Demonstratieversie. niet voor commercieel gebruik. Gebruikshandleiding Woninginstallaties DEMO. Comfortabel, milieubewust en veilig wonen.

Transcriptie

1 Aangeboden door : Uw brancheorganisatie biedt u deze demo versie aan. Mochten de beschikbare teksten onvoldoende zijn dan kunt u uitbreiding aanvragen. Gebruikshandleiding Woninginstallaties Comfortabel, milieubewust en veilig wonen. DEMO Voor vragen kunt u contact op nemen met de projectleider Roelof Timmer. Bij voorkeur per helpdesk@publicatieplatvorm.nl Of En zo zijn er 4 vakken waar u ook 4 verschillende bedrijven kunt tonen. Bijvoorbeeld: E-, W-, S- of K-installateur met NAW- gegevens en logo Deze publicatie is gebaseerd op HR-combiketel, WTW ventilatie en aardlekautomaten. Per keuze zijn er nog aanvullende opties.

2 Voorwoord Welkom in uw nieuwe woning! Deze woning is voorzien van een elektrische installatie, een verwarmingssysteem, eventueel aangevuld met een gasinstallatie en/of een mechanisch ventilatiesysteem. Deze Gebruikshandleiding Woninginstallaties geeft u extra aanvullende informatie over een goed, veilig en comfortabel gebruik van de installaties in uw woning. Elk apparaat in uw woning heeft een eigen gebruiksaanwijzing, aangeleverd door de fabrikant. Lees deze documenten altijd goed door voordat u iets met het apparaat doet. Waar mogelijk zijn handige tips toegevoegd voor dagelijks gebruik of voor toekomstige aanpassingen bij verbouwing en renovatie. Deze handleiding helpt u schade en extra kosten te voorkomen en wordt u aangeboden door uw UNETO-VNI erkende installateur. Colofon Deze gebruikshandleiding is een initiatief van UNETO-VNI, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en technische detailhandel en is tot stand gekomen in samenwerking met: TVVL - beroepsvereniging van personen, werkzaam in de installatietechniek. ISSO - kennisinstituut van de installatiesector. VLA - vereniging van fabrikanten van luchttechnische apparatuur. AEDES - branchevereniging van Woningbouwcorporaties. GIW - Garantie Instituut Woningbouw. Stichting VACpunt Wonen - kennis- en adviescentrum voor de gebruikskwaliteit van woning en woonomgeving. Consument en Veiligheid - werkt aan het verbeteren van de veiligheid in onze leefomgeving. Disclaimer Wij hebben er alles aan gedaan om te verzekeren dat de informatie in deze handleiding correct en actueel is. Aan de informatie kunnen echter geen rechten worden ontleend. UNETO-VNI aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor enige schade die direct of indirect ontstaat als gevolg van het gebruik van deze handleiding of als gevolg van de in de handleiding gepubliceerde informatie. De handleiding kan verwijzingen naar websites van derden bevatten, die niet onder het beheer van UNETO-VNI vallen. De verwijzingen impliceren geen goedkeuring van UNETO-VNI met betrekking tot de inhoud van die websites.

3 Inhoudspagina Algemeen Inleiding... 4 Is uw woning kort geleden voltooid of verbouwd?... 4 Het onderhoud in één oogopslag... 6 Brandveiligheid... 6 De meterruimte (meterkast) Uw verwarmingsinstallatie Algemene inleiding Radiatoren en convectoren De regeling van uw verwarming Thermostatische radiator- of convectorkranen De warm- en koudwatervoorziening Hoe ga ik om met het leidingwater (koud en warm kraanwater) Hoe ga ik om met het sanitair? Uw koelinstallatie Hoe ga ik om met koelen van mijn huis? Uw ventilatiesysteem Ventilatie, waarom en hoe? Hoe werkt uw ventilatiesysteem? Uw afzuigkap in de keuken Uw gasinstallatie Hoe ga ik om met gas? Uw elektrische installatie Hoe ga ik om met elektra? Elektrisch koken Uw ICT-, beeld- en geluidinstallatie Centrale antenne, beeld en geluid Computernetwerk Huisautomatisering Uw beveiligingsinstallatie Bijlage Materiaalstaat Onderhoudsmatrix

4 Algemeen Inleiding U woont met meer plezier in uw woning als u de installaties in uw woning goed gebruikt. Het comfort en de veiligheid nemen toe en het energie- en waterverbruik is efficiënter. Deze handleiding helpt u hierbij. Een samenvatting van deze handleiding vindt u ook op de kaart die in de meterruimte is aangebracht. voorbeeld meterkastkaart De handleiding In de handleiding komt aan de orde: welk onderhoud u zelf kunt uitvoeren en welk onderhoud u moet laten uitvoeren; wat u bij een storing moet doen; hoe u de installaties kunt bedienen; hoe de verschillende installaties werken; waar u met vragen terecht kan. Ook leest u tips over comfortabel, energiezuinig en gezond wonen. In de handleiding (bijlage) is bovendien informatie opgenomen over de toegepaste materialen. Belangrijke informatie voor nieuwe en verbouwde woningen! Dit hoofdstuk van de handleiding gaat in op wat u moet doen in een woning die kort geleden is opgeleverd. Lees dit voor u het huis gaat inrichten om (ernstige) schade bij de inrichtingswerkzaamheden te voorkomen! Een deel van de aanwijzingen is ook nuttig bij het inrichten van een al wat oudere woning. Fabriekshandleidingen apparaten Fabrikanten van apparatuur maken meestal zelf handleidingen voor de diverse apparaten. Deze krijgt u, als het goed is, bij het apparaat geleverd of zijn in de vorm van een informatiesticker op het apparaat aangebracht. Deze handleidingen zijn opgeborgen bij de apparaten. Is uw woning kort geleden voltooid of verbouwd? Gefeliciteerd met uw nieuwe woning!!! Dit hoofdstuk biedt u als nieuwe bewoner specifieke informatie over de woninginstallaties, met name voor het gebruik tijdens de eerste maanden. Opmerking: deze informatie is ook elders in deze gebruikshandleiding opgenomen, maar dan verspreid over de desbetreffende installaties. 4

