MEDEDELING. Participatiedecreet: de schoolraad. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

Transcriptie

1 Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel MEDEDELING referentienr. : M-VVKSO datum : gewijzigd : contact : Dienst Leerlingen en schoolorganisatie, dls.vvkso@vsko.be Joost Laeremans, joost.laeremans@vsko.be, Janwillem Ravyst, janwillem.ravyst@vsko.be, Jan Schokkaert, jan.schokkaert@vsko.be, Participatiedecreet: de schoolraad 1 Inleiding Samenstelling van de schoolraad Oprichting Geledingen van de schoolraad Samenstelling van de geledingen Personeels-, ouder- en leerlingengeleding Indien er geen onderliggende raad in de zin van het participatiedecreet is Indien er een onderliggende raad in de zin van het participatiedecreet is Wie kan zich verkiesbaar stellen? Wie heeft stemrecht? De lokale gemeenschap Mandaten Fusie of opslorping Werking van de schoolraad Bevoegdheden Rechten en plichten op het gebied van informatie en communicatie Adviesbevoegdheden Facultatief advies Verplicht advies Enkele aandachtspunten Overlegbevoegdheid De concrete werking Huishoudelijk reglement Voorzitter Relaties met de directeur en het schoolbestuur Mandatering van de directeur Overeenkomst tussen directeur, schoolbestuur en schoolraad Relaties met het lokaal comité (LOC) Relaties met het Comité Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) Bescherming van afgevaardigden Geschillen Bemiddelingscommissie Bevoegdheid Samenstelling Uitspraak Commissie Zorgvuldig Bestuur...15

2 2 1 Inleiding In deze Mededeling geven we toelichting bij de decretale regeling betreffende de schoolraad. Het participatiedecreet 1 voorziet sinds 1 april 2005 in de verplichte oprichting van deze raad en stelt dat hij om de vier jaar opnieuw moeten worden samengesteld. Dat betekent dat de mandaten van de schoolraden die op 1 april 2009 in werking traden op 31 maart 2013 aflopen. De voorbije schooljaren werd het participatiedecreet door de volgende instanties geëvalueerd: het VSKO (2008), de onderwijsinspectie (2008), een onderzoeksteam in opdracht van het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming (2010) en de Vlaamse Scholierenkoepel (2010). Naar aanleiding hiervan formuleerde de Vlaamse Onderwijsraad op 26 mei 2011 op eigen initiatief een advies. Dit advies komt voor een groot stuk tegemoet aan de verzuchting van velen om participatie op school op een minder formele wijze te kunnen invullen. Concreet wordt o.a. voorgesteld om leraren, ouders en leerlingen meer vrijheid te geven in de manier waarop ze zich organiseren en bij de beslissing wie zij afvaardigen naar de schoolraad. In de Beleidsbrief Onderwijs Beleidsprioriteiten beloofde de minister om op basis van de uitgevoerde evaluaties en van het VLOR-advies het participatiedecreet op een aantal punten bij te sturen. De legistieke goedkeuringsprocedure van een nieuw decreet was gepland voor het schooljaar Dit is niet gebeurd, met als gevolg dat de decretale regeling tot op heden nog steeds dezelfde is. Het VSKO betreurt dit ten zeerste omdat in het unaniem uitgebrachte VLOR-advies een groot draagvlak aanwezig is om het participatiedecreet grondig te wijzigen. Het betekent alvast dat deze Mededeling toelichting geeft bij een tot op heden ongewijzigd participatiedecreet. Voor deze Mededeling heeft dat als gevolg dat de beperkte wijzigingen enkel te maken hebben met de vaststelling dat we opnieuw vier jaar verder zijn. Als bijlage vindt u een stappenplan voor de oprichting van een schoolraad, een model van kies- en huishoudelijk reglement, een model van overeenkomst tussen de schoolraad, het schoolbestuur en de directeur over de procedureregels bij het uitoefenen van de participatierechten en een modelbrief voor de ouders. Deze bijlagen zijn slechts zeer beperkt aangepast tegenover de vorige mandaatperiode. 2 Samenstelling van de schoolraad 2.1 Oprichting Sinds 1 april 2005 moet in principe 2 in iedere school een schoolraad opgericht worden. Onder school wordt hier verstaan: een pedagogisch geheel waar onderwijs georganiseerd wordt, en dat onder leiding staat van een directeur. Een schoolbestuur kan één schoolraad oprichten voor verscheidene scholen waarvan de vestigingen gelegen zijn binnen dezelfde gemeente of binnen een straal van twee kilometer. Die scholen moeten dan wel allemaal behoren tot het secundair onderwijs. In dat geval is er immers meestal sprake van een nauwe pedagogische samenwerking 1 Decreet van 2 april 2004 betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad (hierna: participatiedecreet) > rubrieken > officieuze codificatie van de wetgeving > niveau-overschrijdend deel > lokale autonomie, inspraakregeling en medezeggenschap in het gesubsidieerd onderwijs. 2 Eén uitzondering: een schoolbestuur dat ten minste voor twee derde is samengesteld uit rechtstreeks verkozen vertegenwoordigers van personeel en ouders is niet verplicht een schoolraad op te richten. De verhouding tussen de oudergeleding en de personeelsgeleding in het schoolbestuur moet evenwichtig zijn. Dit betekent dat beide geledingen cijfermatig ofwel evenveel stemmen hebben, ofwel dat het aantal stemmen van de grootste geleding kleiner is dan de helft van het totaal aantal stemmen binnen het schoolbestuur. In het secundair onderwijs zijn schoolbesturen verplicht ook leerlingen met raadgevende stem te betrekken bij beslissingen waarover het schoolbestuur verplicht een advies moet vragen aan de schoolraad of waarover een overleg tussen schoolbestuur en schoolraad moet plaatsvinden. Het aantal vertegenwoordigers van de leerlingen is ten minste gelijk aan het aantal vertegenwoordigers van de ouders.

