Fietsongevallen in Zeeland

Transcriptie

1 Fietsongevallen in Zeeland Rapportage van de aard, gevolgen en kosten van fietsongevallen in de provincie Zeeland Martien Panneman Karin Klein Wolt Uitgegeven door VeiligheidNL Postbus AD Amsterdam februari 2015

2 Fietsongevallen in Zeeland 2 Intern rapport: [Vul het interne rapportnummer in] Projectnummer: [Vul het projectnummer in] Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid voor eventuele, in deze uitgave voorkomende, onjuistheden of onvolkomenheden. Overname van tekst of gedeelten van tekst is toegestaan, mits met de juiste bronvermelding. Indien tekst gebruikt wordt voor commerciële doelstellingen dient altijd vooraf schriftelijke toestemming verkregen te zijn.

3 Fietsongevallen in Zeeland 3 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding 5 2 Methoden Databronnen Analyse 7 3 Resultaten SEH-bezoeken en opnamen door fietsongeval Oorzaak van het ongeval Letsel door fietsongevallen Kosten van zorg en verzuim door letsel Omstandigheden van het ongeval Verplaatsingsongevallen bij senioren 13 4 Conclusie 14 Bijlage 1 Tabellen LIS Bijlage 2 Uitkomsttabellen ALVO ( ) 17 Bijlage 3 Uitkomsttabellen van ALVO 55+ ( ) 33

4

5 Fietsongevallen in Zeeland 5 1 Inleiding Op verzoek van het Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid Zeeland (ROVZ) maakt VeiligheidNL een rapportage van de aard en de gevolgen van fietsongevallen in de provincie. Voor de analyse naar fietsongevallen in Zeeland maken wij gebruik van het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL en de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ) Aan de hand van twee bestaande LIS-vervolgonderzoeken naar fietsongevallen wordt tevens een specifieke analyse verricht voor de Zeeuwse ziekenhuizen. Beide onderzoeken omvatten uitgebreide gegevens over het ontstaan van het ongeval en de gevolgen van ongevallen Samen met gegevens uit het aanvullend onderzoek wordt een overzicht gemaakt van: Algemene kenmerken van fietsongevallen Specifieke kenmerken van ongevallen met fiets, racefiets, elektrische fiets SEH-bezoeken en ziekenhuisopnamen De toedracht van ongevallen, met het accent op risicofactoren, waarbij aandacht voor aspecten zoals locatie, snelheid, type fiets, gedragsfactoren en omgevingsfactoren. Zorg- en verzuimkosten ten gevolge van fietsongevallen.

6 Fietsongevallen in Zeeland 6 2 Methoden 2.1 Databronnen Letsel Informatie Systeem In het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL staan slachtoffers geregistreerd die na een ongeval, geweld of in verband met zelf toegebracht letsel zijn behandeld op een Spoedeisende Hulp (SEH) afdeling van een selectie van ziekenhuizen in Nederland. Zeeland is vertegenwoordigd door de Admiraal de Ruyter Ziekenhuizen (ADRZ) met locaties in Goes en Vlissingen en voor een klein deel ook door Ziekenhuis Lievensberg te Bergen op Zoom. De Zeeuwse ziekenhuizen registreren vanaf 2011 voor het LIS. Landelijke Medische Registratie/ Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg Via de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ, vanaf 2013, voorheen Landelijke Medische Registratie, LMR) worden alle ziekenhuisopnamen geregistreerd in nagenoeg alle ziekenhuizen in Nederland. Ziekenhuizen verstrekken gezamenlijk ziekenhuisgegevens aan Dutch Hospital Data (DHD). DHD is beheerder van de LBZ namens de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra en verwerkt en verstrekt (onder voorwaarden) de gegevens aan derden. Letsellastmodel VeiligheidNL heeft, in samenwerking met het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam (Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg), een rekenmodel (Letsellastmodel) ontwikkeld dat onder meer bestaat uit een zorgmodel en een verzuimmodel. Met behulp van het zorgmodel kunnen de directe medische kosten per slachtoffer dat op een SEH-afdeling wordt behandeld of wordt opgenomen in een ziekenhuis geschat worden. Bij directe medische kosten kan bijvoorbeeld gedacht worden aan kosten van ambulancespoedvervoer, spoedeisende hulp, overige poliklinische hulp, ziekenhuisverpleging (zowel initieel als heropnamen) en nazorg door de huisarts. Met behulp van het verzuimmodel kunnen de gemiddelde verzuimduur in werkdagen en de indirecte kosten ten gevolge van het verzuim per slachtoffer dat op een SEH-afdeling wordt behandeld of wordt opgenomen in een ziekenhuis geschat worden. De benodigde informatie om het Letsellastmodel te ontwikkelen is afkomstig uit het Letsel Informatie Systeem, standaard zorgregistraties zoals onder meer de LBZ, een aanvullend enquêteonderzoek onder een steekproef van LIS-patiënten, en uit bronnen met kostprijsinformatie. Aanvullend LIS Vervolgonderzoek Aanvullend LIS Vervolgonderzoek (ALVO) is een vragenlijstonderzoek onder slachtoffers die op een Spoedeisende Hulpafdeling (SEH) van een ziekenhuis zijn behandeld voor een letsel door ongeval. VeiligheidNL verzamelde van juli 2011 tot en met juni 2012 informatie over de aard en toedracht van een fietsongeval en van het daarbij ontstane letsel en relevante achtergrondinformatie van het slachtoffer en omstandigheden van het ongeval. Daarnaast zijn senioren in het opvolgende jaar van juli 2012 tot en met juni 2013 verzocht deel te nemen aan een vragenlijstonderzoek over verkeersongevallen. Een deel hiervan betrof slachtoffers van (elektrische-) fietsongevallen. De slachtoffers zijn aangeschreven vanuit het ziekenhuis op basis van selectie uit het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL.