5 Waarschuwing: Wees voorzichtig met boren! Boor of spijker nergens in de vloeren. In de vloer lopen allerlei leidingen. Beschadiging ervan kan onder andere leiden tot lekkage. Wees ook voorzichtig met boren en spijkeren in de muren in de buurt van sanitair of bij wandverwarming. Let op : De detectoren voor metalen leidingen reageren niet bij kunststof leidingen. Dit kunnen waterleidingen zijn, maar zeker voorzieningen als stopcontacten hebben altijd leidingen in de wand. Een voorbeeld van leidingen in de wand. Reken er niet op dat de leidingen altijd (strak) verticaal aangebracht zijn. Soms zijn er horizontale verbindingen! Bouwvocht Bij de ingebruikname van uw woning is de kans groot dat er nog veel bouwvocht in de diverse constructies aanwezig is. De hoeveelheid vocht hangt onder andere af van de gebruikte materialen en constructiemethoden. Zo zit er in ter plaatse gestort beton, dekvloeren en metselwerk relatief veel vocht. Het kan wel een jaar duren voordat al dat vocht verdwenen is!ventileer daarom het eerste halve jaar extra veel. Gebruik regelmatig de hoogste stand van het ventilatiesysteem en zet, als u thuis bent, ramen goed open. Zet dichte kasten en andere meubels dit eerste halve jaar nog niet tegen wanden, maar enkele centimeters er vanaf. Dan kan in de tussenruimte lucht circuleren en vocht verdampen. Laat aanrechtkastjes op een kiertje staan. Een nieuwe woning gebruikt het eerste jaar duidelijk meer energie voor het verdampen en afvoeren van het bouwvocht dan de jaren daarna als het bouwvocht weg is. Onthoud dit bij het bekijken van uw energierekening na het eerste jaar. Verwarm desgewenst ook extra, maar pas op bij vloer- en wandverwarming (indien aanwezig). Bij gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning (wtw) Is uw woning net opgeleverd of heeft u net verbouwd? Dan kan er veel stof in de woning zitten. Reinig de filters in de wtw-unit dan de eerste weken vaker, bijvoorbeeld eens per twee weken. Volg daarna de handleiding van de fabrikant. Kranen doorspoelen Zet de eerste 2 à 3 maanden elke ochtend de kranen een paar minuten open. Zo worden de leidingen doorgespoeld en kunt u daarna het water onbezorgd drinken. Nieuwe kranen geven in de eerste periode van gebruik namelijk metalen af. Dat geldt ook voor sommige onderdelen van nieuwe leidingen. In die leidingen kunnen bovendien nog lichte verontreinigingen aanwezig zijn. Overigens is het hele waterleidingstelsel voor oplevering door de installateur ook al goed gespoeld. Dit om eventuele verontreinigingen te verwijderen die tijdens de bouw in de leidingen terecht zijn gekomen. 5

6 Warm kraanwater: controleer de watertemperatuur Controleer bij de ingebruikname van uw woning of de temperatuur van het douchewater minimaal zo n 60 C kan worden. Is dat niet het geval, raadpleeg de gebruiksaanwijzing van uw warmwatertoestel om na te gaan of de temperatuur van het warme water hoger in te stellen is. Als u er niet uitkomt, bel dan uw W-installateur. Doe deze controle verder om de 1 à 2 jaar. De controle is van belang om besmetting door legionella te voorkomen. Werkzaamheden Sluit bij werkzaamheden aan gas of water altijd de hoofdkraan en eventuele tussenkranen van het gasnet of waterleiding af. Sluit bij werkzaamheden aan de elektra altijd de betreffende groep in de meterkast of (indien toegepast) op de (keuken)verdeler uit (zie bij Uw elektrische installatie). Uitbreiden / bijtrekken van de woning Wanneer u uw woning uitbreidt of anders indeelt dan het standaard ontwerp (bijvoorbeeld zolder, serre of garage), is het van groot belang dat het ventilatie- en verwarmingssysteem geschikt is voor deze indeling. Informeer van te voren naar de mogelijkheden van het aanbrengen van ventilatieroosters voor verse buitenlucht, de aansluiting op het afzuigsysteem en de capaciteit van de ventilatie-unit en verwarmingsinstallatie. Is deze capaciteit wel voldoende? Uw elektrische installatie moet wellicht aangepast worden als u extra stopcontacten en elektrische apparaten wilt plaatsen. Waarschuwing: let op bij open haard, houtkachel of open inzethaard op gas Wilt u gezellige warmte in uw woning? En denkt u daarbij aan de aanschaf van een open haard, houtkachel of open inzethaard op gas? Vraag altijd advies aan uw installateur/verhuurder over het plaatsen hiervan. Dergelijke haarden en kachels zijn namelijk NIET te combineren met een mechanisch afzuigsysteem tenzij speciale maatregelen worden genomen. Zie verder bij uw ventilatiesysteem. Informeer bij een deskundige (aannemer, ontwikkelaar enz.) of de benodigde rookgasafvoer ( schoorsteen ) aangelegd kan worden; en zo ja, waar. Dit is van belang met het oog op de constructie van vloeren en op eventuele leidingen in de vloeren. Het onderhoud in één oogopslag In de bijlage onderhoudsmatrix vindt u in één oogopslag welk onderhoud wanneer plaats moet vinden, wat door uzelf uitgevoerd kan worden en wanneer u een installateur moet inschakelen. Zie voor een toelichting bij desbetreffende installatieonderdelen in de genoemde paragrafen. Brandveiligheid Brandveiligheid is een belangrijke eigenschap binnen de woning. Uw installaties zijn natuurlijk zo ontworpen en uitgerust dat u veilig en gerust kunt wonen. Toch zijn er situaties die gevaarlijk zijn. In dit hoofdstuk worden twee belangrijke onderwerpen behandeld. Hoe u veilig kunt omgaan met installaties en belangrijke informatie over rookmelders die in uw woning zijn opgenomen. De Stichting Consument en Veiligheid heeft veel informatie beschikbaar over veilig wonen. Zie hiervoor de website We hebben de belangrijkste informatie voor u samengevat:ongelukken met gas en elektra in woningen komen gelukkig niet vaak voor in Nederland. Maar als het mis gaat, zijn de gevolgen wel groot. Koolmonoxidevergiftiging, brand, elektrocutie of een gasexplosie; u wilt het gewoon niet riskeren. De belangrijkste oorzaken zijn achterstallig onderhoud, ondeskundig doe-het-zelven en slechte ventilatie. 6

