Gemeentetucht. door dr. A. Dirkzwager. Gemeentetucht moet er zijn 1 Corinthiërs 5: 9-13

Transcriptie

1 Gemeentetucht door dr. A. Dirkzwager Gemeentetucht moet er zijn 1 Corinthiërs 5: Ik heb u in mijn brief geschreven dat u niet moet omgaan met mensen die ontucht plegen. 10 Niet in het algeméén met de mensen van de deze wereld die ontucht plegen of de uitbuiters, en dieven of afgodendienaars, want dan moest u wel uit de wereld vertrekken. 11 Maar nú heb ik u geschreven niet om te gaan met iemand die al wordt hij een broeder genoemd, ontucht pleegt, of een uitbuiter is, of een afgodendienaar of een roddelaar of een dronkaard of een dief - met zo iemand moet u zelfs niet eten! 12 Waarom zou ik de buitenstaanders oordelen? U oordeelt toch < alleen> de mensen van uw eigen kring? 13 De buitenstaanders zal God oordelen. Doe wie slecht is uit uw midden weg a. a Dt 17:7, 19: 19; 22: 21, 24; 24: 7 Paulus vindt het heel gewoon, dat de gemeente oordeelt over de eigen leden (vers 12). Het gevolg van zo n oordeel staat duidelijk opgetekend: niet met hen omgaan, zelfs niet samen met hen eten. Alle relaties die verder gaan dan het zakelijke, worden kennelijk doorgesneden. We zullen in het vervolg zien, dat deze isolatie de bedoeling heeft de uitgestotene tot nadenken te brengen: "Ik heb het zó ver gebracht, dat ik alleen kom te staan van de leden van de gemeente. Wat heb ik gedaan!" We vinden in onze passage ook een aantal zonden opgesomd die voor dergelijke maatregelen in aanmerking komen. Het zal geen uitputtende lijst zijn, maar kennelijk beperkt de gemeentetucht zich niet alleen tot seksuele zonden. De slotopmerking in vers 13 vormt een aanhaling uit het OT. Wie deze teksten natrekt, zal zien, dat het daar over doodstraffen gaat die moeten volgen op zware zonden. Het is kennelijk de bedoeling de gemeente zuiver te houden. Tegenwerping Maar je mag als christen toch niet oordelen? Inderdaad lezen we in Mattheus 7: 1 Oordeel niet om niet zelf geoordeeld te worden. Jezus spreekt dit woord heel in het algemeen. Paulus schrijft in ons gedeelte over een speciale situatie: de gemeentetucht. Daar vindt hij -of liever de Heilige Geest- het oordelen een plicht. Dat het om echt hetzelfde oordelen gaat, bewijst het Grieks, dat hetzelfde woord gebruikt. Ook zien we, dat in vers 12 het oordeel van de gemeente over gemeenteleden wordt genoemd en in vers 13 het oordeel van God over ongelovigen. Het is duidelijk, dat de twee oordelen op één lijn staan. Zeg je nu, dat je in de gemeentetucht niet mag oordelen, dan schrap je een gebod van God betreffende de gemeentetucht uit de Bijbel en dat kan niet de bedoeling zijn! Jezus gaf de regel "Niet oordelen" en Paulus de uitzondering "Maar in de gemeentetucht wel".

