Forum. Wat hebben mensen met een lage en hoge(re) SES zelf te zeggen over gezond leven? Leven bij de dag. Inleiding

Transcriptie

1 Wat hebben mensen met een lage en hoge(re) SES zelf te zeggen over gezond leven? Hanneke Heutink, 1 Diane van Diemen, 1 Marloes Elzenga, 1 Sjoerd Kooiker 2 Een man van 56 jaar vertelt over zichzelf: Ik heb vroeger 16 of 17 uur per dag gewerkt... in de horeca, ik ben vrachtwagenchauffeur geweest, ik heb in de stratenmakerij gezeten, ik heb eigenlijk alles gedaan. Nu doe ik niks en ben ik op. Ik heb nu last van depressiviteit. Dat heeft ook met mijn (ernstig zieke) vrouw te maken en daar ben ik 24 uur per dag mee bezig, zowel overdag als s nachts. Als je s nachts drie of vier keer wakker wordt omdat je vrouw iets nodig heeft, daar word je moe van. Tussen half 12 en half 2 zit ik televisie te kijken, heb ik even rust. En op woensdagavond. Dan zijn we met zeven of acht man aan het biljarten en kan ik thuis even vergeten. Hoegaanwemetdezemaningesprek over zijn overgewicht of zijn sigaretje? Inleiding Het verkleinen van sociaal economische gezondheidsverschillen is een belangrijke doelstelling van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hoewel er heel wat cijfers over sociaal economische gezondheidsverschillen beschikbaar zijn, weten we eigenlijk weinig over de leefwereld van mensen met een lage Sociaal Economische Status (SES) en de plaats van gezondheid daar in. Op dit moment voeren zowel het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) als de GG&GD Utrecht kwalitatief onderzoek uit naar de gezondheidsbeleving van mensen met een lage SES. Het SCP doet ook onderzoek onder mensen met een hoge(re) SES en is gebaseerd op twaalf focusgroepen met respondenten uit verschillende sociale lagen en leefstijlen. Eén focusgroep richtte zich specifiek op 1 GG&GD Utrecht 2 Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag mensen met een lage sociaal economische status. Het onderzoek van de GG&GD in Utrecht (dat in samenwerking met Cap Gemini is uitgevoerd) is gebaseerd op interviews met 50 bewoners van drie aandachtswijken van Utrecht. HoedenkenmensenmeteenlageSES over gezondheid en gezond leven? En wat zijn de belangrijkste verschillen ten opzichte van mensen met een hoge(re) SES? Dit zijn de twee vragen waar dit beknopte artikel op ingaat. Doel is bij te dragen aan de discussie over gezondheidsbeleid ter verkleining van sociaal economische gezondheidsverschillen. Leven bij de dag Fysiek zwaar werken of gewerkt hebben, chronische aandoeningen, gedoe rond uitkeringen en schulden, zorgen over relaties en opvoeding, criminaliteit in de naaste omgeving en leven in een gebrekkige huurwoning zijn alledaagse kost voor de mensen die wij gesproken hebben. Meestal gaat het daarbij niet om één probleem, maar om een opeenstapeling van deze zaken. Onze respondenten leven doorgaans bij de dag en dat is niet verwonderlijk gezien hun levensomstandigheden. Ook gezondheid wordt in dat perspectief bekeken. Op de vraag wat is gezondheid voor jou? zegt de voorheen geciteerde man dan ook kort maar treffend: Het zonder problemen en zonder pijn doorkomen van de dag, zonder spanning. Gezondheid is voor onze respondenten zeker wel belangrijk, want dat wordt ook altijd wel genoemd als gevraagd wordt naar het belangrijkste in het leven. Maar het is voor hen moeilijk om gezondheid de hoogste prioriteit te geven, en dat geldt helemaal voor de gevolgen van (ongezond) gedrag op de lange termijn. Zo biedt een sigaret nú een manier om met de stress van biedt ondermeerplaats aan ingezonden commentaren en reacties, korte praktijkbijdragen, congresverslagen en boekbesprekingen. Aanwijzingen