7 Wat kunt u zelf doen om het gevaar te minimaliseren: Houd alles stofvrij. Een keer per week de filters van uw mechanische ventilatiesysteem stofzuigen bijvoorbeeld. Gebruik gas- en elektriciteitsleidingen niet om dingen aan op te hangen. Zorg dat kruipruimtes altijd toegankelijk blijven zodat in noodsituaties, zoals een gaslek, de leidingen makkelijk bereikbaar zijn. Naast explosiegevaar bestaat ook het gevaar van koolmonoxidevergiftiging. Goede ventilatie is nodig voor de verbranding; stop daarom nooit ventilatiegaten dicht. Elk apparaat moet het aardgas dat toegevoerd wordt, kunnen verbranden. Daar is zuurstof voor nodig. Is er te weinig zuurstof, dan is de verbranding niet volledig en vormt zich koolmonoxide. Indicaties van gevaar zijn: 1. De vlam in de cv-installatie is oranje in plaats van blauw (zoals bij een goed afgesteld gastoestel) en hoger dan normaal. 2. Door de vrijkomende waterdamp, die niet via de afvoer verdwijnt, beslaan de ramen. Houd de hoofdafsluiters van gas, elektriciteit en water goed bereikbaar. Bij brand of gaslekkage moeten gas en elektriciteit snel kunnen worden afgesloten. Zorg dat alle zekeringen in tact zijn. Als er regelmatig (kort)sluiting ontstaat, moet u de oorzaak daarvan opsporen en de zekering beslist niet doorverbinden met zilverpapier. Als u dat doet, zal bij de volgende (kort)sluiting veel warmte vrijkomen, waardoor brand kan ontstaan. Wanneer kunt u een vakman inschakelen: Voor alle gastoestellen en elektrische installaties geldt: elk jaar door een erkend installateur laten onderhouden en controleren. Laat gastoestellen regelmatig schoonmaken en controleren door een erkend installateur. Daarbij moet ook gekeken worden of het toestel voldoende luchttoevoer heeft. Vaak kunt u aan een sticker op de installatie zien wanneer deze voor het laatst is gecontroleerd. Zie ook het hoofdstuk Verwarming voor meer informatie. Bij het vervangen van een toestel moeten ook de leidingen worden gecontroleerd. In risicosituaties is een gerichte controle van belang. Bijvoorbeeld als in vergelijkbare situaties lekkages optreden. Waarschuw het energiebedrijf (of een erkend installateur) als u gas ruikt buiten of in de woning en: 1. sluit de hoofdkraan 2. open deuren en ramen 3. vermijd vuur of vonkvorming 4. schakel geen elektrische verlichting of toestellen in of uit 5. houd u nauwkeurig aan de gebruiksaanwijzing van toestellen Afvoerloze ( open ) geisers zijn gevaarlijk. De verbrandingsgassen hopen zich bij slechte ventilatie op in uw huis en kunnen koolmonoxidevergiftiging veroorzaken. Schakel een erkend installateur in om een geiser met goede afvoer naar buiten te installeren. (voor meer info zie Zorg dat de elektrische installatie beveiligd is met een aardlekschakelaar. In nieuwbouwwoningen zijn aardlekschakelaars zelfs verplicht. Een aardlekschakelaar kan brandgevaar beperken en uzelf beschermen tegen elektrocutiegevaar. Schoorsteen Een open haard is gezellig en sfeervol, maar zonder een schoon schoorsteenkanaal kunt u niet veilig stoken. Een vervuild of verstopt kanaal kan een schoorsteenbrand of koolmonoxidevergiftiging veroorzaken. Daarom moet u minimaal één keer per jaar de schoorsteen laten vegen. De schoorsteenveger verwijdert voor u het vuil uit de schoorsteen en controleert op loszittende delen en scheuren. Stookt u hout, kolen of olie en gebruikt u de kachel of open haard als sfeerverwarming, laat de schoorsteen dan eens per jaar vegen. Bij intensief gebruik (als hoofd- of bijverwarming) is het verstandig om het kanaal twee keer per jaar te laten vegen.bij apparaten die op gas worden gestookt is het rookkanaal normaal gesproken niet vervuild. Gasgestookte apparaten moeten wel regelmatig onderhouden en afgesteld worden. Laat bij dit onderhoud ook het schoorsteenkanaal controleren op verstopping door bijvoorbeeld een vogelnestje. 7

