Customisable Hydrophonic Rescue and Recovery Badge

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Customisable Hydrophonic Rescue and Recovery Badge"

Transcriptie

1 Customisable Hydrophonic Rescue and Recovery Badge Een prototype van een verdronken personen detectie systeem Betreft: EP34, januari 2016 Student: David Boelee, studentnummer Opdrachtgever: Begeleider: Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Duurzame Havenstad Kees Pieters Frans Timmers Fontys Hogeschool Eindhoven, Deeltijd Elektrotechniek

2 Inhoud 1 Inleiding Ontwerpstrategie Schematische opzet Protocol Open source Onderdelen van het ontwerp CPU: Arduino Piezos Signaal zenden Inkomend signaal versterken Inkomend signaal filteren Signaal frequentie herkennen Water herkennen Voeding Software Onderdelen samengevoegd Gaatjesprint PCB eerste ontwerp PCB tweede ontwerp Conclusie PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 2

3 1 Inleiding Elk jaar verdrinken er twee tot driehonderd personen op de Nederlandse binnenwateren. Ongeveer vijf tot vijftien hiervan zijn afkomstig van binnenvaartschepen. Zolang de lichamen niet geborgen worden, keert de levensverzekering niet uit, waardoor de bedrijfsvoering door de nabestaanden erg moeilijk wordt. BLN Koninklijke Schuttevaer (BLN KSV) zoekt al jaren naar een oplossing voor dit probleem en heeft Hogeschool Rotterdam hiervoor benaderd. Inmiddels hier zijn meer organisaties bij aangesloten, zoals onder andere KLPD, KNRM, en Varen doe je samen. Het doel is het ontwikkelen van een badge met zoeksysteem, waarmee drenkelingen kunnen worden opgespoord: Customisable Hydrophonic Rescue and Recovery Badge (CHRRB). Om de potentie van het project CHRRB te demonsteren, is een prototype van een badge met zoeksysteem ontwikkeld. Dit verslag beschrijft de achtergronden, het ontwikkelproces en kennis die is opgedaan bij het ontwerpen en produceren van het prototype. 1.1 Ontwerpstrategie Als ontwerpstrategie is gekozen voor rapid prototyping: er is op basis van beschikbare kennis en middelen gezocht naar de snelste manier om een eerste ontwerp te maken, uit te voeren en te testen. Dit levert vervolgens weer nieuwe kennis en ervaring op die kunnen worden toegepast in een verbeterd ontwerp. Het nadeel is dat deze experimentele werkwijze tot teleurstellingen kan leiden, omdat een ontwerp niet (goed) blijkt te werken. Het grote voordeel van deze werkwijze is dat er tijdens het ontwerpproces relatief snel kennis wordt vergaard. Bovendien 1.2 Schematische opzet Zowel de badge als het zoeksysteem hebben dezelfde opzet: een onderwater microfoon (hydrofoon) registreert een signaal, wat door een centrale verwerkingseenheid (CPU) wordt verwerkt. De processor stuurt vervolgens op basis van een vooraf bepaald protocol een signaal terug via een onderwater luidspreker. HYDROFOON CPU verwerken inkomend signaal en uitsturen signaal LUIDSPREKER SIGNAAL IN versterken filteren SIGNAAL UIT pwm naar sinus versterken Figuur 1: Schematische weergave van de componenten van de badge en het zoeksysteem 1.3 Protocol Het CHRRB systeem zal volgens een vast protocol gaan werken, waarvan de specificaties openbaar worden gemaakt. Voor deze fase is gekozen voor een eenvoudige versie: zodra de badge te water gaat, zal hij luisteren naar een zoeksignaal in de vorm van een puls. Ontvangt de badge een zoeksignaal, dan antwoordt de badge met een puls. Aan de zoekende kant betekent dit dat de zoeker een puls uitzendt en luistert of er een antwoord is. PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 3

4 1.4 Open source Het is belangrijk om een brede basis te creëren voor CHRRB. Daarom is er voor gekozen om het project op te zetten op basis van open source. Dat maakt het voor andere partijen en particulieren mogelijk de kennis te gebruiken en aan te vullen. In het ideale geval moet iedereen die een soldeerbout in de kast heeft liggen en enige ervaring met elektronica een badge in elkaar kunnen zetten. De achterliggende gedachte hiervan is dat op deze manier de verspreiding van CHRRB makkelijker wordt gemaakt en de kans van slagen van het hele project hiermee groter. 2 Onderdelen van het ontwerp De ontwerp van de badge valt onder te verdelen in een elektronisch deel, een software deel en een het ontwerp van een geschikte, waterdichte behuizing. Het elektronische deel bestaat uit de ontvangst van het signaal, het zenden van het signaal en de centrale verwerkingseenheid (CPU) die deze twee met elkaar verbindt en alle informatie verwerkt, welke op zijn beurt weer draait op software. De badge moet tot slot kunnen detecteren of deze zich in het water bevindt en alle elektronica moet worden voorzien van een voeding. 2.1 CPU: Arduino Voor het eerste prototype is gekozen om gebruik te maken van een ATmega328 processor, waarbij gebruik wordt gemaakt van de Arduino ontwikkel omgeving. Het voordeel hiervan is de grote bekendheid van dit systeem, wat het makkelijker maakt om via het open source principe meer mensen te bereiken. Er zijn verschillende Arduino controllers in de handel met verschillende eigenschappen. Voor dit project is gekozen voor de Arduino Nano 1. Dit is een relatief klein bordje, dat via headers eenvoudig in een custom PCB kan worden gestoken. Het bordje is voorzien van een USB poort, wat het bijwerken van de in C geprogrammeerde software eenvoudig maakt. Figuur 2: boven en onderzijde van de Arduino Nano 2.2 Piezos De communicatie met de buitenwereld verloopt via een onderwater microfoon (hydrofoon) en een onderwater luidspreker. In het huidige ontwerp is gekozen voor een waterdichte 40 khz piezo 1 PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 4

5 transducer 2. Deze zijn goedkoop, eenvoudig tre verkrijgen en de center frequency van 40 khz komt dicht bij de frequentie waarop het eindproduct moet gaan werken. In het prototype is vooralsnog uit gegaan van een identieke hydrofoon voor zowel de badge als het zoeksysteem. De fysieke karakteristieken van een piezo staan dit toe. Wordt een signaal aangeboden, dan zal de piezo geluid produceren op de aangeboden frequentie, met een volume dat mede wordt bepaald door de amplitude van het signaal. Het rendement van de geluidsproductie is het hoogst bij een signaal op de center frequency van de piezo. Andersom produceert een piezo transducers een spanningsverschil over beide polen als reactie op een geluidssignaal. Het spanningsverschil zal variëren met de geluidssterkte en ook hier geldt dat een geluidsbron op de center frequency een groter spanningsverschil genereert. In een later stadium kan er aan de zoekende kant worden gekozen voor een zender met meer vermogen en een geavanceerdere ontvanger. Dit kan het bereik aanzienlijk verhogen. Aan de kant van de badge kan het Figuur 3: 40 khz piezo zinvol blijken om piezos die werken op een nader te bepalen frequentie. Daarbij is het zinvol ook de stralingshoek van de piezos te betrekken in het ontwerp. De huidige piezos sturen het geluid uit onder een hoek van ongeveer 70 graden. Een toekomstig ontwerp zou uit kunnen gaan van buisvormige piezos, welke beter rond stralen. 2.3 Signaal zenden Het zenden van een signaal wordt in het huidige ontwerp afgehandeld door een combinatie van elektronica en software. Middels de standaard tone library 3 in de Arduino ontwikkel omgeving wordt een blokgolf gegenereerd, met de gewenste frequentie. Deze wordt vervolgens aangeboden aan een transistor, welke de voedingsspanning naar de piezo schakelt. De spoel parallel aan de piezo zorgt voor dat de piekspanning over de piezo wordt vergroot er versterkt zo het uitgezonden signaal. Figuur 4: piezo driver In de praktijk blijkt de schakeling zoals weergegeven in figuur 4 goed te werken. In een versie waarbij de piezo en de spoel aangesloten waten op de emitter van de transistor leverde dit minder bereik op. Dat is te verklaren door het spanningsverschil opgewekt door de inductie van de spoel, waardoor de transistor niet in geleiding zal gaan als de spanning op de emitter groter is dan de spanning op de basis / da 01 en ULTRASCHALL_SENSOR_KPUS_40FS_18R_448.pdf 3 code/wiki/tonelibrarydocumentation PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 5