inzake lengte, opmaak en wijze van inzending (per ) zijn verkrijgbaar bij het redactiesecretariaat. De redactie behoudt zich het recht voor om te redigeren en/of te bekorten. vandaag om te gaan. Dat dit mogelijk een verkorting van de levensduur tot gevolg heeft is op dit moment niet belangrijk genoeg. Het is meestal geen onwetendheid. De meeste mensen die wij hebben gesproken zijn zich er bewust van dat roken, vet eten en weinig bewegen niet gezond is op de lange termijn. Toch blijken de positieve effecten van hun ongezonde gedrag op de korte termijn en de weg van de minste weerstand veelal de overhand te hebben. Een fragment uit het groepsgesprek van het SCP laat dat goed zien. Op de vraag van de gespreksleidster Heb je iets over voor je gezondheid? antwoordt een alleenstaande moeder: Nou, ik zou wel willen stoppen met roken, maar ik vind dat wel heel moeilijk (..) ik zit ook in een depressieve fase nu eigenlijk met bepaalde dingen, ik probeer me daar overheen te zetten door te werken, te werken en me bezig te houden met alles. Dat geeft me dus wel al meer energie, maar een sigaret heb ik nog wel nodig." Gedragsverandering is moeilijk en dat geldt voor iedereen. Een voorwaarde is wel dat je er de rust en ruimte voor hebt, zo zeggen ook andere respondenten die niet tot de lage SES behoren: ik ben wel slanker geweest. In een jaar tijd (ben ik) 18 kilo zwaarder geworden en daarom was het op een gegeven moment wel dat ik de knop om wilde zetten. Maar je moet er trouwens wel helemaal je rust voor hebben (Vrouw, 63 jaar). tsg jaargang 88 / 2010 nummer 1 forum -pagina10/

2 Veel moeten en weinig mogen Gezondheidsbevordering wordt door onze respondenten ervaren als veel moeten en weinig mogen, zodat er in het nu niet veel te genieten valt. "Ja, je mag dit niet eten, je moet dat eten, je mag niet zus doen, je mag niet zo doen. Dan blijft er zo weinig over, toch?" (vrouw, 59 jaar). En genieten is iets wat iedereen op zijn tijd nodig heeft. Een 74-jarige vrouw uit Utrecht verwoordt dit als volgt: "Nou ik rook hoor, en dat doe ik al vijftig jaar. (...) En de verantwoording draag je zelf, klaar. Ik weet wel dat het heel slecht is, maar het is het enige wat ik heb. Ik ga nergens heen, ik kom nergens." Het is goed om te beseffen dat de mensen die wij gesproken hebben het grootste deel van de tijd in hun eigen buurtje doorbrengen. Zij hebben vaak niet het geld en de mogelijkheden om op vakantie te gaan of uitstapjes te maken. Problemen in de nabije fysieke omgeving blijken in de interviews dan ook een dankbaar gespreksonderwerp te zijn. Voorbeelden zijn de sociale spanningen tussen autochtonen en allochtonen en de overlast van hangjongeren. Ook fysieke problemen als vuilnis, stank, stof en ongedierte in de buurt vormen een bron van irritatie bij mensen in de aandachtswijken. Tegen deze achtergrond van beperkte keuzemogelijkheden, is het begrijpelijk dat ongezonde leefgewoonten een belangrijk verzetje zijn, dat men zich niet graag laat afpakken. Ontspanning Uit de interviews en het groepsgesprek blijkt dat het begrip gezondheid voor mensen met een lage SES eerder negatieve dan positieve associaties oproept. Mensen met een hoge(re) SES kijken veelal op een andere manier tegen gezondheid aan en gezond leven lijkt voor hen gemakkelijker te realiseren. Lees als voorbeeld hoe een moeder vertelt hoe ze gezond bewegen in haar dagelijkse ritme inbouwt, door haar schoolgaande kind met de fiets te brengen en te halen: Het geeft mij extra energie om haar lekker op de fiets naar school te brengen, terug naar huis te fietsen en dan met de auto naar mijn werk te gaan.degespreksleidster vraagt dan door: En dat