Syllabus laat u niet overbluffen

Transcriptie

1 Over schuld, schuldinvorderingen en de rechten van de consument Syllabus laat u niet overbluffen pagina 1

2 pagina 2

3 Inhoudstafel Syllabus over schuld, schuldinvorderingen en de rechten van de consument Vooraf 5 I De aanmaning 8 1. Wat is een aanmaning? 8 2. Wie stuurt de aanmaning? 12 II Reageer U ontvangt een factuur of een aanmaning en u hebt gegronde reden om die te betwisten. Wat moet u doen? 16 III De wanbetaling Enkele mogelijke financiële gevolgen Kan de schuldeiser zich tot iemand anders wenden om betaling te verkrijgen 22 IV Het invorderen van schulden buiten de rechter om Moet de schuldeiser steeds naar de rechter stappen als hij betaald wil worden? De minnelijke invordering van schulden Wat mag bij een minnelijke invordering van schulden en wat mag niet? Welke verplichtingen zijn in het bijzonder van toepassing op s chuldinvorderaars? 40 V Het beslag Wanneer kan een schuldeiser beslag leggen op uw meubelen? De gerechtsdeurwaarder kost geld Kunnen alle goederen in beslag worden genomen? I De aanmaning 8 1. II Reageer III De wanbetaling IV Het invorderen van schulden buiten de rechter om V Het beslag 47 pagina 3

4 pagina 4

5 Vooraf Syllabus over schuld, schuldinvorderingen en de rechten van de consument Wanneer mensen te maken hebben met schuldeisers, gerechtsdeurwaarders en incassobureaus blijven ze vaak met vragen zitten. Het is hen niet altijd even duidelijk wat hen precies overkomt en welke stappen ze best zetten. Verbruikersateljee stelde informatiemateriaal (een gids en een vormingspakket) op dat beoogt om aan deze nood tegemoet te komen. We proberen dit op een zo toegankelijk mogelijke wijze te doen. Met dit pakket beogen we consumenten antwoord te geven op de meest belangrijke vragen die zij zich stellen wanneer zij met een schuldinvordering te maken krijgen. Wat moet ik doen wanneer ik vragen heb bij een factuur of aanmaning? Hoe reageer ik wanneer ik niet akkoord ga met die factuur of aanmaning? Waarop moet ik letten bij laattijdige betaling van een rekening? Wat mogen incassobureaus, gerechtsdeurwaarders en andere schuldinvorderaars en wat mogen zij niet? Wanneer kan er beslag gelegd worden op mijn meubelen en door wie? Het vormingpakket moet de lesgever toelaten de basisinformatie inzake de invordering van schulden voor iedere consument toegankelijk te maken. De bedoeling is dat de lesgevers niet enkel de consumenten bereiken die reeds goed geïnformeerd zijn en al in staat zijn hun weg te vinden. Ook en vooral mensen die zich sociaal en economisch in een zwakke positie bevinden moeten hiermee geholpen worden. Informatieve gids laat u niet overbluffen Omtrent de invordering van schulden stelde Verbruikersateljee de informatieve gids laat u niet overbluffen op. Deze gids is zeer laagdrempelig opgevat en laat de lezer kennis maken met een aantal basisbegrippen. Hij biedt inzicht in de verschillende posten die op een factuur terug te vinden zijn en hoe hij die moet begrijpen. Aan het eerste ontwerp van deze gids werd bijgedragen door een aantal consumentenpandels. Sedertdien werd de gids ook door lezers beoordeeld aan de hand van een tevredenheidsmeting. Dit vormingpakket is opgevat als een begeleiding bij de lectuur van die gids. Het stemt er dan ook mee overeen inzake inhoud en volgt dezelfde structuur (met dien verstande dat in deze syllabus voor de lesgever meer achtergrondinformatie wordt gegeven). De bedoeling is dat deze gids tegelijk met de vorming wordt aangeboden. pagina 5