2 Hoe te handelen Mattheus 18: Als je broeder [tegen je] zondigt, ga hem dan onder vier ogen op zijn fout wijzen. Als hij naar je luistert, heb je je broeder gewonnen. 16 Maar als hij niet luistert, neem dan één of twee personen met je mee. Naderhand kan dan iedere uitspraak a vaststaan op het woord van twee of drie getuigen b. 17 Als hij naar hen niet luistert, moet je het tegen de gemeente zeggen. Als hij ook naar de gemeente niet luistert, moet hij voor je als het ware een heiden of een tollenaar zijn. 18 Het is waar wat Ik je zeg c : alles wat je op aarde zult binden, zal in de hemel gebonden zijn en alles wat je op de aarde zult losmaken, zal losgemaakt zijn in de hemel. 19 "Het is waar wat ik je opnieuw zeg c : als twee van jullie op aarde het eens zijn over welke zaak ook, wanneer je bidt, zullen ze het krijgen van mijn Vader in de hemel. 20 Want, waar twee of drie personen samen zijn in mijn naam, daar ben Ik bij hen." a of onder invloed van het Hebreeuws: zaak b Vgl. Dt 19: 15 c Grieks: Amen, ik zeg je (opnieuw) Hoe geraakt een gemeente tot het oordeel, dat je met iemand niet moet omgaan? In onze uitspraak van Jezus staat in vers 15 een probleem. Een belangrijk aantal handschriften leest "tegen je" wel, een aantal belangrijke handschriften niet. Jezus kan dus gesproken hebben over zonden tegen een persoon die deze ook waarneemt ("tegen je") of over zonden die niet tegen je gericht zijn, maar die je wel ziet gebeuren. Hoe het ook zij, het zal veilig zijn de door Jezus voorgeschreven procedure in alle gevallen te gebruiken. Het komt de zorgvuldigheid ten goede. De passage noemt vier stappen: 1 De persoon die de fout waarneemt, moet zelf de zondaar benaderen. In dit stadium moet de zaak dus niet in de gemeente bekendraken. Ook moeten de oudsten niet ingeschakeld worden. Wanneer de zondaar zich bekeert van zijn fouten, is de zaak opgelost. Ook daarna mogen de feiten niet bekendraken. 2 Wanneer de zondaar naar één persoon niet luistert, kunnen er één of twee anderen bij betrokken worden. Ook in dit stadium mag de zaak niet bekend worden. Wanneer de zondaar luistert, is de zaak afgehandeld en ook dan mag de zaak niet uitkomen. 3 Wanneer de zondaar naar de twee of drie niet luistert, moet de zaak voor de gemeente komen. Normaal gezien worden de oudsten op de hoogte gebracht en volgt een gemeentevergadering. De twee of drie kunnen getuigen over de reacties van de zondaar en zij geven een geldig getuigenis (vers 16). Vervolgens doet de gemeente een appèl op de zondaar. Het ligt in de lijn van het voorgaande, dat er ook nu twee of drie personen hem bezoeken. 4 Luistert de zondaar nog niet, dan moet hij voor je als het ware een heiden of een tollenaar zijn. Wat dat inhoudt, laat de tekst uit 1 Corinthiërs zien: geen contact meer behalve strikt zakelijk. De enige uitzondering lijkt me tussen man en vrouw of ouders en kinderen, broers en zusters. Díe verhoudingen kunnen niet tot het strikt zakelijke beperkt worden. Andere situaties Normaal gezien moet degene die de fout waarneemt, zelf de zondaar benaderen. Het is goed dit ook zoveel mogelijk vol te houden. Er zijn echter situaties waarin de verhoudingen anders liggen. a Het kan zijn, dat de zonde zo opvallend en duidelijk is, dat iedereen op de hoogte is. In

3 zulk een geval lijkt het mij aangewezen, dat de oudsten het initiatief nemen, maar de zondaar ook twee kansen op herstel geven zoals in de normale procedure alvorens de gemeente een uitspraak moet doen. b Er zijn personen die totaal ongeschikt zijn om fase 1 uit te voeren. Een timide gemeentelid, nauwelijks op de hoogte van het fijne van leer en ethiek, een oudere, die zich beter uit het gewoel van een tuchtprocedure houdt zijn niet aangewezen om een zondaar met een sterke persoonlijkheid te benaderen. In zulk een geval lijkt het me noodzakelijk, dat één persoon in vertrouwen wordt genomen. Dit moet echter een uitzondering blijven. Misverstand 1. "Hij zij u als de heiden of de tollenaar" betekent, dat je vriendschap met de uitgestotene moet opbouwen om als het ware te evangeliseren. Antwoord: Deze opmerking dient feitelijk om te ontsnappen aan de verplichting om met iemand die uit de gemeente gezet is, alle vriendschap en alle niet-zakelijk contact te verbreken. 1 Corinthiërs liet duidelijk zien, dat men met zulke mensen niet moet omgaan. Dít aspect van de heiden en de tollenaar heeft Jezus kennelijk op het oog. Dit neemt niet weg, dat iemand soms wel eens de zondaar zou kunnen benaderen met een dringende oproep. Ook in het geval van dit misverstand wordt een duidelijk bijbels voorschrift uit de Bijbel geschrapt. In welke situatie stelt men zich voor, dat niet met hen omgaan dan nog kan gelden? Misverstand 2. Je zegt toch niet van een medechristen, dat hij geen christen meer is? Antwoord: De gemeentetucht spreekt niet uit, dat iemand geen christen is. Er wordt alleen geoordeeld over zonde die iemand -christen of geen christen- die lid is van de gemeente gedaan heeft. Er staat ook "Hij zij u als de heiden of de tollenaar". Aanvullende opmerking Het komt voor, dat mensen die een tuchtprocedure zien aankomen, hun lidmaatschap van de gemeente opzeggen voordat zij uit de gemeente verwijderd worden. Zij ontlopen zo de gemeentetucht, want over buitenstaanders oordeelt de gemeente niet. Het lijkt mij aangewezen ook met zulke mensen het vriendschappelijk contact te verbreken. Zij heten nog altijd christen en dat maakt in 1 Corinthiërs het onderscheid tussen mensen met wie we omgaan en met wie niet. Gemeentetucht is liefde tegenover de zondaar Judas: Maar ú, geliefden, bouwt uzelf op in uw allerheiligst geloof, terwijl u in de Heilige Geest bidt. 21 Bewaar uzelf in Gods liefde, terwijl u de genade van onze Heer Jezus Christus met het oog op het eeuwige leven verwacht. 22 Wees aan de ene kant barmhartig degenen die twijfelen. 23 Red anderen door hen uit het vuur te trekken. Wees aan de andere kant barmhartig met vrees door zelfs een kledingstuk dat door het vlees besmet is te haten. Judas schrijft over een situatie, waarin zware dwaalleer in de gemeente is opgedoken. Wanneer hij aan de praktische raadgevingen komt, begint hij de raad te geven het eigen geloofsleven degelijk te onderhouden (vers 20-21). Het gevaar dreigt namelijk, dat de goede