doe je ook echt bewust? Waarop de moeder antwoordt: Ja dat maakt mijn dag af, ik heb gewerkt, heb in de auto kunnen zittenommeevenvanmijnwerkgeestelijk los te maken. En dan even lekker fietsen, door de wind, frisse lucht (vrouw, 26 jaar). Opvallend aan dit voorbeeld is dat deze vrouw heel bewust bezig is met bewegen, dit wordt door de mensen met een lage SES vrijwel nooit genoemd. Onder de mensen met een hoge SES in onze onderzoeken is gezond gedrag vaak in het dagelijkse leven ingepast, het is min of meer een gewoonte die vanuit de opvoeding is overgedragen en die daardoor minder moeite lijkt te kosten dan bij mensen met een lage SES die wij gesproken hebben. Een vrouw zegt: "Ik denk dat het voor ons een gewoonte is om gezond te eten, dus ik kies er niet bewust voor, dat gaat gewoon. We eten gezond, we leven gezond, bewegen. Het enige wat niet zo gezond is, wat ik doe, is veel werken. Als je het hebt over gezond zijn en energie hebben, dan denk ik dat die energiebalans wel wat beter zou kunnen soms." (vrouw, 32 jaar). Opvallend is dat stress, veel werken en een gebrek aan rust relatief vaak door mensen met een hogere opleiding worden genoemd. Zorgen voor voldoende ontspanning lijkt dan ook een belangrijke prioriteit voor mensen met een hoge SES. Helaas is ontspanning gaandeweg uit het gezondheidsbeleid verdwenen. 1 Regeltjes Voorlichtingscampagnes en interventies om gezonder te leven stuiten op weerstand. Met name het rookverbod riep heftige reacties op in de (focus)groepsdiscussie van mensen met een lage sociaal economische status. Bijna alle deelnemers wezen dit verbod af. Een deelnemer zegt: Ik denk dat het hele probleem niet het roken is, het hele probleem is de regeltjes die je opgelegd krijgt. Als je nou een stukje in de krant leest, dat iemand die vrachtwagenchauffeur is, zijn cabine is zijn huiskamer, maar wat zeggen ze nu? Nee, je bent aan het rijden, dus het is je werkplek. Hij zit er helemaal alleen, maar hij mag er niet roken. Op een gegeven moment wordt het zover doorgedraaid, dat ze zeggen je mag nog maar één keer met je vrouw naar bed in de week. (...) Je bent beperkt in je vrijheid en er komen steeds meer regeltjes (man, 56 jaar). Gezondheidsboodschappen worden vaak op gebiedende toon gebracht, waardoor ze als betuttelend worden ervaren. De voordelen op de korte termijn zijn vaak niet duidelijk. Op deze manier sluit de boodschap niet aan bij de behoeften en leefwereld van de doelgroep. Uit onze onderzoeken is ook gebleken dat veel mensen, maar met name mensen met een lage SES, geen onderscheid maken tussen (objectieve) gezondheidsvoorlichting, televisieprogramma s en reclame: voor hen is het allemaal één pot nat. Op de vraag wat voor invloed gezondheidscampagnes op haar hebben, laat een 70-jarige vrouw ons de inhoud van haar koelkast zien. Deze is gevuld met producten die op de televisie als gezond worden gepresenteerd, de vrouw is er van overtuigd dat ze gezond leeft want ze heeft gedaan waar de reclame om vroeg. Toen we een andere respondent naar haar mening vroegen over de aandacht die gezond gedrag tegenwoordig krijgt, noemde ze niet een campagne maar de reclame van een shampoo: "Sommige dingen vind ik een beetje betuttelend. Ik heb zoiets van mensen kunnen zelf wel bedenken wat goed of slecht voor ze is. Bijvoorbeeld die reclame van omdat je het waard bent, zorg voor jezelf, who the fuck ben jij, dat maak ik zelf wel uit", aldus deze vrouw van 40 jaar. Tot slot In deze bijdrage voor zijn slechts enkele aspecten uit de onderzoeken van de GG&GD Utrecht en het SCP naar voren gebracht. Toch kunnen hieruit een aantal belangrijke conclusies worden getrokken. Ten eerste zijn de dagelijkse problemen van mensen met een lage SES doorgaans van andere aard dan van de mensen met een hoge(re) SES. Hierdoor denken ze veelal op de korte termijn en neemt de aandacht voor gezond gedrag in hun leven slechts een beperkte plaats in. Daarbij komt dat de bekende ongezonde leefgewoonten vaak als belangrijke genietmomenten in het leven worden ervaren. De boodschappen over gezond tsg jaargang 88 / 2010 nummer 1 forum -pagina11/