6 Opbouw van het vormingspakket Het pakket bestaat uit een documentatiemap en een syllabus voor de vorminggever. De documentatiemap De documentatiemap is opgebouwd aan de hand van beeldplaten. Gelet op de materie bestaat die in dit geval meestal uit een voorbeelddocument. Het gaat dan om brieven en andere documenten waarmee de consument in de realiteit wordt geconfronteerd en waarin hij vaak met ingewikkelde termen en zelfs met dreigementen wordt geconfronteerd. Alle voorbeelden zijn op echte praktijkgevallen gebaseerd. Omdat projectie van dergelijke documenten niet aangewezen is, opteerden we ervoor om de beeldplaten in een afzonderlijke documentatiemap voor de deelnemers te bundelen De documentatiemap bestaat uit: een weergave van de beeldplaat; eventueel één of enkele vragen die aan de deelnemers kunnen worden voorgelegd, ten einde reacties uit te lokken; Een puntsgewijze en korte opsomming van de kerngedachten van wat aan de hand van deze beeldplaat geleerd wordt. Die opsomming kan onder meer ook dienstig zijn om tijdens de uiteenzetting bij de hand te houden. De syllabus voor de vorminggever Deze syllabus voor de vorminggever volgt de indeling in beeldplaten. Per beeldplaat geven we volgende informatie: Technische fiche : Een korte beschrijving van de aanpak van het betrokken onderdeel en een toelichting bij de beeldplaat en bij de eventuele vragen voor de deelnemers. Toelichting : In dit deel worden de kerngedachten uit de documentatiemap nader uitgelegd. Niet alle informatie die daarin is opgenomen moet aan de deelnemers worden uiteengezet (dit zou de vorming te omvangrijk en veelal te ingewikkeld maken). De bedoeling is dat degene die vorming geeft per beeldplaat gemakkelijk kan uitmaken hoe diepgaand het onderwerp wordt uitgespit. Inhoud van de syllabus aan de hand van de hoofdstukken en beeldplaten We brengen de beeldplaten onder in 5 grote delen. We vertrekken van de aanmaningsbrief, die nog steeds in bijna alle gevallen de eerste stap is in een invorderingsprocedure. Wat is eigen aan een aanmaningsbrief? Wat is een ingebrekestelling? En van wie gaan die brieven zoal uit? Of nog: welke spelers treffen we aan op de markt van de schuldinvorderingen? (Deel I) Het is alleszins belangrijk dat de consument op een aanmaningsbrief reageert. Esentieel is dat hij hiertoe eerst informatie inwint. We wijden hieraan een afzonderlijk deel. (Deel II) pagina 6

7 Sommige consumenten lalen schuldinvorderingen wel eens liggen. Dit is ten stelligste af te raden. Laattijdigheid in de betaling doet immers allerhande kosten oplopen die de schuldenaar bijkomend worden aangerekend. (Deel III) Om een schuld daadwerkelijk te kunnen invorderen is een uitvoerbare titel vereist. We verduidelijken wat dat precies is. Meestal is een vonnis vereist. Omdat een gerechtelijke procedure lang kan aanslepen zullen schuldeisers doorgaans eerst proberen om de schuldenaar langs buitengerechtelijke weg tot betaling te bewegen. Zij gaan zelf over tot een minnelijke invordering van schulden of schakelen daartoe een schuldinvorderaar in. Niet alle praktijken in dat verband zijn echter toegelaten. (Deel IV) Tenslotte zal de schuldeiser eventueel genoodzaakt zijn om gerechtelijke stappen te zetten. We overlopen kort de principes van die rechtsgang, van het beslag en de beschermingsregels bij beslag. (Deel V) pagina 7

8 I De aanmaning Syllabus over schuld, schuldinvorderingen en de rechten van de consument 1. Wat is een aanmaning? Technische fiche In de vorming over schuldinvorderingen vertrekken vanuit het meest voorkomende instrument om iemand tot betailng aan te zetten, de aanmaningsbrief. We doen dit aan de hand van de brief die in de gids als voorbeeld wordt gebruikt. Vrijwel iedere consument krijgt vroeg of laat, terecht of niet terecht, wel eens een aanmaningsbrief in de bus. Doorgaans starten invorderingsprocedures met dergelijke brief. De voorbeeldbrief en de mogelijke reacties daarop We wisselen hier van gedachten hoe de deelnemers zelf reageren op dergelijke brieven. We doen dit aan de hand van drie vooropgestelde reacties, hoewel de deelnemers natuurlijk nog andere mogelijkheden mogen aandragen. Onze gouden raad bij consumentenproblemen is dat u: zich informeert over het recht van de schuldeiser om die schuld in te vorderen; altijd reageert. In principe is antwoord C dus het meest aangewezen. Dikwijls gebeurt het dat de schuldvordering gedeeltelijk verantwoord is. In dat geval betaalt u best van meet af aan het gedeelte dat u niet betwist en toont zo aan de overeenkomst te goeder trouw te willen uitvoeren. Met antwoord A plaatst u zich in een zwakke positie, omdat u dan zelf stappen moet zetten om het teveel betaalde terug te krijgen. Met antwoord B riskeert u te nonchalant met de schuldvordering om te gaan. Van uitstel kan afstel komen. Wanneer de schuldvordering terecht is en de betaling utiblijft, kan dit leiden tot bijkomende kosten: schadevergoedingen, nalatigheidsintresten en eventueel zelfs gerechtelijke invordering (al deze gevolgen komen nog aan bod). pagina 8

