Transitie van begeleiding

Transcriptie

1 PROJECTPLAN Programma van Eisen (het wat) Plan van Aanpak (het hoe) Deel 1 Algemene projectgegevens Naam deelproject Programma Portefeuillehouders Programmaregisseurs Managers Transitie van begeleiding Ameland: Maatschappelijke ondersteuning Dantumadiel: Met elkaar voor elkaar Dongeradeel: Dongeradeel zorgt Kollumerland ca: Sociale kwaliteit Schiermonnikoog: Sociaal en gezond Schiermonnikoog Ameland: Nico Oud Dantumadiel: Ronald Dijksterhuis Dongeradeel: Sicco Boorsma Kollumerland ca: Rik Schaafstal Schiermonnikoog: Louis Wiersema Ameland: André-Douwe de Vries Dantumadiel: Reinder Meekma Dongeradeel: Bauke Dijkstra Kollumerland ca: Johan Visser Schiermonnikoog: Siep van der Zwaag Ameland: Gerrit de Boer Dantumadiel: Lenet Venekamp Dongeradeel: Lenet Venekamp / Henrieke Veld Kollumerland ca: Harmen Jonker Schiermonnikoog: Lenet Venekamp Opdrachtgever De colleges van Ameland, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland ca en Schiermonnikoog Opdrachtnemer De projectgroep Transitie van Begeleiding (zie deel 4) Projectleider Reinder Meekma Deel 2 Projectinhoudelijke gegevens Startdatum project 1 januari 2012 Einddatum project 31 maart 2014 Omschrijving project: In het regeerakkoord staat dat de extramurale AWBZ-functie begeleiding naar gemeenten wordt overgeheveld. Dit is inclusief het vervoer dat aan de begeleidingsactiviteiten is verbonden. Het kabinet vindt dat zorg en ondersteuning via gemeenten dicht bij mensen georganiseerd moet worden. Het overhevelen van begeleiding sluit daar bij aan. Met de overheveling wordt begeleiding onder werkingsfeer van de Wmo gebracht. Dit is een operatie die qua omvang groter is dan de invoering van de Wmo. Gemeenten krijgen er een

2 forse verantwoordelijkheid bij, waarbij er financieel ook meer risico wordt gelopen. Ter vergelijking: Bij de overgang van huishoudelijke hulp in 2007 ging het landelijk om een budget van ongeveer 1,2 miljard. Bij huidige operatie gaat het om een budget van circa 3 miljard. Gemeenten krijgen door de overgang te maken met een grotere diversiteit aan doelgroepen en hulpvragen. Hierbij zijn ook doelgroepen en hulpvragen waar gemeenten zelf nog weinig ervaring mee hebben opgedaan. Landelijk maken zo n mensen gebruik van extramurale begeleiding. In onze regio beschikken nu ongeveer 1030 personen over een indicatie voor dit doel (Ameland 25, Dantumadiel 325, Dongeradeel 430, Kollumerland 245 en Schiermonnikoog 5). Dergelijke indicaties worden momenteel door het CIZ afgegeven op basis van een somatische-, psychogeriatrische, of psychiatrische aandoening, of een zintuiglijke-, lichamelijke- of verstandelijke handicap. De indicatie wordt afgegeven als iemand matige of ernstige beperkingen ondervindt op het gebied van: 1. sociale redzaamheid, bijvoorbeeld het vermogen om sociale contacten aan te gaan, het eigen leven vorm te geven en te regisseren, het regelen van de persoonlijke financiën en oplossen van problemen; 2. bewegen en verplaatsen, het vermogen om zich zelfstandig te kunnen voortbewegen binnen- en buitenshuis; 3. probleemgedrag, bijvoorbeeld beperkingen als gevolg van destructief, grensoverschrijdend, agressief of dwangmatig gedrag; 4. psychisch functioneren, beperkingen als gevolg van stoornissen in denken, concentratie en waarneming; 5. geheugen- en oriëntatiestoornissen, beperkingen als gevolg van stoornissen in geheugen en bewustzijn. Onder de huidige AWBZ functie begeleiding gaan een veelvoud aan activiteiten schuil. Binnen begeleiding wordt onderscheid gemaakt tussen 'begeleiding individueel' en 'begeleiding groep'. Begeleiding individueel wordt ingezet voor onder andere woonbegeleiding of thuisbegeleiding. Onder begeleiding groep vallen onder andere dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking en dagopvang voor ouderen. Het Zorgkantoor is momenteel verantwoordelijk voor de inkoop van begeleiding. Zorgkantoor Friesland heeft daarvoor met 73 verschillende aanbieders contracten afgesloten (voor 2012). Hiernaast wordt begeleiding ook als PGB verstrekt. De overheveling van begeleiding naar de Wmo gaat gepaard met een doelmatigheidskorting van 5% op het budget. Ook wordt er een korting toegepast vanwege (andere) maatregelen die het Rijk wil nemen om de uitgaven binnen de AWBZ in de hand te houden, zoals de IQmaatregel en de inperking van het PGB. Op dit moment is nog niet bekend wat de exacte omvang van het budget is. De overheveling van begeleiding naar de Wmo vindt in twee fasen plaats: 1. Vanaf 1 januari 2013 alle hulpvragen van mensen die niet of niet meer beschikken over een indicatie voor begeleiding op grond van de AWBZ 2. Per 1 januari 2014 de hulpvragen van alle anderen. De bestaande individuele rechten op begeleiding gaan niet over van de AWBZ naar de Wmo. Het Rijk geeft gemeenten de ruimte om, binnen de kaders die de Wmo daarvoor stelt (de compensatieplicht), beleid te ontwikkelen, een uitvoeringspraktijk op te bouwen, en individuele rechten opnieuw vast te stellen. Van deze ruimte zal, alleen al vanwege de doelmatigheidskorting, gebruik moeten worden gemaakt. 2

