Postnataal verworven oculaire toxoplasmose bij een volwassen vrouw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Postnataal verworven oculaire toxoplasmose bij een volwassen vrouw"

Transcriptie

1 CASUÏSTIEK Postnataal verworven oculaire toxoplasmose bij een volwassen vrouw Edmée C. Bowles, J.M. (Hans) Hillenius, Douwe H. Biesma, L.M. (Titia) Kortbeek en Bartelt M. de Jongh KLINISCHE PRAKTIJK Bij een 47-jarige vrouw die de polikliniek Oogheelkunde bezocht wegens een sinds 2 weken bestaande visusdaling van het linker oog, werd oculaire toxoplasmose vastgesteld. Bij immuuncompetente patiënten werd deze ziekte vroeger veelal toegeschreven aan reactivatie van een congenitale infectie met de parasiet Toxoplasma gondii. In het afgelopen decennium is gebleken dat deze aandoening ook het resultaat kan zijn van een op latere leeftijd verworven infectie. Deze patiënte had postnataal verworven oculaire toxoplasmose. De infectie werd bestreden met sulfadiazine, pyrimethamine, folinezuur en prednison. Ook kreeg patiënte een topicale behandeling met timolol-oogdruppels en prednisolon-oogdruppels. Zij herstelde. Later kreeg zij een beperkt recidief, waarbij een afwachtend beleid werd gevoerd. Postnataal verworven oculaire toxoplasmose kan men diagnosticeren bij de aanwezigheid van een primaire retinale laesie zonder oude littekens, in combinatie met specifieke laboratoriumuitslagen van serum en intraoculaire vloeistof. Retinitis door infectie met de parasiet Toxoplasma gondii vormt een ernstige bedreiging voor de visus. In het verleden werd aangenomen dat oculaire toxoplasmose bij volwassenen het gevolg is van reactivatie van een congenitale Toxoplasma-infectie. In de afgelopen jaren is echter gebleken dat oculaire toxoplasmose bij volwassenen vaak veroorzaakt wordt door een postnataal verworven infectie. 1,2 De diagnose kan gesteld worden op basis van het klinisch beeld in combinatie met serologische en moleculaire diagnostiek. ZIEKTEGESCHIEDENIS St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein. Afd. Medische Microbiologie en Immunologie: drs. E.C. Bowles, arts in opleiding tot arts-microbioloog (thans: Universitair Medisch Centrum Utrecht, afd. Medische Microbiologie, Utrecht); dr. B.M. de Jongh, arts-microbioloog. Afd. Oogheelkunde: drs. J.M. Hillenius, oogarts. Afd. Interne Geneeskunde: prof.dr. D.H. Biesma, internist (thans: Universitair Medisch Centrum Utrecht, afd. Algemene Interne Geneeskunde, Utrecht). Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Laboratorium voor Infectieziektediagnostiek en Screening, Bilthoven. Drs. L.M. Kortbeek, arts-microbioloog. Contactpersoon: drs. E.C. Bowles (e.c.bowles@umcutrecht.nl). Patiënt A, een 47-jarige vrouw, bezocht de polikliniek Oogheelkunde wegens een sinds 2 weken bestaande visusdaling van het linker oog. Zij had een blanco medische voorgeschiedenis. Gedurende 13 jaar had zij als verpleegkundige in de tropen gewerkt, namelijk in Burkina Faso en Indonesië, maar zij was al 8 jaar terug in Nederland. Nu was zij werkzaam als wijkverpleegkundige. Zij was getrouwd en had 3 kinderen in de tienerleeftijd. Het gezin had een hond als huisdier. Patiënte kon zich geen contact herinneren met al dan niet jonge katten. Bij oogheelkundig onderzoek was de visus rechts 1,0 en links 0,25. De oogdruk was rechts 14 en links 38 mmhg. Wij zagen een actieve uveïtis, zowel in het voorste als in het achterste segment van het linker oog. De glasvochtruimte van het linker oog toonde forse troebelingen met veel cellen vóór een retinale laesie. Bij fundoscopie werd aan de bovenste vaatboog van de linker retina een actieve witte chorioretinitishaard gezien (figuur 1). Die leek op een koplamp in de mist. Overigens werden aan de beide NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B57.INDD 1

2 KLINISCHE PRAKTIJK papil van de N. opticus koplamp in de mist FIGUUR 1 Actieve chorioretinitishaard met glasvochttroebeling in het linker oog bij patiënt A: beeld van koplamp in de mist. retinae en papillen geen afwijkingen gezien, ook geen oude littekens. Bij het algemeen lichamelijk onderzoek waren er geen bijzondere bevindingen. Differentiaaldiagnostisch werd gedacht aan chorioretinitis op basis van T. gondii of Toxocara canis. Ook werd de mogelijkheid van sarcoïdose of een vasculitis overwogen. Laboratoriumonderzoek liet niet-afwijkende waarden zien van het bloedbeeld, BSE, C-reactieve proteïne, elektrolyten en lactaatdehydrogenase (LDH). Bij screenend onderzoek van het immuunsysteem waren de uitslagen negatief voor antinucleaire antistoffen (ANA), antineutrofielencytoplasmatische antistoffen (ANCA), complementfactor C3 en C4 en HLA-B27-antigeen. IgGantistoffen tegen T. canis werden niet aangetoond. Ook hiv-serologisch onderzoek had een negatieve uitslag. Onderzoek naar IgG-antistoffen tegen T. gondii (AxSYM; Abbott Diagnostics, Abbott Park, IL, VS) had een positieve uitslag: de waarde was 9 U/ml (referentiewaarde: < 3), maar er werden geen IgM-antistoffen tegen Toxoplasma gevonden. Deze bevindingen konden zowel passen bij het beeld van een congenitale toxoplasmose als bij een latente, al langer bestaande, postnataal verworven infectie met T. gondii. De afwezigheid van littekens op de retina pleitte tegen congenitale toxoplasmose. Er werd besloten aanvullend diagnostisch onderzoek naar T. gondii aan te vragen bij de afdeling Parasitologie van het Laboratorium voor Infectieziektediagnostiek en Screening, een onderdeel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in Bilthoven. Daar bleek de Toxoplasma-IgM-immunoblot zwak positief voor de 6 kda-band. De aanwezigheid van specifieke IgG-antistoffen werd bevestigd met een ELISA. Op grond van de zwak positieve IgM-uitslag in combinatie met de afwezigheid van oude littekens op de retina moest worden aangenomen dat patiënte een postnataal verworven infectie had en dat het niet ging om een reactivatie van een congenitale infectie. Patiënte werd aanvankelijk behandeld met clindamycine en met prednison 60 mg per os. Na enkele dagen werd overgestapt op sulfadiazine 1000 mg 4 dd in combinatie met pyrimethamine 25 mg per dag, folinezuur 15 mg per dag en prednison; deze medicatie werd gedurende 4 weken gegeven. Na deze periode werd de behandeling met prednison afgebouwd. Ook kreeg patiënte een topicale behandeling met timolol-0,5%-oogdruppels, 1 druppel 2 dd (timolol is een β-blokker), en met prednisolon-0,1%-oogdruppels, 1 druppel 4 dd. Het klinisch beeld verbeterde bij deze therapie snel. Na 1 maand was de oogboldruk genormaliseerd (11 mmhg) en ook was de visus van het linker oog duidelijk verbeterd: 0,9. Bij fundoscopie links was een scherp begrensd, grijswit chorioretinitislitteken te zien. De glasvochttroebelingen waren verminderd. Acht maanden later had patiënte weer last van het linker oog. Bij fundoscopie links werd aan de rand van het oude litteken nieuwe ontstekingsactiviteit gezien. Bij algemeen laboratoriumonderzoek van het bloed werden geen afwijkingen aangetoond. Ditmaal werd besloten de voorste oogkamer te puncteren. De PCR op het voorste-oogkamervocht had een negatieve uitslag voor toxoplasmose, maar de goldmann-witmer-coëfficiënt dat is een maat voor de intraoculaire antilichaamproductie (zie verderop in dit artikel) bedroeg 53 (= positief) voor T. gondii en < 3 (= negatief) voor herpes-simplexvirus. Het serologisch onderzoek werd herhaald door het RIVM, waarbij sera van de eerste en tweede ziekteperiode simultaan werden getest met een IgG-ELISA, een IgM-ELISA, een immunoblot en een IgM- immunosorbent agglutination assay (ISAGA). Ook werd van beide sera de aviditeit vastgesteld; de uitslagen staan in de tabel. De uitslag van de IgM-ELISA lag bij beide sera net onder de grenswaarde. Bij de IgM-immunoblot was in beide sera de 6 kda-band 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B57.INDD

