Lezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek. Kees Broekhof Sardes

Transcriptie

1 + Lezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek Kees Broekhof Sardes

2 + Centrale vragen Wat is de context in het onderwijs waarbinnen scholen en bibliotheken samenwerken? Wat is het effect van (vrij) lezen op de taalontwikkeling? Welke kansen biedt dit voor de samenwerking met de bibliotheek? Hoe kan de monitor De Bibliotheek op school ingezet worden om de samenwerking tussen bibliotheek en school te optimaliseren vanuit een opbrengstgericht perspectief? Wat vraagt dit van school en bibliotheek?

3 + Context voor scholen Kwaliteitsagenda PO Scholen voor morgen (2007) Commissie Dijsselbloem Commissie Meijerink Basisvaardigheden: rekenen en taal Referentieniveaus Opbrengstgericht werken

4 + Wat is opbrengstgericht werken? Resultaten analyseren Uitvoeren Doelen stellen Werkwijzen bepalen

5 + Inhoud voor het beleid van de school: aandachtspunten taal Woordenschat Begrijpend lezen (in mindere mate) Technisch lezen Woordenschat staat op de eerste plaats, waarom?

6 + Veel kinderen horen te weinig woorden Een kind uit een gezin met ongeschoolde/ laaggeschoolde ouders hoort ca. 615 woorden per uur. Een kind uit een gezin met ouders met een redelijke opleiding hoort 1251 woorden per uur. Een kind uit een gezin met hoogopgeleide ouders hoort 2153 woorden per uur.

7 + Verschillen in woordenschat autochtoon allochtoon

8 + Consequenties Weerbarstige achterstanden Woordenschatonderwijs biedt slechts een gedeeltelijke oplossing ( woorden per jaar)

9 + Vrij lezen een remedie?

10 Aantal minuten vrij lezen per dag 65, , , , , , , , , , ,0 0 Aantal gelezen woorden per jaar Cunningham & Stanovich (2001), What reading does for the mind, Journal of Direct Instruction, 1/2,

11 + Vrij lezen en woordenschat Kinderen die 1 miljoen woorden per jaar lezen, kunnen per jaar hun woordenschat uitbreiden met ca woorden. Dit komt overeen met ongeveer een kwartier per dag. Voor middle class kinderen is dit een gemiddelde hoeveelheid. Nagy, W., R. Anderson & P. Herman (1987), Learning word meanings from context during normal reading. American Educational Research Journal, 24, ; Anderson, R., P. Wilson & L. Fielding (1988), Growth in reading and how children spend their time outside of school. Reading Research Quarterly, 23,

12 + Vrij lezen is niet alleen goed voor woordenschat, maar ook voor begrijpend lezen schrijfstijl spelling kennis van grammatica Stephen Krashen (1993), The Power of Reading: Insights from the Research. Suzanne Mol (2010), To read or not to read

13 + Kansen voor de samenwerking met de bibliotheek Partner bij uitstek om vrij lezen te stimuleren. Bibliotheek kan school zo ondersteunen bij de belangrijkste aandachtsgebieden voor taal: woordenschat en begrijpend lezen. Bibliotheek in de school biedt enorme voordelen qua bereikbaarheid, toegankelijkheid en mogelijkheden voor intensieve samenwerking.

14 + Belangrijke vragen Moet de bibliotheek de school in? Kan de bibliotheek meetbare resultaten bij leerlingen realiseren? Kan de bibliotheek aansluiten bij het opbrengstgericht werken van de school? Wat vraagt dit van de school en de bibliotheek?

15 + De bibliotheek in de school Makkelijk aansluiten bij de vraag van de school (collectie, advisering, ondersteuning) Toegankelijk voor alle leerlingen Bibliotheek in de school, professioneel gerund, heeft positief effect op leerresultaten (onderzoek Lance, USA: 8700 scholen, met 2,6 miljoen leerlingen)

16 + Monitor De Bibliotheek op school

17 + Meetbare resultaten Leengedrag Leesmotivatie Leesgedrag Leescultuur thuis Leesbevorderend gedrag van leerkrachten Uitvoering leesbevorderingsbeleid d.m.v. digitale vragenlijsten voor leerlingen, leerkrachten en leesconsulenten

18 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 1 Stap 1: resultaten analyseren Kerngegevens uit de monitor selecteren en interpreteren. Wat is het verhaal bij de cijfers? Waarom is dit gegeven belangrijk? Wat betekent deze score voor de school? Wat kan een verklaring zijn? Is er aanleiding voor beleid/actie?