9 Onderwerpen die in de voorbeeldbrief al aan bod komen Die aanmaningsbrief die we als voorbeeld gebruiken is niet alleen een kernbegrip dat uitgangspunt is voor de materie. In het concrete voorbeelden komen ook al de elementen aan bod voor de verdere uiteenzetting. De aanmaningsbrief roept dit bij Kris en Inge heel wat vragen op. -- Tot hun verbazing merken zij dat de brief afkomstig van een ander bedrijf dan het bedrijf dat meent dat zij hen een som verschuldigd zijn (uitgeverij Gaston). Zie Hoofdstuk I, beeldplaat 2, Wie stuurt de aanmaning? -- Er wordt de betaling van een hoofdsom van 19 euro geëist. Zijn zij dit bedrag werkelijk verschuldigd? Wat moeten zij doen wanneer zij menen van niet? Zie hoofdstuk II - Reageer -- Conventionele intrest en forfaitaire schadevergoeding ten belope van16,05 euro. Waarom zouden zij dit ook verschuldigd zijn? Zie hoofdstuk III - De wanbetaling -- Buitengerechtelijke incassokosten van 124,99 euro. Kan het bedrijf dat de aanmaning stuurt de betaling van dit bedrag vragen? Zie hoofdstuk IV - Het invorderen van schulden buiten de rechter om -- Indien binnen deze termijn geen reactie wordt ontvangen, kan onze cliënt overgaan tot het nemen van andere invorderingsmaatregelen. Welke andere invorderingsmaatregelen zijn dit dan wel? Kan er beslag gelegd worden op hun meubelen? Zie hoofdstuk V - Het beslag pagina 9

10 Toelichting De aanmaning In de gids laat u niet overbluffen definiëren we de aanmaning als: ieder bericht waarmee iemand gewezen wordt op zijn verplichtingen en ertoe aangezet wordt om die verplichtingen ook uit te voeren. We onderscheiden hierin volgende elementen: We spreken over een bericht, wat eender welke vorm kan aannemen, maar in de praktijk is het doorgaans een brief. Van belang is dat de bestemmeling op zijn verplichtingen wordt gewezen. Die verplichtingen kunnen bijvoorbeeld uit een contract voortvloeien. Maar het kan bijvoorbeeld ook gaan om een verplichting om de schade ingevolge een fout te herstellen (onrechtmatige daad), om een verplichtingen die uit de wet voortvloeit, Het recht onderscheidt verplichtingen om iets te doen, om iets niet te doen of om een bepaalde som te betalen. De bestemmeling wordt ertoe aangezet om die verplichtingen ook na te komen. Meestal vermeldt de aanmaning dan een termijn binnen dewelke dit wordt verwacht. De ingebrekestelling De ingebrekestelling is een aanmaning. De term ingebrekestelling wordt doorgaans weerhouden voor het bericht waarin iemand formeel gewezen wordt gewezen op zijn tekortkoming om zijn verplichtingen na te komen en vooralsnog in de gelegenheid wordt gesteld om dit te doen alvorens het tot een gerechtelijke procedure komt. Dit formele karakter wordt onderstreept doordat de ingebrekestelling in regel aangetekend wordt verstuurd, waardoor de persoon die hem verstuurt het bewijs daarvan heeft. De ingebrekestelling gaat dus de gerechtelijke procedure vooraf (als het tenminste zover komt). Nochtans verplicht de wet de schuldeiser nergens met zoveel woorden om een ingebrekestelling te sturen alvorens de tegenpartij te dagvaarden. Maar er wordt wel aangenomen dat het een fout is een gerechtelijke procedure te starten zonder dat de tegenpartij in de gelegenheid is gesteld om de zaak minnelijk te regelen. Doet men dat toch, dan kan dit bijvoorbeeld gevolgen hebben voor het verhalen van de gerechtskosten op de tegenpartij. Verder wordt de term ingebrekestelling ook in een aantal andere gevallen gebruikt. We geven twee voorbeelden: We zullen later zien dat wanneer een schuldinvorderaar (zoals een incassobureau) iemand wil laten betalen, deze krachtens de wet eerst een brief moet opsturen. Ook in dat geval spreken we van een ingebrekestelling (zie deel IV). Die brief moet een aantal verplichte vermeldingen bevatten en een bedenktermijn van 15 dagen voorzien alvorens andere stappen kunnen worden gezet. Die verdere stappen betekenen nochtans geenszins dat een gerechtelijke procedure wordt ingeleid. pagina 10