3 3 tussen de verschillende scholen. Als het schoolbestuur opteert voor een schooloverstijgende schoolraad, kan het waarborgen uitwerken opdat elke geleding in de schoolraad bestaat uit verkozenen uit de verschillende scholen. Aandachtspunt Een dergelijke regeling geldt slechts voor de duur van het mandaat van de schoolraad. Het schoolbestuur kan ervoor kiezen om die regeling voor het nieuwe mandaat, dat ten laatste op 1 april 2013 ingaat, te verlengen. Opmerking Voor de centra voor deeltijds beroepssecundair onderwijs dient geen afzonderlijke schoolraad te worden opgericht. De participatierechten zullen worden uitgeoefend in de schoolraad van de school waarmee het centrum verbonden is. Onafhankelijke centra dienen wel zelf een schoolraad op te richten. In het deeltijds beroepssecundair onderwijs heeft elk centrum ook een centrumraad. Voor een aantal onderwerpen zal eerst het advies van de centrumraad worden ingewonnen vooraleer men met de schoolraad overlegt. 2.2 Geledingen van de schoolraad De schoolraad bestaat uit de vertegenwoordigers van de volgende 4 geledingen: de ouders; het personeel; de leerlingen; de lokale gemeenschap. Bij de herverkiezing van de schoolraad d.i. na het verstrijken van de huidige mandaattermijn in de loop van het schooljaar bepaalt de schoolraad zelf het aantal vertegenwoordigers per geleding. De enige verplichting is dat de schoolraad een gelijk aantal leden per geleding moet tellen en dat het aantal vertegenwoordigers per geleding nooit op minder dan twee kan worden vastgelegd. In het kies- en huishoudelijk reglement wordt opgenomen hoeveel vertegenwoordigers de geledingen van de schoolraad tellen. In de schoolraad zal het schoolbestuur niet als geleding aanwezig zijn. Wel woont de directeur de vergaderingen van de schoolraad van rechtswege bij met raadgevende stem. Als de schoolraad werd opgericht voor verschillende scholen, dan wonen de directeurs van deze scholen de vergaderingen van de schoolraad van rechtswege bij met raadgevende stem. Opmerking Het schoolbestuur kan waarborgen uitwerken opdat de geledingen uit de verschillende vestigingsplaatsen (of uit de verschillende scholen, zie punt 2.1) in de schoolraad vertegenwoordigd zouden worden. Deze waarborgen kunnen bijvoorbeeld uitgewerkt worden door deelverkiezingen voor de schoolraad te organiseren per vestigingsplaats/school. Er moet wel over gewaakt worden dat bv. een personeelslid zich slechts voor één deelverkiezing kandidaat kan stellen. De kies- en huishoudelijke reglementen moeten dan in die zin aangepast worden. 3 3 Kiesreglement voor de personeelsgeleding: art. 2, art. 6, 1, 2 en art. 12, 2. Kiesreglement voor oudergeleding: art. 2, art. 6, 1, 2 en art. 9, 2. Kiesreglement voor de leerlingengeleding: art. 2, art. 6, 1, 2 en art. 12, 2. Huishoudelijk reglement voor de schoolraad: art. 4, 2.

4 4 2.3 Samenstelling van de geledingen Personeels-, ouder- en leerlingengeleding Indien er geen onderliggende raad in de zin van het participatiedecreet is De personeels-, ouder- en leerlingengeleding worden rechtstreeks verkozen. De stemming voor de verkiezing van de vertegenwoordigers in de verschillende geledingen is geheim. De stemming is enkel verplicht voor de verkiezing van de vertegenwoordigers van de personeelsgeleding. In het kiesreglement wordt de verkiezingsprocedure door het schoolbestuur gedetailleerder omschreven. Dat kiesreglement moet minstens de verkiezing, eventueel tussentijds, van een redelijk aantal plaatsvervangers voor de effectieve vertegenwoordigers van het personeel, de leerlingen en de ouders waarborgen. Als zich voor een bepaalde geleding even veel of minder kandidaten aanbieden dan het aantal toe te wijzen mandaten, dan zijn ze van rechtswege verkozen en wordt de verkiezingsprocedure als beëindigd beschouwd. Is er voor een bepaalde geleding geen enkele kandidaat, dan heeft dat geen invloed op de regelmatige samenstelling van de schoolraad. Als een geleding geen of onvoldoende vertegenwoordigers telt, maar de decretale procedure tot samenstelling van de schoolraad wel gevolgd is, dan is de schoolraad toch regelmatig samengesteld Indien er een onderliggende raad in de zin van het participatiedecreet is Als er in de school een pedagogische raad, ouderraad of leerlingenraad is opgericht dan kunnen deze raden aanduiden wie ze zullen afvaardigen naar de schoolraad. Die onderliggende raden moeten door rechtstreekse verkiezingen zijn samengesteld sinds het participatiedecreet van kracht werd. 4 Op basis van hun huishoudelijk reglement beslissen de pedagogische raad, ouderraad of leerlingenraad welke leden zij afvaardigen naar de schoolraad. Het VVKSO heeft voorgesteld dat dit bij voorkeur in consensus gebeurt. Indien er geen consensus kan worden bereikt, wordt er bij gewone meerderheid beslist welke leden afgevaardigd worden naar de schoolraad. Indien een schoolraad bevoegd is voor meerdere scholen (of vestigingen) dan treden resp. de pedagogische raden, ouderraden of leerlingenraden gezamenlijk op om vertegenwoordigers aan te duiden. Indien leden van een bepaalde geleding ontslag moeten nemen uit de schoolraad dan kan de desbetreffende onderliggende raad wel nieuwe vertegenwoordigers voor de schoolraad aanduiden. De onderliggende raden kunnen er ook voor opteren om geen leden te mandateren naar de schoolraad. In dat geval vinden er rechtstreeks verkiezingen plaats voor de desbetreffende geleding in de schoolraad (zie eerder punt ) Wie kan zich verkiesbaar stellen? Wie heeft stemrecht? a) Personeelsgeleding De personeelsgeleding bestaat uit vertegenwoordigers van de effectief tewerkgestelde personeelsleden. Concreet gaat het over het gesubsidieerd personeel dat effectief tewerkgesteld is in de betrokken school, m.n.: het bestuurs- en onderwijzend personeel (met inbegrip van de godsdienstleerkrachten) met uitzondering van de directeur en de preventieadviseurs; het opvoedend hulppersoneel; het paramedisch personeel; het psychologisch, orthopedagogisch, sociaal en medisch personeel; 4 Mededeling van 21 september 2004 betreffende Participatiedecreet:: de onderliggende raden (M-VVKSO )

