3.1 afbakenen en definiëren van onderzoek op het terrein van de bedrijfseconomie, en legitimering daarvan vanuit wetenschappelijke of maatschappelijke actualiteit. 3.2 concretiseren, formuleren en operationaliseren van onderzoeksvragen op systematische en valide wijze. 4. Keuze van onderzoeksopzet Studenten kiezen een onderzoeksopzet die aansluit bij hun vraagstelling. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot het: 4.1 selecteren en gebruiken van relevante en moderne kwalitatieve en/of kwantitatieve onderzoeksmethoden. 4.2 opsporen en efficiënt en effectief gebruiken van databanken ten behoeve van gegevensverzameling. 5. Keuze van onderzoeksmethode Studenten kiezen of creëren een of meer geschikte methoden om data te verzamelen en te bewerken. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot het: 5.1 kritisch evalueren en hanteren van up-to-date kwantitatieve analysemethoden en bewustzijn van de consequenties voor de onderzoeksconclusies. 6. Formulering van conclusies en aanbevelingen Studenten formuleren helder conclusies en aanbevelingen vanuit onderzoek en tonen zich daarbij creatieve en originele professionals. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot het: 6.1 helder formuleren van conclusies en aanbevelingen, waarbij afdoende rekening wordt gehouden met vooronderstellingen, uitgangspunten en beperkingen en mogelijkheden van de gekozen methodologie. 6.2 beredeneerd inschatten van de effecten van beleidsaanbevelingen. 6.3 omvormen van conclusies tot realistische aanbevelingen vanuit creativiteit, originaliteit en een goed inzicht in maatschappelijke en wetenschappelijke waarden en normen. 7. Communiceren Studenten communiceren effectief en op hoog niveau schriftelijk en mondeling met personen en groepen van uiteenlopende aard. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot: het presenteren van complex onderzoek, onderzoeksresultaten en beleidsadviezen in zowel schriftelijke als mondelinge vorm toegesneden op de kennis, interesses en belangen van het publiek. pagina 10

11 8. Interpretatiekaders Studenten gebruiken verschillende interpretatiekaders bij het doen van uitspraken over de werkelijkheid. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot: het herontwerpen van de onderzoeksmethoden als een spanningsveld tussen verschillende interpretatiekaders is ontstaan. 9. Reflectie Studenten beoordelen hun denkbeelden op interne consistentie, empirische validiteit, kracht en stellen deze desgewenst bij. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot: het blijvend onderzoeken van eigen zienswijzen in het licht van (nieuwe) wetenschappelijke, maatschappelijke en ethische inzichten. 10. Zelfsturing Studenten profileren zich als een verantwoordelijk en academisch professional die beschikt over de leervaardigheid, die een hoog niveau van zelfstandigheid veronderstelt, aan te gaan. Studenten zijn aan het einde van de masteropleiding in staat tot het: 10.1 zelfstandig bijhouden van de ontwikkeling in het vakgebied en heeft de leervaardigheid en de instelling nodig voor een vervolgopleiding op zeer hoog niveau nemen van beslissingen in complexe en onvoorspelbare situaties van bedrijfseconomische aard. Uitdrukkelijk wordt gesteld dat de onderhavige masteropleiding niet beschouwd moet worden als eindonderwijs. De meeste studenten stromen door naar het postinitiële onderwijs. Tijdens het locatiebezoek is dit zowel door studenten en alumni als door docenten bevestigd. Slechts een enkeling verlaat na het masterprogramma de universiteit. Programma Het programma van de opleiding is weergegeven in onderstaand schema: De MSc Accounting, Auditing and Control beslaat voor voltijdstudenten een studiejaar. Het studiejaar is ingedeeld in vijf blokken van elk 12 ects. Elk blok bestaat uit 8 onderwijsweken (inclusief eventuele tentamenweek). Het curriculum voor voltijdstudenten is als volgt (60 ects). Blok Naam Credits Blok 1 Accounting Process management 1a Accounting Process management 1b Security and ICT Audit 4 ects 4 ects 4 ects Blok 2 Seminar Auditing Theory 12 ects Blok 3 Keuze uit: Seminar Advanced Financial Accounting Seminar Advanced Management Accounting & Control 12 ects Blok 4 Master s thesis Financial Information Systems 2 8 ects 4 ects Blok 5 Master s thesis (vervolg) International Financial Reporting and Analysis 8 ects 4 ects pagina 11