11 Bij een achterstallige energiefactuur verplichten de Vlaamse decreten de energieleverancier om, alvorens hij een leveringscontract kan opzeggen, de klant te waarschuwen met achtereenvolgens: een herinneringsbrief ; een ingebrekestelling. Ook hier is er vooralsnog geen sprake van een gerechtelijke procedure (deze brieven gaan een opzegging vooraf). pagina 11

12 2. wie stuurt de aanmaning? Technische fiche Aanmaningsbrieven kunnen van verschillende personen uitgaan. Voor de consument is het niet altijd gemakkelijk om het onderscheid te maken. Evenmin zijn ze altijd precies op de hoogte van de rol en bevoegdheden van elk van hen. Naar aanleiding van een voorbeeldbrief geven we een opsomming van de mogelijke actoren bij een schuldinvordering. Het antwoord op de meerkeuzevraag Antwoord B is het juiste antwoord. Hoewel het document wel wat doet denken aan een proces verbaal, is het opgesteld door een private onderneming, met name een incassobureau. Hoewel incassobueaus wel eens geneigd zijn om symbolen uit de gerechtelijke wereld te gebruiken - wat een betwistbare en zelfs verboden praktijk is zijn ze geen een gerechtelijke instantie en ontvangen zij geen enkele opdracht vanwege het gerecht. Toelichting Een aanmaning kan niet alleen van de schuldeiser afkomstig zijn, zoals men misschien wel zou verwachten. Sommige beambten of beroepsgroepen vorderen in het kader van hun functie schuldvorderingen uit voor rekening van de schuldeiser. De schuldeiser Het kan iedereen wel eens overkomen dat hij vergeet een rekening van een elektriciteitsmaatschappij, een kredietgever, een postorderbedrijf, te betalen. Doorgaans kunt u dan een reactie verwachten. Meestal ontvangt u dan brieven, beginnend met eenvoudige herinneringen Vb. : «Wij merken nog een openstaande rekening van x Euro op uw naam. Wellicht gaat het om een vergetelheid.». tot het dreigen met allerlei maatregelen wanneer u niet voor een bepaalde datum betaalt Vb. : «Bij gebreke hieraan te voldoen, wordt de overeenkomst van rechtswege ontbonden en dagvaarden wij u voor de rechtbank in betaling van het openstaand saldo, meer het conventioneel schadebeding en meer de contractuele nalatigheidsintresten.». pagina 12