5 5 het technisch personeel; het ondersteunend personeel; het beleids- en ondersteunend personeel; het administratief personeel. Ze moeten in de school daadwerkelijk belast zijn met een aantal prestatie-eenheden per week. Ze staan in een contractuele verhouding tot het schoolbestuur. De volgende personeelsleden worden niet beschouwd als gesubsidieerde personeelsleden die effectief tewerkgesteld zijn. Personeelsleden die: een verlof wegens bijzondere opdracht uitoefenen; een verlof wegens opdracht uitoefenen; een TAO-opdracht met volledige betrekking uitoefenen in een andere school; een volledige loopbaanonderbreking hebben; een volledige terbeschikkingstelling wegens persoonlijke aangelegenheden voorafgaand aan het rustpensioen genieten; ter beschikking gesteld zijn wegens ontstentenis van betrekking of wegens persoonlijke aangelegenheden. De leden van het meesters-, vak- en dienstpersoneel worden buiten beschouwing gelaten. Het gaat dus om personeelsleden die worden aangesteld op basis van het decreet Rechtspositie 5 en in de betrokken school ten minste één uur effectief presteren. Opmerking Het schoolbestuur kan er voor zorgen dat de verschillende personeelscategorieën in de personeelsgeleding vertegenwoordigd zijn. Zo kunnen er bijvoorbeeld afzonderlijke kieslijsten worden voorzien voor de leraars AV en de leraars TV/PV, of voor de leraars en het ondersteunend personeel. 6 b) Oudergeleding De oudergeleding bestaat uit vertegenwoordigers van de ouders. Onder ouders wordt begrepen: alle personen die het ouderlijk gezag uitoefenen over een leerling of een leerling in rechte of in feite onder zijn bewaring hebben. Dat betekent concreet: de titularissen van het ouderlijk gezag, meestal zijn dit de vader en de moeder van de leerling. Ze hebben allebei een stem bij de verkiezing van de oudergeleding. Meestal oefenen de ouders gezamenlijk het gezag uit over de persoon van hun kinderen. 7 In een aantal gevallen (bij gebrek aan overeenstemming tussen de niet-samenlevende ouders over de organisatie van de huisvesting van het kind, over de belangrijke beslissingen betreffende zijn gezondheid, zijn opvoeding, zijn opleiding en zijn ontspanning en over de godsdienstige of levensbeschouwelijke keuzes of wanneer deze overeenstemming strijdig lijkt met het belang van het kind) kan de bevoegde rechter de uitoefening van het ouderlijk gezag opdra- 5 Decreet van 27 maart 1991 betreffende de rechtspositie van sommige personeelsleden van het gesubsidieerd onderwijs en de gesubsidieerde centra voor leerlingenbegeleiding > rubrieken > officieuze codificatie van de wetgeving > personeel > administratief statuut > gesubsidieerd personeel (uitsluitend) 6 Kiesreglement voor de personeelsgeleding: art 2, art. 6, 1, 2 en art. 12, 2 7 Art Burgerlijk Wetboek Mededeling van 20 februari 2003 betreffende School en echtscheiding (M-VVKSO ), punt

6 6 gen aan één van beide ouders. 8 Ook in dat geval beschikken beide ouders over een stem bij de verkiezing van de oudergeleding van de schoolraad. Enkel de ouders die ontzet worden uit het ouderlijk gezag, vallen buiten de reikwijdte van het begrip ouders 9 en kunnen dus geen stem uitbrengen voor de oudergeleding van de schoolraad. de personen die in rechte een minderjarige onder hun bewaring hebben. Het betreft: de voogd, d.i. de persoon die bepaalde ouderlijke prerogatieven overneemt indien de minderjarige geen ouders meer heeft; de pleegvoogd, d.i. de persoon die op contractuele basis de belangrijkste ouderlijke verplichtingen overneemt van de ouders, en meteen ook sommige prerogatieven van het ouderlijk gezag. 10 de personen die in feite een leerling onder hun bewaring hebben. Hiermee worden de pleegouders bedoeld, dit zijn de personen die het kind werkelijk bij zich opvoeden, zonder dat een wettelijk omschreven gezagsinstelling voor handen is. Het gaat dus niet om de personen die een minderjarige toevallig onder hun hoede hebben. Opmerking Ook ouders van meerderjarige leerlingen vallen o.i. onder het begrip ouders in de zin van het participatiedecreet. c) Leerlingengeleding De leerlingengeleding bestaat uit vertegenwoordigers van de regelmatige leerlingen. Net zoals voor de leerlingenraad kunnen ook de verkiezingen voor de schoolraad georganiseerd worden d.m.v. deelverkiezingen, bv. per graad De lokale gemeenschap De lokale gemeenschap is de vierde geleding van de schoolraad. Ze wordt, in tegenstelling tot de drie andere geledingen, aangeduid d.m.v. coöptatie. Zo snel mogelijk na hun verkiezing (of mandatering) coöpteren de vertegenwoordigers van de personeels, ouder- en leerlingengeleding bij consensus de vertegenwoordigers van de lokale gemeenschap. Ook als de personeels-, ouder- en leerlingengeleding niet tot een consensus kunnen komen over (een deel van) de vertegenwoordiging van de lokale gemeenschap, is de schoolraad rechtsgeldig samengesteld. De schoolraad functioneert dan verder zonder of met onvoldoende vertegenwoordigers van de desbetreffende geleding. Uiteraard is dit scenario zeker niet wenselijk. Opmerking 1 Het VVKSO meent dat leden van het schoolbestuur niet gecoöpteerd kunnen worden als vertegenwoordigers van de lokale gemeenschap om de volgende redenen: Zij zouden dan enerzijds betrokken worden bij het opstellen van adviezen door de schoolraad. Anderzijds beslissen zij in hun hoedanigheid als lid van het schoolbestuur over de reactie op die adviezen, in de vorm van een gemotiveerd voorstel (zie verder punt 3.1.2). 8 Art. 374 Burgerlijk Wetboek Mededeling van 20 februari 2003 betreffende School en echtscheiding (M-VVKSO ), punt Art. 32 tot en met 35 van de Wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming 10 Art. 475bis e.v. Burgerlijk Wetboek 11 Brief van 30 november 2004 ref. 13 BA/VA betreffende Uw brief van 16 november participatiedecreet, uitgaande van de heer Guy Janssens, directeur-generaal Basisonderwijs en de heer Gaby Hostens, directeur-generaal Secundair onderwijs (correspondentie met het VSKO).