7 Fietsongevallen in Zeeland Analyse Voor de analyse naar fietsongevallen in Zeeland maken wij gebruik van het Letsel Informatie Systeem. In het Letsel Informatie Systeem (LIS) zitten twee Zeeuwse Ziekenhuizen, het ADRZ in Goes en het ADRZ in Vlissingen. Data zijn beschikbaar vanaf Naast LIS maken we gebruik van gegevens uit de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg voor het rapporteren van aantallen ziekenhuisopnamen (in de LMR zit informatie van de drie Zeeuwse ziekenhuizen, naast Goes en Vlissingen ook Terneuzen). Ook voeren we analyses uit op databestanden van eerder uitgevoerde LIS-vervolgonderzoeken die we hebben uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu waarbij we aan de hand van postcode selecteren op slachtoffers uit de provincie Zeeland. Analyses Uit het LIS wordt informatie geleverd van letsels door fietsongevallen naar leeftijd, geslacht, oorzaak, type letsel (over de jaren ). Het databestand van 2014 is nog niet formeel gereed, maar we kunnen al wel beschikken over de cases van de twee ADRZ ziekenhuizen, zodat we ook het meest recente jaar mee kunnen nemen. Daarnaast zullen we een overzicht geven van medische- en verzuimkosten per type ongeval, van de slachtoffers op SEH van de ADRZ-ziekenhuizen en (op basis van de ADRZ-aantallen) voor Zeeland. Schattingen voor heel Zeeland kunnen worden gemaakt door de verhouding tussen de opnameaantallen uit de LBZ van alle Zeeuwse ziekenhuizen en de ADRZziekenhuizen, door middel van weging toe te passen op het aantal SEH-bezoeken in de ADRZ in de LIS-registratie. Van de LBZ zijn is de jaargang 2014 nog niet beschikbaar voor onderzoek. Aan de hand van twee bestaande LIS-vervolgonderzoeken wordt een specifieke analyse verricht voor de twee ADRZ-ziekenhuizen. Het LIS-vervolgonderzoek naar fietsongevallen is uitgevoerd in 2011 (voor Zeeland: N=421) met in totaal 58 vragen over fietsongevallen en het LIS-vervolgonderzoek verplaatsingsongevallen bij senioren, is uitgevoerd in 2013 (N=227) met 47 vragen over verplaatsingsongevallen.

8 Fietsongevallen in Zeeland 8 3 Resultaten 3.1 SEH-bezoeken en opnamen door fietsongeval Jaarlijks komen in Zeeland gemiddeld1.000 fietsslachtoffers op de SEH van een ADRZ ziekenhuis. In 2011 waren dat er en in 2014 bezochten 970 slachtoffers de SEH. In figuur 1 is te zien dat jongeren tussen de jaar, in absolute aantallen, vaker op de SEH belanden na een fietsongeval. Kinderen jonger dan 10 jaar komen in de helft van de gevallen als fietspassagier op de SEH na een beknelling tussen de spaken. In de figuur wordt naast het presenteren van de absolute aantallen ook weergegeven wat het aantal SEH-bezoeken per inwoners is. Dan blijkt dat zowel jongeren (zeven op de tieners) en senioren (gemiddeld zes per plussers) de grootste risicogroep vormen omdat zij relatief vaker op de SEH belanden (voor meer aantallen, zie bijlage 1). Figuur 1 Aantal SEH-bezoeken per jaar na een fietsongeval in Zeeland (LIS, ) Bestuurder Passagier per 1000 inwoners Op jonge leeftijd zijn vaker mannen het slachtoffer van een fietsongeval, bij de ouderen zijn meer vrouwen betrokken bij een fietsongeval, maar dat komt mede door een oververtegenwoordiging van vrouwen in die leeftijdsgroep (hogere levensverwachting). In figuur 2 is te zien dat letsels, door ouderen opgelopen, vaker ernstig zijn en leiden tot een ziekenhuisopname. Meer dan de helft van de opnamen (54%) ten gevolge van fietsongevallen betreft slachtoffers van 60 jaar en ouder. In de Zeeuwse ziekenhuizen, inclusief Terneuzen, werden gemiddeld jaarlijks 270 personen opgenomen na een fietsongeval (LBZ ). Figuur 2 Aantal SEH-bezoeken en opnamen na een fietsongeval (LIS, ), m/v Man SEH-bezoeken Vrouw Man Opnamen Vrouw tot 14 jaar 15 tot 30 jaar 30 tot 60 jaar 60 jaar en ouder 0 0 tot 14 jaar 15 tot 30 jaar 30 tot 60 jaar 60 jaar en ouder

9 Fietsongevallen in Zeeland Oorzaak van het ongeval De meeste letsels worden opgelopen bij eenzijdige fietsongevallen, ruim 55% van de slachtoffers valt van of met de fiets en 5% (kinderen 0-10 jaar) komt met de voet of onderbeen tussen de spaken. Ongeveer een kwart van de letsels wordt veroorzaakt door een botsing tegen een andere verkeersdeelnemer of tegen een stilstaand object (stoep, boom, paal e.d.). Jongeren tussen de 15 en 30 jaar zijn vaker het slachtoffer van een aanrijding. Senioren krijgen bij het vorderen van de leeftijd steeds meer te maken met eenzijdige fietsongevallen, vaak veroorzaakt door verminderde balans. Figuur 3 Type ongeval met fiets dat aanleiding gaf tot letsel (LIS ) val van fiets spaakbeknelling botsing obstakel botsing met fietser botsing met auto overig/onbekend 13% 10% 10% 5% 5% 57% 3.3 Letsel door fietsongevallen Figuur 4 laat zien dat ruim driekwart van de slachtoffers verwondingen oploopt aan de ledematen. Bijna de helft van de slachtoffers die op de SEH terecht komen heeft één of meerdere botbreuken opgelopen, vooral aan de bovenste ledematen (33% van totaal) en onderste ledematen (15%). Ruim 14 % loopt een letsel aan hoofd of hals op, waarvan 5% een hersenletsel. Met name ouderen lopen vaker een hersenletsel op, dat in de meeste gevallen leidt tot een ziekenhuisopname. Daarnaast vormen bij 60-plussers fracturen aan heup, bekken of bovenbeen vaker aanleiding voor een opname. Figuur 4 Locatie van letsel na fietsongeval (LIS ) 100% 14% 80% 60% 40% 20% 0% 52% 24% 39% 13% 31% 7% 15% 3% 2% SEH-afdeling Ziekenhuisopname hoofd en hals schouder/arm/hand heup/been/voet romp en wervelkolom overig