6 2.4 Inkomend signaal versterken Bij het verwerken van het binnen komende signaal kunnen we drie stappen onderscheiden: versterken, eventueel filteren en vervolgens analyseren van het signaal. In de ontwerpen is geëxperimenteerd met verschillende configuraties, welke hieronder kort zullen worden besproken. Het versterken van het binnenkomen de signaal kan op twee manieren: door middel van een versterker op basis Figuur 5: inverterende opamp versterker van een transistor (BJT) of een opamp versterker. In eerste instantie is gekozen voor een inverterende opamp versterker, met een versterkingsfactor van 100: R1 is 1kΩ en R2 is 100kΩ. Zie voor het schema figuur 5. Door voor R2 een potmeter te gebruiken, is de versterkingsfactor te variëren. Dit is in het allereerste model dat is uitgevoerd zo toegepast, maar aangezien het verlagen van de versterkingsfactor in de praktijk niet tot betere prestaties leidde, is in het uiteindelijke ontwerp gekozen voor een vaste metaalfilmweerstand. Voor een tweede versie is gekozen voor een versterker op basis van bipolar junction transistors (BJT s), in combinatie met een LM393 4 comparator. Voor de transistors kunnen we kiezen uit meerdere transistors uit de BC serie. Het schema is weergegeven in Figuur 7. Door R13 in de schakeling op te nemen als potmeter is de referentiespanning van de comparator te variëren, zodat de gevoeligheid van de schakeling kan worden bijgesteld. De uitvoer is een digitaal signaal, dat we kunnen verwerken met de CPU (Arduino). Het schema is verkregen door drie common emitter amplifiers 5 achter elkaar te plaatsen. De waarden van de Figuur 6: de transistor versterker met comparator zet een zwak signaal (blauw) om naar een digitale puls componenten zijn vervolgens gevonden door te experimenteren met verschillende waardes in een simulatie in LTSpice. Mocht deze versterker geschikt blijken om toe te passen in het eindontwerp, is het zinvol om alles apart door te rekenen, maar dat is in deze fase van het ontwerp nog niet echt noodzakelijk: het bestuderen van het effect van verschillende componenten in de simulatie is al heel vruchtbaar. Figuur 7: schema transistor versterker met comparator tutorials.ws/amplifier/amp_2.html PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 6

7 2.5 Inkomend signaal filteren In theorie functioneert een piezo als een bandfilter, omdat de frequenties rondom de center frequency van de piezos beter door komen dan frequenties. In de praktijk komen signalen van andere frequenties nog steeds relatief hard binnen via de piezo, zodat ze na versterking alsnog voor problemen kunnen zorgen. Met een actief filter is het mogelijk alleen de gewenste frequenties door te laten voor verdere verwerking. Figuur 8: circuit Deliyannis filter met aangepaste R waarden voor een smal band doorlaatfilter op 40,5 khz Voor het eerste prototype is gekozen voor een narrow band doorlaatfilter. De gedachte hier achter is dat zo min mogelijk ongewenste frequenties doorfilter worden doorgelaten. Het document Filter Design in 30 Seconds 6 beschrijft verschillende filters, waaronder een narrow band pass filter volgens de Deliyannis topologie. Het schema voor dit filter is afgebeeld in Figuur 8. Hoewel het document formules bevat waarmee de juiste waarden voor de weerstanden kunnen worden berekend, blijken de berekende waarden alleen bij de lagere frequenties goed te werken. In Figuur 10 is te zien waarom: bij de berekende waarden zit een kleine afwijking in de waarde van de center frequency van het filter. De afwijking is minder goed zichtbaar wanneer we de frequenties weergeven op een logaritmische schaal en de demping in decibellen, vandaar dat voor deze grafieken is gekozen voor een lineaire weergave. De grootte van de afwijking is relatief ten opzichte van de gekozen center frequency. Op de lagere frequenties is deze daarom geen groot probleem en blijkt het signaal op gekozen frequentie sterk gedempt te worden. Dit maakt het filter in deze vorm ongeschikt voor toepassing in de badge. De oplossing is gevonden door in de simulatie uit te proberen welke weerstandswaarden het beste resultaat opleveren. Uiteraard is hierbij uitgegaan van waarden uit de E96 reeks. Figuur 10: filterkarakteristieken bij berekende R waarden voor 5 khz (links) en 40 khz (rechts). De afwijking maakt het ontwerp in ongewijzigde vorm onbruikbaar voor de badge. 6 Figuur 9: filter karakteristieken van het toegepaste Deliyannis filter, met aangepaste R waardes ingesteld op 40,5 khz PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 7

8 2.6 Frequentie herkennen Voor het detecteren van het inkomende signaal zijn twee manieren onderzocht: via software en via het tone decoder IC LM De software methode komt in het volgende hoofdstuk aan bod. Met behulp van het LM567 IC is het mogelijk om in combinatie een aantal weerstanden en condensatoren een schakeling op te zetten, die een frequentie kan herkennen. De standaard configuratie is weergegeven in Figuur 11. Als de op C in aangeboden frequentie in het gebied ligt dat door het R en C waarden is bepaald, zal de uitgang OUT laag worden. Deze uitgang kan vervolgens met een ingangspin van de Arduino worden verbonden. Door voor R1 een meerslagen potentiometer te gebruiken, is mogelijk de te detecteren frequentie bij te stellen. De juiste waardes voor de weerstanden en condensatoren zijn terug te vinden in Figuur 14. Figuur 11: standaard configuratie LM567 Bron: datasheet LM Water herkennen De badge zal enkel een signaal uitzenden als deze zich in het water bevindt. Dankzij de geleidende eigenschappen van water is het eenvoudig met behulp van een transistor te detecteren of twee elektroden zich in het water bevinden. Het circuit in Figuur 12 is ontleed aan de Moisture Sensor van Sparkfun 8. De electroden zijn in het prototype gemaakt van kleine stukjes Figuur 12: circuit water herkenning enkelzijdige printplaat van ongeveer 5 bij 5 mm. Het signaal dat afkomstig is van deze schakeling van met een ADC pin van de Arduino worden uitgelezen. In de software kan dan een drempelwaarde worden opgeven voor de gewenste actie. 2.8 Voeding De schakelingen worden gevoed met PP3 9 Volt batterijen. De omzetting naar 5 Volt geschiedt via de spanningsregelaar op de Arduino. In het ontwerp met een opamp versterker is een dubbelzijdige voeding nodig. Deze is gecreëerd door twee PP3 batterijen aan elkaar te koppelen. In een allereerste ontwerp van de versterker is gebruik gemaakt van vier 3 Volt knoopcellen, om een +6, GND en 6 Volt voeding te realiseren. Dit was echter een ontwerp waarin de Arduino nog niet wat geïntegreerd. Zonder aanpassingen zou een Arduino Nano te veel stroom gebruiken om praktisch gebruik te kunnen maken van knoopcellen PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 8

9 Een groot nadeel van een dubbelzijdige voeding op basis van batterijen is dat beide zijden asymetisch worden ontladen: de negatieve spanning dient immers alleen als voeding voor de opamps, alle andere componenten betrekken hun voeding van de positieve zijde. Dit beperkt niet alleen de levensduur van de positieve zijde, als de spanning op beide zijden van de voeding door ontlading van de batterijen niet meer symmetrisch is, beïnvloedt dit ook de werking van de opamps en daarmee de werking van het filter en de versterker. 2.9 Software In deze fase van het project ligt de nadruk op het elektronische ontwerp van de badge en ontvanger. Maar de losse onderdelen kunnen enkel via een Arduino worden verbonden en deze heeft software nodig om zijn taken uit te kunnen voeren. Hoe meer taken we door de Arduino uit willen laten voeren, hoe complexer de software zal moeten worden. In figuur ********* is voor zowel de badge as de ontvanger het protocol uitgewerkt, dat de software moet volgen. Figuur 13: testopstelling voor het eerste software ontwerp Een eerste versie van de software die het protocol volgt, is ontworpen op een testopstelling, zoals afgebeeld in Figuur 13. In deze software zijn de in en uitgaande pinnen aan beide kanten met elkaar verbonden en wordt een inkomend signaal gedetecteerd met behulp van in een interrupt. Deze software bleek bij toepassing in de badge zelf niet goed te werken, omdat de binnenkomende signalen in het huidige ontwerp niet stabiel genoeg zijn om op deze wijze te kunnen detecteren. Naast het volgen van het protocol, is de rekenkracht ook in te zetten om elektronische uit te sparen. Het genereren van een signaal met de gewenste frequentie is bijvoorbeeld met de Arduino veel eenvodiger dan wanneer dat met een aparte schakeling zou moeten gebeuren. De tone library 9 behoort tot de standaard libraries van de Arduino ontwikkel omgeving en maakt het mogelijk met een simpele programmeer opdracht een signaal met de gewenste frequentie te genereren. 9 code/wiki/tonelibrarydocumentation PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 9