7 7 Wanneer de schoolraad gebruik maakt van haar overlegbevoegdheid en dus in overleg treedt met het schoolbestuur is het niet duidelijk in welke hoedanigheid de vertegenwoordigers van de lokale gemeenschap/leden van het schoolbestuur optreden (zie verder punt 3.1.3). Opmerking 2 Het VVKSO meent dat personen die stemgerechtigd zijn hetzij bij de rechtstreekse verkiezing van de personeels-, ouder- of leerlingengeleding, hetzij bij de verkiezingen voor een onderliggende raad in de zin van het participatiedecreet, niet gecoöpteerd kunnen worden als lid van de lokale gemeenschap. Op die manier zouden de verkozen geledingen oneigenlijk uitgebreid kunnen worden. In het model van huishoudelijk reglement van de schoolraad beschouwen we het lidmaatschap van de geleding van de lokale gemeenschap onverenigbaar met de hoedanigheid van personeelslid van een school waarvoor de schoolraad wordt opgericht, hetzij de hoedanigheid van ouder van een leerling van de school bezit, hetzij leerling van de school wordt Mandaten De schoolraad wordt om de vier jaar opnieuw samengesteld. De duur van een mandaat bedraagt bijgevolg vier jaar. Het huishoudelijk reglement bepaalt de wijze waarop een mandaat wordt beëindigd. Aan een mandaat wordt een einde gesteld om de volgende redenen: vertegenwoordigers van de personeelsgeleding: het lid is niet langer effectief tewerkgesteld in de school; het lid behoort tot het schoolbestuur van de school; het lid wordt niet opnieuw verkozen; het lid neemt ontslag. vertegenwoordigers van de oudergeleding: de kinderen van het lid hebben de school verlaten; het lid behoort tot het schoolbestuur van de school; het lid wordt niet opnieuw verkozen; het lid neemt ontslag; het lid komt in een toestand van onverenigbaarheid (het lid verkeert in een toestand van onverenigbaarheid wanneer het de hoedanigheid van personeelslid van de betrokken school bezit). vertegenwoordigers van de leerlingengeleding: de leerling heeft de school verlaten; het lid wordt niet opnieuw verkozen; het lid neemt ontslag. vertegenwoordigers van de lokale gemeenschap: het lid behoort tot het schoolbestuur van de school; het komt in een toestand van onverenigbaarheid (het lid verkeert in een toestand van onverenigbaarheid wanneer het de hoedanigheid van personeelslid van de betrokken school bezit, het de hoedanigheid van ouder van een leerling van de betrokken school bezit of het de hoedanigheid van leerling van de betrokken school bezit; zie ook punt 2.3.2, opmerking 2). Bij de beëindiging van een begonnen mandaat wordt het mandaat verdergezet door een plaatsvervanger, op de wijze die vastgelegd is in het huishoudelijk reglement. Als er geen plaatsvervangers meer zijn, vinden er best tussentijdse verkiezingen plaats om een nieuw lid van de geleding te verkiezen. Dat nieuwe lid voltooit de lopende termijn van 4 jaar.

8 8 Opmerking De mandaattermijn van 4 jaar zorgt vooral voor autonome eerstegraadscholen voor problemen. Daar zijn ouders en leerlingen meestal slechts 2 jaar aan de school verbonden Fusie of opslorping Bij fusie of opslorping wordt een nieuwe schoolraad samengesteld door en uit de betrokken schoolraden. De nieuwe schoolraad voltooit de lopende termijn van 4 jaar. 3 Werking van de schoolraad 3.1 Bevoegdheden Rechten en plichten op het gebied van informatie en communicatie De leden van de schoolraad hebben een algemeen informatierecht m.b.t. de aangelegenheden waarover de schoolraad haar advies- of overlegbevoegdheden uitoefent. Dat betekent dat zij ten behoeve van de werking van de schoolraad informatie kunnen opvragen bij de directeur of het schoolbestuur. Daarnaast hebben de leden van de schoolraad ook het recht om op eigen verzoek of op vraag gehoord te worden (door de directeur of het schoolbestuur) over materies waarvoor de schoolraad bevoegd is. De schoolraad heeft ten behoeve van al het personeel, leerlingen en ouders een communicatie- en informatieplicht over de wijze waarop hij zijn bevoegdheden uitoefent. Hoe die communicatie- en informatieplicht wordt ingevuld, werkt men uit in het huishoudelijk reglement. Artikel 16 van het participatiedecreet stelt: Elke inrichtende macht treedt ten aanzien van personeel, ouders en leerlingen op als bestuursinstantie voor wat betreft de toepassing van het decreet van 18 mei 1999 betreffende de openbaarheid van bestuur. Op wetgevingstechnisch vlak kunnen er vragen gesteld worden bij de formulering van dit artikel. Er wordt immers verwezen naar een decreet (het decreet van 18 mei 1999 betreffende de openbaarheid van bestuur) dat ondertussen integraal werd opgeheven door het gelijknamige decreet van 26 maart Bovendien verwijst de decreetgever naar een begrip (bestuursinstantie) dat niet voorkomt in het oude decreet van 18 mei We mogen besluiten dat dit artikel eigenlijk een overbodige bepaling is sinds de afkondiging en inwerkingtreding van het Openbaarheidsdecreet. Het bevestigt alleen de stelling dat de schoolbesturen van vrije scholen beschouwd worden als een bestuursinstantie. Ze vallen alleen onder de bepalingen van het Openbaarheidsdecreet voor zover het gaat om bestuursdocumenten waarbij een taak van algemeen belang wordt behartigd en die betrekking hebben op beslissingen die derden binden. 14 Het geeft aan personeelsleden, leerlingen en ouders geen bijkomende rechten op het vlak van de openbaarmaking van bestuursdocumenten. 12 Mededeling van 10 maart 2005 betreffende Openbaarheid van bestuur: gevolgen voor vrije secundaire scholen (M-VVKSO ). 13 Brief van 7 januari 2005 met ref. 11AA4/BA/U-05-OVB betreffende Openbaarheid van bestuur. Openbaarheidsdecreet versus participatiedecreet, uitgaande van de heer Bruno Asscherickx, voorzitter Beroepsinstantie Openbaarheid van Bestuur (correspondentie met het VVKSO). 14 In de praktijk gaat het over bestuursdocumenten m.b.t. examens en het afleveren van diploma s en bekwaamheidsbewijzen.