10 Fietsongevallen in Zeeland Kosten van zorg en verzuim door letsel De directe medische kosten van fietsongevallen op basis van de gegevens van de ADRZ worden geschat op jaarlijks 3,3 miljoen, en de kosten van arbeidsverzuim worden geschat op 2,9 miljoen per jaar. Naar schatting zijn deze kosten voor heel Zeeland 1 respectievelijk 4,5 en 4,0 miljoen per jaar. Twee derde van de medische kosten ( 2,1 miljoen ADRZ; 3,0 miljoen in Zeeland) is voor de zorg aan de oudere fietsslachtoffers, die vaker worden opgenomen in het ziekenhuis en vervolgens thuiszorg ontvangen (zie ook bijlage 1) Gemiddeld worden de medische kosten van een fietsongeval geschat op per slachtoffer en gemiddeld per slachtoffer dat werk verzuimt. (zie ook de bijlage). Gemiddeld zijn de medische kosten door een eenzijdig ongeval vergelijkbaar met de kosten na een aanrijding, terwijl men zou verwachten dat een aanrijding tot ernstiger letsel leidt (vanwege de grotere intensiteit). De verklaring ligt in het feit dat fietsslachtoffers van aanrijdingen overwegend jonger zijn en sneller herstellen (waardoor er minder medische en verzuimkosten zijn. 3.5 Omstandigheden van het ongeval (LIS-vervolgonderzoek naar fietsongevallen, ) In deze paragraaf gaan we in op de resultaten van het LIS-vervolgonderzoek naar fietsongevallen (ALVO ), waarbij we specifiek hebben geselecteerd op de twee deelnemende ADRZ ziekenhuizen (zie ook bijlage 2). Het ALVO laat zien dat de meeste fietsongevallen op straat (40%) plaatsvinden, op het fietspad (30%) of de fietsstrook (10%). Twee derde van de ongevallen bij senioren vindt plaats tussen 9 en 16 uur. Bij slachtoffers jonger dan 60 jaar vindt 40% van de ongevallen op dit dagdeel plaats en ongeveer 30% gedurende de spitsuren. Bij de meeste ongevallen zat het slachtoffer op een stadsfiets (51%), bijna een kwart op een sportfiets (of racefiets/mtb) en 21% op een elektrische fiets (meestal senioren). Landelijk zijn er minder vaak sportfietsers (19%) en elektrische fietsers 14%) betrokken bij een ongeval. De helft van de ongevallen vindt op een rechtdoor gaand weggedeelte plaats (45-50%) en ongeveer een kwart in de bocht, meestal binnen de bebouwde kom (60%). In figuur 5 is te zien dat jongeren (tot 30 jaar) vaker op weg zijn naar school, de middelbaren (30 tot 60 jaar) vaker naar het werk gaan of trainen/sporten op het moment van het fietsongeval. Senioren krijgen gebruiken de fiets voornamelijk voor boodschappen, een fietstocht of bezoek aan vrienden/familie. Figuur 5 Doel van fietsvervoer tijdens ongeval, naar leeftijd 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% jaar jaar 60 jaar en ouder werk zakelijke afspraak winkel school uitgaan vrienden / familie fietstocht training / wedstrijd anders 1 Schattingen voor heel Zeeland kunnen worden gemaakt door de verhouding tussen de opnameaantallen uit de LBZ van alle Zeeuwse ziekenhuizen en de ADRZ-ziekenhuizen, door middel van weging toe te passen op het aantal SEH-bezoeken in de ADRZ in de LIS-registratie.

11 Fietsongevallen in Zeeland 11 Figuur 6 laat zien wat men deed op het moment van het ongeval. Overall is remmen de meest genoemde actie. Jongeren moeten vaker plotseling uitwijken of zijn aan het stunten. De groep jarigen zit wat vaker op een sportfiets en hebben hogere snelheid. Binnen deze categorie vinden meer ongelukken plaats tijdens het dalen en in de bochten. Senioren vallen vaker in stilstaande positie, tijdens het op en afstappen en onderweg tijdens het afslaan en in bochten. Figuur 6 Wat deed men tijdens het ongeval? 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% jaar jaar 60 jaar en ouder opstappen afstappen remmen dalen stijgen inhalen ingehaald afslaanli afslaanre bochtli bochtre parkeren lopen uitwijken stunten stadsfiets sport/race/mtb elektrische fiets Bij tweezijdige ongevallen is meestal sprake van een aanrijding. De fietser komt dan in aanrijding met een andere fietser of een auto. Bijna de helft van de aanrijdingen vindt plaats op straat (waarvan een kwart op de fietsstrook) en een derde op een vrij liggend fietspad. De fietsfiets-botsingen vinden voornamelijk op de straat en op het fietspad plaats. Op de fietsstrook vinden deze botsingen nauwelijks plaats, waarschijnlijk bij gebrek aan tegenliggers. Aanrijdingen met een auto vinden naar verhouding vaker plaats op de fietsstrook. De meest geraakte (en genoemde) obstakels in het straatmeubilair zijn paaltjes en stoepranden.

12 Fietsongevallen in Zeeland 12 Figuur 7 Waarmee komt de fietser in botsing? 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% stadsfiets sport/race/mtb elektrische fiets rijdende auto autoportier rijdende bromfiets / scooter rijdende fiets voetganger paal(tje) hek / muur stoep(rand) boom / struik vrij liggend fietspad fietsstrook straat Figuur 8 Wat speelde een rol volgens het slachtoffer? 60 jaar en ouder jaar jaar 1-zijdig 2-zijdig 1-zijdig 2-zijdig 1-zijdig 2-zijdig 0% 20% 40% 60% 80% 100% anderschuld afgeleid eigengedr bagage conditie weerinvl fietsstuk situatie straat In figuur 8 wordt een onderscheid gemaakt tussen een- en tweezijdige ongevallen. Men geeft vaker bij een tweezijdig ongeval aan afgeleid te zijn en de schuld iets meer bij de ander te leggen. Bij de eenzijdige ongevallen spelen weersinvloeden en bestrating een grotere rol en vaker wordt de lichamelijke conditie als verstorende factor genoemd, met name stoornis in het evenwicht.