3 TABEL Waarden verkregen bij serologisch onderzoek van patiënt A in het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven serum 1 serum 2* IgG (referentiewaarde: OD < 0,27) OD: 0,96; titer: 1:80 OD: 0,99; titer: 1:80 IgM (referentiewaarde: OD < 0,2) OD: 0,16 OD: 0,16 IgM-immunoblot: 6 kda-band positief positief IgM-ISAGA 9+ (= positief) 9+ (= positief) aviditeit 50% (= hoog) 49% (= hoog) OD = optische dichtheid; ISAGA = 'immunosorbent agglutination assay'. *Serum 2 werd 8 maanden na serum 1 afgenomen. De aviditeitstest werd uitgevoerd door dr. T. Mank, parasitoloog in Haarlem. nog zwak zichtbaar; deze band is specifiek voor infectie met T. gondii. Bij de IgM-ISAGA was de waarde van beide sera 9+ (= positief). De IgG-uitslag was bij beide sera positief en bleef onveranderd in de tijd. De aviditeit was in beide sera hoog; hieruit bleek dat de infectie al langer dan 4 maanden bestond. Op basis van deze bevindingen werd de diagnose recidief-toxoplasma-chorioretinitis gesteld. Gezien de relatief geringe klachten, de geringe afwijkingen in fundo en de lokalisatie van de afwijking op de retina werd in overleg met patiënte besloten het natuurlijke beloop af te wachten. Drie maanden later had de afwijking zich spontaan afgegrensd (figuur 2). Een half jaar later was er in het linker oog opnieuw een klein recidief, dat geringe klachten veroorzaakte. Wederom was het beleid expectatief. Een half jaar na dit laatste recidief was de visus beiderzijds 1,0; patiënte had geen klachten meer. worden als snel delende tachyzoïeten via bloed en lymfe door het lichaam verspreid. Op verschillende plaatsen kan zich dan een weefselcyste met metabool inactieve bradyzoïeten vormen. Voorkeursplaatsen zijn de hersenen, het hart, de skeletspieren, de longen en het oog. Een weefselcyste is asymptomatisch, maar kan gereactiveerd worden bij vermindering van de afweer. Daarbij treedt ter plaatse een ontstekingsreactie op. Het recidief van oculaire toxoplasmose bij onze patiënte is een voorbeeld van zo n reactivatie. De prevalentie van oculaire toxoplasmose bij immuuncompetente mensen in Nederland is onbekend. Wel is bekend dat de gemiddelde seroprevalentie van T. gondiiantilichamen in Nederland 40,5% is (cijfer uit 1996); de seroprevalentie neemt toe van minder dan 17% in de leeftijdsgroep jonger dan 20 jaar tot 70% in de leeftijdsgroep van jaar. 3 Hoe vaak deze besmetting leidt tot een oculaire infectie is onbekend. In een groep van 136 immuuncompetente patiënten met acute uveitis poste- KLINISCHE PRAKTIJK BESCHOUWING Voor het beloop van een Toxoplasma-infectie zijn de immuunstatus van de patiënt en de onderliggende aandoening van belang. Hier beperken wij ons tot de groep immuuncompetente patiënten met een oculaire Toxoplasma-infectie. De verwekker, T. gondii, is een eencellige, obligaat intracellulaire parasiet. T. gondii kan alle humane kernhoudende cellen infecteren. De mens is tussengastheer van de parasiet; katten en katachtigen zijn eindgastheer. Transmissie vindt plaats door contact met oöcysten in kattenfeces, in besmette aarde of in besmet water, door het eten van onvoldoende verhit vlees met daarin weefselcysten, door intra-uteriene overdracht van moeder op kind en door transplantatie van geïnfecteerde organen. Na een primaire infectie blijft T. gondii in de vorm van cysten latent in het lichaam aanwezig. Na ingestie van de oöcyste komen sporozoïeten vrij in het maag-darmkanaal. Ze passeren de darmwand en scherp begrensd litteken papil van de N. opticus FIGUUR 2 Heldere media van het linker oog van patiënt A en scherp gedemarqueerd Toxoplasma-litteken 3 maanden na het eerste recidief van oculaire toxoplasmose. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B57.INDD 3

