Inleiding Computergebruik

Transcriptie

1 Inleiding Computergebruik

2 Inhoudsopgave I Welkom... 2 II Module Basis... 4 II.1.1 Module Basis... 5 II Inleiding... 6 II.2 Handleiding X-Win32 t.b.v. TeleScience III Module LabVIEW III.1.1 Module LabVIEW IV Module LaTeX V Module Maple V.1.1 Module Maple VI Module UNIX VI.1.1 Module UNIX

3 I Welkom 2

4 Welkom Deze pagina's zijn bedoeld om studenten (en medewerkers) aan de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica 1 (voortaan kortweg FNWI) van de Radboud Universiteit Nijmegen 2 wegwijs te maken op het gebied van computerapparatuur die op de faculteit gebruikt wordt. Daarnaast wordt een deel van deze pagina's gebruikt bij het vak Inleiding Computergebruik 3 (NP018B) uit de bachelorfase van de opleiding Natuuren Sterrenkunde. Dit vak is als cursus opgenomen in de digitale leeromgeving Blackboard 4. De stof is in modules verdeeld. Voor een bepaald practicum kan geëist worden dat een bepaalde module gehaald is. De modules zijn: Basis Wat is een computer? En verder de basis voor computergebruik: e- mail, tekstverwerken, het Web, Blackboard, waar zijn printers te vinden, enz. LabView Grafisch software systeem voor het uitlezen, verwerken en presenteren van meetgegevens. LaTeX Tekstopmaaksysteem gebaseerd op TeX. Maple Computer algebra systeem. UNIX Inleiding tot het UNIX operating system. Informatie die specifiek voor UNIX of MS-Windows is, wordt getoond op pagina's getiteld "UNIX Specifiek" en MS-Windows Specifiek". Auteurs Module Basis: Peter Klok en Gillis de Wijs (2000). Module LabVIEW: Irina Grigorieva (voor 2000) en Peter Klok. Module LaTeX: Bernt Souvignier, Ben Polman, Wieb Bosma. Module Maple: voormalige Subfaculteit Wiskunde (voor 2000). Module UNIX: Peter Klok

5 II Module Basis 4

6 II.1.1 Module Basis Deze module is bedoeld om zowel een inleiding tot de mogelijkheden van computergebruik (in algemene zin) te geven en als een overzicht van de mogelijkheden op dit gebied bij FNWI. 5

7 II Inleiding 6

8 Inleiding In dit blok worden de volgende onderwerpen besproken: RSI-preventie Waarschuwing ter voorkoming van blijvende fysieke schade! Hardware Software Besturingssystemen Windowsystemen UNIX MS-Windows Blackboard KISS/TIS/Kizz 7

9 RSI-preventie RSI ("Repetitive Strain Injury" of "muisarm") is een complex van aandoeningen dat door werken met computers op kan treden. Voorwaarden daarvoor zijn o.a. werkdruk, extreem lang achter elkaar werken waarbij bepaalde houdingen lang vastgehouden worden, een slechte lichamelijke conditie. Meer informatie over het voorkomen van klachten is te vinden via Informatie voor Studenten 5 (kies bij rubriek "Voorzieningen" de optie "Studentenvoorzieningen" en daar in de linkerkantlijn de optie "RSIpreventie") en op rsi.startpagina.nl