13 Fietsongevallen in Zeeland Verplaatsingsongevallen bij senioren (LIS-vervolgonderzoek ) Het LIS-vervolgonderzoek naar verplaatsingsongevallen vertoont veel overlap met het hiervoor besproken LIS-vervolgonderzoek (zie verder bijlage 3). Ouderen hebben over het algemeen de meeste last van ongevallen. Bijna een derde geeft aan blijvend last te ondervinden van het opgelopen letsel dan wel de angst om opnieuw een ongeval te krijgen. Uiteindelijk besluit ruim een kwart van de oudere slachtoffers minder (9%) of geen (17%) gebruik meer van de fiets in het verkeer vanwege fysieke of mentale beperkingen.

14 Fietsongevallen in Zeeland 14 4 Conclusie Gemiddeld komen vier op de duizend Zeeuwen jaarlijks op de SEH van een ADRZ-ziekenhuis met een letsel door een fietsongeval. Meestal gaat het dan om jongeren van jaar en om senioren van 60 jaar en ouder en voor het grootste deel om eenzijdige ongevallen. Bijna de helft van de slachtoffers heeft een botbreuk, vooral aan de arm, hand of schouder en ongeveer 5% loopt een hersenschudding of ernstig hersenletsel op. Ouderen worden vaker opgenomen vanwege de ernst van het letsel. Meestal gaat het dan om een fractuur aan de heup, het bekken of bovenbeen, of een hersenletsel. De directe medische kosten van fietsongevallen zijn het hoogst bij de slachtoffers van 60 jaar en ouder vanwege de ernst en langdurige zorg. De ongevallen vinden voor de helft plaats met een gewone fiets. Slachtoffers jonger dan 60 jaar bevonden zich wat vaker op een race- of sportfiets en ouderen op een elektrische fiets. De meeste aanrijdingen met een auto ontstaan op de fietsstrook en op de fietspaden is er vaker een botsing met een andere fietser. Bij eenzijdige ongevallen spelen vaak weersinvloeden en bestrating een rol, maar ook eigen gedrag en lichamelijke factoren (vooral bij ouderen). Jongeren moesten vaker uitwijken en waren afgeleid tijdens het ongeval. In de middengroep is vaker een racefiets betrokken en is de snelheid hoger tijdens het ongeval. Senioren komen vaker ten val bij stilstand, op- en afstappen en bij het afslaan. Op de elektrische fiets vormt snelheid niet het probleem maar de beheersing in onverwachte situaties of het verliezen van balans. Om de fietsveiligheid in Zeeland te verbeteren zou aandacht kunnen worden besteed aan jongeren (scholieren in de leeftijd jaar) en senioren (60 plussers). Als we kijken naar de kosten, dan kan het meest worden bespaard door in te zetten op de senioren. Balansproblemen zijn het meest voorkomend. Door actief te gaan werken aan balans kunnen heupfracturen en hersenletsels worden voorkomen. Onderzoek zou moeten uitwijzen in welke mate senioren bereid zijn een helm te gaan dragen.

15 Fietsongevallen in Zeeland 15 Bijlage 1 Tabellen LIS Figuur 9 Aantal SEH-bezoeken door fietsongevallen in Zeeland in de periode Jaar binnenkomst leeftijd 0 tot 14 jaar tot 30 jaar tot 60 jaar jaar en ouder Figuur 10 Gemiddeld aantal SEH-bezoeken en opnamen per jaar door fietsongeval naar leeftijd, geslacht (LIS ) SEHbezoeken Geslacht Man Vrouw Column N % Column N % Column N % lft4 0 tot 14 jaar % 97 19% % 15 tot 30 jaar 95 19% 62 12% % 30 tot 60 jaar % % % 60 jaar en % % % ouder % % % Geslacht Man Vrouw Column Column Column N % N % N % lft4 0 tot 14 jaar 10 11% 6 6% 16 8% 15 tot 30 jaar 10 10% 6 6% 16 8% 30 tot 60 jaar 29 30% 23 25% 52 28% 60 jaar en 48 49% 57 63% % ouder % % %

16 Fietsongevallen in Zeeland 16 Figuur 11 Directe medische kosten en indirecte kosten (arbeidsverzuim) door fietsongevallen in Zeeland (ADRZ-gebied) naar oorzaak, leeftijd (jaargemiddelde) en jaar binnenkomst op de SEH (Bron Letsellastmodel 2013). directe medische kosten indirecte kosten (verzuim) Oorzaak Mean Sum Mean Sum Eenzijdig ongeval Botsing met obstakel Botsing met voertuig Oorzaak onbekend directe medische kosten indirecte kosten (verzuim) Leeftijd Mean Sum Mean Sum 0 tot 14 jaar tot 30 jaar tot 60 jaar jaar en ouder directe medische kosten indirecte kosten (verzuim) Jaar binnenkomst Mean Sum Mean Sum

17 Fietsongevallen in Zeeland 17 Bijlage 2 Uitkomsttabellen ALVO ( ) Geslacht Valid Man ,8 44,8 44,8 Vrouw ,2 55,2 100, ,0 100,0 leeftijdsklasse fijn Valid jaar 33 7,9 7,9 7, jaar 30 7,1 7,1 15, jaar 6 1,4 1,4 16, jaar 10 2,4 2,4 18, jaar 12 2,9 2,9 21, jaar 10 2,4 2,4 24, jaar 19 4,5 4,5 28, jaar 28 6,7 6,7 35, jaar 31 7,4 7,4 42, jaar 40 9,5 9,5 52, jaar 54 12,9 12,9 65, jaar 43 10,2 10,2 75, jaar 41 9,8 9,8 85, jaar 32 7,6 7,6 92, jaar 20 4,8 4,8 97, jaar 9 2,1 2,1 99,5 90+ jaar 2,5,5 100, ,0 100,0