10 Ook het detecteren van een frequentie is met de Arduino op te lossen. Een eenvoudige oplossing is gebruik te maken van de interrupt: door de opgaande flank van het inkomende signaal aan een interrupt te hangen kunnen we in theorie de frequentie bepalen. De library FreqPeriodCounter 10 werkt volgens dit principe, maar bleek ook na intensief contact met de auteur van de library niet werkend te krijgen. Overigens zou de maximaal te detecteren frequentie 25 khz zijn, dus er moet alsnog en frequency divider in de vorm van een d flipflop in het electronische circuit worden toegepast. Twee andere libraries bleken succesvoller: FreqCounter 11 en FreqCount 12. Hiermee kon in tests probleemloos een aangeboden signaal op 40kHz worden herkend. Helaas blijken deze libraries niet tegelijk toepasbaar met de tone library. Dit komt omdat de Atmega 328 slechts beschikt over drie hardware timeres. Eén daarvan wordt intern gebruikt en zowel de tone library als de frequency counter libraries hebben de andere twee nodig en kunnen die niet delen met een andere library. Het tegelijk gebruiken van de tone library en één van de counter libraries leidt dan ook tot conflicten. 3 Onderdelen samengevoegd De in het vorige hoofdstuk besproken onderdelen zijn eerst afzonderlijk gebouwd op een gaatjesprint, waarna de losse delen met elkaar zijn verbonden, om te zien of de totale configuratie naar behoren werkt. Hieruit zijn vervolgens twee prototypes voortgekomen: de eerste gebaseerd op een opamp versterker met een actief filter, de tweede heeft een transistor versterker als basis. In dit hoofdstuk worden de ontwerpen en de ervaringen besproken. 3.1 Gaatjesprint Nadat de simulaties van filter en versterker werkten, zijn de circuits eerst opgebouwd op een breadboard. Voor de versterker bleek dit te werken, maar het filter bleek niet stabiel: zo nu en dan bleek het filter te oscilleren. Omdat een breadboard vrij veel parasitaire capaciteit heeft, is besloten de ontwerpen uit te voeren op een gaatjesprint. In deze uitvoering blijkt het filter wel te werken, maar alleen als we gebruik maken van de LT opamp. Vervangen we deze voor een LM358 14, dan blijkt het filter ook nu weer regelmatig te oscilleren. De frequentie detectie schakeling op basis van het LM567 IC werkt op de gaatjesprint naar behoren. Er is ook een niet inverterende opamp versterker opgezet op de gaatjesprint, maar deze bleek onbruikbaar in de ontwerpen. Wanneer het binnenkomende signaal eerst wordt versterkt met de opamp versterker, vervolgens gefilterd en daarna aangeboden aan de frequency decoder, kan deze configuratie door de lucht enkele meters overbruggen en in het water een veelvoud daarvan. Wel traden er zo nu en dan onverklaarbare storingen op, die als vanzelf weer verdwenen. Dit is toegeschreven aan de verbindingen tussen de verschillende onderdelen via jumper kabeltjes. Om de schakelingen te kunnen testen, is een piezo schakeling voor het zenden van een signaal uitgevoerd op een aparte gaatjesprint, in combinatie met een houder voor een 9 Volt batterij en 10 period counter.html 11 advanced/arduino frequency counter library/ PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 10

11 connectors voor een Arduino Nano. Met de juiste software kan deze configuratie worden gebruikt voor het uitzenden van een signaal, zodat een ontvangende schakeling kan worden getest. 3.2 PCB eerste ontwerp Omdat het ontwerp bruikbaar genoeg leek en om te onderzoeken of de storingen inderdaad door losse contacten kwamen, is de configuratie zoals hierboven uitgevoerd op een PCB ontwerp, volgens het schema in Figuur 14. De enkelzijdige printplaat is zo ingericht, dat er een Arduino Nano in kan worden gestoken. Na uitvoering bleek de zendende schakeling niet goed toegepast, deze is uiteindelijk gewijzigd naar het schema zoals weergegeven in paragraaf 2.3. Verder ontbrak de Vin aansluiting op de Arduino en is er nog een weerstand van 1MΩ over de ontvangende piezo geplaatst, om deze te ontladen. Tot slot nog een beginnersfout: de connectoren voor het aansluiten van de batterijen bleken niet te zijn mee genomen in het ontwerp. Al deze wijzigingen waren met wat extra draadjes op de al geëtste print te realiseren. Helaas bleek deze configuratie minder stabiel dan de versie op de gaatjesprint. In eerste instantie bleek het filter vooral te oscilleren. Pas nadat de toegepaste LT1113 opamp was vervangen voor de LM358 werd het filter stabiel. Dit is verassend: bij het ontwerp op de gaatjesprint was het precies andersom. Vermoedelijk heeft het te maken met parasitaire capaciteit in het circuit, die de werking van de opamps beïnvloedt. Of dit ook echt de oorzaak is van de instabiliteit en wat de mogelijke oplossingen zijn moet nog verder worden onderzocht. In eerste instantie is ingezet op twee frequenties: 39,5 khz voor de ontvanger en 40,5 khz voor de badge. De tone decoder via de trimmer zo afgesteld worden dat deze wel op de ene, maar niet op de andere frequentie reageert. In de praktijk blijken deze frequenties toch te dicht bij elkaar te liggen: de zoeker herkende soms in zijn eigen signaal het signaal van een badge. Daarom is uiteindelijk besloten tot een kleine aanpassing van het protocol, waarbij zoeker en badge beide op 40kHz uitzenden en er geen moment meer is dat er door de zoeker op het zelfde moment gezonden en geluisterd wordt. De in het eerste ontwerp gebruikte behuizingen waren weliswaar klein en goedkoop, maar bleken moeilijk waterdicht te krijgen. Bovendien ontbrak in het hele ontwerp een schakelaar om het apparaat aan en uit te kunnen schakelen. Voor demonstraties is dit uiteraard belangrijk. De presentatie van dit eerste ontwerp viel zo letterlijk in het water, maar leverde genoeg informatie voor een tweede ontwerpslag. PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 11

12 Figuur 14: circuit eerste PCB ontwerp 3.3 PCB tweede ontwerp Een belangrijk probleem van het eerste PCB ontwerp is de instabiliteit van de opamps. Deze maakt het ontwerp ongeschikt voor een overtuigende presentatie. Omdat niet meteen duidelijk is waarom de opamps oscilleren, is besloten ook een ontwerp te onderzoeken dat geen gebruik maakt van opamps. De versterking geschiedt hierbij met drie transistors, waarna het versterkte signaal via een LM393 comparator wordt opgezet in een digitaal. In eerste instantie was het de bedoeling om de frequentie door de Arduino vast te laten stellen, maar dit leverde een software conflict op, zoals beschreven in 2.9. Hoewel niet valt uit te sluiten dat het LM567 ic een bron is van storingen, bijvoorbeeld door de toegepaste condensators, is deze schakeling toch opgenomen in een nieuw PCB ontwerp. Het schema is weergegeven in Figuur 15. De behuizing is dit keer uitgekozen om bewezen waterdichtheid en voldoet aan de IP67 eisen 15 en er is een waterdichte schakelaar toegevoegd om het apparaat aan en uit te schakelen. Rondom de leds, piezos, de schakelaar en de water sensor is siliconenkit gebruikt om alles waterdicht te maken. Een extra toevoeging is de connector, waarop een pcb aangesloten kan worden, welke vervolgens eenvoudig met de Arduino lcd library kan worden aangestuurd 16. De gedachte hier achter was dat het dan mogelijk is een demonstratie model te maken van de zoeker, dat met de gebruiker communiceert via een LCD scherm. Dit maakt het ontwerp overtuigender in demonstraties. Hiervoor moet de behuizing echter boven water worden gehouden. Hiervoor moeten de piezos aan een lange label worden bevestigd. Deze blijkt echter te werken als een antenne, waardoor het ontwerp niet meer werkt. Daarom is de lcd in het prototype achterwege gebleven en is de connector gebruikt voor het aansluiten van een rgb led, zodat er via verschillende kleurcombinaties toch communicatie met de gebruiker mogelijk is code 16 PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 12