4 KLINISCHE PRAKTIJK rior in Nederland kon bij 28 (20,5%) T. gondii als verwekker worden aangewezen. 4 De incidentie van acute symptomatische oculaire toxoplasmose is gemeten in een onderzoek in Londen in Een opvallende bevinding was dat de geschatte incidentie in een groep immigranten uit West-Afrika ruim 100 maal zo hoog bleek te zijn als die in de groep autochtone Londenaren, namelijk 57 tegen 0,4 per inwoners. In het genoemde onderzoek werd echter geen onderscheid gemaakt tussen congenitale en postnataal verworven oculaire toxoplasmose. In het afgelopen decennium is het klinisch beeld van postnataal verworven oculaire toxoplasmose beschreven. In een aantal clusters was de infectie waarschijnlijk veroorzaakt door het eten van rauw vlees en het drinken van gecontamineerd water. 6-8 VERSCHILLEN TUSSEN CONGENITALE EN POSTNATAAL VERWORVEN OCULAIRE TOXOPLASMOSE Oculaire toxoplasmose manifesteert zich vaak in de vorm van een visusdaling. Bij fundoscopie wordt het typische beeld gezien van een koplamp in de mist; dit wordt veroorzaakt door een necrotiserende chorioretinitishaard met daaromheen een ontstekingsreactie in het glasvocht (zie figuur 1). Postnataal verworven oculaire toxoplasmose kenmerkt zich door manifestatie na het 30e levensjaar, door een unilaterale lokalisatie en door de afwezigheid van oude littekens in beide retinae. 9,10 In het geval van een congenitale infectie krijgt de patiënt op jonge leeftijd klachten, is de afwijking veelal bilateraal en zijn in de retina oude littekens te zien. Buiten deze verschillen is er geen groot onderscheid in het klinisch beeld. Bij de immuuncompetente patiënt is de actieve fase van de infectie zelflimiterend. DIAGNOSTIEK Laboratoriumonderzoek is essentieel voor het stellen van de diagnose. IgG verschijnt 1 tot 2 weken na de infectie in het serum en de waarde blijft positief. 11 Door de oculaire lokalisatie kan de IgG-spiegel in het bloed laag zijn. De aviditeit van IgG-antistoffen reflecteert de mate van herkenning van het antigeen door het immuunsysteem en hangt samen met de duur van de infectie. Bij een hoge aviditeit, zoals in deze casus, is er echter geen nader onderscheid te maken tussen een sinds enkele (> 4) maanden bestaande en een al jarenlang aanwezige infectie. 11 De IgM-antistoffen ontstaan vroeg in de infectie en ze verdwijnen op den duur, maar het verschilt sterk per patiënt hoe snel dat gebeurt. Gemiddeld zijn de anti- Toxoplasma-IgM-antistoffen 6-12 maanden na een actieve infectie nog aantoonbaar, maar bij een gedeelte van de patiënten blijken ze zelfs langer dan 2 jaar aanwezig te zijn. 5,12 Het hangt van het gebruikte testsysteem af hoe lang de IgM-antistoffen aangetoond kunnen worden. 10,13 Bovendien ligt bij de intra-oculaire lokalisatie van de infectie de IgM-waarde in het bloed soms beneden de detectiegrens. In onze casus werd op grond van het klinisch beeld besloten tot nadere diagnostiek, hoewel Toxoplasma-specifiek IgM met de aanvankelijk gebruikte techniek niet aantoonbaar was. Onderzoek van intraoculaire vloeistof is een belangrijke pijler van de diagnostiek van oculaire toxoplasmose. Een aanwijzing voor een intraoculaire infectie is de productie van specifieke antistoffen in het oog. Deze antistofproductie toont men aan door de antistoftiters in de intraoculaire vloeistof te vergelijken met die in het serum volgens de methode van Goldmann en Witmer. 14 Een goldmann-witmer-coëfficiënt > 3 is een teken van intraoculaire antilichaamproductie. 15 Ook kan genetisch materiaal van de parasiet direct in oogvocht aangetoond worden door middel van PCR. 15,16 De gevoeligheid van de PCR wordt beïnvloed door het tijdstip van onderzoek, door behandeling met antiparasitaire middelen en door de hoeveelheid materiaal die kan worden onderzocht. Het combineren van de goldmann-witmer-coëfficiënt met de PCR op intraoculaire vloeistof geeft de grootste kans op het aantonen van de verwekker. In een onderzoek van 152 patiënten met acute uveitis posterior zou in 87% van de gevallen de diagnose oculaire toxoplasmose ten onrechte niet gesteld zijn als alleen een PCR was toegepast. Als alleen de goldmann-witmer-coëfficiënt was berekend, was de diagnose in 7% van de gevallen niet gesteld. In dit onderzoek waren zowel immuuncompetente als immuungecompromitteerde patiënten geïncludeerd. 4 LEERPUNTEN Oculaire infecties met Toxoplasma gondii gaan gepaard met typische oogafwijkingen en komen ook voor bij immuuncompetente mensen. Deze infecties kunnen het gevolg zijn van reactivatie van een congenitale infectie, maar ook van postnatale blootstelling aan T. gondii. De diagnose berust op het klinisch beeld, het aantonen van antistoffen zowel in het bloed als in intraoculaire vloeistoffen (goldmann-witmer-coëfficiënt) en PCR. De infectie is bij immuuncompetente patiënten zelflimiterend. Behandeling is alleen geïndiceerd wanneer de visus door de lokalisatie van de laesie op de retina bedreigd wordt. Recidieven komen frequent voor, zeker in de eerste 2 jaar na de eerste ziekte-episode. 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B57.INDD

5 UITLEG Toxocara canis is de spoelworm van de hond, waarvoor de mens tussengastheer kan zijn. Aviditeit is de aantrekkingskracht tussen de antistoffen en het antigeen; doorgaans neemt de aviditeit toe naarmate de tijd verstrijkt. De coëfficiënt van Goldmann en Witmer is het quotiënt van de antistoftiters in de intraoculaire vloeistof en die in het serum. Een uitslag > 3 is een teken van oculaire antilichaamproductie. PROGNOSE EN THERAPIE Het natuurlijke beloop van de oculaire Toxoplasmainfectie is zelflimiterend. De indicatie voor medicamenteuze behandeling is bedreiging van de visus. Hierbij geeft de locatie van de laesie de doorslag. Naarmate de laesie centraler in de retina zit, oftewel dichter bij de macula, wordt de visus meer bedreigd. Het doel van de behandeling is om de vermenigvuldiging van de parasiet te stoppen en hiermee de schade aan de retina te beperken. De behandeling van eerste keuze is een combinatie van pyrimethamine en sulfadiazine, waaraan folinezuur toegevoegd kan worden om de bijwerkingen van pyrimethamine tegen te gaan. Andere middelen die werkzaam zijn tegen T. gondii zijn: atovaquon, clindamycine, azitromycine, tetracycline en trimethoprim-sulfamethoxazol. Om de inflammatoire reactie te beperken kan men een orale behandeling met corticosteroïden toevoegen. 16 Recidieven, zoals bij de hier beschreven patiënte, komen frequent voor. In het jaar na een eerste episode van actieve Toxoplasma-retinitis is de kans hierop het grootst: 21%, oplopend tot 27% na 2 jaar. 17 Medicamenteuze behandeling heeft geen invloed op het vóórkomen van recidieven. Ook in geval van een recidief is bedreiging van de visus de indicatie om te behandelen. CONCLUSIE Oculaire infecties met T. gondii gaan gepaard met typische oogafwijkingen en komen ook voor bij immuuncompetente mensen. Deze infecties kunnen het gevolg zijn van reactivatie van een congenitale infectie, maar ook van postnatale blootstelling aan T. gondii. Het klinisch beeld, het aantonen van antistoffen zowel in het bloed als in intraoculaire vloeistoffen (goldmannwitmer-coëfficiënt) en PCR leiden tot de diagnose. De infectie is bij immuuncompetente patiënten zelflimiterend. Behandeling is alleen geïndiceerd wanneer de visus door de lokalisatie van de laesie op de retina bedreigd wordt. Recidieven komen frequent voor, zeker in de eerste 2 jaar na de eerste ziekte-episode. Prof.dr. A. Rothova, oogarts, Universitair Medisch Centrum Utrecht, beoordeelde de beschreven patiënte tijdens het recidief en gaf commentaar op het manuscript; dr. B.J.M. Vlaminckx, arts-microbioloog, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein, gaf eveneens commentaar, en J. Grimbergen, medisch fotograaf in hetzelfde ziekenhuis, verzorgde de fundusfoto s. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 4 juni 2008 Citeer als Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:B57 > Meer op KLINISCHE PRAKTIJK LITERATUUR 1 Montoya JG, Remington JS. Toxoplasmic chorioretinitis in the setting of acute acquired toxoplasmosis. Clin Infect Dis. 1996;23: Holland GN. Ocular toxoplasmosis: a global reassessment. Part I: epidemiology and course of disease. Am J Ophthalmol. 2003;136: Kortbeek LM, de Melker HE, Veldhuijzen IK, Conyn-Van Spaendonck MA. Population-based Toxoplasma seroprevalence study in the Netherlands. Epidemiol Infect. 2004;132: Rothova A, de Boer JH, ten Dam-Van Loon NH, Postma G, de Visser L, Zuurveen SJ, et al. Usefulness of aqueous humor analysis for the diagnosis of posterior uveitis. Ophthalmology. 2008;115: Gilbert RE, Stanford MR, Jackson H, Holliman RE, Sanders MD. Incidence of acute symptomatic toxoplasma retinochoroiditis in south London according to country of birth. BMJ. 1995;310: Ross RD, Stec LA, Werner JC, Blumenkranz MS, Glazer L, Williams GA. Presumed acquired ocular toxoplasmosis in deer hunters. Retina. 2001;21: Burnett AJ, Shortt SG, Isaac-Renton J, King A, Werker D, Bowie WR. Multiple cases of acquired toxoplasmosis retinitis presenting in an outbreak. Ophthalmology. 1998;105: Bowie WR, King AS, Werker DH, Isaac-Renton JL, Bell A, Eng SB, et al. Outbreak of toxoplasmosis associated with municipal drinking water. The BC Toxoplasma Investigation Team. Lancet. 1997;350: Bonfioli AA, Orefice F. Toxoplasmosis. Semin Ophthalmol. 2005;20: Ongkosuwito JV, Bosch-Driessen EH, Kijlstra A, Rothova A. Serologic evaluation of patients with primary and recurrent ocular toxoplasmosis for evidence of recent infection. Am J Ophthalmol. 1999;128: Van Gool T, Gilis H, Haddad D. Serologische diagnostiek van toxoplasmose bij immuuncompetente patiënten en zwangeren. Tijdschr Infectieziekten. 2006;1: Fuccillo DA, Madden DL, Tzan N, Sever JL. Difficulties associated with serological diagnosis of Toxoplasma gondii infections. Diagn Clin Immunol. 1987;5:8-13. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B57.INDD 5