18 Fietsongevallen in Zeeland Dag van de week ongeval * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 7. Dag van de week ongeval door de weeks weekend Dagdeel ongeval * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 8. Dagdeel ongeval ochtendspits (06:00 8:59 uur) ochtend / middag (9:00 15:59 uur) avondspits (16:00 18:59 uur) avond ( uur) nacht (00:00 05:59 uur) Soort weg / pad ongeval * Crosstabulation jaar jaar 9. Soort weg / pad ongeval vrij liggend fietspad fietsstrook 11 8 straat woonerf 3 1 stoep / voetpad / voetgangersgebied 3 2 anders

19 Fietsongevallen in Zeeland Soort weg / pad ongeval * Crosstabulation 60 jaar en ouder 9. Soort weg / pad ongeval vrij liggend fietspad fietsstrook straat woonerf 6 10 stoep / voetpad / voetgangersgebied anders Specifieke weg / pad ongeval * Crosstabulation 10. Specifieke weg / pad ongeval rechtdoorgaand weggedeelte jaar jaar bocht kruispunt met verkeerslichten kruispunt zonder verkeerslichten rotonde 6 8 anders

20 Fietsongevallen in Zeeland Specifieke weg / pad ongeval * Crosstabulation 60 jaar en ouder 10. Specifieke weg / pad ongeval rechtdoorgaand weggedeelte bocht kruispunt met verkeerslichten kruispunt zonder verkeerslichten rotonde 8 22 anders Bekendheid op plaats ongeval * Crosstabulation jaar jaar 11. Bekendheid op plaats ongeval vaker geweest eerder geweest, maar niet 5 10 goed bekend nooit eerder geweest Bekendheid op plaats ongeval * Crosstabulation 60 jaar en ouder 11. Bekendheid op plaats ongeval vaker geweest eerder geweest, maar niet goed bekend nooit eerder geweest Binnen / buiten bebouwde kom * Crosstabulation

21 Fietsongevallen in Zeeland jaar jaar 12. Binnen / buiten bebouwde kom binnen bebouwde kom buiten bebouwde kom Binnen / buiten bebouwde kom * Crosstabulation 60 jaar en ouder 12. Binnen / buiten bebouwde kom binnen bebouwde kom buiten bebouwde kom Soort rit * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 13. Soort rit van / naar werk van / naar zakelijke afspraak van / naar winkel van / naar school van / naar recreatieve bestemming / uitgaansgelegenheid van / naar vrienden / familie fietstocht training / wedstrijd anders

22 Fietsongevallen in Zeeland Samen fietsen * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 14. Samen fietsen fietste alleen fietste met één ander fietste in een groep Passagier op fiets * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 15. Passagier op fiets nee ja Snelheid tijdens ongeval * Crosstabulation jaar jaar 16. Snelheid tijdens ongeval stond stil 4 7 langzaam (minder dan 5 km per uur) normaal (5-15 km per uur) snel (16-25 km per uur) racetempo (sneller dan 25 km per uur)

23 Fietsongevallen in Zeeland Snelheid tijdens ongeval * Crosstabulation 60 jaar en ouder 16. Snelheid tijdens ongeval stond stil langzaam (minder dan 5 km per uur) normaal (5-15 km per uur) snel (16-25 km per uur) racetempo (sneller dan 25 km per uur) Licht / donker tijdens ongeval * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 17. Licht / donker tijdens ongeval licht schemerig donker Meestal gebruik van bij ongeval betrokken fiets * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 18. Meestal gebruik van bij ja ongeval betrokken fiets nee

24 Fietsongevallen in Zeeland Fietshelm gebruik tijdens ongeval * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 19. Fietshelm gebruik ja tijdens ongeval nee Wat gebeurde er waardoor ongeval ontstond * Crosstabulation jaar jaar 21. Wat gebeurde er waardoor ongeval ontstond reed met mijn fiets tegen iets of iemand aan andere verkeersdeelnemer heeft mij aangereden raakte gewond toen ik de fiets wegzette/ ergens in of op zette stuur van mijn fiets haakte in stuur van andere fietser / bromfietser en ik viel verloor mijn evenwicht tijdens het fietsen (niet door een botsing) en viel verloor mijn evenwicht bij het opstappen of afstappen en viel anders

25 Fietsongevallen in Zeeland Wat gebeurde er waardoor ongeval ontstond * Crosstabulation 60 jaar en ouder 21. Wat gebeurde er waardoor ongeval ontstond reed met mijn fiets tegen iets of iemand aan andere verkeersdeelnemer heeft mij aangereden raakte gewond toen ik de fiets wegzette/ ergens in of op zette stuur van mijn fiets haakte in stuur van andere fietser / bromfietser en ik viel verloor mijn evenwicht tijdens het fietsen (niet door een botsing) en viel verloor mijn evenwicht bij het opstappen of afstappen en viel anders

26 Fietsongevallen in Zeeland Waar mee in botsing gekomen * Crosstabulation jaar jaar 22. Waar mee in botsing gekomen rijdende auto autoportier 0 0 rijdende bromfiets / scooter 1 1 rijdende fiets voetganger 0 1 paal(tje) 0 3 hek / muur 3 2 stoep(rand) 5 13 boom / struik 1 2 dier 0 5 anders Waar mee in botsing gekomen * Crosstabulation 60 jaar en ouder 22. Waar mee in botsing gekomen rijdende auto autoportier 3 3 rijdende bromfiets / scooter 3 5 rijdende fiets voetganger 2 3 paal(tje) hek / muur 2 7 stoep(rand) boom / struik 1 4 dier 1 6 anders

27 Fietsongevallen in Zeeland Wat gebeurde tijdens wegzetten fiets * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 23. Wat gebeurde tijdens wegzetten fiets verloor evenwicht stootte me raakte bekneld anders Hoeveel jaren fiets u * Crosstabulation jaar 60 jaar en ouder 36. Hoeveel jaren fiets u a. Ongeval doordat u op elektr. fiets reed * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 37a. Ongeval doordat u op nee elektr. fiets reed ja