13 Figuur 15: circuit tweede PCB ontwerp Dit ontwerp van een badge met zoeker werkt goed genoeg voor een demonstratie. Ook het uiterlijk is presentabel. Maar het bereik blijft achter bij het oorspronkelijke ontwerp op gaatjesprint, op basis van een opamp versterker. Ook blijken onder water storingen op te treden, waardoor er soms een binnen komend signaal wordt gedecteerd, terwijl dit niet aanwezig is. Daarom is de software beperkt de software van de badge zich tot het inschakelen bij aanraking met water en het aansturen van een led bij detectie van een frequentie. Er is complexere software geschreven, maar voor een correcte werking is een stabieler signaal noodzakelijk. Figuur 16: binnenzijde van de zoeker PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 13

14 4 Conclusie De eerste twee iteraties van het ontwerp van een prototype CHRRB hebben naast een prototype dat beperkt bruikbaar is voor demonstraties vooral veel kennis en ervaring opgeleverd die bruikbaar is voor een volgende iteratie. Het is duidelijk geworden dat mogelijk is om met 40 khz piezos onder water signalen te verzenden en ontvangen. De gerealiseerde ontwerpen geven een goede indruk van de mogelijkheden, maar voor een praktische toepassing is meer onderzoek nodig. De aandacht zou zich in eerste instantie moeten richten op filteren en versterken. De gedachte is dat het bereik omhoog kan, als er toch een stabiel werkend filter wordt toegepast. Daarnaast kan het bereik omhoog, door het vermogen van de piezos op te voeren. Hoe precies, moet verder worden onderzocht. Daarnaast is het zinvol te onderzoeken of het niet toch mogelijk is de frequentie detectie door de microprocessor uit te laten voeren. Niet alleen omdat het componenten uitspaart, maar ook omdat het tot nu toe toegepaste ic LM567 eigenlijk verouderd is. PROTOTYPE CHRRB door David Boelee Pagina 14

Hydrofoon versterker. Een versterker voor de Aquarian H2a. Betreft: Hydrofoon versterker. Door: David Boelee,

Hydrofoon versterker. Een versterker voor de Aquarian H2a. Betreft: Hydrofoon versterker. Door: David Boelee, Hydrofoon versterker Een versterker voor de Aquarian H2a Betreft: Door: Opdrachtgever: Hydrofoon versterker David Boelee, davidboelee@gmail.com Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Duurzame Havenstad Kees

Nadere informatie

EM2 Microcontroller Project. LED cube

EM2 Microcontroller Project. LED cube EM2 Microcontroller Project LED cube Door: Dennis Koster Klas: Tc202 Studentnummer: 536496 Docent: Jan Derriks & Ruud Slokker Versie 1.0 (12-1-2009) Inhoudsopgave Inleiding 3 De onderdelen 4 t/ m 6 Het

Nadere informatie

Inleiding elektronica Presentatie 1

Inleiding elektronica Presentatie 1 Inleiding elektronica Presentatie 1 2 Versie: 18 augustus 2014 Inleiding Elektronica Presentatie 1 16-9-2013 Praktische Elektronica, talk of the day! 2 1 Doel van deze module Herkennen van de algemene

Nadere informatie

PIC Callgever Door PA1RUM

PIC Callgever Door PA1RUM PIC Callgever Door PA1RUM Aanleiding Tijdens de radiokampweek 2008 is deze callgever met veel enthousiasme gebouwd. Niet alleen omdat het een zeer eenvoudig en veelzijdig ontwerp is, maar ook omdat het

Nadere informatie

BOUWBESCHRIJVING RF-INTERFACE

BOUWBESCHRIJVING RF-INTERFACE BOUWBESCHRIJVING RF-INTERFACE Bij de bouw van de RF-interface wordt verwacht dat de bouwer enige bouw-ervaring heeft met elektronica-kits. Voor algemene aanwijzingen wordt verwezen naar de bouw-instructie

Nadere informatie

Hand-out Introductieworkshop LED programmeren

Hand-out Introductieworkshop LED programmeren Hand-out Introductieworkshop LED programmeren Inleiding Deze hand-out is bedoeld als naslag voor de introductie workshop LED programmeren. In deze handout vind je de uitleg over LEDs, Arduino s en LED

Nadere informatie

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing Gevalstudie 1 Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing IEEE Journal of Solid-state circuits, Vol 34, No 1, Januari 1999, pp 116-119 Jan Genoe KHLim Flat Panel display kolom driver

Nadere informatie

GEÏNTEGREERDE PROEF. VTI Sint-Laurentius. Pakketweegschaal. Industriële informatie & communicatietechnologie SCHOOLJAAR 2010-2011.

GEÏNTEGREERDE PROEF. VTI Sint-Laurentius. Pakketweegschaal. Industriële informatie & communicatietechnologie SCHOOLJAAR 2010-2011. VTI Sint-Laurentius De school voor Wetenschap, Techniek en Technologie Pr. Thuysbaertlaan 1 9160 Lokeren www.vti-lokeren.be info@vti-lokeren.be GEÏNTEGREERDE PROEF Pakketweegschaal Industriële informatie

Nadere informatie

Een mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator.

Een mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator. 1.1.1 Oplossing met gyratoren Een mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator. Figuur 36.2 Het basisschema van een gyrator

Nadere informatie

A R D U I N O. addendum bij: Leren programmeren, meten en sturen met de Arduino. 3 e druk INHOUD

A R D U I N O. addendum bij: Leren programmeren, meten en sturen met de Arduino. 3 e druk INHOUD addendum bij: Leren programmeren, meten en sturen met de Arduino 3 e druk A R D INHOUD Errata Aanwijzigen en tips (inclusief errata) Basisset en aanvullingsset U I N O 2 Errata derde druk Pag. 71, afbeelding

Nadere informatie

Update B van 13 /11/ 2009: in versie A van 3 /11 /2009 fout voeding LM324

Update B van 13 /11/ 2009: in versie A van 3 /11 /2009 fout voeding LM324 Een praktische, goedkope,met groot bereik,gemakkelijk te bouwen,relatief nauwkeurige anatenne-analyser die zowel SWR als R, X en Z-componenten kan weergeven. Na langdurig zoeken naar een haalbare oplossing

Nadere informatie

Figuur 1. Rabo bank Lekkerkerk nr. 3357.90.267 Handelsregister nr. 24345002 K.v.K. te Rotterdam

Figuur 1. Rabo bank Lekkerkerk nr. 3357.90.267 Handelsregister nr. 24345002 K.v.K. te Rotterdam AM PLL zender De AM PLL zender is eenvoudig te bouwen, en eenvoudig in gebruik (behoeft geen afregeling) De schakeling is zeer stabiel (stabiliteit is het kristal) De frequenties zitten exact op het kanaalraster

Nadere informatie

Universiteit Twente EWI. Practicum ElBas. Klasse AB Versterker

Universiteit Twente EWI. Practicum ElBas. Klasse AB Versterker Universiteit Twente EWI Practicum ElBas Klasse AB Versterker Jeroen Venema (s1173375 Danie l Sonck (s1176366 j.venema-1@student.utwente.nl) d.e.sonck@student.utwente.nl) 23 april 2012 Samenvatting Voor

Nadere informatie

Elektronica bouwen met M.T.S. LEGEO modulen

Elektronica bouwen met M.T.S. LEGEO modulen 1 Elektronica bouwen met M.T.S. LEGEO modulen Door PE1KTH Deel 1. Datum 15-10-2015 Elektronica componenten worden steeds kleiner van afmeting en in SMD gemaakt. Het is dan lastiger om een complete ontvanger,tranceiver

Nadere informatie

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!!