6 KLINISCHE PRAKTIJK 13 Gras L, Gilbert RE, Wallon M, Peyron F, Cortina-Borja M. Duration of the IgM response in women acquiring Toxoplasma gondii during pregnancy: implications for clinical practice and cross-sectional incidence studies. Epidemiol Infect. 2004;132: Goldmann H, Witmer R. Antibodies in the aqueous humor. Ophthalmologica. 1954;127: De Groot-Mijnes JD, Rothova A, van Loon AM, Schuller M, ten Dam-van Loon NH, de Boer JH, et al. Polymerase chain reaction and Goldmann- Witmer coefficient analysis are complimentary for the diagnosis of infectious uveitis. Am J Ophthalmol. 2006;141: Rothova A. Ocular manifestations of toxoplasmosis. Curr Opin Ophthalmol. 2003;14: Bosch-Driessen LE, Berendschot TT, Ongkosuwito JV, Rothova A. Ocular toxoplasmosis: clinical features and prognosis of 154 patients. Ophthalmology. 2002;109: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B57.INDD

Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt?

Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt? Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt? Rebecca van Grootveld AIOS Medische Microbiologie Werkgroep Klinische Parasitologie, NVP & WAMM Toxoplasmose 2 Werkgroep klinische

Nadere informatie

Toxoplasma-serologie, wat kun je ermee?

Toxoplasma-serologie, wat kun je ermee? Toxoplasma-serologie, wat kun je ermee? Titia Kortbeek, MD Centre for Infectious Disease Control Netherlands cmgm.stanford.edu/.../boothroydlabdesc.ht ml Ca.16 x 10 6 inwoners Ca. 200.000 geboortes per

Nadere informatie

De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen

De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen Greet Boland, klinisch microbioloog / MMM er Aviditeitstesten Wat is aviditeit? Wat betekent de uitslag? Wanneer is toepassing zinvol/niet

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies. Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies. Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Chapter 13 2 Samenvatting en conclusies Samenvatting Uveïtis is een verzamelnaam voor alle inwendige ontstekingen van het oog en is een belangrijke

Nadere informatie

SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie

SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie 166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk

Nadere informatie

Wat kan het zijn in het brein? Klinische Werkgroep Parasitologie 20 januari 2014 Martijn den Reijer Jaap van Hellemond

Wat kan het zijn in het brein? Klinische Werkgroep Parasitologie 20 januari 2014 Martijn den Reijer Jaap van Hellemond Wat kan het zijn in het brein? Klinische Werkgroep Parasitologie 20 januari 2014 Martijn den Reijer Jaap van Hellemond Casus Meneer L., 50 jaar, Kaapverdische afkomst Voorgeschiedenis: jicht, astma, prostatisme

Nadere informatie

Advies Toxoplasmose van de Interdepartementale Werkgroep Zoönosen

Advies Toxoplasmose van de Interdepartementale Werkgroep Zoönosen Advies Toxoplasmose van de Interdepartementale Werkgroep Zoönosen December 2003 J.W.B. van der Giessen, RIVM/MGB L.M. Kortbeek, RIVM/LIS S.M. Valkenburgh, VWA/Signalering 1. Etiologie en voorkomen Toxoplasmose

Nadere informatie

1. Algemeen. 2. Ziekte 2.1 Verwekker. 2.2 Pathogenese

1. Algemeen. 2. Ziekte 2.1 Verwekker. 2.2 Pathogenese Toxoplasmose B58 1. Algemeen Toxoplasmose wordt veroorzaakt door het protozoön Toxoplasma (T.) gondii en is wereldwijd één van de meest voorkomende parasitaire zoönosen. In 1908 is voor het eerst een infectie

Nadere informatie

CMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog

CMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van

Nadere informatie

Serologische diagnostiek van toxoplasmose bij immuuncompetente patiënten en zwangeren

Serologische diagnostiek van toxoplasmose bij immuuncompetente patiënten en zwangeren Serologische diagnostiek van toxoplasmose bij immuuncompetente patiënten en zwangeren Serological diagnosis of toxoplasmosis in immunocompetent individuals and pregnant women Auteurs Trefwoorden Key words

Nadere informatie

Vlaamse consensus over beleid bij congenitale toxoplasmose (CT)

Vlaamse consensus over beleid bij congenitale toxoplasmose (CT) Vlaamse consensus over beleid bij congenitale toxoplasmose (CT) A. Zecic NICU, UZ Gent Transmissierisico tijdens de zwangerschap Maternale seroconversie Incidentie Ziekte bij pasgeborene 1e trim 15 % ernstig

Nadere informatie

Spoelwormen leven in de darmen van honden en katten.

