Preek over HC zondag 44, gehouden in Hoofddorp op 10 mei 2009

Transcriptie

1 Preek over HC zondag 44, gehouden in Hoofddorp op 10 mei 2009 Aanwijzingen voor de liturgie: lezen 1 Johannes 2:12-17; Jakobus 1:14-15; Fil. 4:4-9 (na de wet). Zingen: psalm 25; psalm 143; LB 477; GK 36. Gemeente van Christus, gasten, Wie van de kinderen is er wel eens jaloers? Wat betekent dat? jaloers zijn. Voorbeelden Waarom zo vervelend? [nooit tevreden] Wat kan je eraan doen? [bidden] Laten we meteen maar kijken naar de tekst van het tiende gebod. Wat meteen al opvalt, is dat de catechismus het gebod zelf behoorlijk scherp uitlegt. De Bijbel zegt: je moet niet willen hebben wat van je naaste is. De catechismus zegt: zelfs het begin van een gedachte om tegen ook maar één van de geboden in te gaan, mag in je hart nooit meer komen. Dat is behoorlijk scherp. Is de catechismus op dit punt niet strenger dan de Bijbel? Ik denk het niet. In Matteüs 18 zegt Jezus: Brengt je oog je op de verkeerde weg, ruk het dan uit en werp het weg: je kunt beter met één oog het leven binnengaan dan in het bezit van twee ogen in het vuur van de Gehenna geworpen worden. We hebben ook gelezen dat Jakobus een verband legt tussen begeerte, zonde en dood. En ook de tekst van het Oude Testament is duidelijk genoeg. Je zinnen zetten op iets of iemand, ergens je oog op laten vallen. Dat is méér dan alleen niet doen: niet doodslaan, niet stelen. Niet begeren is moeilijker. Omdat het heeft te maken met je binnenkant.

2 Begeren. Begeren is een ouderwets woord voor verlangen. Iets heel graag willen dus. Maar is verlangen altijd fout? Dit is een misverstand dat inmiddels heel veel schade heeft gedaan aan het christelijk geloof en aan gelovige mensen. Ik bedoel het idee dat verlangen altijd fout is. Het meest duidelijk komt dit altijd naar voren als we het hebben over seks. Je kunt je dan als christen gemakkelijk voortdurend schuldig voelen. Is verlangen verkeerd? Je kunt verlengen naar geluk. Je kunt verlangen naar genezing. Je kunt verlangen naar een goed gezin. Naar werk dat bij je past. Je kunt sterk verlangen naar een vriend, vriendin. Je kunt verlangen naar een klus die af is. Naar schoonheid. Naar gewone dingen. Een biertje op vrijdagmiddag. En dat is prima! Verlangen is iets, dat ook voor christenen bij het leven hoort. Het leven, dat God gemaakt heeft. Ik denk zelfs dat als je gelooft dat je dan nog sterker dan anderen mag en moet verlangen. Christenen leggen zich niet neer bij een wereld vol verdriet en slechtheid. Wij weten ook hoe het begon. God zag dat het goed was is een refrein dat in het hart van gelovige mensen steeds weer mag klinken, midden in de ellende van dit leven. Als een terugverlangen naar een goede, mooie, volmaakte wereld. Verlangen is niet fout. Je kunt en mag zelfs verlangen naar God. Met David in psalm 27 meeverlangen: Ik vraag aan de HEER één ding, het enige wat ik verlang: wonen in het huis van de HEER alle dagen van mijn leven, om de liefde van de HEER te aanschouwen, hem te ontmoeten in zijn tempel. We doen God, en zijn gebod dus geen recht als we zeggen dat begeren, verlangen, fout is. Dat is te breed. Te puriteins. Paulus schrijft hierover hele rake woorden in Kolossenzen 2:

3 Als u met Christus dood bent voor de machten van de wereld, waarom laat u zich dan geboden opleggen alsof u nog in de wereld leeft? [21] Raak dit niet aan, proef dat niet, blijf daarvan af [22] het zijn menselijke voorschriften en principes over zaken die door het gebruik vergaan. [23] Dat moet allemaal voor wijsheid doorgaan, maar het is zelfbedachte godsdienst, zelfvernedering en verachting van het lichaam; het heeft geen enkele waarde en dient alleen maar tot eigen bevrediging. Oei. Zo kan het dus ook. Je kunt soms als christen, meer dan je lief is verlangen naar verkeerde dingen. Maar je kunt ook de schijn ophouden van een vroom leven door af te zien van bepaalde verlangens en je te houden aan regels en principes. Over bijvoorbeeld (kerk)muziek, of zondagsbesteding. Ik zeg niet dat die dingen slecht zijn, maar begrijpen we goed dat als ons geloof gebaseerd is op regels en gewoonten, dat het dan niets voorstelt. Erger nog: dan is het zelfbedachte godsdienst. Het dient alleen tot eigen bevrediging. Zie de tegenstelling: je ziet af van van alles, het lijkt vroom, maar als je eerlijk bent ontdek je dat je erop uit bent je eigen verlangens te bevredigen. Zelfbedachte godsdienst. Maar niemand kan zichzelf redden. Dat kan alleen God. Voorlopige conclusie: verlangen is niet per definitie verkeerd. Er bestaan ook goede verlangens. Toch is hiermee niet alles gezegd. Verlangen is niet verkeerd. Maar het is wel verkeerd om te verlangen naar verkeerde dingen. Volgens het Oude Testament: verlangen naar iets dat niet van jou is, maar van een ander. Verkeerd verlangen. Dat is ons probleem. En daar komen we zomaar niet van af, want volgens de Bijbel heeft de zonde van het verkeerde verlangen zich genesteld in ons hart.