10 Hardware Met de term hardware wordt het tastbare deel van een computer aangeduid. Ofwel het deel dat kapot kan gaan als je het laat vallen! Een computer bestaat uit een CPU (central processing unit, centrale verwerkingseenheid of CVE) en uit een geheugen. De CPU interpreteert instructies die in het geheugen staan en voert deze zo mogelijk uit. Tijdens de uitvoering kunnen gegevens, die in datzelfde geheugen staan, gemanipuleerd worden. Om gegevens en instructies in het geheugen toegankelijk te maken, is het geheugen ingedeeld in hokjes die elk een uniek adres hebben. Om instructies en gegevens van buitenaf in en uit het geheugen te krijgen, is er invoer- en uitvoerapparatuur beschikbaar. Invoer en uitvoer worden verkort met I/O (Engelse uitspraak, komt van Input/Output) aangeduid, zoals bijvoorbeeld in I/O-apparatuur. Invoer- en uitvoerapparatuur wordt ook met randapparatuur of met de Engelse term peripherals aangeduid. Voorbeelden van randapparatuur zijn toetsenbord, schijf, cd-lezer, dvd-lezer, microfoon (invoer) en beeldscherm, schijf, cd-rewriter, geluidsboxen, printer (uitvoer). Het geheugen van een computer wordt ook intern of primair geheugen genoemd, dit in tegenstelling tot extern of secundair geheugen in de vorm van bijvoorbeeld diskettes, cd's, dvd's of schijven. Een verzameling bij elkaar behorende gegevens die op een secundair geheugen opgeslagen is, wordt een bestand of file genoemd. De verbinding tussen CPU en geheugen wordt bus genoemd. Analoog is er een bus tussen de CPU en de verschillende soorten randapparatuur. Omdat er altijd de nodige omzettingen gedaan moeten worden, wordt randapparatuur via een speciaal doosje, het interface, aan de bus gekoppeld. In het geval van een schijfeenheid bijvoorbeeld, "weet" het interface hoe de schijf ingedeeld is, hoe er op de schijf geschreven moet worden en geeft het interface aan of er fouten gemaakt worden bij lezen of schrijven. Een ander voorbeeld van een interface is een communicatie-interface, dat via een kabel of draadloos met een dergelijk interface in een andere computer verbonden is: de twee computers kunnen direct "met elkaar praten", het begin van een computernetwerk. De bovengenoemde componenten van een computer worden samen de hardware genoemd. Een voorbeeld van de hardware van een PC: de CPU is een chip, het geheugen bestaat uit chips, de invoerapparatuur bestaat uit toetsenbord, muis, cd-rom, harde schijf, diskette, modem, microfoon en de uitvoerapparatuur uit beeldscherm, cd-rewriter, harde schijf, diskette, printer, modem, luidsprekers. Interfaces zijn de grafische kaart voor het beeldscherm, de geluidskaart voor luidsprekers en microfoon, de ethernetkaart of de modemkaart om een netwerk op te gaan. 9

11 Vrijwel alle hedendaagse computers zijn digitaal, d.w.z. dat de kleinste eenheid van informatie slechts twee concrete waarden kan hebben (aan/uit, wel/niet, 0/1). Gevolg hiervan is dat gegevens en instructies (die uit een aantal van die kleinste eenheden opgebouwd zijn) intern weergegeven kunnen worden door middel van een binair (2-tallig), octaal (8-tallig) of hexadecimaal (16-tallig) talstelsel. Voor de menselijke gebruiker worden die getallen omgezet (geconverteerd) naar het decimale (10-tallige) talstelsel. 10

12 Software Een reeks instructies die dient om een bepaalde functie door een computer uit te laten voeren, wordt een programma genoemd, het opstellen van een programma voor een computer heet programmeren en degene die dat doet heet programmeur (m/v). Bij de oudste digitale computers bestond een programma uit instructies die direct door de CPU begrepen en uitgevoerd worden. Een programma had de vorm van een reeks machinecode-instructies (reeksen nullen en enen) van de betreffende computer. Om programmeren voor een breder publiek toegankelijk te maken en om het sneller en efficiënter te maken, zijn de zogenaamde assembleertalen ontwikkeld. Hierbij worden namen gebruikt in plaats van binaire codes om instructies en geheugenlocaties aan te geven. Een speciaal programma zet de assembleertaalinstructies om in machinecode-instructies, waarbij er een vrijwel één-éénduidige afbeelding van assembleertaalinstructie naar machinecode-instructie is. Verder had elk type computer zijn eigen assembleertaal, dus wat dat betreft geen standaardisatie. MOVE.L 8(A6),D7 * get count BLE _L32 * nothing to do! SUBQ.L #1,D7 * prepare for DBRA LEA 8(A4),A0 * start address _L31 MOVE.L D7,(A0) * copy word DBRA D7,_L31 * branch if not ready _L32 * done Voorbeeld van MC68000 assembleercode De volgende stap bestond uit de ontwikkeling van hogere programmeertalen. Instructies van dergelijke talen zijn niet meer typisch voor een bepaalde computer, maar zijn voor algemeen gebruik of voor gebruik bij een specifieke toepassing. Een programma geschreven in een hogere programmeertaal wordt door een vertaalprogramma of compiler omgezet in machinecode-instructies. Om een hogere programmeertaal op een bepaalde computer te kunnen gebruiken, is daarop dus een compiler voor de gewenste programmeertaal nodig. Door het hogere abstractienivo zijn hogere programmeertalen nog meer aan menselijk gebruik aangepast: de taal lijkt meer op gesproken taal en/of er worden algemeen geaccepteerde schrijfwijzen gevolgd (bijvoorbeeld wiskundige notaties). for (count=beginvalue; count>endvalue; count--) tovalues[count] = fromvalues[count]; Voorbeeld van een hogere programmeertaal Nadat de hogere programmeertalen min of meer "doorgrond" waren, begon het onderzoek zich meer te richten op goed en efficiënt programmeren. Onder de term gestructureerd programmeren vallen een aantal methodes 11