9 Adviesbevoegdheden Facultatief advies De schoolraad kan aan het schoolbestuur uit eigen beweging een schriftelijk advies uitbrengen over alle aangelegenheden die personeel, leerlingen of ouders aanbelangen. Als dit facultatief advies betrekking heeft op een onderwerp dat behoort tot het verplicht advies of tot de overlegbevoegdheid (zie infra), dan reageert het schoolbestuur binnen de 30 dagen met een gemotiveerd voorstel. De schoolraad kan aan de directeur ook uit eigen beweging een schriftelijk advies uitbrengen over de algemene organisatie en werking van de school. De directeur reageert binnen de 30 dagen na ontvangst van het advies met een gemotiveerd en bij voorkeur schriftelijk voorstel Verplicht advies Het schoolbestuur is verplicht aan de schoolraad een advies te vragen over elk ontwerp van beslissing m.b.t. de volgende onderwerpen: de bepaling van het profiel van de directeur. Dit gebeurt op basis van de functiebeschrijving van de directeur. 15 het studieaanbod. Bv. de afbouw of programmatie van een studierichting. het aangaan van samenwerkingsverbanden met andere schoolbesturen en met externe instanties. Bv. het afsluiten van een bijzonder convenant met een fonds voor vakopleiding. de opstapplaatsen en de busbegeleiding in het kader van het door het schoolbestuur aangeboden vervoer. de vaststelling van het nascholingsbeleid; Bv. het jaarlijks nascholingsplan (vooraleer dit ter goedkeuring wordt voorgelegd aan het LOC). het beleid inzake experimenten en projecten. Bv. de deelname aan een proeftuinproject. De schoolraad kan dit gemotiveerde advies schriftelijk of mondeling uitbrengen. Een mondeling advies wordt uitgebracht tijdens een vergadering van de schoolraad waarop het schoolbestuur wordt uitgenodigd (zie punt 3.2.1). Als de schoolraad geen advies geeft binnen een termijn van 21 kalenderdagen (die gaat in de dag na de adviesaanvraag) wordt het advies geacht gegeven te zijn. De termijn wordt geschorst tijdens de herfst-, kerst-, krokus- en paasvakantie en tijdens de periode van 6 juli tot en met 15 augustus. Het schoolbestuur kan enkel op gemotiveerde wijze afwijken van het advies van de schoolraad. De motivering van het schoolbestuur wordt binnen een termijn van 30 kalenderdagen aan de schoolraad meegedeeld. Deze termijn gaat in de dag ná de dag waarop de beslissing door het schoolbestuur werd genomen en kan niet geschorst worden Enkele aandachtspunten De schoolraad kan aan de pedagogische raad, ouderraad of leerlingenraad vragen een advies te verlenen. Dat advies kadert dan in één van de adviesbevoegdheden die de schoolraad heeft. In het huishoudelijk reglement kan ook een bepaling opgenomen worden dat de schoolraad in het kader van haar adviesverstrekking in overleg kan treden met de schooleigen participatieorganen. 16 Dat zijn de participatie- 15 Mededeling van 8 oktober 2007 betreffende Functiebeschrijvingen, functioneringsgesprekken en evaluatie (M-VVKSO ) 16 Desgevallend wordt er onder Hoofdstuk 6 Bevoegdheden een artikel ingevoegd.

