Een studie van J. Wets & T. de Bruyn (HIVA, KULeuven) in opdracht van de Koning Boudewijnstichting (december 2011)

Transcriptie

1 Een studie van J. Wets & T. de Bruyn (HIVA, KULeuven) in opdracht van de Koning Boudewijnstichting (december 2011) Samenvatting van de onderzoeksresultaten door SERR Meetjesland, Leiestreek & Schelde (gebaseerd op studie + ppt HIVA KULeuven 7 december 2011)

2 7 december 2011: conferentie Brussel Migratie: de oplossing voor het personeelstekort in de zorg-en gezondheidssector? Voorstelling studieresultaten + werkgevers, experten en rekruteringsbureaus aan het woord (panelgesprekken) Meeste aanwezigen: Wallonië en Brussel (taalbarrière lager in Franstalig gedeelte)

3 Voorstelling onderzoeksresultaten Migratie: de oplossing voor het personeelstekort in de zorg-en gezondheidssector?

4 Centrale vraag: worden we vandaag of morgen, rekening houdend met de vergrijzende bevolking, geconfronteerd met een problematisch tekort aan gekwalificeerd personeel in de zorgsector? Vraag blijft controversieel Reeds geruime discussie over al dan niet bestaan van huidige en toekomstige tekorten in de gezondheidssector in België Gebrek aan gegevens over het aantal mensen die in de gezondheidssector actief zijn (verpleegkundigen) Theorie (Jozef Pacolet, HIVA): geen gebrek aan verpleegkundigen in België Praktijk: heel wat rust- en verzorgingstehuizen en ook ziekenhuizen ervaren personeelstekorten buitenlandse zorgverleners rekruteren Verschil tussen theorie en praktijk Vele deeltijdse arbeid in de sector Geen job for a lifetime Gebrekkige aantrekkelijkheid van bepaalde verpleegkundige en verzorgende functies en taken

5 % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 25min (Groen) (Actief) (Grijs) 80plus (Wit)

6 Aantrekkelijker maken beroep: instroom, doorstroom en retentie: o Verlichting werklast, verloning, bijscholing, nieuwe functies (bv zorgkundige) Actief rekruteringsbeleid binnen arbeidsreserve: o Allochtone bevolking o Herintreders o Heroriëntering Rekrutering in buitenland Tekort aan zorgverleners is zeker een realiteit: het aantal niet-ingevulde vacatures voor verpleegkundigen ligt 10 tot 20% hoger dan het gemiddelde (VDAB) Beleid voornamelijk geconcentreerd op de eerste twee pistes

7 Relatief nieuw en kleinschalig fenomeen o Slechts 6% o Bovendien zijn de meesten onder hen afkomstig uit lidstaten van de EU (met onze buurlanden op kop) + hebben ze hun diploma behaald in België Toch de laatste jaren in stijgende lijn Rekruteringsbureau recent activiteiten hierop gericht: gevolg of oorzaak? Voornaamste landen rekrutering: Polen en Roemenië binnen Europa; Filippijnen en Libanon buiten Europa Toch nu reeds enkele positieve ervaringen (bijv. Europaziekenhuis Brussel)

8 Aandachtspunten/knelpunten o Taalverschillen o Cultuurverschillen o Inburgering o Heimwee o Andere takenpakketten o Hoge kosten van rekrutering o Academische erkenning van diploma s o Ethische overwegingen

9 Brain drain Gezondheidssituatie lokale bevolking gaat achteruit Laatste decennium is door een aantal landen gewerkt aan een ethische code voor de aanwerving van medisch personeel in de ontwikkelingslanden Ook in Europese context is ethische code ontwikkeld (sociale partners) WHO-gedragscode opgenomen in de World Healthy Assembly sinds begin 2010 o o = blauwdruk ligt klaar om verdere discussie in de Belgische context mee vorm te geven = de belangen van de landen van herkomst, de belangen van de landen van bestemming, de belangen van de individuele migranten, de rol van de overheden, werkgevers en intermediairen komen hier allemaal aan bod

10 Conclusies panelgesprekken o Panelgesprek 1: getuigenissen en ervaringen o Panelgesprek 2: hoe reëel is het tekort in de Belgische zorgsector? Biedt de piste van internationale rekrutering een structurele oplossing of moet er rekening worden gehouden met alternatieven?

11 De studie van het HIVA en de verschillende getuigenissen op de studiedag van 7/12/2011, maken het mogelijk om het personeelstekort in de zorgsector in een breder kader te plaatsen: het is geen nieuw verschijnsel, het is niet beperkt tot België en het is soms een gevolg van bepaalde bewuste beleidskeuzes Tegelijk ontkent niemand deze realiteit, die dreigt toe te nemen onder het effect van een dubbele demografische evolutie: de vergrijzing van de bevolking en de pensionering van zorgverleners uit de babyboomgeneratie. Welke plaats moet internationale rekrutering in deze context krijgen? Één vaststelling is alvast onvermijdelijk: in België is het verschijnsel nog miniem, beperkt het zich tot landen uit de zone Europa & Middelandse Zeegebied en maakt het geen deel uit van een bewuste en georganiseerde actie van de overheid.

12 Er blijkt een consensus te bestaan die ervan uitgaat dat de aanwerving van buitenlands personeel niet de oplossing mag zijn voor het personeelstekort in de zorgsector en dat het niet meer is dan een oplossing tussen de andere om te beantwoorden aan gerichte en veranderlijke behoeften. Al positieve ervaringen op dit vlak, hoewel er diverse moeilijkheden moeten worden opgelost: de lange termijnen en de complexiteit van de administratieve formaliteiten, de kosten voor dit type rekrutering, de kennis van de taal, integratieproblemen binnen de teams, Anderen zijn van mening dat de werkomstandigheden en het beroepsimago de sleutel vormen tot het probleem. Bijgevolg zouden zij in de eerste plaats willen dat de middelen voor deze buitenlandse rekrutering eerst worden aangewend om interne pistes te ontwikkelen: de activering van de beschikbare maar laagopgeleide arbeidskrachten, een betere begeleiding van personen die een opleiding willen volgen of die zich willen omscholen, nadenken over de arbeidsorganisatie en de taakverdeling, een beter gebruik van de vaardigheden, een betere compensatie voor de onvermijdelijke flexibiliteit van het werk in de zorgsector, Daar ligt in hun ogen de actieprioriteit van de overheid.

13 Migratie kan bijdragen tot een oplossing, maar is niet hét antwoord op de uitdaging OF Internationale rekrutering zal nooit de oplossing zijn, maar het kan wel een aanvulling vormen op andere pistes

14 Volledige studie migratie: de oplossing voor het personeelstekort in de zorgsector? o Inkijkexemplaren ter inzage o Gratis te downloaden of te bestellen op de website Koning Boudewijnstichting o Vragen kunnen steeds rechtstreeks gesteld worden aan de onderzoekers van het HIVA Johan Wets & Tom De Bruyn Tom.DeBruyn@hiva.kuleuven.be & johan.wets@hiva.kuleuven.be

15 Bedankt voor jullie aandacht! Sofie Willems, stafmedewerker arbeidsmarktbeleid & zorg SERR-RESOC Meetjesland, Leiestreek & Schelde