3 levenwordengezienalsietsdatvanbovenaf is opgelegd (net als alle andere betuttelende regeltjes) en worden niet als eigen ervaren. Een frisse kijk is nodig. Met centraal de vraag hoe kunnen we een gezondheidsbeleid ontwerpen dat rekening houdt met deze bevindingen? Zo zou het een idee kunnen zijn om het gezondheidsbeleid voor mensen met een lage SES vooral te richten op de randvoorwaarden voor gezond leven (een veilige en schone leefomgeving, een toereikend en laagdrempelig aanbod voor (sociale) participatie en een toegankelijk zorgaanbod van voldoende kwaliteit). Op deze wijze komt er voor hen ook de psychische ruimte die het gemakkelijker maakt om verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leven en wordt ook voor hen werken aan je gezondheid een onderdeel van het dagelijkse bestaan. Daarnaast moeten we ons afvragen of het niet ook verstandig zou zijn om de gezondheidsbevordering via gedragsverandering vooral te richten op mensen die de rust en ruimte al hebben om bewust met gezondheid bezig te zijn. De eerstelijnszorg lijkt de aangewezen voorziening om daarvoor op wijkniveau verantwoordelijkheid te dragen. Abstract What do people with low and high(er) social status have to say about health promotion? This is a paper on socioeconomic health differences. It is based on life world accounts of how people with a lower and with a higher social status look at health and health promotion. These accounts demonstrate that people on the lower end of the social ladder have a host of problems to deal with on a daily basis that precludes much attention to healthy living. The paper argues for a two tier health policy: direct behavioural interventions primarily at those who are receptive to them and help others with an improvement of living conditions. Keywords: socioeconomic health differences, health promotion, qualitative research Literatuur 1. Kooiker SE. Gezondheidsbevordering moet meer oog krijgen voor gezond genieten. Tijdschr Gezondheidswet 2007; 85: Correspondentieadres Sjoerd Kooiker, Sociaal en Cultureel Planbureau, Postbus 16164, 2500 BD Den Haag, tel: , s.kooiker@scp.nl. Boekbespreking Psychosociale begeleiding van mensen met kanker Adriaan Visser 1 1 Instituut voor Gezondheidzorg, Kenniskring Transities in Zorg, Hogeschool Rotterdam Haes H de, Gualthérie van Wezel L, Sanderman R. Psychologische patiëntenzorg in de oncologie. tweede herziene druk. Assen: Koninklijke Van Gorcum, ISBN , euro Een groeiend aantal mensen wordt in Nederland geconfronteerd met kanker. Per jaar overlijden mensen aan kanker. In 2015 zullen er jaarlijks nieuwe gevallen van kanker bij komen, een groei met 40% ten opzichte van Naast de druk op de medische voorzieningen, zal er in de nabije toekomst ook een toenemende vraag zijn naar begeleiding. Mensen met kanker kunnen al enkele decennia met hun problemen terecht bij de erkende en gespecialiseerde centra voor psychosociale oncologie. Het is van belang dat voor de opleiding en het werk van oncologen, psychologen, psychiaters, oncologie verpleegkundigen, maatschappelijk werkenden, pastores en vrijwilligers een goed en up-to-date handboek bestaat over de begeleiding van mensen met kanker. Dat handboek is Psychologische