13 In al deze gevallen gaan de brieven uit van de schuldeisers zelf. De schuldeiser De schuldeiser is degene die van een andere persoon de betaling van een geldsom of de uitvoering van een prestatie (vb. de levering van een product) kan eisen. Het is de persoon aan wie de betaling verschuldigd is. Let wel, het kan gebeuren dat een schuldvordering overgaat (bijvoorbeeld door een erfenis of door een overdracht van de schuldvordering) op een andere persoon of bedrijf. In dat geval wordt deze laatste de schuldeiser. Veel voorkomend voorbeeld zijn e kredietverzekeraars die een achterstallig krediet overnemen en die verder proberen te recupereren bij de kredietnemer. Soms nemen ook incassobureaus de schuldvorderingen van schuldeisers over. Het incassobureau Soms gaan de aanmaningen uit van een onderneming voor wie het invorderen van schulden een bedrijfsactiviteit (eventueel zelrs de voornaamste activiteit) is. Het gaat dan om een incassobureau. Vb. : «In opdracht van de Jan Heymanskliniek zijn wij gelast u de betaling te eisen, onder alle voorbehoud, van de hierna verschuldigde bedragen :» Het incassobureau Een incassobureaus is een private onderneming die zich aanbiedt bij bedrijven, leveranciers en andere schuldeisers die onbetaald gebleven schuldvorderingen hebben tegenover hun klanten hebben. Tegen een vergoeding proberen zij (al dan niet vermeende) wanbetalers tot betalen aan te zetten. Daartoe nemen zij allerhande stappen, zoals inlichtingen verzamelen, brieven naar de schuldenaar schrijven, telefoneren, de schuldenaar thuis bezoeken, enz. Het is ook mogelijk dat incassobureaus schuldvorderingen overnemen. Zij kunnen dus handelen: hetzij voor rekening van de oorspronkelijke schuldeiser, wanneer die zelf titularis van de schuldvordering blijft; hetzij voor eigen rekening, wanneer zij de schuldvordering hebben overgenomen. Bij deze ondernemingen bestaan er grote verschillen inzake omvang en werking. Kleinere ondernemingen werken met één of twee personeelsleden, de grootsten hebben tientallen medewerkers. Sommige ondernemingen zijn slechts regionaal actief, terwijl anderen over heel het land opereren en zelfs internationaal georganiseerd zijn. pagina 13

14 De gerechtsdeurwaarder Soms blijven mensen weigeren te betalen, bijvoorbeeld omdat zij niet genoeg geld hebben, omdat zij niet akkoord zijn, uit nalatigheid, enz. Dan kan het gebeuren dat er na een tijd een gerechtsdeurwaarder aan zijn deur komt. De schuldenaar wordt dan gedagvaard. De gerechtsdeurwaarder Een gerechtdeurwaarder is een openbaar ambtenaar. Iedereen kan beroep doen op de gerechtsdeurwaarder voor de uitoefening van bepaalde opdrachten. Zo kunt u hem bijvoorbeeld verzoeken bepaalde feiten vast te stellen. De akte die hij daarvan opstelt heeft een bijzondere bewijskracht. Wanneer iemand een andere persoon voor de rechter wil dagen moet hij voor bepaalde stappen in de procedure noodzakelijkerwijze een beroep doen op de tussenkomst van een gerechtsdeurwaarder. Dit is onder meer het geval wanneer een partij de procedure wil starten (dagvaarding), wanneer zij een vonnis officieel bekend wil maken aan de tegenpartij (de «betekening van het vonnis») of wanneer zij een vonnis wil laten uitvoeren (bijvoorbeeld door beslag te leggen op de goederen van de tegenpartij). Dit alles is echter geformuleerd vanuit de traditionele en door de wet voorbehouden opdracht van de gerechtsdeurwaarders. In de praktijk hebben zij zich echter een ruimere taak aangemeten. Vele gerechtsdeurwaarders nemen opdrachten aan waarbij tot schuldinvordering wordt overgegaan zonder dat deze gebaseerd is op een vonnis of een andere uitvoerbare titel. Met deze opdrachten komen zij buiten het takenpakket waarover zij het wettelijke monopolie hebben en begeven zij zich op het terrein van de incassobureaus. Zij vervullen dan buitengerechtelijke invorderingsactiviteiten, gereglementeerd door de wet van 20 december 2002 betreffende de minnelijke invordering van schulden van de consument (zie deel IV). De advocaat Een aanmaning tot betalen kan ook uitgaan van de advocaat van de schuldeiser. Dikwijls zal de advocaat die een opdracht van de schuldeiser aanvaardt, in eerste instantie proberen de tegenpartij tot betaling aan te zetten door bijvoorbeeld een aanmaning te sturen. In een latere fase zal hij uitmaken welke stappen verder aangewezen zijn en zijn klant, de schuldeiser, aanraden eventueel een procedure voor de rechter te starten. De advocaat De advocaat is de enige die iemand in een gerechtelijke procedure mag bijstaan en vertegenwoordigen. U mag wel zelf uw eigen zaak voor de rechtbank komen verdedigen, maar niet u daar laten vertegenwoordigen door iemand anders dan een advocaat. Uitzondering op het pleitmonopolie van de advocaat zijn vooral sommige zaken voor de arbeidsrechtbanken, waar naargelang de aangelegenheid een partij ook vertegenwoordigd kan worden door een vakbond, werkgeversorganisatie of door het OCMW. pagina 14