8 Huishoudelijke apparaten in huis Bijna alle elektrische apparaten worden warm in het gebruik. Apparaten waarin een ventilator zit om oververhitting te voorkomen vragen extra aandacht. Vooral wanneer zich in het apparaat stof heeft opgehoopt, waardoor warmte niet goed weg kan, ligt het gevaar van brand op de loer. Van warmte en stromende lucht is onder meer sprake bij: drogers, magnetrons, elektrische ovens, mechanische ventilatiesystemen, ventilatorkachels, computers, printers en föhns. Het is dus heel belangrijk om deze apparaten goed te onderhouden en nooit een kapot apparaat te gebruiken. Hieronder vindt u per apparaat een advies en gebruikstips: Wasdroger De droger staat met stip op de eerste plaats van elektrische apparaten die brand kunnen veroorzaken. Dat komt omdat hete lucht en stof een ideale combinatie vormen. Maak het filter van de wasdroger na iedere wasbeurt (maximaal na drie wasbeurten) stofvrij. Zie voor instructies de fabriekshandleiding. Maak de eventuele luchtafvoerslang van uw droger ook één keer per jaar stofvrij. Door een verstopte slang raakt de droger oververhit en kan brand ontstaan. Een wasdroger moet eens in de vijf jaar van binnen grondig worden schoongemaakt door een vakman. Laat de wasdroger liever niet draaien als u niet thuis bent. Televisie Zet de tv helemaal uit (niet op stand-by) als er niemand naar kijkt. Als u tv kijkt, worden bepaalde onderdelen in de tv heet. Die onderdelen krijgen geen kans om af te koelen als u de tv op stand-by laat staan. Het zal u verbazen hoeveel stof zich kan ophopen in een televisietoestel. De combinatie warmte en stof heeft al veel tv-branden veroorzaakt. Uw tv-toestel helemaal uitschakelen scheelt u bovendien geld, want ook in de stand-by stand verbruikt uw toestel energie. Halogeenverlichting Wees voorzichtig met warme halogeenspotjes: u kunt zich er lelijk aan branden Plaats halogeenverlichting niet te dicht bij gordijnen en meubels. Door langdurige verhitting kunnen die spontaan in brand vliegen. Bij inbouw in een verlaagd plafond moet de warmte goed weg kunnen. Zorg voor voldoende ruimte tussen plafond en verlaagd plafond. Informeer bij de aanschaf van inbouwspots altijd of ze geschikt zijn om in te bouwen in een houten of kunststof plafond. Kabelhaspel Rol een kabelhaspel altijd helemaal uit als u er een elektrisch apparaat op aansluit. Een opgerold snoer in een haspel wordt warm, waardoor het isolatiemateriaal smelt. Kortsluiting is het gevolg en in veel gevallen ook brand. Dit soort brand gaat gepaard met een enorme rookontwikkeling, die veel schade kan aanrichten. Grote stroomverbruikers (elektrische frituurpannen of elektrische kacheltjes) kunt u beter rechtstreeks op een stopcontact aansluiten. Zo voorkomt u veel ellende. 8

9 Magnetron/oven Gebruik de magnetron of oven alleen voor het bereiden of verwarmen van voedsel of drank. Het verwarmen of drogen van ander materiaal dan voedsel levert brandgevaar op. Let er bovendien op dat u de juiste bereidingstijd instelt (seconden of minuten). Elektrische apparaten Als een elektrische deken de hele zomer opgerold of opgevouwen in een kast heeft gelegen, kan de bedrading beschadigd zijn. Daardoor kunnen kortsluiting en brand ontstaan. Probeer de deken eerst uit voordat u deze bij het slapen gaat gebruiken. Blijf erbij staan! Vouw de elektrische deken helemaal uit als u deze aansluit. Afzuigkap Bij een vlam in de pan of bij intensief gebruik van het kooktoestel kan de hele afzuigkap in brand raken. Zeker als de kap vet is, kan in één keer een grote brand ontstaan. Dat heeft helaas vaak tot gevolg dat de keuken volledig uitbrandt. Maak het vetfilter van de afzuigkap één keer in de drie maanden schoon. Vervang het filter op tijd (wanneer dit moet gebeuren leest u in de gebruiksaanwijzing van uw afzuigkap). Zie ook bij hoofdtuk uw ventilatiesysteem paragraaf uw afzuigkap in de keuken. Kleine huishoudelijke apparaten Maak uw broodrooster, stofzuiger, haarföhn, frituurpan e.d. regelmatig schoon. Vervuilde apparaten zijn een stuk onveiliger en vergroten de kans op brand. Achtergebleven broodkruimels in het broodrooster kunnen zo warm worden dat ze in brand vliegen. Pas ook goed op met föhns, want zodra u een brandgeur ruikt is er risico op kortsluiting en dus brand. In de meeste gebruiksaanwijzingen staan schoonmaakinstructies, maar u kunt natuurlijk ook bellen met de fabrikant. Inbouwapparatuur In elk apparaat ontstaat warmte. Iets om rekening mee te houden als u een TV, versterker, videorecorder, PC, oven, magnetron of halogeenspotjes inbouwt. Onvoldoende ventilatie veroorzaakt oververhitting en dat vergroot de kans op brand. Laat daarom voldoende ruimte vrij rondom uw inbouwapparatuur, zodat de warmte goed weg kan. Check uw eigen huis op brandveiligheid via Rookmelders redden levens! In een huis waar werkende rookmelders hangen, heeft u 100% meer kans om een woningbrand te overleven. Rookmelders waarschuwen u razendsnel bij brand, ook wanneer u slaapt. Tijdens uw slaap kunt u namelijk nog wel horen, maar is uw reukvermogen uitgeschakeld. Bovendien komt er bij vuur koolmonoxide vrij waardoor u dieper slaapt. Een klein beetje rook - dat u dus niet zult ruiken - is voor een rookmelder al voldoende om een luid piepend alarm te doen afgaan. 9

