Notitie WMO. Bijlage bij de kadernota

Transcriptie

1 Notitie WMO Bijlage bij de kadernota maart 2011

2 1 van 30

3 Inhoudsopgave Uitwerking van ombuigingsopdracht WMO Prognose WMO budget financiële voorzieningen: Lager voorzieningenniveau Een verschuiving van individuele naar collectieve voorzieningen Het heffen van eigen bijdragen Efficiëntere werkwijze Scherpe aanbestedingen Bijlage 1 Opsomming van maatregelen van 30

4 3 van 30

5 Uitwerking van ombuigingsopdracht WMO 2012 Inleiding. De notitie WMO is een uitwerking van de opdracht uit het boek van maatregelen bij de begroting 2011 om vanaf te bezuinigen door maatregelen te nemen die bestaan uit een combinatie van: Het verhogen van de eigen bijdrage voor de afzonderlijke voorzieningen; Het beperken van de toekenning van de individuele voorzieningen Het slimmer organiseren van het werkproces rondom de toekenning van WMOvoorzieningen Als basis is het noodzakelijk dat het WMO-budget individuele voorzieningen voor de komende 4 jaar goed inzichtelijk is. Dit wordt beschreven in paragraaf 1. Daarnaast verwachten wij financiële resultaten te behalen door: - een lager voorzieningenniveau, o.a. mindere indicering HBH ( paragraaf 2) - het verschuiven van individuele voorzieningen naar collectieve voorzieningen ( paragraaf 3), - het heffen van eigen bijdragen ( paragraaf 4) en - een efficiëntere werkwijze rond individuele voorzieningen ( paragraaf 5) - scherpe aanbestedingen (paragraaf 6) Hieronder worden per optie de mogelijke maatregelen toegelicht aan de hand van de rapportage van de projectopdracht. Benadrukt wordt dat de genoemde bezuinigingsmogelijkheden niet apart moeten worden gezien maar dat het een samenspel is van een andere inzet en indicatiestelling van individuele voorzieningen en dat de ene maatregel niet los kan worden gezien van de andere. Een aantal ontwikkelingen konden in dit proces alleen maar verkend worden en hebben nog niet geleid tot een scherp beeld van de mogelijkheden. Door het korte tijdspad waarbinnen de voorstellen moesten worden opgeleverd ( 15 november tot 14 februari) zijn de genoemde voorstellen alleen onderzocht op praktische haalbaarheid. Haalbaarheid op grond van het feit dat de maatregelen al bij andere gemeenten zijn gerealiseerd en haalbaarheid omdat de maatregelen in eerste instantie worden ondersteund door betrokken instellingen. De WMO- cliëntenraad is betrokken geweest bij het mogelijk anders organiseren van huishoudelijke hulp maar moet nog formeel over het hele stuk geconsulteerd worden. 4 van 30

6 1. Prognose WMO budget financiële voorzieningen: 1.1 Uitgaven: de ontwikkeling van doelgroep en tarieven De individuele verstrekkingen in het kader van de WMO kent een groeiend aantal afnemers en kosten. Hier volgt een aantal ontwikkelingen die de verstrekkingen beïnvloeden Doelgroep: Meer dan 75% van onze doelgroep is ouder dan 65 jaar. Deze bevolkingsgroep blijft de komende jaren stijgen. Uit onderstaande tabel blijkt dat in 2015 het aantal 65 plussers stijgt met 19.5% t.o.v Het aantal 75 tot 85 jarigen stijgt met 14.9% t.o..v Tabel 1. doelgroep Maatstaf Raming 2011 Raming 2012 Raming 2013 Raming 2014 Raming 2015 Inwoners w.v.> jaar w.v. > jaar w.v. 75 tot 85 jaar Tarieven: De tarieven voor de belangrijkste individuele voorzieningen HBH zijn gestegen (2% in 2011, conform CAO VVT). Als voorbeeld de tarieven van de grootste Hulp bij Huishouden leveranciers TSN (Evean). Hulp bij Huishouden (HBH): Tabel 1a HBH in natura van Evean (TSN) In HBH 1 17,30 17,58 18, ,42 HBH 2 23,41 23,78 24, ,48 HBH 3 24,75 25,15 25,85 25,50 26,01 Tabel 1b HBH in Pgb-vorm bij particuliere inhuur In HBH HBH 2 22,5 21,5 22,5 22,5 22,5 HBH 3 22,80 22,8 23,5 nvt nvt Tabel 1c HBH in Pgb-vorm bij professionele inhuur In HBH 1 Idem part Idem part Idem part HBH 2 Idem part Idem part Idem part HBH 3 Idem part Idem part Idem part van 30