3 Doelstelling project: Ameland, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland ca en Schiermonnikoog bereiden zich, via dit project, adequaat voor op de overgang van de AWBZ functie Begeleiding naar de Wmo. Dit houdt in: - Het ontwikkelen van visie op het verlenen van begeleiding - Het maken van strategische keuzes - Het uitwerken van de keuzes richting praktijk - Het zorgen voor implementatie in het algemeen In de loop van het project zullen deelprojecten worden gestart met specifieke doelstellingen (wijzingen van de verordening, inrichten van de administratieve organisatie etc). Projectresultaat Als het project is afgerond, is er: - Een document met daarin, naast het beeld van de materie, de visie en het beleid van de gemeenten op het gebied van begeleiding - Een goed ondersteuningaanbod voor inwoners met een hulpvraag, aansluitend op die hulpvraag - Een sluitende begroting op het gebied van de Wmo (incl. Begeleiding) per gemeente - Een nieuwe of aangepaste Wmo verordening per gemeente - Gemeenten die voldoende zijn voorbereid voor het omgaan met nieuwe hulpvragen per 1 januari Deel 3 Activiteitenoverzicht Activiteiten Wie doet het Betrokkenen 1. Inventarisatie en analyse (september 2011 februari 2012) Tijdens deze fase wordt een beeld gevormd van de materie. Waar gaat het om? Om hoeveel inwoners gaat het ongeveer? Wat is de huidige praktijk? Waar liggen relaties met o.a. de transitie van jeugdzorg en de invoering van de Wet werken naar vermogen? Hoe en waar kan het anders? Waar en hoe kan er met andere gemeenten worden samengewerkt. Met dit onderdeel zijn wij feitelijk al gestart, ondermeer via het bezoeken van allerlei bijeenkomsten over begeleiding, de deelname aan de provinciale werkgroep Begeleiding, het project de Kanteling in Kollumerland ca, en het project Wmo in beweging in Dantumadiel en Dongeradeel. Uitvoering door: Beleidsmedewerkers Wmo Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland ca, en (in mindere mate) Ameland. Betrokkenen: Intern: - Portefeuillehouders - Managers Welzijn Ameland, Wolwêzen Dantumadiel, Ontwikkeling Dongeradeel, en Samenlevingszaken Kollumerland ca. 3