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!! Introductie EMC Inleiding EMC 1. Bepalen van de opgewekte veldsterkte van een zender - Norm versus optredende velden 2. AM detectie - Hoe veroorzaakt een HF signaal problemen op LF apparatuur 3. Hoe lopen

Nadere informatie

KAEDU : Outputs en inputs

KAEDU : Outputs en inputs KAEDU : Outputs en inputs LED Er zijn in totaal 6 LEDS (exclusief de IR) die je kan gebruiken. Hiervoor moeten de overeenkomstige jumpers wel in de juiste stand staan. Zoals je op onderstaande foto ziet

Nadere informatie

Besturing. 200W eindtrap. 28V Voeding db MHz db 2: MHz db db 4: MHz db. 3:

Besturing. 200W eindtrap. 28V Voeding db MHz db 2: MHz db db 4: MHz db. 3: Eddystone S800/ DAB eindtrap 00Watt op 45 MHz Deze Eddystone eindtrap is afkomstig uit een oude DAB zender. In deze zender zaten een aantal van deze eindtrappen gekoppeld. Omdat de eindtrappen oorspronkelijk

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V5 0-10V en DALI

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V5 0-10V en DALI Spanningdriver LEDVD5CH20A-V5 0-10V en DALI Spanningdriver met user interface print waarop de 0-10V en DALI interface is aangebracht (zonder display) Speciaal voor home automation kan aan de Spanningdriver

Nadere informatie

Tinyserir-RC5. Datasheet. Tinyserir-RC5 Page: 1 of 8

Tinyserir-RC5. Datasheet. Tinyserir-RC5 Page: 1 of 8 9600 bps RS-232 interface voor uitlezing van Ontvangen RC5 codes Led aanduiding bij ontvangst van Infrarood pulsen Led aanduiding goede werking Interne firmware Inwendige oscillator Weinig externe componenten

Nadere informatie

Zelfbouw frequentieteller

Zelfbouw frequentieteller Zelfbouw frequentieteller De frequentieteller die hier beschreven is, is een teller die gebruik maakt van de software van JG6DFK. De teller is opgebouwd met een PIC processor, namelijk de bekende PIC 16F84.

Nadere informatie

Mini Handleiding over Elektronica-onderdelen

Mini Handleiding over Elektronica-onderdelen Mini Handleiding over Elektronica-onderdelen Deze handleiding is speciaal geschreven voor kinderen vanaf 10 jaar. Op een eenvoudige manier en in begrijpelijke tekst leer je stapsgewijs wat elk elektronica-onderdeel

Nadere informatie

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!!

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!! Introductie EMC Inleiding EMC 1. Electro Magnetische Compatibiliteit, hoe en waarom? 2. EMC fenomenen - Eigenschappen - Oorzaken - Gevolgen 3. Afschermen of filteren? 4. Bepalen van de opgewekte veldsterkte

Nadere informatie

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V5 0-10V en DALI

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V5 0-10V en DALI Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V5 0-10V en DALI Spanningsdriver met user interface print waarop de 0-10V en DALI interface is aangebracht (zonder display) Speciaal voor home automation kan aan de Spanningsdriver

Nadere informatie

10 kω stappenverzwakker als audio volumeregelaar

10 kω stappenverzwakker als audio volumeregelaar 10 kω stappenverzwakker als audio volumeregelaar Inleiding Volumeregelaars voor stereoweergave worden meestal van twee gelijklopende potentiometers gemaakt. Die gelijkloop laat nogal eens te wensen over,

Nadere informatie

OPTISCHE-AKOESTISCHE BUITEN SIRENE/FLITSER SP-4002

OPTISCHE-AKOESTISCHE BUITEN SIRENE/FLITSER SP-4002 OPTISCHE-AKOESTISCHE BUITEN SIRENE/FLITSER SP-4002 sp4002_nl 12/09 De SP-4002 sirene voorziet in informatie bij alarm situaties door optische en akoestische signalering (rood is de SP-4002 R, blauw is

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V8 0-10V interface met display

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V8 0-10V interface met display Spanningdriver LEDVD5CH20A-V8 0-10V interface met display Spanningdriver met 0-10V / 1-10V interface met display Dit is een Spanningdriver met 5 ingangen voor 0-10V / 1-10V. Via het optionele display en

Nadere informatie

Eenvoudige CW Callgever gebaseerd op een PIC12F683

Eenvoudige CW Callgever gebaseerd op een PIC12F683 Gefeliciteerd met de aanschaf van dit leuke en leerzame bouwpakket. Als u de instructies volgt die hier beschreven staan zal u aan het einde van het bouwproject een correct werkend exemplaar hebben. PA8C(2014)

Nadere informatie

AVR-DOPER MINI ASSEMBLAGE HANDLEIDING + LAYOUT. Geschreven door: Tom Vocke

AVR-DOPER MINI ASSEMBLAGE HANDLEIDING + LAYOUT. Geschreven door: Tom Vocke AVR-DOPER MINI ASSEMBLAGE HANDLEIDING + LAYOUT Geschreven door: Tom Vocke Datum: 28-09-2010 Inleiding: Dit document bevat alle hardware informatie betreffende de AVR-Doper mini. Het eerste deel zal zich

Nadere informatie

Inleiding Vermogenversterkers en de Klasse A versterker

Inleiding Vermogenversterkers en de Klasse A versterker Inleiding Vermogenversterkers en de Klasse A versterker Jan Genoe KHLim Universitaire Campus, Gebouw B 3590 Diepenbeek Belgium http://www.khlim.be/~jgenoe In dit hoofdstuk situeren we eerste in het algemeen

Nadere informatie

Een Simpele RF Ontvanger

Een Simpele RF Ontvanger Een Simpele RF Ontvanger Een eenvoudige schakeling rond de RRFQ1 module Samenvatting De hierbij gepresenteerde schakeling vormt een eenvoudige ontvanger voor het ontvangen van seriële data over een smalband

Nadere informatie

Spanningsdriver 11 WiFi interface met LCD display

Spanningsdriver 11 WiFi interface met LCD display Spanningsdriver 11 WiFi interface met LCD display Spanningsdriver met WiFi en LCD display De Spanningsdriver kan draadloos aangestuurd worden voor als deze in een ruimte geplaatst is waarbij geen besturingsbekabeling

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V12 ZigBee interface met LCD display

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V12 ZigBee interface met LCD display Spanningdriver LEDVD5CH20A-V12 ZigBee interface met LCD display Spanningdriver met user interface print met ZigBee met LCD display De Spanningdriver kan draadloos aangestuurd worden voor als deze in een

Nadere informatie

POPPIX-80. Bouwbeschrijving

POPPIX-80. Bouwbeschrijving POPPIX-8 Bouwbeschrijving POPPIX-8 27-2-2 Inleiding Diverse Brabantse zendamateurs hebben het idee opgepakt om een eigen variant van de 'Pixie' te maken. Aangestoken door Jos (PAZP), zijn PEKQP en PAPOP

Nadere informatie

Deel 1 De Operationele versterker

Deel 1 De Operationele versterker Deel 1 1)Symbool Henry Torfs 6TIICT 1/11 2)Inwendige + werking 2.1)Inwendige structuur van de Op-Amp Verschilversterker Versterker Eindtrap Henry Torfs 6TIICT 2/11 3)Werking De operationele versterker

Nadere informatie

Dit tentamen bestaat uit vier opgaven verdeeld over drie bladzijden. U heeft drie uur de tijd.