10 10 organen die niet conform de bepalingen van het participatiedecreet zijn opgericht, zoals bv. een lerarenraad of directiecomité, een leerlingenparlement, een oudercomité, Het behoort niet tot de bevoegdheid van de schoolraad om individuele dossiers of gevallen te bespreken Overlegbevoegdheid Het schoolbestuur overlegt met de schoolraad over de volgende onderwerpen: het opstellen of wijzigen van het schoolreglement; het opstellen of wijzigen van de lijst van bijdragen die aan de ouders kunnen worden gevraagd, voor zover die lijst niet in het schoolreglement is opgenomen; 17 het opstellen of wijzigen van de regeling inzake de afwijkingen die op deze bijdrageregeling worden toegekend; 18 het opstellen of wijzigen van het schoolwerkplan; 19 het opstellen of wijzigen van het beleidscontract dat de samenwerking regelt tussen de school en het CLB; 20 elk ontwerp van beslissing inzake de jaarplanning van extra murosactiviteiten en parascolaire activiteiten; elk ontwerp van beslissing inzake de infrastructuurwerken die niet onder het toepassingsgebied vallen van artikel 17, 2, 1, a) en c), van de wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten. Dat betekent dat over infrastructuurwerken waarvan de kosten op minder dan worden geraamd of werken met een dringend karakter ten gevolge van niet te voorziene gebeurtenissen geen overleg plaats vindt tussen schoolraad en schoolbestuur. elk ontwerp van beslissing inzake de vaststelling van de criteria voor de aanwending van lestijden, uren, urenleraar en punten; Bv. over het principe van het aanleggen van een buffer, 21 over het principe van het inrichten van BPT-uren 22 e.d. elk ontwerp van beslissing inzake het welzijns- en veiligheidsbeleid van de school; elk ontwerp van beslissing inzake de duur van de stageactiviteiten van de leerlingen en het tijdstip waarop zij worden georganiseerd. 23 Dit overleg heeft plaats in een gezamenlijke vergadering van schoolbestuur en schoolraad. Zowel schoolraad als schoolbestuur moeten tijdens het overleg streven naar een akkoord. Het overleg leidt normaal tot een akkoord of niet-akkoord tussen het schoolbestuur en de schoolraad. Een akkoord wordt uitgevoerd door het schoolbestuur, bij een niet-akkoord neemt het schoolbestuur de eindbeslissing. Het kan echter ook gebeuren dat een overleg niet tot een eindbeslissing leidt. Het schoolbestuur bepaalt wie namens haar het overleg aangaat met de schoolraad. Het lijkt logisch te zijn dat de delegatie niet te veel wisselt zodat de continuïteit verzekerd is. 17 Mededeling van 3 juni 2009 betreffende Zorgvuldig bestuur op school (M-VVKSO ), punt Mededeling van 3 juni 2009 betreffende Zorgvuldig bestuur op school (M-VVKSO ), punt Er zijn geen reglementaire bepalingen die een schoolwerkplan verplichten in het secundair onderwijs. 20 Mededeling van 7 mei 2009 betreffende Beleidscontract school CLB: bijzondere bepalingen (M-VVKSO ). Mededeling van 30 november 2005 betreffende Beleidscontract school CLB: algemene bepalingen (M-VVKSO ). 21 Mededeling van 29 juni 2004 betreffende Overdracht van uren-leraar (M-VVKSO ). 22 Mededeling van 19 december 2012 betreffende Aanwending van de omkaderingsmiddelen voor de ambten van leraar en godsdienstleraar in een school voor gewoon voltijds secundair onderwijs (M-VVKSO ). 23 Mededeling van 23 juni 2011 betreffende Reglementaire aspecten van de organisatie van leerlingenstages in het voltijds secundair onderwijs (M-VVKSO ).

11 11 Opmerking Sommige scholen zoeken naar oplossingen om (1) het vertragend effect van de termijnen in de adviesprocedures en de planlast die hiermee gepaard gaat te verminderen; en (2) het schoolbestuur als volwaardige partner in de schoolraad te krijgen. Een mogelijke oplossing is om in een schriftelijke overeenkomst tussen directeur, schoolbestuur en schoolraad (zie punt ) af te spreken dat de decretaal voorziene adviesbevoegdheden (zie punt 3.1.2) uitgeoefend zullen worden alsof het overlegbevoegdheden zijn. Dat betekent dat alle materies waarover de schoolraad een adviesbevoegdheid heeft, besproken worden in een gezamenlijke vergadering van schoolbestuur en schoolraad. Op die manier maakt het schoolbestuur de facto deel uit van de schoolraad én kunnen directeurs en schoolbesturen de procedureslag vermijden die gepaard gaat met facultatieve en verplichte adviezen (waarop immers binnen bepaalde termijnen geantwoord moet worden via gemotiveerde voorstellen). Een belangrijk nadeel is dat de materies in kwestie op die manier naar een hoger participatieniveau getild worden (zelfs al blijft de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid bij het schoolbestuur). Het is maar de vraag of dat op langere termijn een gewenste piste is. 3.2 De concrete werking Huishoudelijk reglement Elke schoolraad stelt een huishoudelijk reglement op, dat bepalingen bevat over: het verplicht onderschrijven van het pedagogisch project door de leden van de schoolraad; de wijze van bijeenroeping; de wijze van besluitvorming, inzonderheid de aanwezigheidsquota en de stemverhoudingen; het aantal mandaten per geleding; de wijze waarop de communicatie- en informatieplicht wordt gerealiseerd; bijkomende bevoegdheden die toegekend worden aan de schoolraad (zie o.a. punt 3.1.3). Elke nieuw verkozen schoolraad zal moeten onderzoeken of ze het bestaande huishoudelijk reglement overneemt, dan wel aanpassingen wil maken. Bij het vastleggen van het huishoudelijk reglement wordt een consensus nagestreefd. Indien blijkt dat de schoolraad geen consensus kan bereiken, dan wordt het huishoudelijk reglement goedgekeurd bij gewone meerderheid. Opmerking In het huishoudelijk reglement kan ook een bepaling opgenomen worden die voorziet dat de schoolraad personen kan uitnodigen. Zij kunnen dan deelnemen aan de vergaderingen van de schoolraad Voorzitter De schoolraad duidt een voorzitter aan. De schoolraad kan kiezen voor een voorzitter uit de leden van de schoolraad of voor een voorzitter die geen lid is van de schoolraad. Als de schoolraad een externe voorzitter verkiest, dan heeft die geen stemrecht. De schoolraad kan noch de directeur, noch een lid van het schoolbestuur als voorzitter van de schoolraad aanduiden. Bij het aanduiden van een voorzitter streeft de schoolraad steeds een consensus na. Als er geen consensus wordt bereikt, dan wordt de voorzitter verkozen bij gewone meerderheid.