7 ETS vervoer: Het tarief is in 2011 gestegen met 3,2%, zoals contractueel is overeengekomen. Daarnaast is het gemiddeld aantal ritten per maand gestegen: 2008: gemiddeld 5000 ritten per maand. 2009: gemiddeld 5475 ritten per maand, een stijging van 9,5% t.o.v : gemiddeld 6594 ritten per maand, een stijging van 20,5% t.o.v : verwachting gemiddeld 7450 ritten per maand, een stijging van 13% t.o.v De gegevens zijn gebaseerd op het aantal ritten van het laatste kwartaal 2010 en de eerste maand Kosten Individuele voorzieningen: Gebruik individuele voorzieningen is gestegen. Tevens zijn de tarieven hoger. Hierdoor nemen de kosten sneller toe dan begroot. Tabel 1d realisatie HBH 2008 realisatie 2009 realisatie 2010 realisatie 2011 begroot HBH 1 in natura HBH 2 in natura HBH 3 in natura Totaal HBH Taxivervoer De begrotingen voor HBH zijn lager 3,5% dan de realisatie, terwijl het tarief voor HBH met 2% gestegen is. Bij gelijkblijvend gebruik levert dit een gat op van De begroting voor taxivervoer is 14,5% lager dan de realisatie, terwijl het tarief voor vervoer met 3,2% is gestegen en er ook een stijging van 13% gebruik is te verwachten. Bij gelijkblijvend gebruik levert dit een gat op van Bij het verwachte gebruik zal dit oplopen tot De conclusie is dat de uitgaven voor met name HBH en taxivervoer op basis van de huidige situatie (eind 2010) al leiden tot een overschrijding van ca op de begroting van Daarnaast zijn de jaarlijkse toename van het gebruik (zie hierboven) van 2 % en de jaarlijkse prijsstijging van geraamd 2 % niet in de begroting verwerkt. Om een juist inzicht te krijgen in de toekomst van de uitgaven voor WMO moeten deze factoren worden meegeraamd. De uitgavenontwikkeling ziet er dan als volgt uit: Tabel 1e uitgavenontwikkeling Tekort op basis van jaarrekening Verwachte groei doelgroep en prijsontwikkeling Totaal hogere uitgaven van 30

8 1.2 Ontvangsten: WMO-integratie uitkering. Het bedrag dat de gemeenten voor de WMO en dus ook voor HBH ontvangen is niet geoormerkt. Elke gemeente heeft zijn eigen beleidsvrijheid. Naar aanleiding van de gemeentefonds circulaires 2010 is de begroting vanaf 2010 structureel verhoogd met een bedrag van afgerond Daarnaast is vanaf 2010 afgerond structureel uit de algemene middelen toegekend aan het WMO budget ( conform Berap I). Deze zaken zijn al in de begroting verwerkt. 1.3 Inzicht in de verwachte te ontvangen bedragen van het Rijk in komende 4 jaar: Op basis van een verwachte prijsstijging en een verwachte groei van de aantallen 65+,75+ en 85+ in de gemeente wordt aangenomen dat in 2012 een verhoging van de integratie uitkering ten bedrag van ontvangen gaat worden. In ; in en in Deze berekening is gebaseerd op het verdeelmodel van de WMO integratie-uitkering, zoals door het Rijk gebruikt. Wanneer deze wordt verwerkt in de eerdere tabel is dit het resultaat: Tabel1f uitgaven-inkomstenontwikkeling Tekort op basis van jaarrekening Verwachte groei doelgroep en prijsontwikkeling Niet realiseren bezuiniging 5 ton Totaal hogere uitgaven Verwachte stijging integratieuitkering totaal hogere uitgaven Dit resultaat houdt al rekening met het te behalen voordeel van als gevolg van de maatregelen die in deze notitie zijn beschreven. 7 van 30