Spoelwormen leven in de darmen van honden en katten. Darmparasieten komen zowel bij honden als bij katten zeer regelmatig voor. De vaakst voorkomende besmettingen zijn die met spoelwormen en lintwormen. Af en toe zien we ook infecties met giardia. Ook aan

Nadere informatie

Congenitale toxoplasmose: ernstige oculaire en neurologische complicaties

Congenitale toxoplasmose: ernstige oculaire en neurologische complicaties Klinische les Congenitale toxoplasmose: ernstige oculaire en neurologische complicaties Franka Hoekstra, Cecile Buzing, Jan M.J. Sporken, Corry E. Erasmus, Michiel van der Flier en Ben A. Semmekrot Dames

Nadere informatie

Toxoplasmose in Nederland

Toxoplasmose in Nederland 6. Neva FA, Gam AG, Burke J. Comparison of Larval Antigens in an Enzyme-Linked Immnosorbent Assay for strongyloidiasis in humans. J Infect Dis 1981; 144(5): 427-432. 7. Carroll SM, Karthigasu KT Grove

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Ongkosuwito, J. V. (1999). Current views on the diagnosis and aetiology of posterior uveitis

Citation for published version (APA): Ongkosuwito, J. V. (1999). Current views on the diagnosis and aetiology of posterior uveitis UvA-DARE (Digital Academic Repository) Current views on the diagnosis and aetiology of posterior uveitis Ongkosuwito, J.V. Link to publication Citation for published version (APA): Ongkosuwito, J. V. (1999).

Nadere informatie

Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln

Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln B06 Bijlage I Rubella en zwangerschap, richtlijnen voor de praktijk Beleid naar aanleiding van een (mogelijk) contact (zie toelichting 1) Inventariseer

Nadere informatie

Serologische testen en interpretatie van testresultaten

Serologische testen en interpretatie van testresultaten Serologische testen en interpretatie van testresultaten Serologische testen Serologie is de leer van de stoffen die zich bevinden in het bloedserum. Bloedserum is het vocht dat verkregen is nadat bloed

Nadere informatie

Congenitaal gehoorverlies en de kinderarts. CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts

Congenitaal gehoorverlies en de kinderarts. CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts Congenitaal gehoorverlies en de kinderarts CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts Kindergeneeskundig onderzoek naar de oorzaak van het congenitaal gehoorverlies doel Patiënt: te verwachten

Nadere informatie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en

Nadere informatie

K.B In werking B.S

K.B In werking B.S K.B. 2.10.2009 In werking 1.12.2009 B.S. 20.10.2009 Artikel 24bis - KLINISCHE BIOLOGIE Wijzigen Invoegen Verwijderen 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken op genetisch materiaal van micro-organismen :

Nadere informatie

Hepatitis E, wat moet je ermee?

Hepatitis E, wat moet je ermee? Hepatitis E, wat moet je ermee? Caroline Swanink, arts-microbioloog Rijnstate 11 oktober 2016 Wanneer verricht u diagnostiek naar hepatitis E virus? A. Altijd bij een acuut hepatitis beeld B. Bij een acuut

Nadere informatie

Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie

Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie 1 h.-hartziekenhuis vzw Critically Appraised Topic Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie Laura Peeters Supervisie: Apr. Wim Laffut & Dr. Ellen Van Even H.-Hartziekenhuis Lier 15 mei

Nadere informatie

Visusklachten als uiting van verhoogde bloeddruk

Visusklachten als uiting van verhoogde bloeddruk Casuïstiek Visusklachten als uiting van verhoogde bloeddruk Bettine C.P. Polak, C. (Ina) Meenken en Yvo M. Smulders Een 26-jarige man had sinds 3 weken visusklachten in beide ogen. De bleek het gevolg

Nadere informatie

VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013

VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario

Nadere informatie

K.B B.S In werking

K.B B.S In werking K.B. 18.6.2017 B.S. 29.6.2017 In werking 1.8.2017 Wijzigen Invoegen Verwijderen Artikel 24bis - KLINISCHE BIOLOGIE 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken op genetisch materiaal van micro-organismen : 556872

Nadere informatie

Rapportage uitkomsten Q-koorts Herpen II onderzoek

Rapportage uitkomsten Q-koorts Herpen II onderzoek Rapportage uitkomsten Q-koorts Herpen II onderzoek 22 juni 2015 De GGD Hart voor Brabant voerde dit onderzoek uit in samenwerking met AMPHI de academische werkplaats van het Radboud universitair medisch

Nadere informatie

KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 officieuze coördinatie Opsporen op kwalitatieve wijze van het hepatitis C virus (HCV) B 2000

KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 officieuze coördinatie Opsporen op kwalitatieve wijze van het hepatitis C virus (HCV) B 2000 KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 "Artikel 24bis. Worden als verstrekkingen beschouwd waarvoor de bekwaming van specialist voor klinische biologie (P) vereist is : 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken

Nadere informatie

Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!)

Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) De microbiologen zagen zieke mensen. In hun ogen waren dat er veel meer dan normaal en zij spraken van een epidemie. ( ) We hebben de epidemie

Nadere informatie

Patiënt ziet niets en oogarts ziet niets?

Patiënt ziet niets en oogarts ziet niets? Patiënt ziet niets en oogarts ziet niets? Oogafwijkingen bij Multiple Sclerose Francien Ooijman, oogarts Jeroen Bosch Ziekenhuis MSMS, 2 december 2013 1 Klassiek: wat is MS MS: ontstekingsreactie in witte

Nadere informatie

Als uw patiënt ze ziet vliegen..

Als uw patiënt ze ziet vliegen.. Overeindse dagen 2019 Als uw patiënt ze ziet vliegen.. Margriet van der Reis, oogarts CZE Pit Vermeltfoort, oogarts MMC Susan Pruijsen, huisarts VHV Eerst.. een paar Kahoot vragen Maandagmorgen 8.10 uur..

Nadere informatie

Diagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid

Diagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid Diagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid Derde VUMC nascholingsdag 22 maart 2013 Margot Mulder, kinderarts Aangeboren slechthorendheid: Literatuur:

Nadere informatie

Commissie Praktische Tuberculosebestrijding AANBEVELINGEN UIT DE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK (LATENTE) TUBERCULOSE- INFECTIE (LTBI)

Commissie Praktische Tuberculosebestrijding AANBEVELINGEN UIT DE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK (LATENTE) TUBERCULOSE- INFECTIE (LTBI) Commissie Praktische Tuberculosebestrijding AANBEVELINGEN UIT DE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK (LATENTE) TUBERCULOSE- INFECTIE () INHOUD Welke testen zijn beschikbaar en wat zijn de eigenschappen van deze testen

Nadere informatie

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA)

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis

Nadere informatie

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB PJP profylaxe bij prednison Amelieke Cremers, AIOS MMB 30-10-2018 Q 1. Indicatie 2. Wanneer starten PJP Prednison Profylaxe PJP Wat is het Waar komt het vandaan Welke problemen Hoe toon je het aan Lymfocyten

Nadere informatie

Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt

Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Infectieuse serologie Borrelia-serologie (Lyme) Toxoplasma gondii

Nadere informatie

SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP)

SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP) SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP) Concept versie 30 oktober 2018 Auteurs: Dr. C. van Nieuwkoop, internist-infectioloog-acuut geneeskundige Drs. L. el Bouazzoui, longarts Drs. T. Pletting,

Nadere informatie

Uveïtis (inwendige oogontsteking)

Uveïtis (inwendige oogontsteking) Centrumlocatie De oogarts heeft bij u uveïtis vastgesteld. In deze folder leest u meer over deze aandoening en de behandeling ervan. Uveïtis is een ontsteking van het vaatvlies in het oog, maar meestal

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Congenitale toxoplasmose

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Congenitale toxoplasmose Congenitale toxoplasmose Wat is congenitale toxoplasmose? Congenitale toxoplasmose is een aandoening waarbij kinderen een besmetting hebben opgelopen met de parasiet toxoplasmose tijdens de zwangerschap.