12 12 De schoolraad verkiest ook een plaatsvervangend voorzitter. In het model van huishoudelijk reglement van de schoolraad stellen we voor om bij belet van de voorzitter ad hoc een plaatsvervangend voorzitter aan te duiden. De schoolraad kan er echter ook voor opteren om een vast plaatsvervangend voorzitter te verkiezen. In dat geval moet het model van huishoudelijk reglement aangepast worden Relaties met de directeur en het schoolbestuur Mandatering van de directeur Als het schoolbestuur de directeur mandateert om in de schoolraad op te treden als vertegenwoordiger van het schoolbestuur, dan moet de directeur voldoende gemandateerd zijn om in verhouding met de schoolraad autonoom te kunnen optreden. Het schoolbestuur beslist in een vergadering van de raad van bestuur over welk mandaat de directeur beschikt. Het mandaat wordt neergeschreven in de notulen van de raad van bestuur. De mandatering zal normalerwijze ook terug te vinden zijn in de functiebeschrijving van de directeur Overeenkomst tussen directeur, schoolbestuur en schoolraad De directeur, het schoolbestuur en de schoolraad bepalen in samenspraak de procedureregels die bij het uitoefenen van de participatierechten in acht moeten worden genomen. Daarbij denken wij o.m. aan: het vergaderritme; de wijze waarop de mededeling van de verslagen van de schoolraad, de pedagogische raad, de leerlingenraad en ouderraad verzekerd wordt; het toekennen van bijkomende rechten en bevoegdheden aan de schoolraad, bv. de adviesbevoegdheden omzetten in overlegbevoegdheden (zie opmerking onder punt 3.1.3); het verstrekken van de nodige infrastructurele ondersteuning door het schoolbestuur. Dat betekent dat er bv. afspraken worden gemaakt over het ter beschikking stellen van een vergaderruimte. het op vraag van de schoolraad verstrekken van de nodige administratieve ondersteuning door het schoolbestuur. Dat betekent dat het schoolbestuur materiële ondersteuning biedt aan de schoolraad op bv. de volgende vlakken: het bijeenroepen van de schoolraad de verslaggeving het uitoefenen van de communicatie- en informatieplicht van de schoolraad; het functioneren van de bemiddelingscommissie, meer bepaald of men aan de uitspraken bindende kracht toekent (zie punt ); Het VVKSO werkte, in overleg met het VSKO en de andere Verbonden een model van overeenkomst tussen de schoolraad, het schoolbestuur en de directeur uit over de procedureregels bij het uitoefenen van de participatierechten. 25 Deze overeenkomst is opgebouwd als volgt: Hoofdstuk 1 Uitoefening bevoegdheden schoolraad Bevat bepalingen m.b.t. de wijze waarop de schoolraad haar advies- en overlegbevoegdheden uitoefent. Het facultatief advies, het verplicht advies en het overleg komen afzonderlijk aan bod. Tenslotte wordt ook vermeld dat 24 Huishoudelijk reglement voor de schoolraad: art. 10, Zie bijlage 5 bij deze Mededeling (M-VVKSO B05).

13 13 de schoolraad geen adviezen kan uitbrengen over de arbeidsvoorwaarden en dat het niet tot haar bevoegdheid behoort om individuele gevallen of dossiers te bespreken. Hoofdstuk 2 Vergaderingen van de schoolraad Bevat bepalingen m.b.t. het bepalen van de vergaderdata van de schoolraad, de manier waarop de directeur en het schoolbestuur worden uitgenodigd en het opvragen van bijkomende informatie door de schoolraad voor de uitoefening van haar bevoegdheden. Hoofdstuk 3 Ondersteuning van de schoolraad Bevat bepalingen m.b.t. de ondersteuning van de schoolraad door het schoolbestuur. Hoofdstuk 4 Communicatie- en informatieverplichtingen Concretiseert de communicatie- en informatieverplichtingen van de schoolraad en de geledingspecifieke raden in de zin van het participatiedecreet. Hoofdstuk 5 Bemiddelingscommissie Bevat bepalingen m.b.t. de bemiddelingscommissie waarop de schoolraad of het schoolbestuur in uitzonderlijke gevallen tijdens de besluitvormingsprocedure een beroep kunnen doen. Hoofdstuk 6 Slotbepalingen Bevat bepalingen m.b.t. het onderschrijven van het pedagogisch project van het schoolbestuur, de duur van de overeenkomst en het wijzigen van de overeenkomst. De elementen die worden afgesproken in de overeenkomst tussen directeur, schoolbestuur en schoolraad worden daarna als bijlage opgenomen bij het huishoudelijk reglement. Als er reeds een huishoudelijk reglement is, wordt het aangepast aan de overeenkomst Relaties met het lokaal comité (LOC) Het kan voorkomen dat ontwerpbeslissingen van het schoolbestuur behoren tot de advies- of overlegbevoegdheden van de schoolraad én onderhandeld moeten worden in het LOC. In zo n geval worden de ontwerpbeslissingen altijd eerst voor advies of overleg voorgelegd aan de schoolraad. Pas daarna wordt de ontwerpbeslissing onderhandeld in het LOC. De onderhandelingen in het LOC hebben betrekking op de grondregelen van het administratief statuut. Indien de bevoegdheden van de schoolraad en het LOC raakvlakken vertonen, dan geldt de regel dat de schoolraad zich niet uitspreekt over de personeelseffecten van een ontwerpbeslissing van het schoolbestuur. De schoolraad kan zich dus niet uitspreken over de arbeidsvoorwaarden. De schoolraad overlegt met het schoolbestuur bijvoorbeeld over de jaarplanning van extra murosactiviteiten, maar mag zich niet uitspreken over de concrete personeelseffecten van de jaarplanning. Wij stellen voor een analoge werkwijze te hanteren voor de samenlopende bevoegdheden van de schoolraad en de ondernemingsraad Relaties met het Comité Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) Als een schoolbestuur een ontwerp van beslissing neemt n.a.v. een advies van het CPBW wordt die ontwerpbeslissing besproken in een gezamenlijke vergadering van schoolbestuur en schoolraad. De beslissing zal immers betrekking hebben op het welzijns- en veiligheidsbeleid van de school. Wat betreft de materies waarover het CPBW zijn akkoord moet geven, en er dus sprake is van een samenlopende bevoegdheid tussen schoolraad en CPBW, hanteren we een analoge werkwijze als bij de samenlopende bevoegdheden tussen schoolraad en LOC. Dat betekent dat op het moment dat de school een beslissing moet nemen m.b.t. het welzijns- en veiligheidsbeleid er eerst een overleg plaatsvindt tussen schoolraad en schoolbestuur (zie punt 3.1.3). Als de overlegprocedure in de schoolraad is afgerond moet het schoolbestuur, vooraleer het de finale beslissing neemt, nog het akkoord vragen aan het CPBW.