patiëntenzorg in de oncologie. Het bevat drie delen met in totaal 30 hoofdstukken van Nederlands kopstukken uit psychooncologisch onderzoek en therapie. Het is een rijk boek met goed geselecteerde wetenschappelijk informatie, ook uit buitenlandse onderzoek. Excellente hoofdstukken gaan over de epidemiologie, psychologische factoren bij het ontstaan/beloop van kanker, familiaire tumoren/erfelijkheid, therapeutische stromingen en kanker als een existentiële opgave. Het boek is dan ook een must voor iedereen die werkzaam is op het terrein van de psychosociale oncologie. Dat het een geheel herziene druk is valt soms wat tegen. Er is meer aandacht voor screening, kinderoncologie en aandachtsgerichte trainingen, maar veel is ook ongeveer hetzelfde gebleven. De meeste referenties stammen nog van voor 2000 is mijn indruk. Ik heb het boek ook gelezen met de ogen van een (jonge) onderzoeker die start met een promotieonderzoek over kanker en zich wil inlezen op de psychooncologie. Is dit boek daarvoor geschikt? Zeker wel, hoewel er natuurlijk ook goede internationale handboeken bestaan, zoals dat van Holland e.a. Een nadeel daarvan is dat die weinig informatie bevatten over de Nederlandse situatie. Deel 2 gaat over de diversiteit aan psychologische behandelingen. Aan de hand van casus worden de visies en ervaringen gepresenteerd vanuit bijvoor- tsg jaargang 88 / 2010 nummer 1 forum -pagina12/

4 beeld psycho-educatie, cognitieve gedragstherapie, psychodynamische therapie en systeemtherapie. Het roept de onbeantwoorde vraag op welk de beste interventie is? Of onder welke condities dit de beste therapie is? Een hoofdstuk hierover had niet misstaan. Ik mis verder aandacht voor imaginatie, creatieve en muziektherapie. De redacteuren betreden het liefst de bekende paden en zijn niet erg vernieuwend op terreinen waarvan zij vermoeden dat die niet evidencebased zijn. Het derde deel van het boek bestaat uit te veel capita selecta, die soms net zo goed onder te brengen waren geweest bij de eerste delen. De nadruk ligt hier te veel op psychiatrische problematiek, met een negatieve ondertoon: ontkenning, depressie, angst, boosheid, agressie, persoonlijkheidsstoornissen, organische psychiatrie. Dit geeft een vertekend beeld. Ik mis de positieve psychologie van het leven met kanker. In het hoofdstuk over niet-reguliere behandelwijzen is er geen aandacht voor body-mind benaderingen en ander vormen van complementaire zorgvorm, waar mensen met kanker veel baat bij hebben, zoals massage dat veel onderzocht is. Er is geen ander hoofdstuk waarin de lezer gewaarschuwd wordt dan in dit hoofdstuk over de niet-reguliere behandelwijzen. In feite misstaat de aandacht voor dit onderwerp in dit boek. Het betreft immers geen psychologische patiëntenzorg. Hier wordt de lezer misleidt door vooringenomen therapeuten. Ik had gehoopt dat er in deze tweede druk een index zou zijn om beter te kunnen zoeken. Dat is niet het geval. De literatuurlijsten zijn hier en daar slordig. Verwijzingen in de tekst kloppen soms niet met die in de literatuurlijst. Daar moet je als onderzoeker geen voorbeeld aan nemen. Ik mis in dit opzicht de hand van een ferme redacteur die zeker te vinden was binnen het bekwame trio dat de redactie voerde. Kortom, een erg waardevol boek, uitermate belangrijk voor professionals op het terrein van de psycho-oncologie. Geschikt voor onderzoekers? Zeker wel, zij het met de kanttekening dat jonge onderzoekers toch ook maar buitenlands handboeken dienen te raadplegen. Correspondentieadres Adriaan Visser, Hogeschool Rotterdam, Instituut voor Gezondheidzorg, Kenniskring Transities in Zorg, Rotterdam, V&W Nieuws Visie