28 Fietsongevallen in Zeeland 28 37b. Ongeval doordat u op elektr. fiets reed - waardoor * Crosstabulation jaar 60 jaar en ouder 37b. Ongeval doordat u op elektr. fiets reed - waardoor hogere snelheid minder stabiel op elektr fiets moeite met bocht nemen grotere gewicht van fiets anders Stond trapondersteuning / motor aan * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 38. Stond trapondersteuning nee / motor aan ja Stond trapondersteuning / motor aan - stand * Crosstabulation jaar 60 jaar en ouder 38. Stond trapondersteuning / motor aan - stand hoogste stand middelste stand laagste stand

29 Fietsongevallen in Zeeland Eerste keer ongeval met deze fiets * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 39. Eerste keer ongeval met ja deze fiets nee Meer of minder gaan fietsen * Crosstabulation jaar 60 jaar en ouder 41. Meer of minder gaan fietsen meer minder even vaak Waarvoor elektr. fiets gebruikt * Crosstabulation jaar jaar 42. Waarvoor elektr. fiets gebruikt naar werk 0 10 naar winkel / school 0 1 naar recreatieve bestemming / uitgaangsgelegenheid 0 1 fietstochten 0 2 anders

30 Fietsongevallen in Zeeland Waarvoor elektr. fiets gebruikt * Crosstabulation 60 jaar en ouder 42. Waarvoor elektr. fiets gebruikt naar werk 3 13 naar winkel / school naar recreatieve bestemming / uitgaangsgelegenheid fietstochten anders Regelmatig onderhoudsbeurt * Crosstabulation jaar jaar 43. Regelmatig onderhoudsbeurt nee 1 1 ja, meerdere keer per jaar 0 5 ja, één keer per jaar 0 9 ja, één keer per twee jaar 0 0 ja, minder dan één keer per twee jaar 0 0 n.v.t., ik heb fiets net

31 Fietsongevallen in Zeeland Regelmatig onderhoudsbeurt * Crosstabulation 60 jaar en ouder 43. Regelmatig onderhoudsbeurt nee 5 7 ja, meerdere keer per jaar ja, één keer per jaar ja, één keer per twee jaar 4 4 ja, minder dan één keer per twee jaar 5 5 n.v.t., ik heb fiets net Wie voert onderhoudsbeurt uit * Crosstabulation jaar 60 jaar en ouder 44. Wie voert onderhoudsbeurt uit fietsenwinkel zelf iemand anders Hoe oud is fiets waarmee u ongeval kreeg * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 50. Hoe oud is fiets waarmee u ongeval kreeg 0-1 jaar oud jaar oud ouder dan 5 jaar Hoe vaak gebruikte u fiets voordat ongeval plaatsvond * Crosstabulation

32 Fietsongevallen in Zeeland jaar jaar 51. Hoe vaak gebruikte u fiets voordat ongeval plaatsvond 5-7 dagen per week dagen per week dagen per week 7 24 paar keer per maand 2 9 minder dan één keer per maand Hoe vaak gebruikte u fiets voordat ongeval plaatsvond * Crosstabulation 60 jaar en ouder 51. Hoe vaak gebruikte u fiets voordat ongeval plaatsvond 5-7 dagen per week dagen per week dagen per week paar keer per maand 8 19 minder dan één keer per maand Na ongeval meer / minder gaan fietsen * Crosstabulation jaar jaar 60 jaar en ouder 53. Na ongeval meer / minder gaan fietsen meer evenveel minder helemaal niet meer

33 Fietsongevallen in Zeeland 33 Bijlage 3 Uitkomsttabellen van ALVO 55+ ( ) Geslacht Valid Man 91 38,2 38,2 38,2 Vrouw ,8 61,8 100,0 100,0 leeftijdsklasse fijn Valid jaar 40 16,8 16,8 16, jaar 49 20,6 20,6 37, jaar 50 21,0 21,0 58, jaar 39 16,4 16,4 74, jaar 31 13,0 13,0 87, jaar 17 7,1 7,1 95, jaar 8 3,4 3,4 98,3 90+ jaar 4 1,7 1,7 100,0 100,0 5. Op welke dag van de week gebeurde het ongeval? Valid door de weeks ,4 75,6 75,6 weekend 57 23,9 24,4 100, ,3 100,0 Missing System 4 1,7

34 Fietsongevallen in Zeeland Op welk dagdeel gebeurde het ongeval? Valid ochtendspits (06:00-8:59) 11 4,6 4,7 4,7 ochtend/middag 99:00-15:59) ,8 67,7 72,3 avondspits (16:00-18:59) 36 15,1 15,3 87,7 avond (19:00-23:59) 25 10,5 10,6 98,3 nacht (00:00-05:59) 4 1,7 1,7 100, ,7 100,0 Missing System 3 1,3

35 Fietsongevallen in Zeeland Waar ging u naar toe? Valid ik ging naar mijn werk 13 5,5 5,5 5,5 ik ging naar een zakelijke afspraak / tijdens mijn werk ik ging naar vrienden of familie ik ging naar een bijeenkomst of afspraak (bijv met een arts) ik ging naar een recreatieve bestemming of uitgaansgelegenheid ik was op dat moment bezig met een wandeltocht of fietstocht ik ging naar sporten of was aan het sporten ik ging naar een winkel of was aan het winkelen 1,4,4 5,9 23 9,7 9,7 15,7 10 4,2 4,2 19,9 8 3,4 3,4 23, ,4 21,6 44,9 15 6,3 6,4 51, ,2 12,3 63,6 ik ging naar huis 78 32,8 33,1 96,6 anders, namelijk 8 3,4 3,4 100, ,2 100,0 Missing System 2,8