9 1.3 uiteindelijk financieel resultaat In deze notitie wordt een groot aantal mogelijke maatregelen beschreven om de beoogde ombuiging van te behalen. Per maatregel worden de financiële gevolgen in beeld gebracht. Toepassing van alle te nemen maatregelen leidt tot onderstaand eindresultaat. Tabel1f financiële ontwikkeling totaal Tekort op basis van jaarrekening 2010 Verwachte groei doelgroep en prijsontwikkeling Niet realiseren bezuiniging 5 ton Totaal hogere uitgaven Verwachte stijging integratieuitkering Onttrekking reserve wmo Compensatie uit gemeentefonds voor stijging materiële lasten Bezuiniging boven taakstelling ton 3 Totaal hogere uitgaven Zoals uit het navolgende blijkt leiden de voorstellen tot een resultaat van ipv voor opvangen resultaat 2012 is uit de reserve nog beschikbaar 3 Vanaf 2013 leveren de voorstellen een hoger resultaat op door afname kapitaalslasten op kredieten 8 van 30

10 2. Lager voorzieningenniveau 2.1. In beeld hebben van de voorzieningen en voor welke doelgroepen Doelgroepen Op basis van de gegevens van het CAK over 2010 betaalt ongeveer 55 % van de mensen de minimum eigen bijdrage voor hulp bij het huishouden( HBH). Dat betekent, dat 55% van de cliënten een inkomen tot max. 120% van het minimum inkomen heeft. Wanneer naar de leeftijdsopbouw wordt gekeken van mensen die HBH ontvangen, blijkt dat 75% van de cliënten 70 jaar of ouder is. Van de overige 25%, jonger dan 70 jaar, zijn geen nadere gegevens beschikbaar, behalve dan dat Purmerend instellingen als Odion en Prinsenstichting kent voor mensen met een lichamelijke en/of geestelijke beperking. Deze cliënten wonen deels buiten de instelling en kunnen ook een beroep doen op hulp bij het huishouden. Tabel 2. leeftijds en inkomens categorieën van de cliënten HbH, bron CAK 2010 Leeftijdcategorie Cliënten HbH Inkomenscategorie Leefeenheden tot jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar Totaal vanaf maximaal (geen inkomensopvraag) 9 negatief 1 Totaal Voorzieningen De voorzieningen waar veel mensen gebruik van maken en waar veel geld in zit zijn de hulp bij het huishouden (afgerond 7 miljoen) het aanvullend openbaar vervoer (afgerond 1.3 miljoen) en de verstrekking van scootmobielen (afgerond ). 9 van 30

11 Hulp bij het huishouden Wanneer we de beschikbare informatie over hulp bij het huishouden nader analyseren dan weten we het volgende: Tabel 2a. analyse gebruik voorziening hulp bij het huishouden Gegevens 2010 Cognos en BSC dec HbH 1 (eenvoudige schoonmaakwerk) HbH 2 (organisatie v.h. huishouden) HbH 3 (bij ontregelde gezinnen) Totaal Uitgaven Natura Uurtarief Natura 21,- 24, Aantal uren Natura uren uren uren Aantal Cliënten cliënten Gem. aantal uur per cliënt 146 uur 181 uur 195 uur Gem. kosten per cliënt (ontvangsten EB buiten beschouwing gelaten) Ontvangen eigen bijdrage (voornamelijk voor HbH) Is niet gespecificeerd Is niet gespecificeerd Is niet gespecificeerd Uitgaven PGB Uurtarief PGB gebaseerd op 16,- 18,- 19,- 75% Natura Aantal uren PGB uren uren 72 uren Aantal cliënten Is niet gespecificeerd Is niet gespecificeerd Is niet gespecificeerd 112 cliënten Aantal aanvragen 740 waarvan 683 toegekend Aanvullend Openbaar vervoer (AOV) en scootmobielen Aan de hand van het interne informatiesysteem zijn hierover de volgende gegevens beschikbaar. De aantallen zeggen alleen iets over de aantal beschikkingen. Of daadwerkelijk gebruik wordt gemaakt van de voorzieningen blijkt niet uit deze informatie. Tabel 2.b aantallen aov en scootmobielen Alleen AOV Alleen Scootmobiel Alleen Fiets AOV en scootmobiel AOV en fiets AOV Totaal nvt nvt Scootmobielen Totaal 800 nvt 293 nvt 507 nvt Fietsen Totaal 223 nvt nvt 101 nvt van 30