12 Het programma voor deeltijdstudenten wordt verdeeld over twee studiejaren. Het volgende basisschema wordt daarbij gehanteerd. Studiejaar 1 deeltijdstudenten (28 ects). Blok Naam Credits Blok 1 Accounting Process management 1a Accounting Process management 1b 4 ects 4 ects Blok 2 Seminar Auditing Theory 6 ects Blok 3 Vervolg Seminar Auditing Theory 6 ects Blok 4 Financial Information Systems 2 4 ects Blok 5 International Financial Reporting and Analysis 4 ects Studiejaar 2 (32 ects). Blok Naam Credits Blok 1 Security and ICT Audit 4 ects Blok 2 Keuze uit: 6 ects Seminar Advanced Financial Accounting Seminar Advanced Management Accounting & Control Blok 3 Vervolg Seminar 6 ects Blok 4 Master s thesis 8 ects Blok 5 Master s thesis (vervolg) 8 ects Uit de gesprekken blijkt dat de verdeling van ECTS over de twee jaren ongelijk is vanwege de keuze die gemaakt is om cursussen in één jaar te kunnen afronden. Dit zou anders niet het geval kunnen zijn. De voertaal tijdens het onderwijs is Engels. Nieuwe opleiding voor de instelling De opleiding wordt op dit moment als afstudeerprogramma verzorgd binnen de opleiding MSc in Economics & Business. Omdat nagenoeg alle andere universiteiten in Nederland gekozen hebben voor het aanbieden van zelfstandige accountancymasters, ligt het aldus het Informatiedossier in de reden het comparatieve nadeel van de Faculteit der Economische Wetenschappen op te heffen en het masterprogramma Accounting, Auditing and Control ook aan te gaan bieden als zelfstandige masteropleiding. In die zin is hier sprake van een nieuwe opleiding voor de instelling. Studieomvang 60 ECTS pagina 12

13 4 Beoordeling per onderwerp In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zes onderwerpen en negentien facetten uit het toetsingskader. Per facet is telkens de letterlijke omschrijving ervan uit het toetsingskader overgenomen. Daarna volgen eveneens per facet een summiere samenvatting van de informatie verstrekt door de instelling, en de overwegingen en het oordeel van het panel. Tot slot geeft het panel per onderwerp een samenvattend oordeel. 4.1 Doelstellingen opleiding Voor de beschrijving van de doelstellingen wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen In de later ontvangen Aanvullende opmerkingen van de instelling wordt gesteld dat bij de vaststelling van de eindtermen rekening is gehouden met de eisen van enerzijds de Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) en anderzijds de Vereniging van Registercontrollers ( VRC). De onderhavige eisen zijn ingegeven door met name de beroepspraktijk en zijn mede bepaald door wat vergelijkbare buitenlandse opleidingen vereisen. Studenten die de MSc-opleiding afronden (en wellicht daarna de RA of RC-opleiding) gaan in het algemeen aan het werk bij grote, internationaal, opererende organisaties, waarbij zij op niveau moeten kunnen participeren met functionarissen die in het buitenland vergelijkbare opleidingen hebben genoten. Zowel het nationale als het internationale perspectief zijn belangrijke pijlers bij de opbouw van het curriculum, zo verheldert de opleiding in de Aanvullende opmerkingen. Bij de internationale en nationale benchmarking is met name gebruik gemaakt van de recente visitatie van de postinitiële RA-opleidingen omdat de ingangseisen voor deze opleidingen zijn gerelateerd aan de eindtermen van de voorbereidende initiële MScopleiding: als de ingangseisen van een vervolgopleiding zijn geijkt aan internationale kaders, dan is daarmee nog steeds volgens de Aanvullende opmerkingen ook een indicatie gegeven van de eindtermen van de voorbereidende opleiding. Volgens het Informatiedossier geldt dat ten aanzien van het gehele opleidingstraject (initieel, gevolgd door postinitieel) de doelstellingen en eindtermen zijn geformuleerd tegen de achtergrond van externe benchmarks: De Achtste richtlijn van de Europese Gemeenschap De International Education Standards for Professional Accountants van de International Federation of Accountants Beroeps- en Opleidingsprofiel 2001/2005 van het Koninklijk Nivra Richtlijnen Van Zutphen voor de inrichting van het curriculum Wet op de registeraccountants. pagina 13