4 - Teamleider Welzijn & Ûnderwiis Dantumadiel - Teamleider Wmo Dantumadiel en Dongeradeel - Coördinator cluster Wmo Kollumerland ca. - Senior Welzijn Dongeradeel - Beleidsmedewerker Welzijn Schiermonnikoog - Medewerkers Wmo - Beleidsmedewerkers Jeugd - Beleidsmedewerkers Werk en Inkomen Extern: - Andere Friese gemeenten - Wmo Burgerplatform Dantumadiel en Dongeradeel - Wmo-raad Kollumerland ca. - De diverse aanbieders van begeleiding - SW Het Bolwerk - St. Timpaan Welzijn Kollumerland ca. - SCW Ameland - St. Welzijn Schiermonnikoog - MEE Friesland, - etc 2. Visie en strategische keuzes (februari mei 2012) In deze fase wordt, aan de hand van de bevindingen uit de 1 e fase, de visie op begeleiding geformuleerd en worden strategische keuzes gemaakt. De visie op begeleiding vormt onderdeel van het Wmo beleid en wordt daarom opgenomen in het Wmo beleidsplan voor de periode De visies op begeleiding, jeugdzorg en arbeidsre-integratie zullen op elkaar moeten worden afgestemd. Op basis van de visie worden strategische keuzes gemaakt. Keuzes zijn o.a. nodig op het gebied van: - doelgroepen (aan wie wordt ondersteuning verleend?) - indicatie (gaan we indiceren? Zo ja, in welke vorm?) - de vorm waarin begeleiding wordt verleend (algemeen aanbod, arrangementen, groep, individueel) - de schaal waarin begeleiding wordt geboden (dorpsniveau, gemeentelijk, regionaal, provinciaal) - inkoop (aanbesteden? Zo ja, wat en in welke vorm?) - mantelzorg (wat verwachten we van mantelzorgers? Hoe gaan wij hen ondersteunen?) - vrijwilligers (wat laten wij door vrijwilligers doen? Hoe ondersteunen wij hen?) - het pgb (waar gaan we een pgb voor verlenen?) - eigen bijdragen (van wie gaan we eigen bijdragen vragen) - de uitvoering (wat gaan we zelf doen? Wat gaan we niet zelf doen? Wat gaan we gezamenlijk doen? Hoe pakken we zaken op?) Uitvoering door: Projectgroep Transitie van Begeleiding (zie deel 4) Betrokkenen: Intern: - Colleges, in het bijzonder de portefeuillehouders - Gemeenteraden (vaststelling visiedocument en vrijmaken budget transitie) - Managers Welzijn Ameland, Wolwêzen Dantumadiel, Ontwikkeling Dongeradeel, en Samenlevingszaken Kollumerland ca. 4

5 - Teamleider Welzijn & Ûnderwiis Dantumadiel - Coördinator cluster Wmo Kollumerland ca. - Senior Welzijn Dongeradeel - Beleidsmedewerker Welzijn Schiermonnikoog - Medewerkers Wmo - Beleidsmedewerkers Jeugd - Beleidsmedewerkers Werk en Inkomen - Controllers / financieel consulenten - Inkopers Dantumadiel en Dongeradeel Extern: - Andere Friese gemeenten - Wmo Burgerplatform Dantumadiel en Dongeradeel - Wmo-raad Kollumerland ca. - SW Het Bolwerk - St. Timpaan Welzijn Kollumerland ca. - SCW Ameland - St. Welzijn Schiermonnikoog - MEE Friesland - anderen 3. Uitwerken gemaakte keuzes (mei juni 2012) In deze fase worden de keuzes van fase 2 uitgewerkt. Hierbij worden, voor wezenlijke onderdelen, projectplannen geschreven voor deelprojecten. Op welke onderdelen dat gebeurt, hangt mede af van de gemaakte keuzes. Gedacht kan worden aan deelprojecten op het gebied van inkoop, wijzingen van de verordening, inrichten van de administratieve organisatie, voorlichting en communicatie etc Tijdens deze fase wordt ook een eerste inschatting gemaakt van de personele consequenties van de transitie. Uitvoering door: Projectgroep Transitie van Begeleiding (zie deel 4) Betrokkenen: Intern: - Colleges, in het bijzonder de portefeuillehouders - Managers Welzijn Ameland, Wolwêzen Dantumadiel, Ontwikkeling Dongeradeel, en Samenlevingszaken Kollumerland ca. - Teamleider Welzijn & Ûnderwiis Dantumadiel - Coördinator cluster Wmo Kollumerland ca. - Senior Welzijn Dongeradeel - Beleidsmedewerker Welzijn Schiermonnikoog - Medewerkers van de eenheid Wmo - Beleidsmedewerkers Jeugd - Beleidsmedewerkers Werk en Inkomen - Controllers / financieel consulenten - Inkopers Dantumadiel en Dongeradeel - Beoogde leiders deelprojecten Extern: - Eventueel andere Friese gemeenten - Eventueel externe adviseurs - Anderen 5