Nadere informatie

Legionella. De overdracht. Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem

Legionella. De overdracht. Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Legionella De overdracht Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Legionella Inhoud: Legionella bacterie Infectieroute Diagnostiek Kweek Urine antigeentesten Serologie

Nadere informatie

Twee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt

Twee opvattingen over Lyme-ziekte. Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Twee opvattingen over Lyme-ziekte Alexander Klusman Psychiater en Lyme-patiënt Oude en Nieuwe opvattingen over Lyme-ziekte Nederlandse CBO richtlijn Lyme-borreliose ILADS richtlijnen voor het management

Nadere informatie

De Q koorts epidemie in Nederland

De Q koorts epidemie in Nederland De Q koorts epidemie in Nederland Coxiella burnetii Wim van der Hoek, artsepidemioloog, Centrum Infectieziektebestrijding 1 Huisarts Herpen Toename Q koorts? Microbioloog Huisarts Sint Oedenrode Mei Juni

Nadere informatie

Een donatie met een staartje

Een donatie met een staartje Een donatie met een staartje Jaap van Hellemond Dept. Medische Microbiologie & Infectieziekten Erasmus MC & Havenziekenhuis Rotterdam Met medewerking van en dank aan Havenziekenhuis, Rotterdam Emmaline

Nadere informatie

Ongenode gasten: Toxoplasma gondii - Archief. ONGENODE GASTEN: TOXOPLASMA GONDII Door: Theo Verkleij en Paulo de Boer, TNO

Ongenode gasten: Toxoplasma gondii - Archief. ONGENODE GASTEN: TOXOPLASMA GONDII Door: Theo Verkleij en Paulo de Boer, TNO Page 1 of 5 Nº EDITIE 4 MAAND 05 2016 ONGENODE GASTEN: TOXOPLASMA GONDII Door: Theo Verkleij en Paulo de Boer, TNO Page 2 of 5 Vrijwel alle organismen, ook de mens, hebben last van parasieten: wormen,

Nadere informatie

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende

Nadere informatie

IgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum

IgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De

Nadere informatie

Flavivirus serologie. Jean-Luc Murk, arts-microbioloog

Flavivirus serologie. Jean-Luc Murk, arts-microbioloog Flavivirus serologie Jean-Luc Murk, arts-microbioloog Flaviviridae POWV TBEV Mogelijk grootste Familie onder de virussen ZIKV SLEV WNV MVEV Virus taxonomy 9 th ed 2012 Flaviviridae Zika virus Kunjin virus

Nadere informatie

Vragen Ouderdag Congenitale CMV infectie. CMV-groep

Vragen Ouderdag Congenitale CMV infectie. CMV-groep Vragen Ouderdag Congenitale CMV infectie CMV-groep Vragen voor het vragenuurtje Wat zijn de risico s voor een volgende zwangerschap? Borstvoeding en CMV Wat moet ik doen bij andere zwangeren nu ik en mijn

Nadere informatie

Uveïtis. Afdeling Oogheelkunde. Locatie Purmerend/Volendam

Uveïtis. Afdeling Oogheelkunde. Locatie Purmerend/Volendam Uveïtis Afdeling Oogheelkunde Locatie Purmerend/Volendam Algemeen Uveïtis is een verzamelnaam voor alle inwendige oogontstekingen. Deze uitleg is daarom algemeen. Niet alle opmerkingen gelden voor alle

Nadere informatie

Infecties in de zwangerschap. Inge Gyssens Internist infectioloog Jessa ziekenhuis

Infecties in de zwangerschap. Inge Gyssens Internist infectioloog Jessa ziekenhuis Infecties in de zwangerschap Inge Gyssens Internist infectioloog Jessa ziekenhuis Alfabetische lijst infecties Blaasontsteking nierbekkeninfectie Cytomegalovirusinfectie (CMV) Griep (Influenza) Groep A

Nadere informatie

Versiebeheer. 07/06/2018 Pagina 1 van 15. Vastgesteld LOI juli 2009

Versiebeheer. 07/06/2018 Pagina 1 van 15. Vastgesteld LOI juli 2009 Toxoplasmose Richtlijn Samenvatting Verwekker:Parasiet Toxoplasma gondii Besmettingsweg:Oraal, verticaal, orgaantransplantatie Incubatietijd:10-23 dagen Besmettelijke periode: Niet van mens tot mens behalve

Nadere informatie

Wat speelt er allemaal in park, tuin en zandbak?

Wat speelt er allemaal in park, tuin en zandbak? Utrecht University Wat speelt er allemaal in park, tuin en zandbak? Wat speelt er in de tuin? Nationaal Symposium Hondenbeleid, 21 april 2016 dr. ing. Paul A.M. Overgaauw, dierenarts-microbioloog en parasitoloog

Nadere informatie

Harmonisatie in de Q koorts serologie

Harmonisatie in de Q koorts serologie Harmonisatie in de Q koorts serologie Vergelijking van de prestaties van de CBR, IFA en ELISA voor de serodiagnose van Q koorts met behulp van een rondzending 14 juni 2011 SKML Congres Kwaliteit in Harmonisatie

Nadere informatie

Veranderingen in autoimmuunbepalingen Versie 4 Juli 2008

Veranderingen in autoimmuunbepalingen Versie 4 Juli 2008 Pagina 1 van 8 Ter info Met ingang van september 2007 is de afdeling Immunologie van het Laboratorium voor Infectieziekten een aantal autoimmuunbepalingen gaan uitvoeren met een nieuwe techniek. Dat moet

Nadere informatie

Congenitale toxoplasmose: praktische problemen bij het geven van adequate therapie in het eerste levensjaar

Congenitale toxoplasmose: praktische problemen bij het geven van adequate therapie in het eerste levensjaar Congenitale toxoplasmose: praktische problemen bij het geven van adequate therapie in het eerste levensjaar Congenital toxoplasmosis: obstacles during adequate treatment in the first year-of-life Auteurs

Nadere informatie

AFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS I. ACHTERGROND

AFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS I. ACHTERGROND AFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS Onderstaande ketenafspraken zijn tot stand gekomen in samenwerking met COA, GC A, GGD GHOR Nederland, KNOV, NVOG en LCI, en zijn bedoeld