10 Belangrijk: Test de rookmelders één keer per maand Uw woning is voorzien van één of meer rookmelders die aangesloten zijnop het elektriciteitsnet. Ook zitten er één of meerdere batterijen ofaccu s in voor het geval de elektriciteit uitvalt. Testen doet u door op de testknop te drukken. U moet dan een schel signaal horen. Test de rookmelder(s) NOOIT door er rook tegen aan te blazen of door er een sigaret of kaars onder te houden! Hierdoor kan de rookmelder beschadigd raken. Als het alarm niet goed werkt, laat de rookmelder controleren door uw E-installateur. Maak de buitenzijde regelmatig (bijvoorbeeld om de 2 maanden) schoonmet een licht vochtige doek en zuig met een zachte borstel van destofzuiger eventueel stof voorzichtig weg. Te veel stof kan de goedewerking van het alarm verhinderen met als mogelijk gevolg vals alarm.open de brandmelder nooit. De rookmelders zijn optisch (kijken of errook is) en zijn niet radioactief. Vervang indien nodig debatterij(en). Als de batterij(en) bijna op zijn, wordt er eengeluidsignaal gegeven. Zie verder de onderhoudsvoorschriften in defabriekshandleiding van de rookmelder(s). voorbeeld rookmelder Gekoppelde rookmelders De rookmelders zijn aan elkaar gekoppeld. Als één van de rookmelders rook signaleert, gaan alle rookmelders binnen enkele seconden werken. Dit gebeurt ook bij het testen van één van de rookmelders. De meterruimte (meterkast) In uw meterruimte (vroeger vaak als meterkast benoemd) zijn diverse voorzieningen opgenomen voor elektra, gas en water zoals de hoofdschakelaar, de aardlekschakelaars en de aan-uitschakelaars van alle elektragroepen, de gas- en waterkraan. Tevens zijn de meters van nutsvoorzieningen in deze ruimte geplaatst. Mogelijk vindt u daar ook de aansluiting op een warmte- (en/of koude-) net. U vindt er ook één of meerdere aansluitingen voor communicatie, beeld en geluid (CAI, internet, computernetwerk). Belangrijk: Zowel de meterruimte zelf als de voorzieningen in de meterruimte moeten goed bereikbaar zijn. Dit is van belang bij bijvoorbeeld storingen of calamiteiten zoals kortsluiting, water- of gaslekkage. Maar het is ook nodig om meterstanden te kunnen aflezen of om een voorziening te kunnen afsluiten bij werkzaamheden aan elektriciteit, water en gas. Gebruik de meterruimte daarom niet als bergkast. Zet er dus geen spullen neer zoals een stofzuiger of strijkplank. Zet er zeker geen brandbare vloeistoffen neer zoals wasbenzine en terpentine! Zorg er voor dat de ventilatie van de meterruimte goed blijft werken: sluit de ventilatieopeningen niet af en plaats geen planken of andere zaken die de luchtdoorstroming verhinderen! 10

11 Tip Laat in de meterruimte een noodverlichtinglampje aanbrengen. Dit lampje blijft ongeveer 45 minuten branden na uitval van de elektriciteit. U kunt ook een knijpkat of zaklantaarn in of bij de meterruimte leggen. 11

12 Uw verwarmingsinstallatie Algemene inleiding Hoe verwarmen? Uw woning heeft centrale verwarming. De warmte wordt vanuit één centraal punt in uw woning geleverd door een HR combi cv-ketel. Vanaf dat punt loopt het warme water via, meestal, kunststofleidingen naar de warmteafgiftesysteem. Na afgifte van de warmte aan één of meer kamers en andere ruimten, stroomt het afgekoelde water weer terug en wordt opnieuw verwarmd. Zie voor de warmteafgiftesystemen en regeling van de kamertemperatuur de uitleg in de desbetreffende paragraaf en bij de onderstaande algemene tips. voorbeeld opstelling Tip Heeft u een storing of vraagt u zich af welk onderhoud moet gebeuren, kijk dan in de betreffende paragraaf of in uw handleiding van uw verwarmingstoestel. Onderhoud / storing Controleer 1x per half jaar de waterdruk in de cv-installatie en vul zonodig bij. Schakel uw W-installateur in als u meer dan 2x per jaar water moet bijvullen. Een (te) lage waterdruk kan ook veroorzaakt worden door een kapot expansievat. Controleer deze daarom ook enkele keren per jaar. (zie ook bij paragraaf expansievat ) Hoort u water borrelen in de cv? Ontlucht dan de cv-installatie. Laat de verwarmingsinstallatie 1x per 1,5-2 jaar door uw W-installateur onderhouden. (Controleer dit, ook indien uw ketel gehuurd of geleased is) Voorkom bevriezing van de verwarmingsinstallaties (denk ook aan waterleidingen, inclusief een eventuele buitenkraan). Zorg ervoor dat bij (strenge) vorst elk vertrek tenminste enigszins wordt verwarmd. Heeft de cv-installatie een storing, kijk dan eerst op de display (regelpaneel) van de cvketel of hierover informatie wordt gegeven. Heeft u een open haard of houtkachel? Laat ieder jaar uw schoorsteen vegen. 12

13 Algemene tips voor energiezuinig, comfortabel en veilig verwarmen Zie ook bij De regeling van uw verwarming in desbetreffende paragraaf. Nachtverlaging ( s nachts en bij afwezigheid overdag) Zet s nachts de verwarming enkele graden lager. Doe dat ook als u overdag weg bent. Dit bespaart behoorlijk wat energie. Bijvoorbeeld 3 C nachtverlaging geeft globaal 10% besparing. Het is een fabeltje dat nachtverlaging in moderne woningen geen zin heeft. Hoe laag u de temperatuur instelt, hangt af van de tijd dat u weer wilt wachten op het opwarmen tot de gewenste temperatuur. Van belang hierbij zijn: de buitentemperatuur; naarmate deze lager is, zal het langer duren voor uw woning weer op de gewenste temperatuur is gekomen; het type verwarming; het opwarmen bij radiatoren of convectoren gaat sneller dan bij vloer- en wandverwarming. Over het algemeen is een verlaging van 2 tot 4 C aan te raden. Bij erg koud (vriezend) weer een verlaging van maximaal 1 tot 2 C. Het duurt anders te lang om uw woning weer op te warmen tot een comfortabele temperatuur. Zet de verwarming een uur van te voren al in de lagere stand, uw woning koelt immers door de goede isolatie slechts langzaam af. Bij een zelflerende klokthermostaat gebeurt dat automatisch op het juiste tijdstip. Een graadje hoger of lager? Door de verwarming het hele jaar gemiddeld één graad lager te zetten, bespaart u globaal 10 % op uw energieverbruik voor verwarming. Ventileren? Zet verwarming laag Zet bij het ventileren (zie hoofdstuk Uw Ventilatiesysteem ) van een vertrek de verwarming zo laag mogelijk. Dit voorkomt onnodig warmteverlies. Voorkom bevriezing Voorkom bevriezing van de verwarmingsinstallatie en eventuele drinkwaterleidingen. Zorg ervoor dat bij (strenge) vorst elk vertrek tenminste enigszins wordt verwarmd. Zet bovendien de (klok)thermostaat minimaal op een stand van ongeveer 15 C. Gratis zonnewarmte in de winter Via op de zon gerichte ramen kan de zonnewarmte in de koude maanden een behoorlijke bijdrage leveren aan de warmtebehoefte. Het is verstandig om dan zo min mogelijk (buiten)zonwering te gebruiken. Voorkom bovendien het beschaduwen door bijvoorbeeld bomen en struiken. Deze gratis zonnewarmte wordt vaak aangeduid met passieve zonne-energie. Koelen in de zomer Bij warm zonnig weer is het verstandig om juist wà l buitenzonwering te gebruiken. Dit verkleint de kans dat het binnen te warm wordt. Ventileer ook goed met buitenlucht zolang deze nog koel is. Zie ook hoofdstuk Ventilatie. Tip Buitenzonwering heeft veel meer effect dan binnenzonwering. Gebruik, als dit kan, daarom bij voorkeur buitenzonwering. 13