op de plaats van V&W binnen de Public Health Missie: De Vereniging voor Volksgezondheid & Wetenschap stelt zich ten doel om de kwaliteit van de Volksgezondheid te verbeteren door middel van wetenschappelijke kennis. V&W stelt zich kritisch en onafhankelijk op, brengt een toonaangevend tijdschrift uit, en organiseert activiteiten met als doel haar leden, studenten en professionals binnen het Public Health veld te ondersteunen. Naast het traject om de kern van de Vereniging, het blad TSG, vorm en inhoud te geven als hét nationale wetenschappelijke tijdschrift voor ons vakgebied, waarbij alle nieuwe technologie ingezet zal worden om de diverse doelgroepen te blijven bereiken, zal de Vereniging een aantal activiteiten gaan organiseren om zo het verenigingskarakter te versterken. Doel van deze activiteiten is professionals en studenten binnen het veld van de public health een extra motivatie te geven (naast het TSG) om lid te worden en indien al lid zelf nieuwe leden te werven. De activiteiten, die vanuit de Vereniging worden georganiseerd dan wel ondersteund, hebben betrekking op een de vier kernfuncties van de Vereniging, te weten: a Het uitbrengen van het blad TSG; b Het bieden van een (discussie)platform op het terrein van Public Health; c Het vergroten van wetenschappelijke kennis op het terrein van de volksgezondheid en bevorderen van het gebruik/de toepassing ervan in beleid en praktijk; d Het ondersteunen van leden in de (professionele) uitvoering van hun werk/studie. Ad. a: Het uitbrengen van het blad TSG Dit betreft een continue activiteit die middels vaste procedures verloopt. De plek die TSG inneemt in de Nederlandse Public Health is onderdeel van een brede discussie met tal van partijen, waaronder V&W. Ad b: Het bieden van een (discussie-)- Platform op het terrein van Public Health De platformfunctie is bedoeld om leden de mogelijkheid te bieden hun kennis en kunde te vergroten en verspreiden binnen, maar ook buiten de Vereniging. Daarnaast moeten vanuit het platform vragen en wensen van de leden een weg vinden richting het bestuur van de Vereniging. Voor de periode zijn dit de navolgende activiteiten: 1 Interactieve themabijeenkomsten via internet met aandacht voor bijvoorbeeld nieuwe ontwikkelingen binnen het veld. 2 In samenwerking met lokale organisaties het organiseren van Wetenschappelijke Café Local - bijeenkomsten, waarbij bij het vaststellen van de thema s sterk geleund wordt op de actualiteit van de publicaties in TSG. tsg jaargang 88 / 2010 nummer 1 forum -pagina13/

5 3 Jaarlijkse zomerafsluiting aan het eind van het academisch jaar gericht op promovendi uit het betreffende academische jaar. Ad c: Het vergroten van wetenschappelijke kennis op het terrein van de volksgezondheid en bevorderen van het gebruik/de toepassing ervan in beleid en praktijk 1 Activiteiten die erop zijn gericht om de Nederlandse onderzoeksresultaten zoals gepubliceerd via TSG verder onder de aandacht te brengen bij landelijke, regionale en lokale overheden, financiers, gezondheidsinstellingen en private partijen. 2 Een belangrijke tweede functie is om lobby-activiteiten te organiseren richting de NPHF, het Ministerie van VWS, ZonMw en andere organisaties om vanuit een netwerk-functie de positie van Public Health en de positie van leden te versterken en als spreekbuis te dienen voor signalen die vanuit de leden worden afgegeven. 3 Ten slotte kan V&W gevraagd en ongevraagd standpunten naar buiten brengen rondom vigerende thema s binnen de Public Health. 