Dit tentamen bestaat uit vier opgaven verdeeld over drie bladzijden. U heeft drie uur de tijd. Tentamen Signaal Verwerking en Ruis Dinsdag 10 13 uur, 15 december 2009 Dit tentamen bestaat uit vier opgaven verdeeld over drie bladzijden. U heeft drie uur de tijd. 1. Staprespons van een filter [elk

Nadere informatie

Zelf een hoogspanningsgenerator (9 kv gelijkspanning) bouwen

Zelf een hoogspanningsgenerator (9 kv gelijkspanning) bouwen Zelf een hoogspanningsgenerator (9 kv gelijkspanning) bouwen Inhoud De schakeling Een blokspanning van 15 V opwekken De wisselspanning omhoog transformeren Analyse van de maximale stroom door de primaire

Nadere informatie

Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen

Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen Simpele ionisatiekamer Een ionisatiekamer is een detector voor ioniserende straling, zoals alfa-, bèta- en gammastraling. Ten gevolge van ionisaties wordt de lucht

Nadere informatie

Elektronica monteur, Technicus Elektronica

Elektronica monteur, Technicus Elektronica Elektronica monteur, Technicus Elektronica Patrick De Locht Business Developer SYNTRA Limburg vzw Versie Mei 2016 Patrick.delocht@syntra-limburg.be 1 Beschrijving traject Heb je al langer zin om je te

Nadere informatie

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V12 ZigBee interface met LCD display

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V12 ZigBee interface met LCD display Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V12 ZigBee interface met LCD display Spanningsdriver met user interface print met ZigBee met LCD display De Spanningsdriver kan draadloos aangestuurd worden voor als deze in

Nadere informatie

Opgave 2 Een spanningsbron wordt belast als er een apparaat op is aangesloten dat (in meer of mindere mate) stroom doorlaat.

Opgave 2 Een spanningsbron wordt belast als er een apparaat op is aangesloten dat (in meer of mindere mate) stroom doorlaat. Uitwerkingen 1 A Een spanningsbron wordt belast als er een apparaat op is aangesloten dat (in meer of mindere mate) stroom doorlaat. Een ideale spanningsbron levert bij elke stroomsterkte dezelfde spanning.

Nadere informatie

B3C 70cm converter besturing. v1.0 2010 PE5PVB www.het bar.net pe5pvb@het bar.net

B3C 70cm converter besturing. v1.0 2010 PE5PVB www.het bar.net pe5pvb@het bar.net B3C 70cm converter besturing v1.0 2010 PE5PVB www.het bar.net pe5pvb@het bar.net Deze schakeling en de bijbehorende software mag niet worden gedupliceerd voor commerciële verkoop zonder uitdrukkelijke

Nadere informatie

Bouw een deel van het JeeNode schema zoals beschreven op pagina 5 in de JeeNode handleiding in de handout, maar dan op het breadboard.

Bouw een deel van het JeeNode schema zoals beschreven op pagina 5 in de JeeNode handleiding in de handout, maar dan op het breadboard. Domoticaforum Arduino Workshop 28 november 2010 Lennart Herlaar & Robert Hekkers v1.0 Programma van de workshop 1. Uitdelen workshop kits en handouts. 2. Uitpakken workshop kits en controleren inhoud.

Nadere informatie

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V11 WiFi interface met LCD display

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V11 WiFi interface met LCD display Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V11 WiFi interface met LCD display Spanningsdriver met WiFi en LCD display De Spanningsdriver kan draadloos aangestuurd worden voor als deze in een ruimte geplaatst is waarbij

Nadere informatie

Hoe kunnen we dit veiligheidsmiddel nu met eenvoudige middelen en een beperkt budget aan boord brengen?

Hoe kunnen we dit veiligheidsmiddel nu met eenvoudige middelen en een beperkt budget aan boord brengen? Low budget A.I.S. Met eenvoudige goedkope middelen is voor toerzeilers een goed werkende AISontvangst te realiseren. Dit dankzij de inspanningen van een aantal hobbyisten die hun inspanningen kosteloos

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V11 WiFi interface met LCD display

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V11 WiFi interface met LCD display Spanningdriver LEDVD5CH20A-V11 WiFi interface met LCD display Spanningdriver met WiFi en LCD display De Spanningdriver kan draadloos aangestuurd worden voor als deze in een ruimte geplaatst is waarbij

Nadere informatie

Praktijk Elektrotechniek:

Praktijk Elektrotechniek: Soldeer oefeningen Niveau 2/3 Mechatronica Naam Student: Klas: Praktijk Elektrotechniek: Datum: Het bouwen van een knipperlichtje LET OP! Tijdens de theoretische lessen zijn jullie ingeleid in de basisbegrippen

Nadere informatie

LocoServo Handleiding

LocoServo Handleiding LocoServo Handleiding HDM12 Disclaimer van Aansprakelijkheid: Het gebruik van alle items die kunnen worden gekocht en alle installatie-instructies die kunnen worden gevonden op deze site is op eigen risico.

Nadere informatie

WRC S Soundcard Interface

WRC S Soundcard Interface WRC S Soundcard Interface Intro door Eddy, ON7PO: De PC is ook bij de radioamateurs niet meer weg te denken de digitale modes zoals SSTV RTTY, PSK, QSK, PACKET enz. nemen met rassen schreden hun plaats

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V4 Real Time Clock

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V4 Real Time Clock Spanningdriver LEDVD5CH20A-V4 Real Time Clock Spanningdriver waarbij de uitgangen door de Real Time Clock worden ingesteld (zonder user interface print) De gebruiker kan door middel van een pc/laptop met

Nadere informatie

Elektronicapracticum. een toepassing van complexe getallen. Lesbrief

Elektronicapracticum. een toepassing van complexe getallen. Lesbrief Elektronicapracticum een toepassing van complexe getallen Lesbrief 2 Inleiding Bij wiskunde D heb je kennisgemaakt met complexe getallen. Je was al vertrouwd met de reële getallen, de getallen die je op

Nadere informatie

LocoServo Handleiding

LocoServo Handleiding LocoServo Handleiding HDM12 Disclaimer van Aansprakelijkheid: Het gebruik van alle items die kunnen worden gekocht en alle installatie-instructies die kunnen worden gevonden op deze site is op eigen risico.

Nadere informatie

Geluid-gevoel pads voor dove mensen

Geluid-gevoel pads voor dove mensen 1 Geluid-gevoel pads voor dove mensen 1 20 2 30 De uitvinding voor dove mensen heeft betrekking op geluidswaarnemingen waarbij geluiden trillen in pads en voelbaar worden door aanraking met de huid. Door

Nadere informatie

Sensoren Introductie Weerstandtechniek Brug van Wheatstone Basis Opamp schakelingen Opampschakelingen voor gevorderden

Sensoren Introductie Weerstandtechniek Brug van Wheatstone Basis Opamp schakelingen Opampschakelingen voor gevorderden Mechatronica/Robotica Mechanical Systems ELA Sensoren Sensoren Introductie Weerstandtechniek Brug van Wheatstone Basis Opamp schakelingen Opampschakelingen voor gevorderden Sessie 2: Basisschakelingen

Nadere informatie

Repetitie Elektronica (versie A)

Repetitie Elektronica (versie A) Naam: Klas: Repetitie Elektronica (versie A) Opgave 1 In de schakeling hiernaast stelt de stippellijn een spanningsbron voor. De spanningsbron wordt belast met weerstand R L. In het diagram naast de schakeling

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V9 DALI interface met LCD display

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V9 DALI interface met LCD display Spanningdriver LEDVD5CH20A-V9 DALI interface met LCD display Spanningdriver met DALI interface en display Dit is een Spanningdriver met DALI interface voor home automation. Het bevat onder meer een LCD

Nadere informatie

Klasse B versterkers

Klasse B versterkers Klasse B versterkers Jan Genoe KHLim Universitaire Campus, Gebouw B 359 Diepenbeek Belgium http://www.khlim.be/~jgenoe In dit hoofdstuk bespreken we de Klasse B en de klasse G versterker. Deze versterker

Nadere informatie

Onderzoek werking T-verter.

Onderzoek werking T-verter. Onderzoek werking T-verter. De Beer Gino Page 1 02/10/2007 Inhoudstabel: 1. Doelstellingen. 2. Benodigd materiaal. 3. Bespreking van de frequentieregelaar. 4. Instellingen en gebruik van de frequentieregelaar.

Nadere informatie

V: Snelheidsregeling van DC-motor

V: Snelheidsregeling van DC-motor V: Snelheidsregeling van DCmotor 1 Inleiding Deze laboproef omvat de snelheidsregeling van een klein DCmotortje. De motor wordt aangestuurd via een vermogentrap die een Hbrug bevat. De Tacho geeft de sneldheid

Nadere informatie

BATTERIJ LAAG? Deze schakeling is uiterst eenvoudig. Op een gaatjesprint is ze in een-twee-drie klaar.