14 Hoe werkt uw verwarmingssysteem? Uw woning is voorzien van een HR-combiketel. HR staat voor hoog rendement. Zie de fabriekshandleiding van de HR-ketel voor meer informatie. De ketel levert warmte aan zowel de centrale verwarming als aan het kraanwater voor de keuken, douche en dergelijke. De ketel moet dus het hele jaar aan staan. Wel kan bij sommige typen ketels (zie fabriekshandleiding) het deel van de ketel voor de ruimteverwarming door u tijdelijk uitgeschakeld worden; vaak aangeduid met zomerstand. Dit bespaart energie. De ketel geeft dan voorrang aan het leveren van warm kraanwater boven de ruimteverwarming. Het warme water gaat vanuit de ketel via leidingen naar de warmteafgiftesysteem (zie betreffende paragraaf), eventueel via verdelers. De leidingen lopen deels via het bovenste deel van de vloer (de afwerk- of dekvloer ). Ook de leidingen voor het warme en koude kraanwater, gas en elektra, lopen mogelijk door deze afwerkvloer. In verticale richting lopen de leidingen vooral in leidingkokers, maar soms ook in muren ter hoogte van bijvoorbeeld kranen of de douche. leidingen in de vloer Waarschuwing: Wees voorzichtig met boren! Boor of spijker nergens in de vloeren; hierdoor kunnen de leidingen van de verwarmingsinstallatie en andere leidingen beschadigd raken met o.a. lekkage als gevolg. Wees ook voorzichtig met boren en spijkeren in de muren in de buurt van sanitair of wandverwarming. Let op: De detectoren voor het opsporen van metalen leidingen reageren niet bij kunststofleidingen. Onderhoud / storing Watertemperatuur De maximale watertemperatuur van het verwarmingssysteem is in de ketel te wijzigen. Zie hiervoor de ketelhandleiding of laat dit uw W-installateur doen. Waterdruk controleren en bijvullen Het water in de cv-leidingen en de rest van de installatie staat onder druk. De druk is af te lezen op de waterdrukmeter in of bij de cv-ketel en eventueel op een extra waterdrukmeter die elders is aangebracht. Als de verwarming afgekoeld is, moet de wijzer tussen de cijfers 1 en 2 (bar) staan. Bar is de eenheid van druk. Als de verwarming aan staat, zal de wijzer tussen de 2 en 3 staan. Hoger dan 3 mag de druk niet worden! Als dat wel het geval is, zet dan de verwarming direct uit. Zie voor meer informatie de handleiding van uw cv-ketel. Hierna volgt een korte instructie voor het bijvullen. 14

15 drukmeter drukmeter gecombineerd met temperatuur meter De vulkraan is aangebracht in de cv-ruimte en de waterdrukmeter meestal in de combi cv-ketel. Als de druk lager is dan 1 bar, moet u de verwarming uitzetten en bijvullen met leidingwater; zie de handleiding van uw cv-ketel voor meer gedetailleerde informatie. Zet de volgende stappen: 1. Zet de kamerthermostaat of de ketelthermostaat op 15 C; of in ieder geval lager dan de kamertemperatuur. 2. Open alle radiatoren en/of andere afgiftesystemen voor verwarming zoals de vloerverwarming. 3. Wacht circa 15 minuten zodat de watertemperatuur gedaald is (tot circa 40 C). 4. Haal de stekker van de cv-ketel uit het stopcontact. 5. Koppel de vulslang aan de speciale kraan op de waterleiding. Let er op dat de rubber ringetjes nog in de koppelingen zitten. 6. Vul de slang tot alle lucht uit de slang is, sluit de waterkraan. 7. Koppel de slang aan de cv-installatie. 8. Draai de waterkraan voorzichtig open en daarna de vulkraan van de cv-installatie (meestal door deze kraan een kwart slag te draaien). 9. Vul de cv-installatie bij tot de druk niet meer oploopt of maximaal tot 1,5 à 2 bar. 10. Sluit de waterkraan en vervolgens de cv-vulkraan; de cv-vulkraan sluit u meestal door deze weer een kwart slag terug te draaien. vulkraan en waterkraan vulpunt cv-installatie 15

16 Nu kunt u de radiatoren of andere afgiftesystemen ontluchten als dat nodig is. Na het ontluchten kan het nogmaals nodig zijn om water bij te vullen. Als dat niet nodig is, kunt u: 11. De vulslang loskoppelen van de cv en de waterleiding. Pas op: er staat nog druk op de slang, er komt dus nog wat water uit. Houd eventueel een doek voor lekwater bij de hand. 12. De stekker in het stopcontact doen. 13. De kamerthermostaat of de ketelthermostaat op de juiste stand zetten. De ketel zelf heeft een automatische ontluchting (tenzij anders vermeld, zie hiervoor de handleiding van uw cv-ketel), dus daar hoeft u niets aan te doen. Expansievat Aan de cv-installatie is een expansievat gekoppeld. Dit vat, meestal rood maar soms wit, is in uw woning aangebracht nabij de cv-ketel. Het expansievat vangt de kleine drukverschillen in de installatie op die ontstaan door het uitzetten of krimpen van het volume van het water. U hoeft niets aan dit vat te regelen of te onderhouden. Wel is het handig om te weten dat dit vat inwendig kapot kan gaan. Controleer het vat als: Er een groot drukverschil optreedt tussen een opgewarmde en een afgekoelde cv-installatie. Er water komt uit het overstortventiel welke is aangebracht nabij het expansievat; dit ventiel is een beveiliging tegen een te hoge druk in het cv-circuit. Een kapot vat is als volgt te herkennen: Tik op de onderste helft van het vat met een metalen voorwerp; als dit massief dof klinkt, dan zal het vat kapot zijn. Neem dan direct contact op met uw W-installateur. Een goed vat hoort hol te klinken. ontluchten radiator expansievat op beugel ontlastventiel inlaatcombinatie 16