14 Overwegingen Het panel onderschrijft de redenering van de opleiding dat het noodzakelijk is om aan te sluiten bij de eisen die CEA en VRC stellen. Deze redenering gaat echter alleen op als de meeste studenten daadwerkelijk na de masteropleiding de postinitiële opleidingen gaan volgen. Uit de gesprekken bleek dat dit op een enkele uitzondering na het geval is. Het panel concludeert tevens dat er een grote nadruk ligt op de verwerving van wetenschappelijke vaardigheden. Het panel acht deze nadruk functioneel voor de toekomstige beroepspraktijk van deze studenten, en ook zinvol in het geval een student (onverhoopt) niet in het postinitiële onderwijs terecht komt. Conclusie Het panel onderschrijft dat de beoogde eindkwalificaties aansluiten bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden. Het panel beoordeelt het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende Master (facet 1.2) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Bevindingen Volgens de Aanvullende opmerkingen is voor wat betreft het niveau van de eindkwalificaties van de master AAC aangesloten bij de masterbeschrijving van de zogenoemde Dublindescriptoren. De cijfers verwijzen naar de nummering van eindkwalificaties in hoofdstuk 3. Kennis en inzicht Toepassen kennis en inzicht Oordeelsvorming Dublin descriptoren Master Heeft aantoonbare kennis en inzicht, gebaseerd op de kennis en het inzicht op het niveau van bachelor en die deze overtreffen en/of verdiepen, alsmede een basis of een kans bieden om een originele bijdrage te leveren aan het ontwikkelen en/of toepassen van ideeën, vaak in onderzoeksverband. Is in staat om kennis en inzicht en probleemoplossende vermogens toe te passen in nieuwe of onbekende omstandigheden binnen een bredere (of multidisciplinaire) context die gerelateerd is aan het vakgebied; is in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan. Is in staat om oordelen te formuleren op grond van onvolledige of beperkte informatie en daarbij rekening te houden met sociaal-maatschappelijke en ethische verantwoordelijkheden, die zijn verbonden aan het toepassen van de eigen kennis en Eindkwalificaties MSc in AAC 1, 2 3, 4, 5 6, 8, 9 pagina 14

15 Communicatie Leervaardigheden oordelen. Is in staat om conclusies, alsmede de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten of niet specialisten. Bezit de leervaardigheden die hem of haar in staat stellen een vervolgstudie aan te gaan met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter Aan de alumni is gevraagd of zij van oordeel zijn dat hun masterprogramma inderdaad masterniveau had. Hierop antwoordden zij positief. Overwegingen Het panel onderschrijft de analyse van de opleiding. Conclusie Het panel concludeert dat de beschrijvingen van de eindtermen aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Master. Het panel beoordeelt het facet 1.2 Master als voldoende Oriëntatie wo (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een master in wo: De beoogde eindkwalificaties zijn mede ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Een wo-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een wo-opleiding vereist is of dienstig is. Bevindingen In het Informatiedossier en ook in de Aanvullende opmerkingen wordt benadrukt dat de opleiding er op gericht is studenten te leren zelfstandig onderzoek te doen. Letterlijk: De MSc student wordt tijdens de opleiding voortdurend geconfronteerd met vraagstellingen die academisch onderzoek noodzakelijk maken. Met name tijdens het seminar advanced Financial accounting (of advanced management accounting and control) en het schrijven van de master s thesis ligt de nadruk op het zelfstandig uitvoeren van wetenschappelijke research. Daarbij wordt voortgebouwd op eerder verkregen kennis en inzicht in wetenschappelijke methoden en technieken van onderzoek. Zowel kwalitatieve (bijvoorbeeld case study research) als kwantitatieve (bijvoorbeeld statistisch onderzoek) technieken komen aan de orde. De student dient onderbouwd een techniek te kiezen uit de veelheid van ter beschikking staande technieken. Basis voor het zelfstandig uit te voeren onderzoek is een adequate theoretische fundering. Het informatiedossier vervolgt met: Vanzelfsprekend moet bij alle vakken die deel uitmaken van het curriculum relevante (en actuele) literatuur worden bestudeerd, in de vorm van handboeken ( bij de keuze van die handboeken wordt als benchmark het gebruik van die pagina 15