BATTERIJ LAAG? Deze schakeling is uiterst eenvoudig. Op een gaatjesprint is ze in een-twee-drie klaar. BATTERIJ LAAG? Guido Clinckemaillie, ON7CI Mijn Yaesu 8500 is een 2 m/70 cm mobiel toestel dat ik in de shack gebruik. Om de geheugens en andere instellingen te bewaren moet het continu onder spanning

Nadere informatie

Stuklijst: Hieronder vindt u de stuklijst van de oscillator.

Stuklijst: Hieronder vindt u de stuklijst van de oscillator. Stuklijst: Hieronder vindt u de stuklijst van de oscillator. Aant Referentie Waarde Codering 3 C,C4,C4 Elco 0µF 5v C0 Elco 00µF 5v C7 Elco 000µF 5v C,C6 Condensator 470pF 47 C Condensator 470nF 470nF C3

Nadere informatie

PCB-ontwerp. Het EMC-Event Patrick Dijkstra

PCB-ontwerp. Het EMC-Event Patrick Dijkstra PCB-ontwerp Het EMC-Event 2019 Patrick Dijkstra Agenda in bekabeling I/O filtering en voedingsfiltering Indeling van PCB halfgeleiders Uitvoeren van metingen Ongemoduleerd signaal Zelfcertificering Modulatie

Nadere informatie

Inductiemeter via de parallelle poort

Inductiemeter via de parallelle poort K.T.A.1-Gent "De Lindenlei" Lindenlei 38 9000 Gent Tel: 09.225.33.04 en 09.225.43.42 Fax: 09.225.52.88 Geïntegreerde proef Inductiemeter via de parallelle poort Naam: Michaël Clinckspoor Richting: Industriële

Nadere informatie

Fig. 5.1: Blokschema van de 555

Fig. 5.1: Blokschema van de 555 5 Timer IC 555 In de vorige drie hoofdstukken hebben we respectievelijk de Schmitt-trigger, de monostabiele en de astabiele multivibrator bestudeerd. Voor ieder van deze schakelingen bestaan in de verschillende

Nadere informatie

spanning. * Deel het verschil daarvan en deel dat getal door de gewenste stroom om de weerstandswaarde te krijgen.

spanning. * Deel het verschil daarvan en deel dat getal door de gewenste stroom om de weerstandswaarde te krijgen. Weerstand stroombeperking voor LED s Om de stroom door een LED te beperken wordt een weerstand toegepast. Maar hoe hoog moet de waarde van zo n weerstand eigenlijk zijn? In de dagelijkse praktijk wordt

Nadere informatie

Geluidsmelder

Geluidsmelder is uniek 110.176 Geluidsmelder 4,5 V 100 kω 0,1 µf CD 4013 LED BC 548 Uitgang Let op! Opitec bouwpakketten zijn na afbouw geen speelgo ed, maar leermiddelen als ondersteuning in het ped agogisch vakgebied.dit

Nadere informatie

Combinatorische schakelingen

Combinatorische schakelingen Practicum 1: Combinatorische schakelingen Groep A.6: Lennert Acke Pieter Schuddinck Kristof Vandoorne Steven Werbrouck Inhoudstabel 1. Doelstellingen... 2 2. Voorbereiding... 3 3. Hardware-practicum...

Nadere informatie

INTERACTIEVE TOUCHSCREEN MET RGB LEDS

INTERACTIEVE TOUCHSCREEN MET RGB LEDS Project-medewerkers: Pieter Sijmons, Sybe Natran, Nils Van Butsel 2011 INTERACTIEVE TOUCHSCREEN MET RGB LEDS Verslag voor het vak Vakoverschrijdende Projecten Inhoudsopgave Introductie... 2 Doelstelling...

Nadere informatie

Stappenmotor Interface. Controller

Stappenmotor Interface. Controller Besturing In deze moderne tijd zal de besturing geheel elektrisch worden uitgevoerd. De bedoeling is dat er voor ieder afgaand spoor een wisseladres gebruikt worden. Dit betekend dan een reeks van 24 aansluitende

Nadere informatie

MORSE aan een draadje

MORSE aan een draadje MORSE aan een draadje UBA HOMEBREW 2014 Maarten van Achte ON3LOL SECTIE WLD Inhoud 1 INLEIDING... 2 2 HET IDEE... 2 3 BESPREKING VAN HET SCHEMA... 4 3.1 Het schema... 4 3.2 De componenten... 5 3.2.1 Overzicht...

Nadere informatie

Technology, Innovation & Society Delft

Technology, Innovation & Society Delft Technology, Innovation & Society Delft VOORBLAD SCHRIFTELIJKE TOETSEN OPLEIDING TOETSCODE GROEP : ELEKTROTECHNIEK : MICPRG-sc1 : EQ1 TOETSDATUM : 25 JANUARI 2013 TIJD : 15.00 16.30 uur AANTAL PAGINA S

Nadere informatie

HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES

HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES 6.1. Inleiding. Nu we de racks ontworpen en gemonteerd hebben, moeten we de schakelingen nog afregelen. Dit is noodzakelijk omdat ze voorzien zijn van trimmers die een fijnregeling

Nadere informatie

Besturing van de Miniatuurwereld OC32. Apparaatdefinities (AVT)

Besturing van de Miniatuurwereld OC32. Apparaatdefinities (AVT) Besturing van de Miniatuurwereld OC32 Apparaatdefinities (AVT) Auteur: Leon J.A. van Perlo Versie: 2016/10/05 Datum: 10 oktober 2016 Release beheer Deze handleiding is van toepassing op Software o OC32Config

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V10 RJ45 Ethernet connector

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V10 RJ45 Ethernet connector Spanningdriver LEDVD5CH20A-V10 RJ45 Ethernet connector Spanningdriver met RJ45 Ethernet connector en display Dit is een Spanningdriver met een RJ Ethernet connector die met een bedraad LAN netwerk verbonden

Nadere informatie

2010 Handleiding MS12s

2010 Handleiding MS12s 2010 Handleiding MS12s 2 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Technische specificaties:... 3 Overzicht encoder:... 4 Overzicht decoder:... 5 Inbouwen in zender:... 6 Inbouwen in model... 8 Voorbeelden voor aansluiten

Nadere informatie

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V10 RJ45 Ethernet connector

Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V10 RJ45 Ethernet connector Spanningsdriver LEDVD5CH10A-V10 RJ45 Ethernet connector Spanningsdriver met RJ45 Ethernet connector en display Dit is een Spanningsdriver met een RJ Ethernet connector die met een bedraad LAN netwerk verbonden

Nadere informatie

Ethernetshield V2.0.1 en V2.0.2

Ethernetshield V2.0.1 en V2.0.2 Ethernetshield V2.0.1 en V2.0.2 Montage handleiding De ethernetshield is specifiek gemaakt voor gebruikers van het hobbyproject Nodo, een domotica-oplossing op basis van een Arduino. Voor verdere informatie

Nadere informatie

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V7 Real Time Clock met LCD scherm

Spanningdriver LEDVD5CH20A-V7 Real Time Clock met LCD scherm Spanningdriver LEDVD5CH20A-V7 Real Time Clock met LCD scherm Spanningdriver waarbij de uitgangen door de Real Time Clock worden ingesteld door middel van user interface print met LCD display De vijf kanalen

Nadere informatie

GEINTEGREERDE PROEF DE COMPUTER ALS TV AFSTANDSBEDIENING

GEINTEGREERDE PROEF DE COMPUTER ALS TV AFSTANDSBEDIENING 7 IC De Computer als TV afstandsbediening - 1 - KTA-Gent GEINTEGREERDE PROEF DE COMPUTER ALS TV AFSTANDSBEDIENING Arnoud De Kemel Industriële Computertechnieken Schooljaar 2004-2005 7 IC De Computer als

Nadere informatie

Uitwerking LES 10 N CURSSUS

Uitwerking LES 10 N CURSSUS 1) B De resonantiefrequentie van een afstemkring wordt bepaald door: A) uitsluitend de capaciteit van de condensator B) de capaciteit van de condensator en de zelfinductie van de spoel (zowel van de condensator

Nadere informatie

OC32 Event Input Upgrade

OC32 Event Input Upgrade Dinamo modelbaan besturing OC32 Event Input Upgrade Handleiding Auteur: Leon J.A. van Perlo Versie: 1.0 Datum: 18 juni 2011 Release beheer Deze handleiding is van toepassing op de kit bestaande uit: Print

Nadere informatie

Bouw het schema zoals beschreven in de RBBB handleiding in de handout, maar dan op het breadboard.