17 Controleer de inlaatcombinatie De combiketel en eventuele (keuken)boiler zijn voorzien van een inlaatcombinatie. Deze voorkomt een te hoge druk in de drinkwaterinstallatie. Het is normaal dat de inlaatcombinatie soms druppelt. Dit gebeurt namelijk wanneer het drinkwater opgewarmd wordt en daardoor uitzet. Controleer de werking van de inlaatcombinatie door regelmatig (1x per 12 maanden) aan de bijbehorende knop te draaien zodat er water uitstroomt en sluit hem dan weer direct. Hiermee wordt voorkomen dat de klep in de inlaatcombinatie vast gaat zitten. Controleer dan ook of de afvoer niet verstopt is. Is dat wel het geval (de inlaatcombinatie stroomt over), ontstop dan de afvoer of laat dit doen. Zie de fabriekshandleiding voor meer informatie. Storingen Werkt de de cv-installatie niet naar behoren, kijk dan eerst op de display (regelpaneel) van de ketel of deze hierover informatie geeft. Kijk ook of de keteltemperatuur hoog genoeg staat (zie bij watertemperatuur) en of de waterdruk goed is. Voor codes op de display zie de fabriekshandleiding van de cv-ketel. Volg de instructies op. Gebruik zonodig de resetknop op de cv-ketel (indien aanwezig) of haal de stekker uit het stopcontact en doe deze na ongeveer 5 minuten weer terug. Helpt dit niet, bel dan uw W-installateur en geef, als dit mogelijk is, ook de storingscode op de display van de ketel door. Onderhoud door de installateur De cv-installatie zal periodiek (1 x per 1,5-2 jaar) onderhouden en gecontroleerd moeten worden door een vakman voor een probleemloze werking en energiezuinig verbruik. De onderhoudsmonteur die aangesloten is bij UNETO-VNI gebruikt hiervoor de gegevens die de fabrikant van de installatie aanlevert. Tevens heeft de onderhoudsmonteur specifieke opleiding voor dit fabricaat gevolgd. Na de jaarlijkse onderhoudsbeurt zal de monteur een sticker op het toestel plakken, zodat u weet wanneer de laatste onderhoudsbeurt heeft plaatsgevonden en de volgende moet worden uitgevoerd. onderhoudssticker Radiatoren en convectoren Hoe ga ik om met mijn radiatoren/convectoren? In uw woning zijn radiatoren en/of convectoren toegepast. Hierin stroomt water van maximaal zo n 60 tot 80 C. De radiatoren zijn bij de maximale watertemperatuur dus erg warm en kunnen verbrandingsgevaar opleveren wanneer u ze aanraakt. Convectoren zijn altijd aan te raken. Radiatoren zijn onder en boven nooit even warm. Convectoren zijn aan de buitenzijde altijd nauwelijks warm; het gaat bij convectoren om de lucht die aan de binnenzijde van de convector opgewarmd wordt en die aan de bovenzijde opstijgt. Zie bij De regeling van uw verwarming voor de bediening van uw centrale verwarming. 17

18 Tip: Heeft u een storing of vraagt u zich af welk onderhoud moet gebeuren, kijk dan in de volgende paragraaf of de handleiding van de radiator of convector. Onderhoud / storing Ontlucht uw radiatoren/convectoren op tijd. Als er lucht in het systeem zit, geeft dat extra geluid en wordt de warmte minder goed overgedragen. Ontluchten radiatoren / convectoren Als u een borrelend geluid hoort en/of de radiator/convector wordt niet goed warm, moet u deze ontluchten. Dit kunt u eenvoudig zelf doen. Dat er lucht in de radiatoren/ convectoren komt, is een normaal verschijnsel. Na verloop van tijd kunnen uit het water namelijk luchtbelletjes vrijkomen. Lucht kan de goede werking van de radiatoren/convectoren hinderen. Het ontluchten gaat als volgt: 1. Vul zonodig eerst het cv-systeem bij (zie in de vorige paragraaf bij verwarming). 2. Open alle radiatoren/convectoren en zet de verwarming voluit aan zodat de radiatoren/convector goed warm worden. 3. Zet de verwarming in de laagste stand (op 15 C; of in ieder geval lager dan de kamertemperatuur). 4. Wacht circa 15 minuten. 5. Ontlucht nu met behulp van het ontluchtingssleuteltje het ventiel op alle radiatoren/ convectoren (en eventuele andere verwarmingselementen). Begin bij de laagst gelegen radiator/convector. Draai het ventiel voorzichtig open, de lucht kan nu ontsnappen (u hoort een sissend geluid). Zodra er water uit het ventiel komt, draait u direct het ventiel weer dicht. Houd een doekje onder het ventiel om het (licht vervuilde) water te kunnen opvangen. 6. Controleer weer de waterdruk en vul zonodig het cv-systeem bij. 7. Zet de verwarming weer op de gewenste stand. ontluchten radiator Reinigen Zuig uw radiatoren/convectoren aan de boven- en onderzijde 1x per jaar met de stofzuiger schoon. Gebruik hiervoor een zachte borstel. Doe dit bij voorkeur aan het begin van het stookseizoen (herfst). Storingen Zie eerst de handleiding bij de cv-ketel. Komt u er niet uit, schrijf de code op de display van de cv-ketel op en bel uw W-installateur. 18