13 die hiervoor ontwikkeld zijn. De laatste jaren wordt ook steeds meer aan object-georiënteerd programmeren gedaan. Hierbij worden klassen ontworpen die zowel definities van objecten als bewerkingen op die objecten bevatten. Gegevens die in de objecten opgeslagen zijn, kunnen alleen bewerkt worden door de in de klasse gedefinieerde bewerkingen. Voorbeelden van talen waarmee object-georiënteerd geprogrammeerd kan worden, zijn C++ en JAVA. 12

14 Besturingssystemen Het besturingssysteem van een computer is een programma dat zorgt voor het beheer van bestanden die gebruikt kunnen worden en voor de communicatie tussen systeem en gebruiker. De communicatie met de gebruiker wordt het gebruikersinterface genoemd. Een primitief gebruikersinterface via beeldscherm en toetsenbord verloopt als volgt: Er wordt een speciaal teken, de prompt, door het besturingssysteem op het scherm gezet om aan te geven dat de gebruiker een commando kan intikken. Dit commando wordt vervolgens door het besturingssysteem geï ½nterpreteerd en, indien mogelijk, uitgevoerd. Is de afhandeling van het gegeven commando klaar, dan verschijnt de prompt weer, waarna het volgende commando ingegeven kan worden. Met MS-DOS en met UNIX shells wordt de hierboven beschreven communicatie bijvoorbeeld onderhouden. Aan het besturingssysteem kan bijvoorbeeld opdracht gegeven worden om een door de gebruiker ontwikkeld programma uit te voeren. In het algemeen zal dit programma op schijf staan. Het wordt dan door het besturingssysteem van schijf naar het interne geheugen gekopieerd en vervolgens wordt met de uitvoering (of executie) van het programma begonnen, d.w.z. de eerste instructie van het programma wordt geïnterpreteerd door de CPU en uitgevoerd, daarna de volgende, enzovoorts, totdat er een instructie komt die zorgt dat er teruggegaan wordt naar het besturingssysteem: het programma is afgelopen en de prompt van het besturingssysteem verschijnt weer op het scherm als teken dat er een nieuw commando gegeven kan worden. Een besturingssysteem kan dus beschouwd worden als een laag boven de hardware, terwijl gebruikersprogramma's weer een laag boven het besturingssysteem vormen. 13