6 4. Implementatie t.b.v. nieuwe hulpvragen (juni december 2012) In deze fase worden de deelprojecten uitgevoerd en verdere voorbereiding getroffen om vanaf 1 januari 2013 inwoners met nieuwe hulpvragen en aflopende indicaties bij te kunnen staan. Uitvoering en betrokkenen: Diverse, afhankelijk van het betreffende deelproject 5. Implementatie t.b.v. alle hulpvragen (januari december 2013) In deze fase worden de deelprojecten uitgevoerd en verdere voorbereiding getroffen om per 1 januari 2014 alle hulpvragers bij te staan. Uitvoering en betrokkenen: Diverse, afhankelijk van het betreffende deelproject 6. Evaluatie (januari maart 2014) Uitvoering door: Beleidsmedewerkers Wmo van Ameland, Dantumadiel, Dongeradeel, en Kollumerland ca. Deel 4 Het beheer van het project De organisatie Voor dit project wordt de projectgroep Transitie van Begeleiding gevormd. De samenstelling van deze groep bestaat uit: - de vier Wmo beleidsmedewerkers van Ameland, Dantumadiel, Dongeradeel, en Kollumerland ca. - de teamleider van de eenheid Wmo van Dantumadiel, Dongeradeel en Schiermonnikoog. De projectgroep overlegt minimaal één maal per twee weken. De projectgroep betrekt betrokkenen (hierboven genoemd in deel 3) in dat overleg. Er wordt zo in wisselende samenstelling overlegd. De projectgroep nodigt de betrokkenen steeds uit. Betrokkenen kunnen functionarissen binnen de gemeentelijke organisaties zijn, maar ook van buiten. De beide Wmo Burgerplatforms (in Kollumerland ca Wmo-raad geheten) nemen hierbij een bijzonder positie in. Deze platforms fungeren als klankbord voor beleidsplannen, waarbij zij in het bijzonder de positie van hulpvragers in het oog houden. De platforms worden om die reden regelmatig geïnformeerd en gepolst. De platforms wordt in ieder geval om advies gevraagd bij het vaststellen van de visie en het maken van strategische keuzes (fase 2). Bij de transitie van begeleiding kunnen/moeten waarschijnlijk onderdelen provinciaal of regionaal worden opgepakt. Leden van de projectgroep nemen daarom deel aan betreffende provinciale en regionale overleggen. De leden van de projectgroep maken onderling werkafspraken, waarbij rekening wordt gehouden met de voor dit project beschikbare tijd en formatie (zie ook deel 7). De projectgroep legt verantwoording af aan de portefeuillehouders en de manager van de eenheid Wolwêzen tijdens de reguliere overleggen van het PFO Wmo (eens per zes weken). De projectgroep betrekt de portefeuillehouders en de manager van Wolwêzen tevens, via brainstormbijeenkomsten in de planvorming. Deze bijeenkomsten worden, los van de reguliere overleggen, met enige regelmatig gehouden. 6