19 + Leesplezier 120% Hoe leuk vind je het om een boek te lezen? 100% 80% 60% 40% best leuk/erg leuk vervelend/niet zo leuk 20% 0% groep 4 groep 5 groep 6 groep 7 groep 8

20 Leesplezier meisjes jongens Hoe vind je het om een boek te lezen? Hoe vind je het om een boek te lezen? vervelend niet zo leuk best leuk erg leuk vervelend niet zo leuk best leuk erg leuk

21 + Leesfrequentie 100% hoe vaak lees je thuis voor je plezier een boek? 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% ongeveer 1 keer per week/een paar keer per week/elke dag nooit/bijna nooit/een paar keer per jaar 20% 10% 0% groep 4 groep 5 groep 6 groep 7 groep 8

22 + Boekentips 80,0% wie helpt je om leuke boeken te vinden? 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% groep 4 groep 5 groep 6 groep 7 groep 8 20,0% 10,0% 0,0% vriendjes of vriendinnetjes mijn moeder of mijn vader mijn juf of meester de bibliotheek in de school

23 + Gem. aantal leningen per leerling per maand 3 aug-dec ,5 2 1,5 1 0,5 aug-dec groep 3 groep 4 groep 5 groep 6 groep 7 groep 8

24 + Aantal nulleners aug-dec 2010 groep 3 groep 4 groep 5 groep 6 groep 7 groep 8 aug-dec 2010

25 + Leesbevorderende activiteiten lkr VL SB OB BI BK TOL onze school landelijk

26 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 2 Stap 2: (nieuwe) doelen stellen De leesconsulent en de lees- of taalcoördinator presenteren de gegevens aan het team tijdens het teamoverleg OGW. Zij lichten de cijfers toe. Het team krijgt de gelegenheid om te reageren. Samen met het team worden er (nieuwe) doelen gesteld.

27 + Voorbeelddoelen 1. Het aantal nulleners in groep 8 is onacceptabel hoog; dit moet ten minste gehalveerd worden. 2. Weinig leerlingen krijgen ideeën voor boeken van de leerkracht. Leerkrachten gaan kinderen meer boekentips geven, vooral aan jongens; voor groep 7 en 8 is extra aandacht nodig. 3. In groep 6 gaat iets heel goed. 2,5 boek per maand is haalbaar. Dat wordt ook het streven voor de andere bovenbouwgroepen.

28 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 3 Stap 3: afspraken maken over (nieuwe) werkwijzen 1. De leerkracht groep 8 gaat per week een half uur over boeken te praten met de kinderen, met speciale aandacht voor de nulleners zijn. De leesconsulent geeft boekentips op basis van informatie van de leerkracht. 2. De leerkrachten gaan wekelijks een boekintroductie doen. De leesconsulent zorgt voor geschikte boeken. De leerkracht groep 6 en de leesconsulent gaan een Boekenbende opzetten voor de jongens in groep 7 en De bovenbouwleerkrachten gaan in groep 6 kijken naar de leeskring en gaan dat uitvoeren in hun eigen groep.

29 + Opbrengstgericht werken met de monitor stap 4 Stap 4: werkwijzen uitvoeren Jaar (of half jaar) uitvoeren, daarna opnieuw kijken naar de resultaten. De lees- of taalcoördinator houdt de vinger aan de pols bij de leerkrachten. Door de werkwijze regelmatig te herhalen, worden trends zichtbaar, ook in de taalprestaties van de leerlingen.

30 + OGW door de bibliotheek Resultaten analyseren (B) Uitvoeren (B, S) Doelen stellen (B+S) Werkwijzen bepalen (B+S)

31 + Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Beleidsvisie: samenwerking bibliotheek-onderwijs intensiveren Samenwerking sterker richten op versterking van leerresultaten taal werken op basis van resultaatgegevens

32 + Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Beleidsbeslissingen intensivering samenwerking faciliteren (inzet taal/leescoördinator, leesconsulent) bibliotheek gaat/komt meer de school in visie delen met medewerkers

33 + Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Organisatieniveau directie stuurt aan verdeling verantwoordelijkheid school en bibliotheek voor uitvoering leesbevorderingsbeleid en monitor

34 + Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Uitvoerend niveau uitvoering leesbevorderingsbeleid invoering monitor rapportage door bibliotheek taakverdeling leesconsulent-taal/leescoördinator-team