15 Bij een invordering van schulden kan de consument ook met een advocaat worden geconfronteerd. Wanneer de schuldeiser het dossier heeft overgemaakt aan een advocaat, kan dat erop wijzen dat deze er rekening mee houdt dat hij de schuld gerechtelijk gaat invorderen. De advocaat zal dan dikwijls eerst nog een aanmaning versturen. Advocaten hebben dan wel een pleitmonopolie voor de rechtbank, zij hebben geen bijzondere bevoegdheden bij een minnelijke invordering van schulden. Zolang zij zich op dat terrein begeven zijn ze trouwens eveneens onderworpen aan de wet van 20 december 2002 betreffende de minnelijke invordering van schulden van de consument (zie deel IV). pagina 15

16 II Reageer Syllabus over schuld, schuldinvorderingen en de rechten van de consument 3. U ontvangt een factuur of een aanmaning en u hebt gegronde reden om die te betwisten. Wat moet u doen? Technische fiche Het antwoord op de meerkeuzevraag Antwoord C. De wet verbiedt uitdrukkelijk dat een verkoper u enig product toezendt met het verzoek de prijs ervan te betalen of het terug te sturen. Terugsturen hoeft in dit geval dus ook helemaal niet. Het kan volstaan dat Kris en Inge het bij antwoord C houden. Het bedrijf Gaston kan hen niet tot betaling dwingen. Naar de rechter zal het bedrijf evenmin stappen, aangezien het geenszins in zijn recht is en zelfs onwettig handelt. We maken hier dus al onmiddellijk een uitzondering op ons principe dat u altijd moet reageren. Vele mensen in dergelijke situatie verkiezen in dergelijke situatie om maar (per telefoon of per brief) te reageren, ook wqanneer zij op de hoogte zijn dat het bedrijf dat de zending deed hen niets kan maken. Zij doen dat vooral omdat zij af willen van de herhaaldelijke aanmaningen en dreigementen van dergelijke bedrijven en de incassobureaus en gerechtsdeurwaarders die zij eventueel inschakelen. Aanmaningsbrieven worden doorgaans zo opgesteld dat het vanzelfsprekend lijkt dat u de geëiste som verschuldigd bent. Waarom dat zo is of waarom u bovendien allerhande bijkomende kosten verschuldigd bent, wordt dan weer zelden duidelijk toegelicht. In deze beeldplaat willen we erop wijzen dat schuldinvorderingen ook moeten verantwoord worden. In geval van twijfel doet u er dan ook goed aan zich te informeren en zo nodig te reageren. Toelichting Wanneer kan iemand de betaling van een schuld vragen? Wanneer u een aanmaning krijgt om een bepaald bedrag te betalen, wil dit nog niet per definitie zeggen dat u dat ook moet doen. In geval van twijfel is het aan te raden om een aantal zaken na te gaan: Staat de schuld vast? Een schuldvordering kan bijvoorbeeld voortspruiten uit een overeenkomst (zoals een koopovereenkomst, een huuroverenkomst, een lening, enz.): is die overeenkomst geldig tot stand gekomen, bepaalt die over- pagina 16