12 Iemand wordt voor het AOV geïndiceerd als er een vervoersbehoefte bestaat en het reguliere openbaar vervoer niet bereikbaar is of dat het regulier openbaar vervoer niet toegankelijk is vanwege zijn of haar beperkingen( geen 800 meter kunnen lopen ). Dit AOV is zowel voor het plaatselijke als voor het regionale vervoer (5 zones + 1 opstapzone), mensen betalen hiervoor het reguliere strippenkaarttarief. AOV-geïndiceerden kunnen met het AOV reizen binnen de regio, dat wil zeggen tot en met Amsterdam Centrum. Na een analyse van de maandelijkse rittenstaten over 2010 blijkt dat in 2010 in totaal ritten zijn gereden waarvan (67%) binnen Purmerend (1 zone). In de tabel hieronder is nadere informatie te zien over de gerealiseerde aantallen van de verschillende zones over Tabel 2. c aantal gereden zones 2010 aantal zones, exclusief opstap zone aantal zoneritten jaar 2010 zonetarief (6,15-0,50) Uitgaven 2010, incl. opstapzone. In euro's , , , , , , , , , , ,5 Er zijn in mensen met een indicatie voor het AOV. Hiervan hebben 2112 personen gebruik gemaakt van het AOV in Van deze 2112 personen is bekend hoeveel zones zij op jaarbasis hebben gereisd. Zo hebben 37 personen meer dan 400 zones gereisd. Gemiddeld bedraagt een zone 5 km. Dus 37 mensen hebben op jaarbasis meer dan 2000 km gereisd met het AOV. In de tabel hieronder een nadere specificatie van het aantal gereden zones per persoon. Tabel 2.d : aantal gereden zones per persoon aantal gereden zones op jaarbasis excl. opstapzone aantal personen of meer van 30

13 2.2. mogelijkheden om bepaalde voorzieningen niet, niet meer of minder te verstrekken Reduceren overlap scootmobiel en aanvullende openbaar vervoer (AOV), Scootmobielen worden verstrekt als mensen een vervoersbehoefte hebben en dusdanige beperkingen hebben en belemmeringen ervaren dat het lopen dan wel het fietsen dient te worden overgenomen. Een groot deel van de mensen met een scootmobiel hebben ook een indicatie voor het aanvullend openbaar vervoer (507 van de 800 indicaties). Of deze mensen daadwerkelijk gebruik maken van beide voorzieningen en met welke frequentie zij dat doen is niet inzichtelijk. Op grond van dit gegeven kunnen we het indicatieproces voor scootmobielen aanscherpen. Het is denkbaar dat naar een vervoersysteem wordt gewerkt waar mensen voor het vervoer binnen de eigen gemeente in beginsel een keuze hebben tussen een scootmobiel en het gebruik van het AOV. Daarnaast geldt er vanaf 1 januari 2011 een eigen bijdrage voor scootmobielen wat voor mensen ook als drempel wordt ervaren. De verwachting is dat alleen mensen die de scootmobiel echt nodig hebben deze nu zullen aanvragen en andere alleen geïndiceerd worden voor het AOV. We gaan er voorzichtig van uit dat een verscherpte indicatiestelling het aantal nieuwe verstrekkingen met 10% reduceert. Dat betekent op 100 nieuwe verstrekkingen op jaarbasis 10 indicaties voor scootmobielen minder. Opzetten van een scootmobiel en rolstoelpool. In diverse gemeenten wordt op dit moment al ervaring opgedaan in het terughalen van verstrekte scootmobielen die ongebruikt in de bergingen staan. Dat levert een besparing op van 5 tot 10% minder verstrekkingen. Nu ook per 1 januari 2011 een eigen bijdrage is ingevoerd wordt verwacht dat cliënten steeds kritischer worden in de hebben van een eigen scootmobiel. Daarnaast blijkt dat veel mensen meegaan in het eenvoudig aanschaffen van een scootmobiel maar in de praktijk het gebruik daarvan vinden tegenvallen. We verwachten dat cliënten kunnen meegaan met een omslag van een individuele verstrekking naar de mogelijkheid een scootmobiel gezamenlijk te gebruiken. In eerste instantie wordt dit gerealiseerd bij instellingen en wooncomplexen waar veel ouderen wonen. Daarnaast kan gewerkt worden aan scootmobielen en rolstoelen die verkrijgbaar zijn op diverse plekken aansluitend op het openbaar vervoer om te winkelen of om korte afstanden bij evenementen te overbruggen. Voor het opzetten en beheren van deze pools kunnen maatschappelijke participatiebanen worden gecreëerd. Minder indiceren van aanvullend openbaar vervoer door toegankelijk gemaakt openbaar vervoer. Mensen krijgen alleen een indicatie voor het AOV als zij het regulier openbaar vervoer niet kunnen bereiken of als het reguliere openbaar vervoer niet toegankelijk is voor iemand ( minder dan 800 meter kunnen lopen). Op basis van gegevens van Arriva, de huidige reguliere openbaar (bus) vervoerder blijkt dat Purmerend in totaal 176 bushaltes heeft. Dat is op zich een grote busdichtheid. T.a.v. 98% van alle haltes wordt gesteld dat maximaal 300 meter tussen de bushaltes inzit. Eind 2011 zijn 144 van de 176 busstations verhoogd. Alle bussen zijn rolstoel- en rollator toegankelijk. Hier wordt weinig gebruik van gemaakt tot spijt van Arriva die er veel in heeft geïnvesteerd. Waarschijnlijk speelt onze ruime indicering voor aanvullend openbaar vervoer daar een rol in. 12 van 30