15 Windowsystemen Omdat het door het besturingssysteem verzorgde "gebruikersinterface" een aantal beperkingen heeft en omdat er steeds snellere computers met steeds betere grafische mogelijkheden kwamen, zijn er grafische gebruikersinterfaces (Graphical User Interface of GUI) ontwikkeld die nieuwe ideeën en ontwikkelingen bevatten en "gebruiksvriendelijker" zijn, de zogenaamde windowsystemen. Zie voor de geschiedenis van windowsystemen: WikipediA, History of the graphical user interface 7. De tekst van de dialoog tussen gebruiker en besturingssysteem (een sessie) verschijnt op het beeldscherm, dat vaak maar een beperkte hoeveelheid tekst kan bevatten (vroeger meestal 24 regels van 80 tekens) en waarbij oude tekst van het scherm verdwijnt. Het beeldscherm is als het ware een venster (window) waar de tekst langs loopt. Met een windowsysteem is het mogelijk om verschillende vensters op een een beeldscherm met hoge resolutie te beheren. Toegevoegde waarden van een windowsysteem zijn: Het maken en weer laten verdwijnen van vensters. Het wijzigen van formaat en positie van vensters. Het terug kunnen bladeren in de volledige tekst van een sessie in een venster. Het gebruik van afbeeldingen (ikonen) in plaats van tekst. Het gebruik van menubalken in vensters, die een aantal knoppen (met tekst of met ikoon) bevatten die gekozen kunnen worden. Het gebruik van zogenaamde "pull-down" menu's die verschijnen als er op een menuknop geklikt wordt. Het uitvoeren van speciale toepassingen in een eigen venster, bijvoorbeeld een analoge of digitale klok of een bestandsbeheerprogramma. De mogelijkheid om op één werkstation een aantal windows met sessies op verschillende typen computers te hebben. Met een windowsysteem is het niet meer nodig om commando's te kennen, want deze worden via menubalken getoond. Alleen het kunnen werken met windows is nodig voor gebruik. Een windowsysteem ligt als een extra laag tussen besturingssysteem en gebruikersprogramma's in. Voorbeelden van windowsystemen: MS-Windows 3.x, dat bovenop MS-DOS draait

16 MS-Windows-9x, MS-Windows-NT, MS-Windows-ME, MS- Windows-XP, waarbij het windowsysteem in het besturingssysteem (MS-DOS) geïntegreerd is. X-windows, dat bovenop UNIX draait, bijvoorbeeld een PC met Linux en X-windows. Dit windowsysteem is speciaal ontwikkeld om ook het werken via een netwerk te vergemakkelijken: vanaf een "eigen" computer kunnen programma's op andere computers gedraaid worden, waarbij de I/O voor die programma's via één of meer vensters op de eigen computer afgehandeld kan worden. 15

17 UNIX Op FNWI wordt het besturingssysteen UNIX veel gebruikt. Eigenlijk is UNIX een verzamelnaam van een aantal verschillende systemen. Computerfabrikanten en softwarebedrijven hebben vaak hun eigen versie, maar voor de "niet zo geavanceerde" gebruiker is er geen verschil tussen die versies. Voor pc's is er een volwaardig, betrouwbaar en gratis te verkrijgen UNIX, dat Linux heet. Zie het blok UNIX van module Basis en module UNIX voor meer informatie. Korte specifieke opmerkingen over UNIX zijn onder het kopje "UNIX Specifiek" opgenomen bij de betreffende tekst. 16

18 MS-Windows Er zijn inmiddels een aantal verschillende versies op de markt verschenen (o.a. WindowsME, WindowsNT, Vista). Korte specifieke opmerkingen over MS-Windows zijn onder het kopje "MS- Windows Specifiek" opgenomen bij de betreffende tekst. Zie het blok MS-Windows voor meer informatie. 17

19 Blackboard Blackboard is de naam van het programma dat als digitale leeromgeving aan de universiteit gebruikt wordt. Werken met Blackboard begint door in te loggen op de webpagina met adres 8. Informatie over Blackboard is te vinden op adres 9. Werkwijze(r) 10 voor Inleiding Computergebruik

20 KISS/TIS/Kizz KISS (KU Nijmegen Internet Studenten Services) Internetdiensten voor studenten: TIS Voor tentamenresultaten bekijken, inschrijving tentamens, adreswijziging: 12 (deze pagina was er niet op 16 augustus 2007, maar 13 was er wel). Kizz Alternatief voor KISS:

21 UNIX UNIX algemeen 15 Een korte inleiding tot UNIX, door de voormalige Subfaculteit Wiskunde. UNIX handleiding 16 (pdf-formaat) Een overzichtelijke en snelle inleiding tot UNIX, door P. van Oostrum 17, Universiteit Utrecht. Introduction to UNIX (Engels, PostScript: gzipped 18, pkzipped 19 or not zipped 20 ) Inleiding door Michaela K. Harlander, Physik Department TU München, 20 oktober UNIX manual pages Hoe bekijk/zoek je UNIX manual pages voor beschrijvingen van commando's. Module UNIX van Inleiding Computergebruik Een algemene inleiding met voorbeelden uit de FNWI-praktijk