19 De regeling van uw verwarming Uw verwarmingsinstallatie wordt geregeld met een klokthermostaat, welke in de woonkamer is geplaatst. (In onderstaande tekst is voor de leesbaarheid het woord cv-ketel gebruikt, ook daar waar de warmte door een individuele warmtepomp of warmtenet geleverd wordt). Onderhoud, demontage, vervanging en storingen Reinig de klokthermostaat voorzichtig met een vochtige doek. Bij demontage van de klokthermostaat: haal de stekker uit de cv-ketel. Sluit na het demonteren van de klokthermostaat de aansluitdraden (als die aanwezig zijn) weer exact op dezelfde wijze aan. Wees voorzichtig met het vervangen van klokthermostaten. Kies bij vervanging een type dat past bij de rest van uw installatie. Informeer en/of lees in de fabriekshandleiding van de klokthermostaat en de cv-ketel hoe de nieuwe thermostaat aangesloten moet worden. Reinigen Voor het reinigen van de klokthermostaat en eventuele ruimtethermostaten en eventuele thermostaatkranen op de radiatoren mag u alleen milde reinigingsmiddelen zoals afwasmiddel, gebruiken. Bij de klokthermostaat mag u alleen een licht vochtige doek gebruiken om kortsluiting te voorkomen. Demontage klokthermostaat Demontage van de klokthermostaat komt bijvoorbeeld voor bij behangen of schilderen van de muur. Haal bij demontage van de klokthermostaat de stekker uit de cv-ketel. Sluit na het demonteren van de klokthermostaat de aansluitdraden (als die aanwezig zijn) exact weer op dezelfde wijze aan tenzij in de fabriekshandleiding staat dat niet nodig is. Vervanging klokthermostaat Wees voorzichtig met het vervangen van klokthermostaten. Niet elke klokthermostaat past namelijk bij uw cv-ketel. Kies bij vervanging van de klokthermostaat een type dat past bij de rest van uw cvinstallatie. Zie hiervoor de fabriekshandleiding van de cv-ketel, de site van de fabrikant van de cv-ketel of vraag het aan uw W-installateur. Informeer of er thermostaten van hetzelfde merk als dat van uw cv-ketel verkrijgbaar zijn. Deze thermostaten geven meestal optimale mogelijkheden. 19

20 Enige begrippen die van belang kunnen zijn bij de keuze van een (nieuwe) thermostaat: Modulerende kamerthermostaat: De modulerende cv-ketel brandt niet harder dan nodig is voor het bereiken en handhaven van een stabiele kamertemperatuur; de ketel kan harder of zachter branden afhankelijk van de warmtevraag. Alle moderne cv-ketels zijn modulerend. De kamerthermostaat moet geschikt zijn voor het aansturen van zo n modulerende ketel. Zelflerende (klok)thermostaat: de thermostaat leert zelf wanneer de cv-ketel warmte moet gaan leveren om direct vanaf het begin van een ingestelde periode al de gewenste temperatuur bereikt te hebben. Zo moet bij vriezend weer de cv-ketel eerder warmte gaan leveren dan bij relatief zacht weer om die temperatuur te bereiken. Open Therm : dit begrip staat voor een universele (algemene) taal voor de communicatie tussen cv-ketels en (klok)thermostaten. Als in de documentatie staat aangegeven dat een thermostaat en een cv-ketel beide geschikt zijn voor Open Therm, dan is het vrijwel zeker dat ze op elkaar aangesloten kunnen worden. Weersafhankelijke regeling: De (klok)thermostaat is voorzien van een buitenvoeler voor de temperatuur van de buitenlucht. Mede aan de hand van die temperatuur wordt de cvketel geregeld. De cv-ketel wordt niet aan de hand van de temperatuur in de woonkamer geregeld. Elke kamer is voorzien van een eigen regeling, bijvoorbeeld (thermostatische) radiatorknoppen. Informeer en/of lees in de fabriekshandleiding van de thermostaat en de cv-ketel hoe de nieuwe thermostaat aangesloten moet worden; of laat de montage aan uw W-installateur over. Storing Lees eerst de fabriekshandleiding van de eventuele andere regelkastjes en die van de cv-ketel. Komt u er niet uit, bel uw W-installateur. Hoe stel ik de temperatuur in? Zorg ervoor dat er een goede luchtcirculatie rondom de klokthermostaat mogelijk is. Zet of hang er dus niets vlakbij dat op deze circulatie invloed heeft. U regelt de cv-installatie met de klokthermostaat in de woonkamer. U kunt voor bepaalde tijdsperioden (bijv. s nachts, overdag en s avonds) de gewenste ruimtetemperatuur instellen. Meestal kunt u ook voor bepaalde dagen verschillende perioden aangeven. Tijdelijk kunt u de temperatuur verhogen of verlagen zonder dat u de ingestelde perioden en temperaturen verandert. Voor de perioden overdag en s avonds dat u thuis bent, stelt u de thermostaat in op bijvoorbeeld op 20 C. Voor de perioden dat u overdag weg bent, stelt u hem op bijvoorbeeld 18 C, en s nachts op 16 C. Zie voor de exacte bediening van uw thermostaat de fabriekshandleiding. Veel klokthermostaten zijn voorzien van allerlei extra mogelijkheden. Zo kunt u soms de comfortstand (indien aanwezig) voor het warme (tap)water aan en uit zetten. Ook wordt soms op de display aangegeven of het cv-circuit bijgevuld moet worden. Zie ook hiervoor de fabriekshandleiding. De klokthermostaat meet en vergelijkt de kamertemperatuur met de door u ingestelde temperatuur. Als er warmte nodig is, geeft de thermostaat dat door aan de cv-ketel. Deze gaat dan warmte leveren. De radiatoren / convectoren (en eventueel vloer- en wandverwarming) in de woonkamer moet u open laten staan. Anders wordt de woonkamer niet meer verwarmd en kan de thermostaat de temperatuur niet goed meer regelen. De temperatuur in de overige vertrekken kunt u slechts beperkt regelen met radiatorkranen. De standaard radiatorkranen zijn nauwelijks te regelen. Sommige kranen zijn geschikt voor thermostatische radiatorknoppen en zijn daarmee enigszins te regelen. De warmtetoevoer naar deze vertrekken is namelijk gekoppeld aan de warmtetoevoer naar de woonkamer. Is er geen warmtevraag in de woonkamer, dan levert de cv-ketel ook geen warmte aan de overige vertrekken. 20