7 De transitie van begeleiding heeft raakvlakken met de transitie van jeugdzorg en de invoering van de Wet werken naar vermogen. Dit vraagt om afstemming! De leden van de projectgroep zoeken deze afstemming. Dit kan onder andere via het periodiek overleg wat voor dit doel door de teamleider van de eenheid Wolwêzen & Ûnderwiis Dantumadiel wordt georganiseerd. Financiën Voor de transitie zelf ontvangen gemeenten de volgende bedragen: Ameland Dantumadiel Dongeradeel Kollumerland ca Schiermonnikoog totaal (gegevens septembercirculaire 2011) Bovenstaande middelen zijn onderdeel van de algemene uitkering en op dit moment nog niet voor dit project vrijgemaakt. Verwacht wordt dat vooral in de fases 4 en 5 een beroep zal moeten worden gedaan op deze middelen. Er zal in die fases waarschijnlijk extra personeel nodig zijn om extra werkzaamheden uit te voeren. Mogelijk zal er ook geïnvesteerd moeten worden in scholing en programmatuur. Één en ander is afhankelijk van de keuzes die in fase 2 worden gemaakt. In fase 3 wordt dit nader uitgewerkt. Deel 5 Rapportage- en besluitvormingsafspraken Tijdens het project worden in ieder geval de volgende documenten opgesteld / vastgesteld: Fase 1: Dit projectplan Fase 2: Een visiedocument met strategische keuzes (vaststelling door de gemeenteraden) Voorstel vrijmaken middelen voor transitie (besluitvorming door gemeenteraden) Fase 3: Rapport met projectplannen voor de verschillende deelprojecten (vaststelling door colleges) Een eerste inschatting van de personele consequenties van de transitie Fase 4: Voortgangsrapportage in oktober (via colleges aan gemeenteraden en Wmo Burgerplatforms) Fase 5: Voortgangsrapportages in januari, april, juli en oktober (via colleges aan gemeenteraden en Wmo Burgerplatform / Wmo-raad) Fase 6 Rapport n.a.v. evaluatie in maart 2014 (via colleges aan gemeenteraden en Wmo Burgerplatforms / Wmo-raad) 7

8 Deel 6 Communicatie De leden van de projectgroep zijn in principe belast met de interne en externe communicatie tijdens de fases 1 tot en met 3. Zij maken daarover onderling afspraken. Waar mogelijk/nodig wordt gebruik gemaakt van diensten van de gemeentelijke communicatiemedewerkers. Tijdens de fases 4 en 5 zorgt de projectgroep voor afstemming tussen de verschillende deelprojecten. Voor de communicatie tijdens deze fasen, wordt in fase 3 een plan gemaakt. De portefeuillehouders zijn verantwoordelijk voor de communicatie met hun gemeenteraad. Ook zijn zij belast met de communicatie met het publiek over visie en gemaakte keuzes. De managers Welzijn Ameland, Wolwêzen Dantumadiel, Ontwikkeling Dongeradeel, en Samenlevingszaken Kollumerland ca zijn verantwoordelijk voor interne communicatie binnen hun organisatie als keuzes personele- of organisatorische gevolgen hebben. In april 2012 wordt een bijeenkomst gehouden om raadsleden te informeren over deze (en eventueel andere) transitie(s) en de visie daarop. Voor leden van het Wmo Burgerplatform Dantumadiel en Dongeradeel en de Wmo-raad van KoIlumerland ca wordt voor april 2012 eveneens een dergelijke bijeenkomst georganiseerd. Deel 7 Grenzen en randvoorwaarden Tijd / formatie Het project zal de nodige tijd vragen van alle betrokken. Fases 1-3 Tijdens deze periode vraagt het project vooral tijd van de leden van de projectgroep. In de fasen 2 en 3 (februari juni 2012) zal dit naar schatting gaan om gemiddeld 60 uur per week voor de vier Wmo beleidsmedewerkers gezamenlijk, en 7 uur per week voor de Teamleider Wmo van Dantumadiel en Dongeradeel. Van andere betrokkenen wordt een minder structurele tijdsinvestering gevraagd. Dit beperkt zich maximaal tot 1-2 uur per week. Voor de coördinator van de cluster Wmo van Kollumerland ca zal de tijdsinvestering hoger zijn, omdat deze functionaris regelmatiger (in voorkomende gevallen) in het project wordt betrokken. De formatie tijdens deze periode wordt in principe gehaald uit bestaande formatie. Hiervoor wordt gekozen, mede gelet op de financiële positie van de gemeenten en de verwachting dat vooral in de fases 4 en 5 een beroep op het budget voor de transitie zal moeten worden gedaan. Met de samenwerking binnen dit project wordt voor wat betreft tijd/formatie een besparing gerealiseerd in die zin, dat zonder samenwerking de transitie (het proces) iedere gemeente afzonderlijk meer formatie kost. De Wmo beleidsmedewerker van de gemeente Ameland zal, mede in verband met reistijd, minder vaak bij overleggen en bijeenkomsten aanwezig kunnen zijn dan de Wmo beleidsmedewerkers van andere gemeenten. Fases 4-6 De in deze periode benodigde formatie is sterk afhankelijk van de keuzes die in fase 2 worden gemaakt. Op basis van de keuzes worden in fase 3 worden deelprojecten opgesteld, waarin getracht wordt een reële schatting te maken van de benodigde formatie. Verwacht wordt echter, dat vooral in fase 4 en 5 extra formatie nodig zal zijn. Dit wordt dan 8