22 X-Windows Het windowsysteem X-windows bestaat grofweg uit twee delen, het basissysteem en een windowmanager. Het basissysteem kan verschillende handelingen uitvoeren (zoals window maken, verplaatsen, sluiten) en de windowmanager vormt het gebruikersinterface. Standaard bevat X-windows een vrij eenvoudige, maar snelle windowmanager, maar er zijn verscheidene andere windowmanagers, die veel meer functionaliteit hebben (fvwm, Gnome, KDE) en die zonder problemen op het basissysteem van X-windows passen. Een gebruiker kan meestal zelf kiezen welke windowmanager gebruikt wordt. 21

23 Commando's Een Unix commando wordt gegeven door het na de prompt op het scherm in te typen. De commandoregel wordt afgesloten met de ENTER- (of RETURN- )toets, waarna het commando wordt uitgevoerd. De algemene vorm van een commando bestaat uit de naam van het commando, eventueel gevolgd door éénletterige "vlaggetjes", eventueel gevolgd door argumenten. Een vlaggetje wordt altijd voorafgegaan door een min-teken; meerdere vlaggetjes kunnen na één min-teken aan elkaar geplakt worden: commando -v -V arg1 arg2 commando -vv arg1 arg2 Hieronder wordt een aantal veelgebruikte commando's beschreven. In de kopregels staan de commando's met meestgebruikte vlaggetjes en argumenten genoemd. Vlaggetjes en argumenten tussen rechte haken [ en ] mogen weggelaten worden. pwd Dit commando vertelt in welke subdirectory je je bevindt. Het geeft het absolute pad, d.w.z. alle directories vanaf de root. Voorbeeld: wn5> pwd /home/esm/dewijs ls [-al] [directory] Dit commando geeft een lijst met alle files en subdirectories in de directory waarin je je bevindt. Het commando laat het hele pad naar de directory waarin je staat weg, waardoor je de relatieve i.p.v. de absolute filenaam krijgt. Voorbeeld: wn5> ls appl.f fort.10 olifant/ Het commando heeft veel verschillende mogelijkheden, die je met vlaggetjes op kan geven. Met het vlaggetje -l van "long" kan je zien of het directories of files betreft, een d in de eerste kolom geeft aan dat olifant een directory is. Hiermee kan je ook zien wanneer een file of directory voor het laatst veranderd is. wn5> ls -l total 6 -rw-r--r-- 1 dewijs esm 19 Jul 12 17:36 appl.f -rw-r--r-- 1 dewijs esm 14 Jul 12 17:36 fort.10 drwxr-sr-x 2 dewijs esm 512 Jul 12 17:37 olifant/ 22

24 Met het vlaggetje -a van "all" worden alle files, dus ook de "onzichtbare" files waarvan de naam met een punt begint, getoond: wn5> ls -a./../ appl.f fort.10 olifant/ wn5> ls -a olifant./../ slurf/ Hierbij zijn altijd twee speciale files, die. en.. heten. De eerste verwijst naar de directory zelf, het is als het ware een afkorting van het hele pad naar de files in de directory. De tweede verwijst naar de directory een trede dichterbij de root, d.i. die directory waarvan de huidige directory een subdirectory is. cd [directory] Hiermee beweeg je binnen het filesysteem door een relatief (t.o.v. de huidige directory) of een absoluut pad als argument mee te geven: wn5> cd olifant wn5> pwd /home/esm/dewijs/olifant wn5> cd.. wn5> pwd /home/esm/dewijs wn5> cd /home/esm/dewijs/olifant wn5> pwd /home/esm/dewijs/olifant mkdir directory Dit is het commando om een directory te maken. Er kunnen meerdere directories tegelijk gemaakt worden, door meerdere argumenten te geven: wn5> > mkdir staart slagtanden wn5> ls slurf/ slagtanden/ staart/ cp origineel kopie Het commando om files te kopiëren. Dit commando heeft tenminste twee argumenten, waarvan het laatste argument de bestemming aangeeft. Bij meer dan twee argumenten geeft het laatste argument de directory aan waarnaar de voorgaande argumenten gekopieerd worden. wn5> cd.. wn5> pwd /home/esm/dewijs wn5> > cp fort.10 fort.20 wn5> ls appl.f fort.10 fort.20 olifant/ wn5> > cp fort.10 fort.20 olifant/slurf/ wn5> ls olifant/slurf/ 23