Nadere informatie

Immuunreactie tegen virussen

Immuunreactie tegen virussen Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en

Nadere informatie

De RODE markeringen m.b.t. de opsporing van Bordetella pertussis gaan in voege vanaf 01/04/2019 (blz. 4) AFDELING Klinische biologie

De RODE markeringen m.b.t. de opsporing van Bordetella pertussis gaan in voege vanaf 01/04/2019 (blz. 4) AFDELING Klinische biologie De RODE markeringen m.b.t. de opsporing van Bordetella pertussis gaan in voege vanaf 01/04/2019 (blz. 4) AFDELING 11. - Klinische biologie Artikel 24bis. Worden als verstrekkingen beschouwd waarvoor de

Nadere informatie

Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA)

Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis

Nadere informatie

Parasitologie PH-3095 4, 5, 6, 13, 14 en 15 november 2013

Parasitologie PH-3095 4, 5, 6, 13, 14 en 15 november 2013 Parasitologie PH-3095 4, 5, 6, 13, 14 en 15 november 2013 Samenstellers: Lisette van Lieshout Hogeschool Leiden Centrum Bioscience en Diagnostiek Zernikedreef 11 2333 CK Leiden Postbus 382 2300 AJ Leiden

Nadere informatie

(sero) logisch denken

(sero) logisch denken CLINIC ZGV 17 november 2010 (sero) logisch denken Ries Schouten arts-microbioloog reizigersgeneeskundige Infectie en afweer Patient met blaasjes gelaat HSV IgM + IgG 20 VZV IgM + IgG 200 Leishmania Casus

Nadere informatie

Wat speelt er allemaal in de tuin en zandbak?

Wat speelt er allemaal in de tuin en zandbak? Utrecht University Wat speelt er allemaal in de tuin en zandbak? Wat speelt er in de: -tuin? - zandbak? - moestuin? Zoönosendag 2 december 2014 Paul A.M. Overgaauw DVM PhD Dipl. ACVM Dierenarts-microbioloog

Nadere informatie

8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( )

8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( ) 8 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM (1998-2012) Inleiding Kinkhoest is een acute, zeer besmettelijke infectie van de bovenste luchtwegen die veroorzaakt wordt door de bacterie Bordetella

Nadere informatie

Ziekenhuizen. Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren

Ziekenhuizen. Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren Ziekenhuizen Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: februari 2007 Revisie: februari 2012 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits de

Nadere informatie

5-16 november Medisch parasitologische diagnostiek

5-16 november Medisch parasitologische diagnostiek 5-16 november 2012 Medisch parasitologische diagnostiek Sprekers vanuit de Afdeling Parasitologie, Leids Universitair Medisch Centrum: - Dhr. E.A.T. Brienen - prof.dr. A.M. Deelder - dr. - dr. A.M. Polderman

Nadere informatie

ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN INTERLINE INFECTIEZIEKTEN januari 2015 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Werkgroepleden: Mevrouw J.W. (Jolande) Bouwhuis, internist-infectioloog De heer P.H.P.

Nadere informatie

DENGUE, versie 8 (PDF aangemaakt op: ) Contactpersoon: Brechje de GierBrechje.de

DENGUE, versie 8 (PDF aangemaakt op: ) Contactpersoon: Brechje de GierBrechje.de DENGUE, versie 8 (PDF aangemaakt op: 12-3-2019) lbldengcontact lbldengcrit1 lbldengcrit1a lbldengmeld1-2016 Contactpersoon: Brechje de GierBrechje.de gier@rivm.nl MELDINGSCRITERIA DENGUE WAARSCHIJNLIJKE

Nadere informatie

De aseksuele cyclus kan in elk type cel van de tussengastheer plaatsvinden (de mens, maar ook een grote variëteit aan dieren), behalve in de rode

De aseksuele cyclus kan in elk type cel van de tussengastheer plaatsvinden (de mens, maar ook een grote variëteit aan dieren), behalve in de rode Toxoplasmose Richtlijn Samenvatting Verwekker:Parasiet Toxoplasma gondii Besmettingsweg:Oraal, verticaal, orgaantransplantatie Incubatietijd:10-23 dagen Besmettelijke periode: Niet van mens tot mens behalve

Nadere informatie

LCI-richtlijn Kinkhoest

LCI-richtlijn Kinkhoest LCI-richtlijn Kinkhoest Diagnostiek (met medewerking van de NVMM) Microbiologische diagnostiek Directe diagnostiek Voor detectie van infectie met B.pertussis is PCR van nasofaryngeaal materiaal aanzienlijk

Nadere informatie

NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012.

NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012. NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012. Inleiding In 2012 bevestigden de twee laboratoria van het Nationaal Referentie Centrum Bordetella pertussis een

Nadere informatie

Richtlijn Uveitis. INITIATIEF Nederlands Oogheelkundig Gezelschap

Richtlijn Uveitis. INITIATIEF Nederlands Oogheelkundig Gezelschap Richtlijn Uveitis INITIATIEF Nederlands Oogheelkundig Gezelschap IN SAMENWERKING MET Nederlandse Internisten Vereniging Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde MET ONDERSTEUNING VAN Kennisinstituut

Nadere informatie

Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC

Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden. Teske Schoffelen, arts-assistent IC Pneumocystis jirovecii pneumonie Behandeling met corticosteroïden Teske Schoffelen, arts-assistent IC 28-02-2019 Casus Vrouw, 67 jaar Presentatie Koorts, niet-productieve hoest, dyspnoe Acuut hypoxisch

Nadere informatie

KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 officieuze coördinatie Opsporen op kwalitatieve wijze van het hepatitis C virus (HCV) B 2000

KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 officieuze coördinatie Opsporen op kwalitatieve wijze van het hepatitis C virus (HCV) B 2000 KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 "Artikel 24bis. Worden als verstrekkingen beschouwd waarvoor de bekwaming van specialist voor klinische biologie (P) vereist is : 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken

Nadere informatie

27 januari-7 februari Medisch parasitologische diagnostiek

27 januari-7 februari Medisch parasitologische diagnostiek 27 januari-7 februari 2014 Medisch parasitologische diagnostiek Sprekers vanuit de Afdeling Parasitologie, Leids Universitair Medisch Centrum: - Dhr. E.A.T. Brienen - prof.dr. A.M. Deelder - dr. - Prof.

Nadere informatie

Ontregeling van het immuunsysteem bij psychose

Ontregeling van het immuunsysteem bij psychose Ontregeling van het immuunsysteem bij psychose Hans van Mierlo Jacqueline Counotte Psychiaterdag PsyQ 26-6-218 Beloop Begin in vroege volwassenheid Patroon van exacerbaties en herstel Invloed van stress?