14 Bescherming van afgevaardigden Leerlingen en personeelsleden die lid zijn van de schoolraad worden beschermd voor meningen die zij uiten in de uitvoering van hun opdracht: leerlingen kunnen voor deze meningen geen orde- of tuchtsanctie oplopen zoals omschreven in het schoolreglement; personeelsleden kunnen geen tuchtsanctie oplopen zoals bedoeld in het decreet Rechtspositie Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van het schoolbestuur. Voor de regelgeving inzake de verantwoordelijkheid en de aansprakelijkheid van het schoolbestuur voor initiatieven en activiteiten van de schoolraad, in het bijzonder wat de aanwending van financiële middelen en de boekhouding betreft, verwijzen we naar onze Mededeling van 14 september 2006 betreffende Schoolverbonden verenigingen en raden: rechtsaard en juridische gevolgen (M-VVKSO ). 3.3 Geschillen Bemiddelingscommissie Bevoegdheid Tijdens de besluitvormingsprocedures over de bevoegdheden onder punt 3.1 kunnen er geschillen ontstaan. Een besluitvormingsprocedure omvat het proces vanaf het verkrijgen van informatie tot aan de eindbeslissing. Vaak zullen dergelijke geschillen een stroeve en conflictueuze samenwerking tussen schoolraad en schoolbestuur betreffen. In zo n situatie kan het nodig zijn dat er op vraag van de schoolraad of op vraag van het schoolbestuur extern bemiddeld wordt Samenstelling De schoolraad en het schoolbestuur kiezen elk een bemiddelaar. Beide bemiddelaars wijzen dan, in onderling akkoord, een derde, onafhankelijke bemiddelaar aan. Ofwel worden de bemiddelaars ad hoc aangeduid n.a.v. een concreet geschil. Ofwel opteert men voor vaste bemiddelaars. Hierdoor zal er sneller gewerkt worden, waardoor ook het geschil sneller opgelost kan worden. Desgevallend wordt het huishoudelijk reglement in die zin aangepast Uitspraak In de procedureovereenkomst tussen schoolraad, schoolbestuur en directeur wordt opgenomen of de bemiddelaars adviezen verstrekken of beslissingen nemen. Als men er in de procedureovereenkomst voor kiest dat de bemiddelaars beslissingen nemen, dan is hun beslissing bindend voor alle partijen. Zowel schoolraad als directeur/schoolbestuur moeten zich dan naar de beslissing schikken en haar uitvoeren. 26 Decreet van 27 maart 1991 betreffende de rechtspositie van sommige personeelsleden van het gesubsidieerd onderwijs en de gesubsidieerde centra voor leerlingenbegeleiding. > rubrieken > officieuze codificatie van de wetgeving > personeel > administratief statuut > gesubsidieerd onderwijs (uitsluitend). 27 Huishoudelijk reglement van de schoolraad: art. 39.

15 Commissie Zorgvuldig Bestuur Naast de bevoegdheden over kosteloosheid, oneerlijke concurrentie, verbod op politieke activiteiten, handelsactiviteiten, reclame en sponsoring heeft de Commissie Zorgvuldig Bestuur er door het participatiedecreet een zesde bevoegdheid participatie bij gekregen. Algemene informatie over de samenstelling en werking van deze Commissie vindt u in de Mededeling van 17 april 2002 betreffende Zorgvuldig bestuur op school (M-VVKSO ). Vanaf 1 april 2005 kan de schoolraad, een geleding van de schoolraad, een lid van de schoolraad of een belanghebbende derde 28 een klacht indienen over de besluitvorming, het advies- of overlegrecht betreffende de participatie op school. Het is dus niet vereist, maar wel mogelijk, dat individuele leden van de schoolraad een klacht indienen. Als de schoolraad, een geleding of een belanghebbende een eventuele inbreuk op de participatierechten vaststellen kunnen zij een klacht indienen bij de Commissie Zorgvuldig Bestuur. Chronologisch worden dan de volgende stappen gevolgd: binnen de 60 kalenderdagen na de vaststelling of de kennisname van de betwiste feiten kan door de schoolraad, een geleding, een individueel lid of een belanghebbende derde een beroep worden ingesteld bij de Commissie Zorgvuldig Bestuur; de Commissie Zorgvuldig Bestuur spreekt zich uit binnen de 60 kalenderdagen nadat ze gevat is. Desgevallend spreekt zij een financiële sanctie uit; tegen de beslissing van de Commissie Zorgvuldig Bestuur kan, binnen de 60 kalenderdagen, een georganiseerd administratief beroep worden ingesteld bij de regering; de regering heeft dan 60 kalenderdagen de tijd om de beslissing te bevestigen, te wijzigen of te vernietigen op basis van legaliteits- of opportuniteitsgronden; de beslissing van de regering kan binnen de 60 kalenderdagen worden aangevochten bij de Raad van State. De Commissie Zorgvuldig Bestuur heeft decretaal niet de bevoegdheid adviezen te verstrekken in het kader van het participatiedecreet. Bijlagen M-VVKSO B01: Model van kiesreglement voor de personeelsgeleding (doc) M-VVKSO B02: Model van kiesreglement voor de oudergeleding (doc) M-VVKSO B03: Model van kiesreglement voor de leerlingengeleding (doc) M-VVKSO B04: Model van huishoudelijk reglement voor de schoolraad (doc) M-VVKSO B05: Model van overeenkomst tussen de schoolraad, het schoolbestuur en de directeur over de procedureregels bij het uitoefenen van de participatierechten (doc) M-VVKSO B06: Toelichting bij het Model van overeenkomst tussen de schoolraad, het schoolbestuur en de directeur over de procedureregels bij het uitoefenen van de participatierechten (pdf) M-VVKSO B07: Model van brief voor de ouders (doc) M-VVKSO B08: Stappenplan voor de oprichting van de schoolraad (pdf) 28 Mogelijke belanghebbenden zijn de personeelsleden, de ouders of de leerlingen die niet in de schoolraad zetelen.