25 fort.10 fort.20 mv oud nieuw Het commando om files te verplaatsen of een andere naam te geven. wn5> cd.. wn5> > mv fort.20 fort.30 wn5> ls appl.f fort.10 fort.30 olifant/ wn5> > mv fort.30 olifant/slurf/ wn5> ls olifant/slurf/ fort.10 fort.20 fort.30 rm file [tweede_file] rm -r directory [tweede_directory] Het commando om files en directories weg te gooien. Een gevulde directory kan je in één keer weggooien m.b.v. het vlaggetje -r. wn5> rm olifant/slurf/fort.10 wn5> ls olifant/slurf/ fort.20 fort.30 wn5> rmdir -r olifant wn5> ls appl.f fort.10 In tegenstelling tot MS-DOS (waar het weggooien met speciale programma's ongedaan gemaakt kan worden) zijn files onder Unix niet meer terug te halen! Dit is een zeer gevaarlijk commando!!! Je kan er al je files en directories in één keer mee weggooien!!! more tekstfile Het commando om de tekst in grote files pagina voor pagina (of scherm voor scherm) te kunnen bekijken. Door een spatie in te typen wordt de volgende pagina getoond, door een return in te typen wordt de tekst één regel opgeschoven. wn5> more appl.f Unix programma's (dus ook commando's) kunnen gegevens lezen van "standaard invoer" (standard input) en resultaten schrijven naar "standaard uitvoer" (standard output), dit in plaats van bijvoorbeeld een specifieke inputresp. output file. Normaal is de "standaard invoer" gelijk aan invoer van het toetsenbord en is de "standaard uitvoer" gelijk aan uitvoer naar het scherm (ervan uitgaande dat er op een werkstation of PC gewerkt wordt). In Unix is het mogelijk om de standaard uitvoer van het ene programma aan de standaard invoer van het andere programma te koppelen door middel van een "pijp" (pipe). Dit wordt aangegeven door het symbool. wn5> ls more 24

26 < Het symbool om de "standaard invoer" voor een programma uit een file te halen. wn5> more < appl.f cat tekstfile tekstfile > tekstfile cat tekstfile Het commando om files aan elkaar te plakken. Wordt ook gebruikt om tekstbestanden op het scherm te bekijken, door geen "output redirection" > te gebruiken. wn5> cat appl.f fort.10 > combi.x wn5> ls appl.f combi.x fort.10 *? In filenamen kun je ook handige symbolen gebruiken, die je ineens toegang tot een heel stel files geven. Dit zijn `*' en `?'. Het eerste symbool staat voor een willekeurig aantal willekeurige karakters. Zo geeft `ls *' je informatie over alle files (in de huidige directory), en `ls *f' over alle files die eindigen op een f. Het symbool `?' staat voor een willekeurig karakter. Zo vallen onder `f??t' bijvoorbeeld: `fant', `font', `f..t', etc. maar niet `fat'. ^C Dit is een teken waarmee programma's afgebroken kunnen worden. Het wordt gemaakt door de CONTR-toets ingedrukt te houde en dan de c-toets (hoeft geen hoofdletter C te zijn!) in te drukken. Als het goed is komt na de onderbreking de prompt weer terug en kan er verder gewerkt worden. wn5> programmadatmaarblijftlopen ^C wn5> man commandonaam man -r zoekwoord Onder Unix heb je voor vrijwel elk commando een manual page ter beschikking, een informatieve tekst waarin alle details en vlaggetjes van het commando uit de doeken gedaan worden. Het opvragen van deze teksten gaat door de naam van het gewenste commando als argument mee te geven. Maar welke commando's zijn er? Het vlaggetje -k geeft een lijst van commando's die alle iets met het argument te maken hebben. Zo geeft man -k file alle commando's die iets met een file doen. Onder X-Windows is het programma xman beschikbaar, hiermee kan je vanuit een lijst met commando's de bijbehorende man-pagina's oproepen. Omdat de "man pages" op een speciale manier geformatteerd worden, is direct afdrukken op papier niet goed mogelijk. Maar met het speciale programma man2ps kan dit wel gedaan worden. wn5> man which wn5> man which man2ps > man_page_of_which.ps Enkele meer geavanceerde commando's (o.a. gerelateerd aan processen) worden behandeld onder algemene vaardigheden alg.shtml 25