4 In het kader van de hier genoemde activiteiten stelt de Vereniging zichzelf ten doel een commissie op te richten, begeleid door een bestuurslid, die plannen ontwikkelt op dit terrein. Uitgangspunt voor de commissie is samenwerking en krachtenbundeling. Ad d: Ondersteuning leden Bij het ondersteunen moet gedacht worden aan de directe ondersteuning, exclusief voor de leden. Hierbij zijn een drietal ideeën die verder uitgewerkt kunnen worden: 1 Intervisie en verdiepingsbijeenkomsten over diverse thema s. 2 Korting bij cursussen die voor leden van de vereniging is bedongen bij een aantal andere organisaties, bijvoorbeeld de NSPOH. 3 informatie over vacatures. Gezien de ambitie is het noodzakelijk dat binnen de Vereniging per onderdeel, één of meerdere subcommissies worden opgericht, waarvoor een persoon verantwoordelijkheid zal moeten dragen. Dit is idealiter geen bestuurslid, maar bij de opbouwfase zal dit waarschijnlijk wel directe aandacht moeten krijgen vanuit het bestuur. Voor meer informatie: Secretariaat V&W, p/a Lindelaan 4, 2285 EX Rijswijk, VenW@orange.nl, tel V&W Volksgezondheidprijs 2009 De Vereniging voor Volksgezondheid en Wetenschap (V&W) kent jaarlijks de Volksgezondheidsprijs toe aan een beginnend onderzoeker die zich op bijzondere wijze verdienstelijk heeft gemaakt bij de wetenschappelijke bestudering van een maatschappelijk probleem, waardoor een bijdrage (op den duur) wordt geleverd aan verbetering van de gezondheidstoestand van de Nederlande bevolking dan wel specifieke groepen daarbinnen, of aan verbetering van de structuur en het functioneren van (onderdelen van) de Nederlandse gezondheidszorg. De prijs bestaat uit een oorkonde en een geldbedrag van b 1500 te besteden aan studiereis en/of congresbezoek. De volksgezondheidprijs gaat gepaard met een korte plenaire presentatie van het onderzoek op het jaarlijkse Nederlande Congres Volgesgezondheid én bespreking in het Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen (TSG). Juryleden zijn Prof.dr. M. Donker (voorzitter), Prof.dr. F. Sturmans en Prof.dr. J.A. Knottnerus. Uitreiking en presentatie vinden plaats op het jaarlijkse Nederlandse Congres Volksgezondheid ( op 9 april in De Doelen te Rotterdam. Stukken moeten voor 10 maart 2010 ingestuurd worden. Beoordeling van de stukken Bij de beoordeling van de kandidaten let de jury op de kwaliteit en toepasbaarheid van reeds verricht werk. Daarbij wordt gedacht aan een proefschrift of een aantal publicaties met originele onderzoeksresultaten verschenen in de de laatstetweejaar. Kandidaatstelling kan langs twee verschillende wegen plaatsvinden: op voordracht of direct. Bij kandidaatstelling op voordracht dient schriftelijk te worden gemotiveerd waarom de kandidaat in aanmerking komt voor de prijs. Bij directe kandidaatstelling dient de kandidaat zijn of haar proefschrift op een aantal gedurende de laatste 2 jaren verschenen artikelen in te sturen. Ook kunnen inmiddels voor publicatie geaccepteerde manuscripten worden ingezonden. In beide gevallen dient een lijst van publicaties van de kandidaat te worden bijgevoegd waarop de afzender heeft aangegeven welke publicatie hij/zij het beste vindt. Let op:. Manuscripten moeten voor 10 maart 2010 in 3-voud worden ingediend (Lindelaan 4, 2282 EX Rijswijk) en tevens in electronische vorm aan venw@orange.nl.. Voordrachten en directe kandidaatstelling moeten worden gericht aan de voorzitter van de jury, Prof.dr. M.C.H. Donker, Chief Science Officer Gemeente Rotterdam, Postbus 70012,3000 KP Rotterdam. Kandidaten moeten op de datum van indienen de maximale leeftijd van 35 jaar hebben bereikt.. Alle inzenden worden vertrouwelijk behandeld. Voor nadere informatie: secretariaat V&W, Lindelaan 4, 2282 EX Rijswijk, tel , venw@orange.nl tsg jaargang 88 / 2010 nummer 1 forum -pagina14/