16 handboeken door andere [inclusief buitenlandse] universiteiten gehanteerd) en/of artikelen uit wetenschappelijke tijdschriften. Tijdens de gesprekken is aan de orde gesteld waarom studenten aan het eind van de opleiding niet in staat hoeven te zijn om kwalitatieve analysemethoden kritisch te evalueren (en wel kwantitatieve). Hierop werd geantwoord dat men het vooral van belang vindt dat studenten leren kwalitatief onderzoek kwantitatief te onderbouwen. Dat wil dus niet zeggen dat men geen kwalitatief onderzoek uitvoert. Voorts is tijdens het locatiebezoek dieper ingegaan op de inhoud van de wetenschappelijke discipline en op de internationale wetenschapsbeoefening. Op de vraag van het panel op welke wijze de gedragswetenschappelijke benadering aan de orde komt werd opgemerkt dat dit met name in de inleidende colleges aan bod komt. Het onderwerp behavioral accounting research wordt wel aangereikt, maar studenten kiezen het niet zo snel als onderwerp voor hun thesis. Binnen het management control perspectief komt het beïnvloeden van gedrag wel naar voren. Men onderschreef echter de mening van het panel dat de aandacht voor ethische aspecten groter mag zijn. Met betrekking tot de internationale wetenschapsbeoefening werd door het opleidingsmanagement gesteld dat het curriculum zeer internationaal is. Zie voor de herkomst van de eindkwalificaties ook het gestelde onder Met betrekking tot de internationalisering werd opgemerkt dat men er juist aan hecht de thuisbasis open te gooien. Men wil zoveel mogelijk buitenlandse studenten aantrekken. Ook wil men aantrekkelijk zijn voor buitenlandse hoogleraren. Met het vertrek van studenten naar het buitenland heeft men meer moeite. Overigens gaan docenten regelmatig naar het buitenland voor een sabatical year. Ook is gevraagd naar de inbedding van de eindkwalificaties in de relevante praktijk van het toekomstige beroepenveld. Hierop werd geantwoord dat deze inbedding gerealiseerd wordt door de directe contacten die er via de docenten zijn met de grote accountantskantoren en door het contact met het beroepenveld via de postinitiële opleidingen. Aangezien het hier om een opleiding gaat die reeds als afstudeerprogramma bestaat, zijn er resultaten van het onderwijsaanbod beschikbaar in de vorm van scripties. Het panel heeft een achttal scripties (inclusief beoordelingsformulieren) beoordeeld en is tot de conclusie gekomen dat deze over het algemeen een bewijs vormen van het realiseren van de genoemde eindkwalificaties. Ook kwam de hoogte van het cijfer vrijwel in alle gevallen overeen met het cijfer dat de panelleden gegeven zouden hebben. Omdat het panel in het geheel geen kwalitatief onderzoek in de scripties aantrof, is tijdens het locatiebezoek nog een scriptie opgevraagd waarmee gestaafd zou kunnen worden dat er wel degelijk ook kwalitatief onderzoek wordt uitgevoerd. Deze scriptie is ontvangen, ter plaatse bestudeerd en in orde bevonden. Overwegingen Het panel is ervan overtuigd dat het hier om een wetenschappelijke opleiding gaat, ondanks het feit dat het om vakken gaat die op het eerste gezicht van nature meer op de praktijk gericht zijn. De gelezen scripties bewijzen dat het resultaat aan de maat is. Ook uit de gesprekken blijkt dat het wetenschappelijke karakter van de opleiding breed gedragen wordt. pagina 16

17 Daarbij wordt overigens wel geconstateerd dat de gedragswetenschappelijke benadering meer aandacht behoeft, ook op het niveau van de eindkwalificaties. Zowel binnen finance als binnen accounting is dit weinig uitgewerkt. Hoewel het onderwerp weliswaar in bepaalde literatuur aan de orde wordt gesteld, mag het uitdrukkelijker in het onderwijs een plaats krijgen. Om deze reden beveelt het panel dan ook aan om de vacature voor een hoogleraar Bestuurlijke Informatie Voorziening op korte termijn in te vullen. De inbreng van een dergelijke hoogleraar zal voor een groot deel in deze lacune kunnen voorzien. Conclusie Dat het hier gaat om doelstellingen op wetenschappelijk niveau is volgens het panel voldoende aangetoond. Het panel beoordeelt het facet 1.3 Oriëntatie wo als voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 1 Doelstellingen opleiding voldoende voldoende voldoende Het panel beoordeelt de opleiding in zijn samenvattende oordeel voor het onderwerp Doelstellingen als voldoende. pagina 17