27 26

28 Manual pages Op een UNIX systeem zijn standaard handleidingen (manual pages) beschikbaar van de op dat systeem werkende commando's. Deze manual pages worden getoond met het commando "man". Om de handleiding van een specifiek commando te vinden, bij voorbeeld het "cp" commando, geef je het volgende in: man cp waarop de handleiding van het commando verschijnt. De volledige beschrijving van het "man" commando zelf kan verkregen worden door: man man Als je niet weet welke UNIX commando's er zijn, kan dit commando gebruikt worden om korte (Engelse) beschrijvingen van commando's te doorzoeken op een bepaald sleutelwoord. Om het UNIX commando voor copiëren te vinden geef je bijvoorbeeld: man -k copy waarbij de vlag "-k" aangeeft dat het volgende woord een sleutelwoord (keyword) is. Een lijst met commando's gevolgd door een beknopte beschrijving verschijnt dan op je scherm. Is deze lijst erg lang, dan kun je het zoeken bijvoorbeeld verfijnen door: man -k copy grep -i file Hierbij worden alleen die regels getoond waar zowel het woord "copy" als het woord "file" in voorkomen. Als je het commando "grep" niet kent, weet je nu hoe je de manual page daarvan kan bekijken! 27

29 MS-Windows Met de term "MS-Windows" worden de verschillende besturingsystemen van Microsoft aangeduid. Al wordt er op de faculteit voornamelijk Windows XP gebruikt. Website van Microsoft

30 X-Win32 Omdat op de faculteit veel gebruik gemaakt wordt van het Unix besturingssysteem, is het pakket X-Win32 in gebruik dat het mogelijk maakt om gemakkelijk vanaf een PC met MS-Windows op een computer met Unix te kunnen werken. Met het pakket wordt X-Windows, het meest onder Unix gebruikte windowsysteem, geëmuleerd. Het opstarten en het gebruik van X-Win32 wordt beschreven in de Handleiding X- Win32. Als er via het netwerk van de faculteit ingelogd wordt vanaf een PC onder MS-windows, is er een schijf H: beschikbaar, die identiek is aan de homedirectory van de gebruiker onder Unix. 29

31 X-Win32 Handleiding II.2 Handleiding X-Win32 t.b.v. TeleScience 2 september Inleiding X-Win32 van Starnet Communications 23 is een X-terminal emulatiepakket dat draait onder MS-Windows95/98 en -NT. Met dit pakket kan de pc als X-terminal gebruikt worden, dat wil zeggen dat er op de pc een X Window System server 24 draait, die gegevens op het beeldscherm kan schrijven en van het toetsenbord kan lezen. X- clients, die op dezelfde of op een andere computer draaien, kunnen dan via de X- server van scherm en toetsenbord van de pc gebruik maken. Zo kan bijvoorbeeld een toepassing (client programma) op een Unix machine gedraaid worden, terwijl in- en uitvoerwindow op het pc-scherm staan en het pctoetsenbord voor interactie met de toepassing gebruikt kan worden. En nu kan eenvoudig met "cut-and-paste" informatie van "Unix"-window naar "pc"- window gekopieerd worden en omgekeerd. Zie ook de X-Win32 pagina van C&CZ Wat is er nodig Om X-Win32 te kunnen gebruiken, is het volgende nodig: 1. Een pc met 386 processor of beter. 2. Minimaal 6 MB vrije ruimte op de harddisk (vóór installatie). 3. Een versie van het pakket X-Win Connectie via netwerk of modem met een X-client. 5. Loginnaam en wachtwoord op de X-client. 6. Een.rhosts file in de home directory op de X-client. 3. Installatie van het pakket X-Win32 Installeren van het pakket gaat als volgt: 1. Kopieer de X-Win32 bestanden naar een aparte directory, C:\XWIN32 bijvoorbeeld. De bestanden zijn te vinden via pagina