36 Fietsongevallen in Zeeland Waar kwam u vandaan? Valid ik kwam van huis ,0 51,3 51,3 ik kwam van mijn werk 9 3,8 3,9 55,2 ik kwam van een zakelijke afspraak ik kwam van school of onderwijs ik kwam van vrienden of familie ik kwam van een bijeenkomst of afspraak (bijv met een arts) ik kwam van een recreatieve bestemming of uitgaansgelegenheid ik kwam terug van een wandeltocht of fietstocht 2,8,9 56,0 1,4,4 56,5 20 8,4 8,6 65,1 8 3,4 3,4 68,5 13 5,5 5,6 74, ,1 10,3 84,5 ik kwam van het sporten 7 2,9 3,0 87,5 ik kwam van een winkel 28 11,8 12,1 99,6 anders, namelijk 1,4,4 100, ,5 100,0 Missing System 6 2,5

37 Fietsongevallen in Zeeland Waar bevond u zich toen het ongeval plaatsvond? Valid op de weg 94 39,5 40,0 40,0 op de stoep, voetpad of voetgangersgebied 18 7,6 7,7 47,7 oversteekplaats (zebra) 3 1,3 1,3 48,9 op een vrij liggend fietspad 62 26,1 26,4 75,3 op een fietsstrook 33 13,9 14,0 89,4 in de tuin of oprit bij woning 3 1,3 1,3 90,6 op een bospad of ander onverhard pad, natuur, strand, bos, recreatieterrein 6 2,5 2,6 93,2 anders, namelijk 13 5,5 5,5 98, ,3 1,3 100, ,7 100,0 Missing System 3 1,3 9. Specificatie snelheid op weg Valid max 30 km/uur 44 18,5 57,9 57,9 max 50 km/uur 23 9,7 30,3 88,2 max 70 km/uur 4 1,7 5,3 93,4 max 80 km/uur 5 2,1 6,6 100, ,9 100,0 Missing System ,1

38 Fietsongevallen in Zeeland Was dat binnen of buiten de bebouwde kom? Valid binnen de bebouwde kom ,6 65,4 65,4 buiten de bebouwde kom 76 31,9 33,3 98,7 ik weet het niet 3 1,3 1,3 100, ,8 100,0 Missing System 10 4,2 11 Bevond u zich op een privéterrein (bijvoorbeeld een eigen terrein of eigen oprit) op het moment van het ongeluk? Valid ja 9 3,8 3,9 3,9 nee ,3 94,3 98,2 ik weet het niet 3 1,3 1,3 99,6 12 1,4,4 100, ,8 100,0 Missing System 10 4,2

39 Fietsongevallen in Zeeland Was dat dichtbij uw huis of ver van uw huis vandaan? Valid het was vlakbij, (minder dan 500 meter) ik was bijna thuis het was vlakbij, (minder dan 500 meter), ik was net van huis weggegaan het was in de buurt van mijn huis (500 meter tot 1 km er vandaan) het was er verder vandaan (1-5 kilometer er vandaan) het was er ver vandaan (meer dan 5 kilometer) 36 15,1 15,8 15,8 13 5,5 5,7 21, ,0 21,9 43, ,7 28,9 72, ,1 27,2 99,6 24 1,4,4 100, ,8 100,0 Missing System 10 4,2 13. Was u bekend op de plaats van het ongeval? Valid ja, ik ben daar vaker geweest ja, ik ben er wel eens eerder geweest, maar niet goed bekend nee, ik ben er nooit eerder geweest ,8 92,1 92,1 12 5,0 5,3 97,4 6 2,5 2,6 100, ,4 100,0 Missing System 11 4,6

40 Fietsongevallen in Zeeland Was u samen met iemand anders of alleen? Valid nee, ik was alleen ,1 62,2 62,2 ja, ik was er samen met één ander iemand ja, ik was er samen met een groep (meer dan twee) 65 27,3 28,3 90,4 22 9,2 9,6 100, ,6 100,0 Missing System 8 3,4 15. Was het licht, schemerig of donker toen u het ongeval kreeg? Valid licht ,0 90,0 90,0 schemerig 9 3,8 3,9 93,9 donker 14 5,9 6,1 100, ,6 100,0 Missing System 8 3,4 16. Bent u vanwege het opgelopen letsel na de behandeling op de Spoedeisende Hulp-afdeling nog verder behandeld? Valid nee 48 20,2 20,9 20,9 ja, ik werd opgenomen in het ziekenhuis ja, door een specialist/ op de polikliniek 78 32,8 33,9 54, ,4 30,4 85,2 ja, door een huisarts 15 6,3 6,5 91,7 ja, door een fysiotherapeut 14 5,9 6,1 97,8 ja, anders, namelijk 5 2,1 2,2 100, ,6 100,0 Missing System 8 3,4

41 Fietsongevallen in Zeeland Heeft u nog last van het opgelopen letsel? Valid nee 86 36,1 37,7 37,7 ja, en dat is zeker blijvend 12 5,0 5,3 43,0 ja, en dat is vermoedelijk blijvend ja, maar de verwachting is dat ik gedeeltelijk herstel ja, maar de verwachting is dat ik helemaal herstel 19 8,0 8,3 51, ,3 14,9 66, ,4 33,8 100, ,8 100,0 Missing System 10 4,2 18. Is het ongeval ontstaan door het gedrag van een andere verkeersdeelnemer? Valid nee ,0 66,1 66,1 ja 77 32,4 33,9 100, ,4 100,0 Missing System 11 4,6

42 Fietsongevallen in Zeeland Ja namelijk: (CATEGORIE) Valid iemand anders lette niet goed op iemand anders maakte een stuurfout iemand anders stopte plotseling iemand anders sloeg plotseling af 38 16,0 48,7 48,7 3 1,3 3,8 52,6 2,8 2,6 55,1 10 4,2 12,8 67,9 anders, namelijk 25 10,5 32,1 100, ,8 100,0 Missing System ,2 19. Is het ongeval ontstaan doordat u zelf iets deed waardoor u was afgeleid? Valid nee ,6 88,4 88,4 ja 27 11,3 11,6 100, ,9 100,0 Missing System 5 2,1