Bouw het schema zoals beschreven in de RBBB handleiding in de handout, maar dan op het breadboard. Physical Computing Workshop 20, 21 en 28 mei 2010, 13.00 17.00 uur Lennart Herlaar V1.1 (relaisschakeling aangepast) Programma van de workshop 1. Uitdelen workshop kits en handouts, aftekenen lijst. 2.

Nadere informatie

Inhoudsopgave LED dobbelsteen

Inhoudsopgave LED dobbelsteen Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Dobbelstenen...3 Project: Dobbelsteen met LED s...3 Inleiding...3 Werking...3 Berekeningen...4 Frequentie...4 Bits...4 LED voorschakelweerstanden...4 Schema...4 Printplaat...5

Nadere informatie

ENVIVO. Mini bluetooth speaker USER MANUAL ENV-1435

ENVIVO. Mini bluetooth speaker USER MANUAL ENV-1435 ENVIVO Mini bluetooth speaker USER MANUAL INHOUDSOPGAVE WELKOM... 4 PRODUCT OVERZICHT... 6 AAN DE SLAG... 8 FM FREQUENTIE AANPASSEN... 9 TELEFOONGESPREKKEN... 10 LIJN IN... 11 SPECIFICATIES... 12 VEEL

Nadere informatie

Bouw het schema zoals beschreven op pagina 5 in de RBBB handleiding in de handout, maar dan op het breadboard.

Bouw het schema zoals beschreven op pagina 5 in de RBBB handleiding in de handout, maar dan op het breadboard. Physical Computing Workshop 23 en 30 november 2010, 09.00 13.00 uur en 13.00 17.00 uur Lennart Herlaar V2.0 (aangepast voor de tweede serie workshops) Programma van de workshop 1. Uitdelen workshop kits

Nadere informatie

vanwege het hoge rendement weinig warmte-ontwikkeling vanwege de steile schakelpulsen genereert de schakeling sterke hf-stoorsignalen

vanwege het hoge rendement weinig warmte-ontwikkeling vanwege de steile schakelpulsen genereert de schakeling sterke hf-stoorsignalen SCHAKELENDE VOEDING INLEIDING Bij de examenstof over voedingen is sinds 2007 behalve de stof in hoofdstuk 3.3. van het cursusboek ook kennis van de werking van schakelende voedingen opgenomen. De voordelen

Nadere informatie

stap 1 Pak de Lunchbox uit En controleer of je alle componenten hebt~ Als je vragen hebt, neem dan contakt op met: info@unitunlikely.

stap 1 Pak de Lunchbox uit En controleer of je alle componenten hebt~ Als je vragen hebt, neem dan contakt op met: info@unitunlikely. stap 1 Pak de Lunchbox uit En controleer of je alle componenten hebt~ Als je vragen hebt, neem dan contakt op met: info@unitunlikely.com Dit onderdeel wordt de PCB (printed circuit board) genoemd. Alle

Nadere informatie

Project If This Then That

Project If This Then That Project If This Then That WiFi bestuurbare woonhuis ventilator Cairan Steverink G&I1D 17-01-2016 Johan Otten E 17-1-2016 Conceptbeschrijving Een woonhuis ventilator is tegenwoordig aanwezig in bijna alle

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 : SCHEMA'S

Hoofdstuk 5 : SCHEMA'S Hoofdstuk 5 : SCHEMA'S 5.1. Inleiding. In dit hoofdstuk worden de eigenlijke ontwerpen besproken. We vertrekken van de volledige schakeling, om dan telkens iets dieper in detail te gaan. Zo komen we uiteindelijk

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Laagfrequent vermogenversterkers

Hoofdstuk 5: Laagfrequent vermogenversterkers Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 5: Laagfrequent vermogenversterkers 1: De gemeenschappelijke emitterschakeling Beschouw de gemeenschappelijke emitterschakeling weergegeven

Nadere informatie

Bouw je eigen minicomputer

Bouw je eigen minicomputer Bouw je eigen minicomputer Soldeer stap-voor-stap de Diavolino, een open-source computerplatform 1 1 2 3 Je hebt nodig: kniptang, soldeerbout, soldeerdraad, batterijhouder, Diavolino kit van Evil Mad Scientist:

Nadere informatie

Vermogen Elektronica : Stappenmotor

Vermogen Elektronica : Stappenmotor Naam : Sven Martens / Rob Nijs Nr : 07 /09 Datum : 8/12/04 Vermogen Elektronica : Stappenmotor 1 1 De stappenmotor De stator bevat een aantal spoelen en om de rotor te laten draaien moeten deze spoelen

Nadere informatie

In- en uitgangssignalen van microprocessoren

In- en uitgangssignalen van microprocessoren In- en uitgangssignalen van microprocessoren E. Gernaat 1 Overzicht signalen Informatie van en naar een microprocessor kan parallel of seriëel gebeuren. Bij parallel-overdracht zal elke lijn (draad) een

Nadere informatie

Wat is Arduino? Arduino = microprocessor (Atmel)

Wat is Arduino? Arduino = microprocessor (Atmel) Intro tot Arduino Wat is Arduino? Volgens de website: Arduino is an open-source electronics prototyping platform based on flexible, easy-to-use hardware and software. It's intended for artists, designers,

Nadere informatie

Het µclab voor Arduino UNO, NANO en Arduino UNO pincompatible

Het µclab voor Arduino UNO, NANO en Arduino UNO pincompatible Het µclab voor Arduino UNO, NANO en Arduino UNO pincompatible processorbordjes. Shieldjes voor Arduino µc boards zijn nodig om praktische elektronische toepassingen met een Arduino te kunnen uitvoeren.

Nadere informatie

MIDI_PAR. MIDI_PAR_Instructie

MIDI_PAR. MIDI_PAR_Instructie MIDI_PAR_Instructie VERANTWOORDING De software is geschreven in JAL aan de hand van publicaties van Bert van Dam http://members.home.nl/b.vandam/ en Oliver Carnal. Bij de uitwerking hebben Piet Paardekam,

Nadere informatie

Voor de bouw van de BITX 20 Tranceiver zijn de volgende stappen handig. Het bordje is in secties ingedeeld (zie de afbeelding).

Voor de bouw van de BITX 20 Tranceiver zijn de volgende stappen handig. Het bordje is in secties ingedeeld (zie de afbeelding). BITX 20 Tranceiver Vs.3.x Voor de bouw van de BITX 20 Tranceiver zijn de volgende stappen handig. Het bordje is in secties ingedeeld (zie de afbeelding). De website: http://golddredgervideo.com/kc0wox/bitxver3new/newmanual.htm

Nadere informatie

Geavanceerd EMC Printontwerp

Geavanceerd EMC Printontwerp Geavanceerd EMC Printontwerp Patrick Dijkstra 9 November 2016 Waar gaan we het over hebben? Introductie DARE!! Filtering en afgeschermde kabels Voedingsontkoppeling Routing (referentievlak) Voor een Veilige

Nadere informatie

Bouwbeschrijving. Servo Decoders

Bouwbeschrijving. Servo Decoders Bouwbeschrijving Servo Decoders vanaf maart 2010 Bouwbeschrijving Servo Decoders MatPwrDigiX Nieuwe versie vanaf Maart 2010 Voor S8DCC/MOT 8-voudige servo-decoder (alle 8 servo s) Voor S8-4DCC/MOT 4-voudige

Nadere informatie

1. Sluit de LED aan zoals afgebeeld 2. Sluit de USB-kabel aan op de Arduino 3. Klik op de knop uploaden 4. De LED begint te knipperen

1. Sluit de LED aan zoals afgebeeld 2. Sluit de USB-kabel aan op de Arduino 3. Klik op de knop uploaden 4. De LED begint te knipperen Workshop Arduino Inleiding In deze workshop werk je in tweetallen met een Arduino microcontroller. Dit is een kleine computer die je kunt programmeren om te doen wat jij wilt. Om dit te doen gebruik je

Nadere informatie