14 Bij de indicering moet op grond van deze openbaar vervoer gegevens beoordeeld gaan worden waar iemand woont, waar de bushalte zich bevindt en waar men naar toe reist, temeer omdat 67% van de ritten binnen Purmerend wordt gereisd. Op grond van deze scherpere indicatiestelling moeten in 2012 minder indicaties worden afgegeven voor het aanvullend openbaar vervoer. Uit ervaring van het project toegankelijk openbaar vervoer in Arnhem is gebleken dat 40% van de gebruikers van het aanvullend openbaar vervoer ook regelmatig gebruikt maakt van het regulier openbaar vervoer. Heffen van een eigen bijdrage boven op de ritbijdrage AOV (P.M) Op dit moment betaalt iedere AOV-geindiceerde voor dit vervoer het reguliere openbaar vervoertarief. Dat betekent minimaal 1,- per rit binnen Purmerend (= 1 zone + 1 opstapzone). De gemeente legt daar 5,85 voor elke zone bij (tarief 2011). Elke 1-zone rit kost de gemeente 11,70, met de terugrit erbij wordt dat 23,40. Zoals later bij punt 4.3 in dit stuk wordt beschreven ligt het hanteren van inkomensgrenzen niet voor de hand. Wel is het het onderzoeken waard of er boven de ritbijdrage een eigen bijdrage via het CAK kan worden gevraagd. De mogelijkheden hiervan worden nog nader onderzocht. Het heffen van legeskosten voor de verstrekking van het pasje voor het aanvullend openbaar vervoer. Op dit moment worden er geen leges in rekening gebracht voor het verstrekken van een pasje. Om zorgvuldig gebruik te stimuleren moet op dit moment slechts bij het kwijtraken van het pasje 7,50 worden betaald voor een nieuwe pas. Voor het verstrekken van het pasje wordt door de gemeente 32 aan administratieve handelingen verricht aan materiële kosten 8. Het heffen van kostendekkende leges van 40 per pasje wordt billijk geacht. Beperking aantal tariefzones aanvullend openbaar vervoer ( P.M) Er zijn in mensen met een indicatie voor het AOV. Hiervan hebben 2112 personen gebruik gemaakt van het AOV in Van deze 2112 personen is bekend hoeveel zones zij op jaarbasis hebben gereisd. Zo hebben 37 personen meer dan 400 zones gereisd. Gemiddeld bedraagt een zone 5 km. Dus 37 mensen hebben op jaarbasis meer dan 2000 km gereisd met het AOV. Op grond van informatie van de VNG stellen veel gemeenten beperkingen aan het aantal tariefzones dat klanten jaarlijks met het aanvullend openbaar vervoer mogen reizen. Gangbaar is een vervoersbehoefte van maximaal km per jaar maar dat moet dan wel maatwerk zijn voor bijvoorbeeld mensen met heel veel medische ritten. Het is aan te bevelen om aan de hand van de gegevens van de cliënten die nu meer dan 2000 km reizen te onderzoeken of we een beperking in het aantal tariefzones moeten gaan invoeren mogelijkheden om bepaalde voorzieningen algemeen gebruikelijk te verklaren (P.M.) Hulpmiddelen Verhoogde toiletpotten, eenvoudige handgrepen, eenhendelmengkranen en thermostatische kranen, fietsen met hulpmotor of elektrische ondersteuning en fietsen met een lage instap worden al enige jaren als algemeen gebruikelijk gezien in Purmerend. Daarnaast zouden er nog een aantal hulpmiddelen onder deze noemer kunnen worden geplaatst. Hierbij kan 13 van 30