4 Het tiende gebod is niet iets dat je buiten jezelf kunt houden. Zoals je zou kunnen denken bij het 6 e gebod. Niet doodslaan. Nou, dat heb ik nog nooit gedaan! Gods tiende Woord is echt scherper dan een tweesnijdend zwaard. Het is in staat ons binnenste te ontleden (Hebr. 4:12). Na negen geboden worden als het ware opgewacht door dit 10 e woord, en wie nog dacht te ontkomen, loopt hier onherroepelijk alsnog het oordeel tegemoet. Het tiende gebod is de buitenste beveiligingsring van het leven met God. Het is niet alleen niet doen, maar ook niet willen. Het probleem zit van binnen. Het is alsof hier pas goed duidelijk wordt dat wij niet met een wet alleen, maar met de God van de wet te maken hebben. Ik ben de Heer, je God! Ik wil je alles geven wat je nodig hebt. Ik heb je lief. Ik wil jouw hart vervullen. Verlang dan geen andere dingen in plaats van mij. Broer, zus: God vraagt niet minder dan je hart. Dat is scherp. God vraagt mijn hart. Dat is, wie ik ben. Helemaal. Maar mijn hart zit vol verkeerde verlangens. Dan is het zaak, dat ik daar vanaf kom. Die verkeerde verlangens. Laten we eens kijken wat de opties zijn. Oplossing 1: ont-hechten. Ik merk bij mezelf dat ik steeds de verkeerde dingen verlang, dat wat niet bij God past, wat van een ander is en niet van mij. Dat ik niet tevreden ben met wat God aan mij gegeven heeft: mijn vrouw, mijn huis, mijn auto, mijn werk. Hoe maak ik een einde aan deze cyclus van verkeerde verlangens? Een optie is om te proberen helemaal niet meer te verlangen. Om los te raken van dit aardse leven. Zodat ik nergens meer aan vast zit. Dat niks me raakt. Twee dingen over deze oplossing:

5 1. Er zit wat in. Als je merkt dat je oog je tot zonde verleid, ruk het uit, zei Jezus. Als je steeds kijkt naar de verkeerde dingen, dan soms maar beter helemaal niet meer kijken. Nergens naar. Het zelfde geldt voor veel verslavingen. Een beetje roken of een beetje drinken kan geen kwaad. Maar voor een roker of een alcoholist natuurlijk wel. Voor hen beter maar helemaal niks meer. Onthechten kan gezond zijn, denk ook aan vasten. Een vorm van onthechting die in de Bijbel normaal is. Onthechten, dat is: leren afzien van bepaalde verlangens. Lees ook 1 Kor. 7: In sommige gevallen is het de enige optie. 2. Er zit een groot risico aan deze oplossing. De Boedda bijvoorbeeld, predikt een onchristelijke ont-hechting, en volgens een bekend schrijver is het boeddhisme één van de meest indrukwekkende en radicale systemen van zelfverlossing. Laten we eens kijken hoe het werkt. De Boedda ziet heel scherp in, dat in het menselijke hart veel verleiding zit. Volgens hem gaat het er dan ook om, uiteindelijk helemaal geen verlangens meer te hebben. Om los te raken van je gevoelens en verlangens. Zodat niks je meer kan raken. Zodat je letterlijk apathisch wordt, dat betekent: gevoel-loos, zonder gevoel. Dat is verlossing volgens het boeddhisme. Gebeurt er iets ergs, het raakt je niet echt. Iets vrolijks, je stoort je er niet aan. Onchristelijke onthechting. Omdat onthechting nu een middel wordt om jezelf te verlossen. Maar dat kan niemand. Alleen Jezus Christus. Anders dan de Boedda bleef Hij gelukkig niet gevoelloos. Dat zou voor ons een ramp geweest zijn! God zij dank trok Hij zich ons lot aan tot in de dood. Een oplossing dus met risico s. Onthechten. Er is een tweede optie. Oplossing 2 = vechten. Hoe kom ik ervan af, van die verkeerde verlangens?! Ik ben zo zwak en ik grijp nog zo vaak van alles aan, om mijn eigen verlangens te bevredigen.