17 eenkomst werkelijk dat u dat bepaalde bedrag moet betalen, werden de wettelijke bepalingen nageleefd, Informeer u in geval van twijfel. Kan de schuldeiser reeds de betaling vragen? De schuld moet ook opeisbaar zijn. Dat wil zeggen dat de schuldeiser de betaling van die schuld op dat moment kan vragen. Zo zal een kredietovereenkomst bijvoorbeeld veelal bepalen dat de betaling op een bepaalde dag van de maand verschuldigd is. Is de schuldvordering nog niet verjaard? Het kan ook nuttig zijn om na te gaan of de schuld niet verjaard is. Na verloop van een bepaalde verjaringstermijn kan de betaling van een schuld immers niet meer worden geëist. De algemene regel is dat schulden die voortvloeien uit overeenkomsten na tien jaar verjaren. Maar daarop bestaan er tal van afwijkende verjaringstermijnen. Zo kunnen bijvoorbeeld facturen van geneeskundige verzorging (ziekenhuisfacturen en dergelijke) worden ingevorderd tot twee jaar vanaf het einde van de maand waarin die verzorging werd verstrekt. Hoe komt u te weten of u iets echt moet betalen? In de gids vermelden we enkel de voornaamste instanties en beroepsgroepen waar iemand als consument terecht kan voor informatie. Dit neemt niet weg dat daarnaast voor specifieke vragen nog bij tal van andere infopunten terecht kan. Eventueel kan men ook al een begin van antwoord vinden op internet. Om zeker te zijn en om een antwoord te krijgen dat rekening houdt met uw probleem in al zijn aspecten, is het doorgaans aan te raden om bij een deskundige om bevestiging van het juiste antwoord te vragen. Consumentenorganisaties Er zijn in ons land verschillende erkende consumentenorganisaties. Sommigen daarvan, zoals Test Aankoop en Verbruikersateljee, zijn in hoofdzaak een consumentenorganisatie. Andere organisaties, zoals Gezinsbond of de vakbonden, hebben nog andere prioriteiten, maar verdedigen daarnaast ook de belangen van hun leden als consument. De meeste consumentenorganisaties verstrekken enkel advies aan betalende leden. De bevoegde administratie Naargelang de materie kan het om verschillende ministeries gaan. In de gids vermelden we in het bijzonder de FOD Economie, omdat die het gros van de consumentenwetgeving opvolgt: marktpraktijken, consumentenkrediet, energie, pagina 17

18 Wetswinkels Dit zijn private initiatieven waarbij juristen eerstelijnsadvies aan rechtzoekenden geven. Dit gebeurt doorgaans laagdrempelig en aan een lage prijs. Justitiehuizen Dit zijn diensten van de FOD Justitie. Er is een justitiehuis in elke hoofdplaats van een gerechtelijk arrondissement (waar er ook een rechtbank van eerste aanleg is gevestigd). De justitiehuizen zijn evenwel doelbewust niet in het gerechtsgebouw ondergebracht. Justitiehuizen hebben diverse opdrachten (onder meer op het vlak van strafrecht). U kunt er ook terecht voor de eerste informatie en advies bij juridische problemen. De adviesverstrekker zal evenwel niet het dossier doornemen of behandelen. Advocaten Advocaten hebben een pleitmonopolie. Op hen moet u een beroep doen wanneer het tot een rechtszaak komt en u die niet alleen wenst te voeren. Wanneer u vreest dat het tot een gerechtelijke procedure komt, kunt u ervoor opteren om tijdig een advocaat te raadplegen. pagina 18

19 III De wanbetaling Syllabus over schuld, schuldinvorderingen en de rechten van de consument 4. Enkele mogelijke financiële gevolgen Technische fiche In deze beeldplaat gaan we kort in op de voornaamste burgerrechtelijke gevolgen van een wanbetaling. We hebben het niet niet over maatregelen die worden genomen om de schuld in te vorderen. We bedoelen hiermee wel om de verzwaring van uw verbintenissen doordat u niet of laattijdig betaalt. Doordat u laattijdig betaalt, betaalt u immers meer, ook al is die laattijdigheid misschien aan financiële moeilijkheden te wijten. In het voorbeeld gaat het niet toevallig om een kredietovereenkomst. Bij die overeenkomsten treden namelijk bij uitstek allerhande mechanismen in werking die de financiële last verzwaren. Antwoord op de meerkeuzevraag Antwoord B is het meest juiste. Antwoord A is juist voor zover het slechts om een kort uitstel van de betalingen gaat. Dan kan men nog erger voorkomen door de achterstallige betalingen te voldoen en blijft de schade nog beperkt tot de nalatigheidsintresten en eventueel een vergoeding voor de aanmaningsbrieven van de kredietgever. Bij blijvende betalignsachterstal (in regel drie maanden) kan de kredietgever echter ook het verval van de termijnen of de otnbinding van de kredietovereenkomst eisen. Daarbovenop worden dan nog een schadevergoeding en nalatigheidsintresten aagerekend. Deze financiële gevolgen worden hierna nog nader toegelicht. Het termijnverval is hierbij een typisch gevolg voor kredietovereenkomsten. De nalatigheidsintresten en de schadevergoeding kunnen ook bij andere overeenkomsten voorkomen. Antwoord C is onjuist. De kredietgever kan nog geen gerechtsdeurwaarder inschakelen om beslag te laten leggen op uw goederen, omdat er nog geen sprake is van een uitvoerbare titel (een vonnis). Toelichting Wanneer u om één of andere reden een rekening niet betaalt, moet u goed opletten voor de mogelijke financiële gevolgen daarvan. De schuldeiser zal zich niet altijd beperken tot het eisen van de betaling van het bedrag dat hem (volgens zijn mening) verschuldigd is. Het is altijd goed om eens te na te gaan wat de overeenkomst met de schuldeiser daarover zegt. In de kleine lettertjes van de overeenkomst, die de con- pagina 19