18 4.2 Programma Voor de beschrijving van het programma wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk Eisen wo (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een woopleiding Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Bevindingen Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. Volgens de Aanvullende opmerkingen moet de student zich op de hoogte stellen van de actuele stand van zaken door bestudering van artikelen in wetenschappelijke tijdschriften (prior research), en moet men daarover ook verslag doen. Die artikelen worden voor een deel aangereikt door de docenten, maar studenten moeten ook zelf op zoek gaan naar voor hun doel relevante artikelen. Studenten moeten over de uitkomsten van hun onderzoek rapporteren, zowel schriftelijk als mondeling. Tijdens het locatiebezoek is zowel aan de alumni als aan de studenten die op dit moment het afstudeerprogramma volgen gevraagd in hoeverre het wetenschappelijke onderzoek van de docenten aan de orde wordt gesteld tijdens het onderwijs. Hier bleek dat studenten deze inbreng wel ervaren in de seminars (die voorbereidend zijn op het uitvoeren van het eigen onderzoek) en veel minder in de overige vakken. De docenten waren van mening dat deze inbreng goed tot zijn recht komt, ook al gaf men aan dat men in de toekomst de studenten meer wil sturen om in onderzoeksprojecten van docenten een bijdrage te leveren en te komen tot bijvoorbeeld copublicaties. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. In het Informatiedossier wordt een overzicht gegeven van de benaderingswijzen en theorieën die tijdens de opleiding centraal staan. Deze worden onderscheiden naar de twee deeldisciplines binnen het vakgebied Accounting : Management Accounting & Control en Financial Accounting. Zoals hierboven (4.1.3) reeds opgemerkt, is er een lacune op het gebied van de gedragswetenschappelijke benadering. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Studenten moeten eerst groepsgewijs en dan in tweetallen (bij het seminar Advanced Financial Accounting of het seminar Advanced Management Accounting and Control) wetenschappelijk onderzoek doen en daarover rapporteren. Het gaat hier vooral om het pagina 18

19 formuleren van een onderzoeksvoorstel. De master s thesis is een individueel werkstuk, waarin onderzoek centraal staat. Het uitwerken van vraagstukken respectievelijk het doen van wetenschappelijk onderzoek wordt op deze wijze tijdens de opleiding opgebouwd: eerst groepsgewijs, vervolgens in tweetallen en tot slot individueel. Elke fase wordt begeleid door de vakdocent. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. In de Aanvullende opmerkingen wordt vermeld dat studenten bij het vak Accounting Process Management 1b in groepjes van 4 of 5 studenten vraagstukken moeten uitwerken, gebaseerd op de stof die wordt gedoceerd bij Accounting Process Management 1a. Voorts wordt nog steeds volgens de Aanvullende opmerkingen tijdens de colleges steeds ingegaan op verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Bij het seminar Auditing Theory komt dit tot uitdrukking in het feit dat de werkcolleges onder verantwoordelijkheid van de hoogleraar worden verzorgd door docenten die tevens voeling hebben met de praktijk. De hoorcolleges bij dit vak zijn bij uitstek geschikt om actuele vraagstukken uit de beroepspraktijk te bediscussiëren. Overwegingen Het panel constateert dat studenten blijkbaar niet goed registreren dat hun kennisontwikkeling ook plaats vindt in interactie met het wetenschappelijk onderzoek van de docenten. Gebleken is dat studenten deze inbreng ervaren in de seminars (die voorbereidend zijn op het uitvoeren van het eigen onderzoek), maar veel minder in de overige vakken. Docenten waren hierover verwonderd. Het panel is van mening dat de herkenbaarheid van het eigen wetenschappelijk onderzoek in de vakken helderder kan worden gepresenteerd en beveelt aan dit in de vakken ook meer te