32 Win.6.1.1/ Start het installatieprogramma. Dat kan door vanuit een DOS-window C:\XWIN32\install.exe te starten, of door vanaf de menubalk via start naar run te gaan en daarna C:\XWIN32\install.exe te starten. Volg de instructies op het scherm. Als resultaat verschijnt er een window met twee ikonen, X-Win32 en X-Util, de twee programma's van het pakket. Programma X-Util dient om sessies te definiëren en programma X-Win32 om sessies te starten. 4. Programma X-Win32 X-Win32 bevat onder andere de volgende opties: Sessions Deze optie bevat een aantal voorbeeldsessies en door de gebruiker gedefinieerde sessies. Door een sessie aan te klikken, wordt deze gestart. Show Messages Hier worden foutmeldingen getoond als er iets is misgegaan tijdens een sessie. X-Util Deze optie start het programma X-Util om sessies te definiëren. Page Setup Hier kunnen pagina-opmaak en printer geselecteerd worden. Copy X-Selection Met dit optie kan je een geheel of gedeeltelijk window van een X-Win32 applicatie selecteren en dan kopieren naar: o to Clipboard o to Printer o to File Met Copy X-Selection kun je alleen horizontaal selecteren en kopieren. Je moet eerste selecteren, vervolgens klik je linksboven aan het window en dan selecteren welke van de bovengenoemde mogelijkheden om te plakken. De geselecteerd data(gegevens) wordt als een tekstbestand bewaard. Als je de geselecteerde naar de clipboard copieert, moet je vervolgens MS-Word starten om die gegeven op het scherm te plakken. Dat doet u door op Edit van de menu bar te kiezen en dan vervolgens plakken. Copy In tegenstelling to Copy X-Selection, kan je met de copy optie zowel horizontaal als vertikaal selecteren en kopieren. o from Rectangle Hiermee kan een rechthoek geselecteerd worden. o from Window Hiermee wordt een geheel window geselecteerd. Vervolgens kunnen de geselecteerde gegevens gestuurd worden:

33 o to Clipboard o to Printer o to File Help Hiermee kan een on-line hulpbestand geraadpleegd worden. 5. Programma X-Util X-Util dient om sessies te definiëren, te veranderen of te verwijderen. Het programma heeft de volgende onderdelen: Sessions Hiermee kan een nieuwe sessie aangemaakt worden of een bestaande sessie gewijzigd of verwijderd worden. Met optie Exit wordt het programma beëindigd. Options Bevat o.a.: o Window Setting Met deze optie kunt bepalen of een en/of meerdere windows te hebben, tevens kunt u ook bepalen hoe groot een window mag worden. o Xhost U kunt hier de naam van de hostmachine invullen. o Display Hier staat de IP-nummer van uw computer aangegeven. U kunt hier niets invullen. o Access control Om u systeem te beschermen kunt u deze optie selecteren. Als u de optie hebt gechekt, zult u elke keer een dialogbox krijgen op de scherm als een remote host probeert een connectie te maken met uw systeem. o Last session terminate De optie zorgt ervoor dat elke keer dat ik close drukt dat niet alleen de sessie wordt afgesloten maar ook de X-Win32 applicatie. Keyboard U kunt de setting van de keyboard bekijken en wijzigen. De beste is om default te laten. Fonts Hiermee kunnen lettertypen gekozen worden. Colors Hiermee kunnen kleuren gezet worden. Help Hiermee kan een on-line hulpbestand geraadpleegd worden. 6. Configuratie Sessions Om X-Win32 te kunnen gebruiken, moet er een sessie op de remote host aangemaakt worden om de connectie met een remote host te bewerkstelligen. Is de connectie 32