4 christenen zó in beslag genomen worden door de weinig positieve situatie, dat die situatie hen gaat beheersen. Het is daarom goed het eigen geestelijk leven niet te vergeten. Dan ziet Judas drie categorieën: a de twijfelaars. Die mag je niet te hard aanpakken, zegt Judas. b degenen die zich hebben laten meeslepen. Trek die uit het vuur. Dat houdt in onderwijs geven over de gemaakte fouten en hen overreden in het juiste spoor te komen. Kennelijk gaat het hier om min of meer naïeve gemeenteleden, die niet beter wisten. c een groep, voor wie je vrees moet hebben en die als het ware een besmetting dragen. Dat moet de harde kern zijn, die wel degelijk weet wat ze doen. Het is duidelijk, dat die groep in de gemeentetucht komt: vrees en besmetting spreken van afstand houden. Toch wordt ook dit barmhartigheid genoemd! Het doel van tucht is namelijk de zondaar terugwinnen. Dat is zo bij het gesprek onder vier ogen, dat is zo bij het gesprek met getuigen erbij, dat is zo bij het laatste appèl van de gemeente - dat is ook zo bij de afsnijding van het lid. De zondaar moet in de isolatie tot nadenken komen. Overigens leert de brief van Judas ons ook, dat niet alleen slechte daden, maar ook slechte leer en/of ethiek tot gemeentetucht kan leiden. Uitleveren aan de satan 1 Timotheus 1: 20 Tot hen behoren Hymeneus en Alexander die ik aan de satan heb overgegeven om hen het lasteren af te leren. 1 Corinthiërs 5: Want, al was ik niet aanwezig met mijn lichaam, maar wel met mijn geest, ik heb al geoordeeld alsof ik aanwezig was over degene die dat gedaan had, 4 namelijk dat u en mijn geest waren samen bijeen zouden zijn en we die persoon in de naam van onze Heer Jezus met de kracht van onze Heer Jezus 5 zouden overgeven aan de satan om zijn vlees te schaden met het doel, dat zijn geest zou gered worden op de dag van de Heer. Dit zijn de enige teksten over uitlevering aan de satan uit de Bijbel. Het is niet duidelijk, hoe die uitlevering plaatsvond. Was dit een aparte speciale procedure? Of is uitlevering aan de satan het gevolg van elke afsnijding van de gemeente? Voor deze laatste visie pleit wel iets. Wie buiten de gemeente gezet wordt, komt in het terrein van de satan terecht. Als de zondaar een christen is, valt de bescherming die de christen normaal geniet weg. Satan mag echter niet alles met zo n zondaar doen. Slechts zijn vlees mag schade lijden. Het doel is redding op de dag van Christus - niet automatisch natuurlijk, maar doordat de zondaar onder die barbaarse omstandigheden tot bezinning komt en zich omkeert.

5 Doel van gemeentetucht Twee doelen hebben we al gezien: het zuiver houden van de gemeente (onder punt 1) en de zondaar liefdevol tot nadenken brengen door de banden met hem door te snijden. Er is nog een derde doel en dat staat genoemd in een tuchtsituatie tegenover oudsten. 1 Timotheus 5: 20 Degenen die in zonde leven moet je in het bijzijn van allen ontmaskeren om ervoor te zorgen, dat ook de overigen vrees hebben. Het is niet duidelijk, of in het bijzijn van allen inhoudt, dat alle oudsten of alle gemeenteleden aanwezig moeten zijn. Het doel zullen we ook op andere tuchtsituaties kunnen overbrengen: andere kandidaat-zondaars zullen vrees krijgen om een dergelijke behandeling te ondergaan. Gemeentetucht voorkomt dus zonden.