15 gedacht worden aan de eenvoudige douchestoel, de toiletverhoger en een toiletstoel. Hierbij worden 2 kanttekeningen geplaatst. Enerzijds is het lastig in te schatten wat de verschillende tarieven zijn van deze hulpmiddelen. Dat varieert tussen de 50,- en 500,-. Anderzijds mag het begrip algemeen gebruikelijk hier niet altijd aan worden verbonden omdat het vaak hulpmiddelen zijn die wel speciaal voor personen met beperkingen zijn bedoeld. Een alternatief zou kunnen zijn om het onder de noemer 'financieel bereikbaar voor iedereen' te plaatsen. Omdat vanaf 1 januari 2011 voor de eenvoudige douchestoel, de toiletverhoger en een toiletstoel een eigen bijdrage geldt zullen mensen naar alle waarschijnlijkheid de meeste hulpmiddelen zelf aanschaffen. Dit omdat met de methodiek van de eigen bijdrage de hulpmiddelen meestal zelf door de cliënt worden betaald, alleen dan in termijnen. Dit wordt op deze manier ook zo door het Loket Wmo verteld waardoor mensen zelf de goedkope douchestoel bij de bouwmarkt of Lidl aanschaffen. Halverwege het jaar wordt bekeken of de maatregel van de eigen bijdrage al voldoende remmend heeft gewerkt. Op jaarbasis (2010) gaat er een bedrag van om in de verstrekking van de relatief eenvoudige hulpmiddelen. In het raadsbesluit over de aanpassing Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning gemeente Purmerend per 1 januari 2011 is rekening gehouden met een vermindering aan uitgaven van ,- (ongeveer 20%). Deze is al als bezuiniging ingeboekt. Het is hierbij niet ondenkbaar dat er een grotere bezuiniging wordt gerealiseerd Mogelijkheden om strenger of anders te indiceren met name HBH 0.30 min Ander indicatieprotocol Het huidige gehanteerde indicatieprotocol is afkomstig van het CIZ ( 2005) en is gebaseerd op hulp bij het huishouden zoals destijds onder de regelgeving van de AWBZ viel. In hoofdlijnen is dit protocol onderverdeeld in clusters van voornamelijk lichte en zware huishoudelijke taken waarbij de taak van wasverzorging een apart cluster betreft. Binnen de clusters wordt er gewerkt met normtijden. Deze normtijden komen van oorsprong uit de 'setting van de thuiszorg' en zijn hiermee ouder dan De diverse clusters zijn vervolgens uitgedrukt in een bepaalde klasse. Iemand heeft bijvoorbeeld recht op HBH op basis van klasse 2 dat betekent dat iemand per week 2 tot 3,9 uur hulp bij het huishouden kan krijgen. Het systeem van de klassen is in het verleden bedacht zodat een cliënt bij een verbetering of verslechtering van zijn of haar situatie niet direct een herindicatie hoeft aan te vragen. De cliënt kan binnen de klasse zelf afspraken maken met de betreffende zorgorganisatie. Het huidige gehanteerde indicatieprotocol is met de komst van de WMO ( ) wel gebruiksvriendelijk voor gemeenten gemaakt maar inhoudelijk zijn er maar weinig veranderingen geweest. Er zijn verschillende aspecten in het huidige indicatieprotocol die aanleiding geven tot herziening ervan: Indicering geschiedt op basis van een algemene indeling van zware en lichte taken en niet zo zeer per taak. Taakgerichte indicering is meer vraaggestuurde dan aanbod gestuurd en past daarom beter bij de Wmo. Vervolgens kan de indicatiesteller met de cliënt per taak bespreken wat geheel, gedeeltelijk of niet moet worden overgenomen. Hierbij staat de eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht van de cliënt centraal. Een gevolg zou zelfs kunnen zijn dat men maar 2 of 4 keer per jaar een grote schoonmaak kan laten doen in plaats van wekelijks of tweewekelijkse hulp. De normtijden die worden gehanteerd zijn afkomstig van een gedateerd 14 van 30