9 bekostigd uit het budget wat het Rijk voor de transitie van begeleiding beschikbaar heeft gesteld (zie deel 4). Het investeren van tijd in dit project is van groot belang om het te laten slagen. Om die reden wordt aan dit project prioriteit gegeven, vooral in Omdat het project voor een groot deel wordt uitgevoerd met bestaande formatie, wordt geaccepteerd dat dit ten koste gaat van projecten en werkzaamheden met minder prioriteit. Financiën Zoals in deel 4 aangegeven, ontvangen de gemeenten voor de transitie zelf in 2012 en 2013 in totaal via de algemene uitkering van het Rijk. Verwacht wordt dat vooral in de fases 4 en 5 een beroep zal moeten worden gedaan op deze middelen, voor extra formatie, maar mogelijk ook voor scholing en programmatuur. Één en ander is afhankelijk van de keuzes die in fase 2 worden gemaakt. In fase 2 wordt, bij het vaststellen van het visiedocument, aan de gemeenteraden gevraagd middelen beschikbaar te stellen ten behoeve van de transitie. Op dit moment zijn de budgetten die gemeenten vanaf 2013 ontvangen voor het verlenen van begeleiding nog niet bekend. Het onbekend zijn van de budgetten is een risico voor uitvoering van dit project (zie deel 10). Deel 8 Projectrisico s Soort risico 1. Gebrek tijd / formatie Aan de uitvoering van dit project dient prioriteit te worden gegeven om het te laten slagen (zie deel 7). 2. Onbekendheid budgetten De budgetten die onze gemeenten vanaf 2013 ontvangen voor de begeleiding zelf zijn nog niet bekend terwijl in fase 2 wel strategische keuzes moeten worden gemaakt, die keuzes in fase 3 zullen worden uitgewerkt, en in fase 4 mogelijk verplichtingen worden aangegaan. 3. Parlementaire behandeling Het kabinet heeft eind december 2011 een wetsvoorstel voor de overheveling van begeleiding bij de 2 e kamer ingediend. Behandeling daarvan moet op dit moment nog plaatsvinden. Aannemelijk is dat de overheveling doorgaat. De condities waaronder dit gebeurt staan echter nog niet vast. Consequenties / acties Niet verrichten van werkzaamheden met lagere prioriteit Inschakelen van extra formatie, bekostigd uit de middelen voor de transitie Voorzichtigheid bij het maken van keuzes, en het uitwerken en uitvoeren daarvan. De projectgroep volgt de parlementaire behandeling en springt in op de (mogelijke) uitkomst daarvan. E.a. kan leiden tot aanpassing van dit projectplan. Wachten totdat de parlementaire behandeling is afgerond is geen optie. Er resteert dan onvoldoende tijd voor een adequate voorbereiding. De VNG is weliswaar met VWS in gesprek over een latere ingangsdatum, maar het is voorbarig daar op dit moment van uit te gaan. 9

10 4. Andere beleidskeuzes In de periode waarin dit project wordt uitgevoerd zullen gemeenten binnen, maar ook buiten dit project om, op diverse beleidsterreinen keuzes maken. Gedacht wordt aan de strategische beslissingen die ook genomen gaan worden op het gebied van Jeugdzorg, Werken naar vermogen, en de gemeentelijke begroting. Er dient op te worden toegezien dat de verschillende keuzes (die soms ook op provinciaal niveau zullen worden genomen) met elkaar in overeenstemming zijn. Dit kan niet via dit project worden gegarandeerd. De leden van de projectgroep Transitie van Begeleiding zoeken op ambtelijk niveau de afstemming De colleges streven naar integraal beleid. Deel 9 Akkoordverklaring en Ondertekening Akkoord opdrachtgevers: Ameland Dantumadiel Dongeradeel Datum Naam Handtekening Kollumerland ca Schiermonnikoog Datum Naam Handtekening 10