etaleren. Behalve meer aandacht voor de gedragswetenschappelijke benadering binnen de beide deeldisciplines heeft het panel geen kanttekeningen bij de overige punten die onder eisen wo vermeld staan. Het programma stelt studenten in staat vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek op te doen en het programma heeft duidelijk aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Conclusie De kennisontwikkeling binnen het programma past bij het niveau van een WOmasteropleiding. Het panel beoordeelt het facet 2.1 Eisen wo als voldoende Relatie tussen doelstelling en programma (facet 2.2) Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Bevindingen Het moet het panel van het hart dat in het Informatiedossier (en ook in de Aanvullende opmerkingen) met betrekking tot dit facet alleen ingegaan is op de relatie eindkwalificatie en leerdoelen en in het geheel niet op het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing. Via de gesprekken, via het (later toegestuurde) document Didactisch Systeem en pagina 19

20 via het concept Handboek Kwaliteitszorg 2009 kon informatie gevonden over het didactisch concept. Met betrekking tot de toetsing is een gedeelte van de OER toegezonden dat betrekking heeft op het afleggen van tentamens, op de tentamenuitslag en de vrijstelling. Daarnaast is een aantal procedures van de kwaliteitsbewaking na afname van de tentamens opgenomen en is een interne notitie van de Werkgroep Kwaliteitsbeleid meegestuurd over de voorwaarden waaraan het hoofdstuk over toetsing in het kwaliteitshandboek moet voldoen. Met betrekking tot het didactisch concept is tijdens het locatiebezoek het volgende onder de aandacht van het panel gebracht: Men wil een intensieve betrokkenheid van de student in functie van het leren zelfstandig onderzoek doen. Vooral tijdens de seminars worden studenten uitgedaagd zelfstandig op zoek te gaan naar bijvoorbeeld een vraagstelling voor onderzoek en naar literatuur. In het Handboek Kwaliteitszorg vinden we de volgende formulering: Het onderwijs gaat uit van studenten die nadrukkelijk eigen verantwoordelijkheid nemen op het punt van zelfwerkzaamheid, zelfstudie; de onderwijsorganisatie prikkelt en stimuleert de studenten hiertoe en reikt structuren aan om die eigen verantwoordelijkheid ook te nemen; Het onderwijs daagt studenten op hun eigen niveau uit door programma s voor topstudenten, de goede studenten en remediërende programma s voor wie dat nodig heeft. De volgende werkvormen worden gehanteerd: hoorcolleges en werkcolleges (seminars). De maximale groepsomvang van een seminar is 24 studenten. Groepswerk, werkstukken, presentatie en discussie zijn aldus de nagestuurde notitie Jaarplansysteem: het didactisch model van de ESE zeer geëigende werkvormen in de werkcolleges. Verplichte aanwezigheid is daarom noodzakelijk. Uit de gesprekken bleek dat men ook met opdrachten en casus werkt. Door studenten werd opgemerkt dat men in het begin van de opleiding, en dan vooral bij de courses, wel wat meer uitgedaagd zou mogen worden. Ze ervaren deze als minder activerend. Het was ook even schrikken toen bleek dat ze tijdens het seminar, later in het jaar, echt zelf aan de slag moeten. Uit de gesprekken bleek voorts dat studenten en alumni positief zijn over de wijze waarop getoetst wordt. De toetsing is fair. Van tevoren is meestal duidelijk wat de beoordelingscriteria zijn. Een enkeling merkte overigens ook op dat het zeker goed mogelijk is de tentamens te halen zonder alle literatuur bestudeerd te hebben. De docenten die het panel gesproken heeft herkenden zich niet in deze uitspraak. Er is ook geen sprake van open boek tentamens. Het panel heeft zelf een aantal tentamens, de normeringen daarvan en de uitslagen opgevraagd en bekeken, en komt tot de conclusie dat deze tentamens het juiste niveau hebben en ook de bedoelde kwaliteit. Tijdens het locatiebezoek is verder het programma Financial Information Systems 2 besproken. Over dit programmaonderdeel was zo goed als geen informatie opgenomen in het Informatiedossier. Ter plekke is deze lacune opgevuld. Met betrekking tot de vraag of de eindkwalificaties aantoonbaar vertaald zijn naar de leerdoelen van (onderdelen van) het programma geeft de opleiding in de Aanvullende pagina 20