6 Een tweede optie is vechten! Elke verkeerde neiging, elke aanzet tot een verkeerde gedachte druk ik de kop in, in de kracht van de Heilige Geest! Ook twee dingen over deze oplossing: 1. de Bijbel staat vol oproepen. Het is inderdaad niet de bedoeling dat wij slappe christenen zijn. in het verleden hebben we misschien wel eens te vaak gehoord: we zijn nu een keer zondig, en daarom zondigen we steeds weer. Waarom zou ik mn best doen? Ik weet toch nu al dat ik weer in die valkuil stap. Sommigen zijn hierom afgehaakt en komen niet meer in de kerk. Ze vinden zichzelf en anderen schijnheilig. En ook hier zit wat in. In het doopformulier staat: je moet met de zonde breken, je oude aard doden en vol ontzag voor God leven. Als je uit zwakheid nog zonden doet, hoed je niet aan Gods genade te twijfelen. Het is ook geen reden om dan maar door te gaan met zondigen. En in het avondmaalsformulier: we willen graag tegen ons ongeloof strijden en volgens alle geboden van God leven. Ook moeten we over het allerkleinste begin van gehoorzaamheid uit vr.&antw. 114 niet te minderwaardig denken. Het is een ernstig voornemen om naar alle geboden van God te leven. Tot slot: Paulus schrijft in 1 Kor. 9: Ik hard mezelf en oefen me in zelfbeheersing, want ik wil niet aan anderen de spelregels opleggen om uiteindelijk zelf te worden gediskwalificeerd. 2. vechten dus. Maar ook hier een schaduwkant. In het gevecht neem ik altijd mezelf mee. En mijn verkeerde verlangens zitten aan de binnenkant. Ik ben eens in een klooster geweest, en ik was nergens onrustiger dan daar. Want ik had mezelf meegenomen. Paulus schrijft: Wat ik verlang te doen, het goede, laat ik na; wat ik wil vermijden, het kwade, dat doe ik. Wie zal mij, ongelukkig mens, redden uit dit bestaan dat beheerst wordt door de dood? De Bijbel waarschuwt ons daarom voor een al te stoer geloof.

7 Een geloof dat van het kruis niet wil weten. Dat niet kan omgaan met de gebrokenheid van het leven. Vergeet het kruis niet. Het was, en is nodig! Het kruis staat geplant, midden in het leven, ook in het leven van de kerk. Dwars door alles wat wij organiseren en doen, staat het kruis. Als een herinnering, dat het nodig was. Dat geen mens zijn eigen redding kan organiseren. Wij moeten vaak niet streven, maar sterven. Volgens de catechismus duurt het een leven lang om onze zondige aard te leren kennen! Dat maakt van ons bescheiden vechters. Nog een oplossing met risico s dus. Daarom een laatste optie. Oplossing 3 = bidden. Ik geloof dat we met vr.&antw. 115 uit de spagaat komen. Onthechten, vechten. Allebei dingen, die nodig zijn. Maar waarbij we ook steeds tegen onze eigen grenzen aanlopen. Want ons probleem zit niet van buiten maar van binnen. Omdat het probleem van binnen zit moeten we bidden. we moeten God bidden om de Heilige Geest, om steeds meer naar het beeld van God vernieuwd te worden. Als je bidt om de Heilige Geest komt er weer plaats voor het goede verlangen. Dan kunnen onze verkeerde verlangens gekruisigd worden. En dan kan je steeds meer tevreden zijn met wat jij hebt gekregen van jouw God! Als je verkeerde verlangens meer en meer afsterven hoef je niet meer zo nodig in te gaan op elke aanbieding. Je gaat echt genieten van wat God je geeft, en je gebruikt de dingen die je hebt, in plaats van dat ze jou gebruiken! De zondagen over het gebed komen niet voor niets ná het tiende gebod. Als je bidt mag je leven op het ritme van het Onze Vader. Eerst omhoog kijken: Uw naam worde geheiligd, Uw koningrijk kome, Uw wil geschiede. Dan afsterven, klein worden: Geef ons vandaag ons dagelijks brood, vergeef ons onze schulden. Gods bescherming zoeken. En leid ons niet in verzoeking, maar

8 verlos ons van de Boze. En dan naar God toe groeien: van u is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid. Dat is bidden: omhoog kijken, afsterven, naar God toe groeien. Wat een ritme! Je mag elke dag wakker worden, bidden, amen zeggen, opstaan, aan het werk gaan. Leven met gewone verlangens, geheiligd door het werk van de Geest: naar werk dat af is. Naar een relatie die goed is. En naar wat méér is. Naar God zelf. Ik ben de Heer, jouw God. Op Golgotha was het Bevrijdingsdag. Zet je zinnen niet op wat van een ander is. Je kunt, als het erop aan komt je eigen verlangens niet te bevredigen. Het hoeft ook niet. Richt je verlangen maar op Mij! Dan maak ik je gelukkig. Dat beloof ik echt. Amen.