Nadere informatie

Kissing bugs. Ziekte van Chagas. S.Gadgil anios IC 23-11-2015

Kissing bugs. Ziekte van Chagas. S.Gadgil anios IC 23-11-2015 Kissing bugs Ziekte van Chagas S.Gadgil anios IC 23-11-2015 Casus Kissing-Bugs Conclusie Take home message Casus Man 38 jaar Voorgeschiedenis kinderleeftijd : orchidopexie Bij screening potentiele bloeddonor:

Nadere informatie

Hepatitis, met de nadruk op hepatitis B en C

Hepatitis, met de nadruk op hepatitis B en C Klinisch redeneren Hepatitis, met de nadruk op hepatitis B en C Yolanda Vis, 17 december 2015 Leerdoelen De verschillende vormen van hepatitis benoemen en aangeven wat het belang is van vroegtijdige diagnostiek

Nadere informatie

MET bespreking Een verlate reactie bij anafylaxie? 19 Februari 2018 Veerle van Coenen, fellow Intensive Care

MET bespreking Een verlate reactie bij anafylaxie? 19 Februari 2018 Veerle van Coenen, fellow Intensive Care MET bespreking Een verlate reactie bij anafylaxie? 19 Februari 2018 Veerle van Coenen, fellow Intensive Care Casus R/ Vrouw 39 jaar D1: SEH: jeuk, stridor S/ Voorgeschiedenis: neuritis optica, cholecystectomie,

Nadere informatie

Doel Behandeling bij Varicella Zoster virus (VZV) tijdens de zwangerschap en bij neonaat.

Doel Behandeling bij Varicella Zoster virus (VZV) tijdens de zwangerschap en bij neonaat. : Pagina 1 van 5 Doel Behandeling bij Varicella Zoster virus (VZV) tijdens de zwangerschap en bij neonaat. Doelgroep Kinderarts en gynaecoloog. Algemene aandachtspunten Overtuig je van de juiste patiënt

Nadere informatie

Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op?

Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? 1 INHOUD PSIE programma Antistoffen Ontstaan en Risico Achtergrond Rhc-screening Doel Rhc-screening Evaluatiestudie Rhc-screening Opzet Inclusies

Nadere informatie

Richtlijn Varicella Zoster Verloskunde 1 e en 2 e lijn

Richtlijn Varicella Zoster Verloskunde 1 e en 2 e lijn : Pagina 1 van 6 Inhoud Doel... 1 Doelgroep... 1 Definitie... 1 Varicella zoster en zwangerschap... 2 Varicella zoster en neonaten... 3 Bronnen... 4 Bijlagen... 5 Stroomdiagram 1 : Beleid bij zwangere

Nadere informatie

Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( )

Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( ) Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM (1998-2013) Inleiding Kinkhoest is een acute, zeer besmettelijke infectie van de bovenste luchtwegen die veroorzaakt wordt door de bacterie Bordetella

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben

Nadere informatie

Familiaire Mediterrane Koorts

Familiaire Mediterrane Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak gehanteerd:

Nadere informatie

Avastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem

Avastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld kan worden met Avastin-injecties. In deze folder leest u meer over

Nadere informatie

Een zuigeling met een infectie

Een zuigeling met een infectie Een zuigeling met een infectie Katja Heitink-Pollé, kinderarts, hematoloog-oncoloog WKZ en Flevoziekenhuis Masja de Haas Sanquin Casus Meisje van 6 maanden oud 3e kind van Surinaamse ouders Reden van komst:

Nadere informatie

Samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting voor niet-ingewijden Het immuun systeem Het immuun systeem is erg complex en vele celtypes dragen bij aan de bescherming tegen virussen en bacteriën. Voor het begrip van dit proefschrift zijn vooral de T cellen van belang.

Nadere informatie

Q-koorts, versie 12 (PDF aangemaakt op: )

Q-koorts, versie 12 (PDF aangemaakt op: ) Q-koorts, versie 12 (PDF aangemaakt op: 12-3-2019) EPI-azc Indien de patiënt een asielzoeker betreft worden data doorgeven aan GGD GHOR Nederland. lblqkoocontact lblmeldcrit Contactpersoon voor q-koorts:

Nadere informatie

Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten. Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep Influenza A(H1N1)

Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten. Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep Influenza A(H1N1) Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep ofwel Nieuwe ofwel Pandemische Influenza A(H1N1) griep (H1N1) 2009 Influenza Mexicaanse griep Wat is

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Majeed Versie 2016 1. WAT IS MAJEED 1.1 Wat is het? Het Majeed syndroom is een zeldzame genetische aandoening. Kinderen met dit syndroom lijden aan chronische

Nadere informatie

Schimmelinfectie van de huid ("ringworm," dermatofytose) bij honden en katten

Schimmelinfectie van de huid (ringworm, dermatofytose) bij honden en katten Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Dermatofytose is de medische term voor een schimmelinfectie van de oppervlakkige laag van de huid, nagels of haren. De infecties

Nadere informatie

Demodex mijt (puppyschurft) bij de hond

Demodex mijt (puppyschurft) bij de hond Demodex mijt (puppyschurft) bij de hond Bij uw hond is aangetoond dat er Demodex mijten aanwezig zijn in/op de huid. Hoe komt uw hond hieraan en hoe komt uw hond er weer vanaf? Kunt u zelf verschijnselen

Nadere informatie

1 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( )

1 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM ( ) 1 Kinkhoest Rubriekhouder: Mw. dr. H. de Melker, RIVM (1998-2016) Inleiding Kinkhoest is een acute, zeer besmettelijke infectie van de bovenste luchtwegen die veroorzaakt wordt door de bacterie Bordetella

Nadere informatie

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Het ABC van IgA nefropathie Nederlandse Nierdag 2014 Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - De patiënt - Het diagnostische proces - De

Nadere informatie

Q-koorts. Dr. Janna Munster AIOS gynaecologie Pathologendagen

Q-koorts. Dr. Janna Munster AIOS gynaecologie Pathologendagen Q-koorts Dr. Janna Munster AIOS gynaecologie Pathologendagen 30-03-2017 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring

Nadere informatie

Laboratoria Nieuwsbrief September 2011 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium

Laboratoria Nieuwsbrief September 2011 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium Laboratoria Nieuwsbrief September 2011 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: ALLERGIERAPPORTAGE; DETECTIEGRENS VERLAAGD ANTISTOFFEN BIJ DIABETES

Nadere informatie

Detectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage. Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc

Detectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage. Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc Detectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc Casus Man, 78 jaar Behandeld met rituximab en prednison Verdenking pneumocystis pneumonie(pcp) Start cotrimoxazol

Nadere informatie

Inleiding. Werkgroepleden:

Inleiding. Werkgroepleden: INTERLINE INFECTIEZIEKTEN januari 2015 Inleiding Werkgroepleden: Mevrouw J.W. (Jolande) Bouwhuis, internist-infectioloog De heer P.H.P. (Paul) Groeneveld, internist-infectioloog De heer J. (Joop) Barkmeyer,

Nadere informatie

De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux

De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys Roger Damoiseaux Otitis Media bij kinderen in de tweede lijn INITIATIEF: Nederlandse Vereniging voor KNO-heelkunde en Heelkunde van het

Nadere informatie

Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog

Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog j.vanmontfrans@umcutrecht.nl Disclosure slide Research sponsors Stichting Vrienden van het WKZ

Nadere informatie

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis REUMATOLOGIE Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis BEHANDELING Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis Uw arts heeft u voorgesteld om uw reumatoïde artritis

Nadere informatie