20 sument gewoonlijk niet leest, staan doorgaans ook bepalingen over wat er gebeurt wanneer u als consument niet betaalt. Hierdoor kunnen allerlei mechanismen in werking treden die het bedrag van de schuld enorm doen oplopen. Ontbinding van de overeenkomst/verval van de termijnen Dit is een techniek waar u vooral op moet letten bij kredietovereenkomsten (kredietopeningen, verkopen op afbetalingen, leningen op afbetaling, enz.). Kredietgevers laten in kredietovereenkomsten doorgaans clausules opnemen waardoor zij in geval van wanbetaling kunnen eisen dat de consument alle termijnen die nog niet vervallen zijn onmiddellijk moet betalen of dat de kredietovereenkomst wordt ontbonden. In beide gevallen moet u als kredietnemer plots een enorm groot bedrag terugbetalen. Wanneer het gaat om een overeenkomst waardoor u een consumentenkrediet wordt toegekend (voor het verwerven van consumentengoederen of andere niet-professionele doeleinden) kan de ontbinding of het termijnverval slechts gevraagd worden onder bepaalde voorwaarden. De wet op het consumentenkrediet bepaalt dat de kredietgever u vanaf twee maanden achterstal aanmaant. Slaagt u er niet in om de achterstand aan te zuiveren binnen de termijn van een maand, dan treedt er het termijnverval of de ontbinding van de overeenkomst in. Nalatigheidsintresten De nalatigheidsintresten zijn de intresten die u bij laattijdige betaling verschuldigd bent. Het gaat om een vergoeding voor het verlies dat de schuldeiser lijdt doordat hij later dan voorzien wordt betaald. Vooral kredietgevers bedingen vrijwel steeds een nalatigheidsintrest. In het consumentenkrediet wordt de hoogte van de nalatigheidsintrest door de wet beperkt. Volgens de wet is een nalatigheidsintrest pas verschuldigd vanaf de dag dat de schuldeiser de schuldenaar aangemaand heeft te betalen. Het is nochtans niet verboden dat in een overeenkomst de clausule wordt opgenomen dat de nalatigheidsintrest van rechtswege begint te lopen. Dit betekent dat de nalatigheidsintrest wordt aangerekend zodra de schuldenaar op de vervaldag niet heeft betaald, zonder dat de schuldeiser daartoe een aanmaning moet verzenden. In kredietovereenkomsten nemen kredietgevers dan ook vaak de bepaling op dat bij niet-betaling op de vervaldag de nalatigheidsintresten van rechtswege begint te lopen. Schadevergoeding Wanneer u niet betaalt en de schuldeiser wil de overeenkomst ontbinden, kan hij ook een vergoeding vragen voor de schade die hij geleden heeft. Hij moet daartoe wel die schade en het oorzakelijk verband met de niet-uitvoering van de overeenkomst bewijzen. Om dat te vermijden last hij in de overeenkomst gewoonlijk een schadebeding in. Een schadebeding, ook wel strafbeding of boetebeding genoemd, is een beding waardoor een partij die de overeenkomst niet nakomt een bepaald bedrag moet betalen als forfaitaire vergoeding van de schade die kan worden geleden ten gevolge van de niet-uitvoering van de overeenkomst. pagina 20