43 Fietsongevallen in Zeeland Ja namelijk (CATEGORIE) Valid ik keek op mijn tefelfoon, fietscomputer 1,4 3,7 3,7 ik praatte met iemand 11 4,6 40,7 44,4 ik was in gedachte verzonken 6 2,5 22,2 66,7 anders, namelijk 9 3,8 33,3 100, ,3 100,0 Missing System ,7 20. Is het ongeval ontstaan door iets anders dat uzelf deed? Valid nee ,3 70,8 70,8 ja 68 28,6 29,2 100, ,9 100,0 Missing System 5 2,1 20. Ja namelijk (CATEGORIE) Valid ik lette niet goed op 35 14,7 51,5 51,5 ik ging tehard, was te laat 7 2,9 10,3 61,8 ik stopte plotseling 17 7,1 25,0 86,8 ik keek achterom 4 1,7 5,9 92,6 anders, namelijk 5 2,1 7,4 100, ,6 100,0 Missing System ,4

44 Fietsongevallen in Zeeland Is het ongeval ontstaan door uw eigen lichamelijke en/of geestelijke conditie? Valid nee ,1 83,2 83,2 ja 39 16,4 16,8 100, ,5 100,0 Missing System 6 2,5 21. Ja namelijk (CATEGORIE) Valid ,2 83,2 83,2 ik was vermoeid 7 2,9 2,9 86,1 ik was duizelig 3 1,3 1,3 87,4 door mijn leeftijd 5 2,1 2,1 89,5 ik kan niet ged zien of horen 1,4,4 89,9 ik heb problemen met mijn evenwicht of coördinatie 8 3,4 3,4 93,3 ik had alcohol gebruikt 6 2,5 2,5 95,8 anders, namelijk 10 4,2 4,2 100,0 100,0 22. Is het ongeval ontstaan door weersomstandigheden? Valid nee ,6 85,0 85,0 ja 35 14,7 15,0 100, ,3 100,0 Missing System 4 1,7

45 Fietsongevallen in Zeeland Ja namelijk (CATEGORIE) Valid nnerslag (regen, hagel, sneeuw 14 5,9 40,0 40,0 gladheid (ijzel of sneeuw) 15 6,3 42,9 82,9 harde wind 2,8 5,7 88,6 zon (ik of een andere betrokkene keek tegen de zon in) 3 1,3 8,6 97,1 anders, namelijk 1,4 2,9 100, ,7 100,0 Missing System ,3 24. Ja namelijk (CATEGORIE) Valid het was druk 7 2,9 31,8 31,8 het was onduidelijk wie voorrang had er ontbraken verkeersborden of die waren onduidelijk 4 1,7 18,2 50,0 3 1,3 13,6 63,6 er waren werkzaamheden 1,4 4,5 68,2 anders, namelijk 7 2,9 31,8 100,0 22 9,2 100,0 Missing System ,8 25 Was er bij het ongeval ook een andere verkeersdeelnemer betrokken? Valid nee ,1 68,9 68,9 ja 73 30,7 31,1 100, ,7 100,0 Missing System 3 1,3

46 Fietsongevallen in Zeeland Ja namelijk (CATEGORIE) Valid ,7 69,7 69,7 iemand op een gewone fiets 22 9,2 9,2 79,0 iemand op een elektrische fiets iemand op en scooter of bromfiets 4 1,7 1,7 80,7 3 1,3 1,3 81,9 een auto 32 13,4 13,4 95,4 anders, namelijk 11 4,6 4,6 100,0 100,0 42. Gebruikt u dagelijks één of meer medicijnen? Valid ja, dagelijks 1 medicijn 43 18,1 18,9 18,9 ja, dagelijks twee of meer medicijnen nee, ik gebruik geen medicijnen ,7 50,9 69, ,0 30,3 100, ,8 100,0 Missing System 10 4,2 43. Gebruikt u slaap- en/of kalmeringsmiddelen? Valid ja, elke dag 17 7,1 9,8 9,8 ja, enkele keren per week 8 3,4 4,6 14,4 ja, maar slechts zelden 18 7,6 10,3 24,7 nee, nooit ,0 75,3 100, ,1 100,0 Missing System 64 26,9

47 Fietsongevallen in Zeeland Gebruikt u zware pijnstillers? Valid ja 13 5,5 7,4 7,4 nee ,5 92,6 100, ,9 100,0 Missing System 62 26,1 46. Wat vindt u, over het algemeen, van uw gezondheid? Valid uitstekend 20 8,4 8,9 8,9 zeer goed 42 17,6 18,7 27,6 goed ,7 54,7 82,2 matig 36 15,1 16,0 98,2 slecht 4 1,7 1,8 100, ,5 100,0 Missing System 13 5,5 31. Bent u na het ongeval angstiger geworden bij gebruik van deze manier van vervoer/ verplaatsing? Valid nee, helemaal niet 74 31,1 31,6 31,6 nauwelijks 35 14,7 15,0 46,6 een beetje 63 26,5 26,9 73,5 ja zeker wel 36 15,1 15,4 88,9 ja, in zeer sterke mate 11 4,6 4,7 93,6 dat weet ik niet/niet van toepassing 15 6,3 6,4 100, ,3 100,0 Missing System 4 1,7

48 Fietsongevallen in Zeeland Bent u na het ongeval meer in het algemeen angstiger geworden in het verkeer? Valid nee, helemaal niet ,9 44,0 44,0 nauwelijks 38 16,0 16,4 60,3 een beetje 51 21,4 22,0 82,3 ja zeker wel 24 10,1 10,3 92,7 ja, in zeer sterke mate 6 2,5 2,6 95,3 dat weet ik niet/niet van toepassing 11 4,6 4,7 100, ,5 100,0 Missing System 6 2,5 33. Maakt u na het ongeval nog steeds gebruik van deze manier van vervoer/ verplaatsen? Valid ja, dat is hetzelfde gebleven of meer geworden ja, maar minder vaak op deze manier Nee, ik verplaats/vervoer me sindsdien niet meer op deze manier ,7 73,1 73,1 20 8,4 8,8 81, ,2 18,1 100, ,4 100,0 Missing System 11 4,6 34. Komt het door uw ongeval dat u nu minder vaak of niet meer deze manier van vervoer gebruikt? Valid nee 15 6,3 23,1 23,1 ja 50 21,0 76,9 100, ,3 100,0 Missing System ,7