16 indicatieprotocol. In een werkgroep bestaande uit de indicatiestellers en kwaliteitsmedewerkers WMO van de gemeente is een begin gemaakt met het nader onderzoeken van dit protocol. Aan de hand van de gefactureerde uren van de zorgaanbieder is niet te zien dat gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid om met de uren in de klassen te schuiven. Meestal wordt het aantal uur dat zich in het midden van de klasse bevindt ingezet. Hierdoor wordt het mogelijk om te indiceren in minuten en dit af te ronden naar halve uren. Weer geldt bij dit voorstel dat een aantal gemeenten het indiceren in kwartieren en halve uren al heeft gerealiseerd. Er is contact geweest met de grootste zorgaanbieder (TSN). Het leidt voor hen niet tot problemen op het moment dat werknemers op halve uren worden ingezet, met hierbij een minimum van 2 uur per shift (in plaats van de huidige 3 uur). Het indiceren op taken biedt maatwerk en blijft cliënten ook activeren om in hun eigen tempo op hun manier nog zaken in het huishouden zelf te doen. Reductie kortdurende indicaties Hulp bij het huishouden Vanaf het laatste kwartaal van 2009 tot en met 31 december 2010 zijn 320 kortdurende indicaties tot 3 maanden afgegeven (309 unieke personen). Daar kunnen verschillende oorzaken aan ten grondslag liggen. Oorzaken zijn bijvoorbeeld een ziektebed als gevolg van een operatie, administratieve redenen omdat men in afwachting is van een medisch advies, het overlijden van een partner of bij een verhuizing. Een operatie is te voorzien en de gebruikelijke zorg door gezinsleden is afdwingbaar. Nu is het zo dat de indicatiestelling voor kortdurende HBH plaatsvindt kort voor het moment dat men geopereerd wordt of pas na de operatie. Door deze indicatiestelling al plaats te laten vinden op het moment dat bekend is dat men geopereerd moet worden weet betrokkene vooraf waar hij of zij aan toe is en kan in de eigen omgeving kortdurende hulp worden georganiseerd. Bij de indicatiestelling hoeft dan geen rekening worden gehouden met de paniekvraag die nu vaak moet worden opgelost omdat men ontslagen wordt uit het ziekenhuis en er niemand thuis voor diegene kan zorgen stimuleren van persoonsgebonden budgetten voor de HBH Het PGB-tarief bedraagt in de meeste gevallen 75% van het in-natura tarief. Dit lagere tarief is gebaseerd op de gedachte dat cliënten minder overheadkosten hebben dan aanbieders van in natura hulp. Een manier om PGB's te gaan stimuleren is om de controle hierop los te laten. Dat wordt echter niet geadviseerd. Zowel uit eigen gemeentelijke ervaringen als uit ervaringen van andere gemeenten blijkt dat een deel van de klanten het PGB niet, niet juist, of niet volledig besteedt. Heldere criteria voor de verantwoording van het PGB en controle daarop zorgt ervoor dat weinig fraude met PGB's mogelijk is. Onder deelproject 3 in dit stuk volgt een beschrijving van het inzetten van Alfa cheques waardoor meer gebruik wordt gemaakt van het persoonsgebonden budget. Daarvan wordt verwacht dat er een verdubbeling kan plaatsvinden van nu 100 cliënten die een PGB hebben naar 200 cliënten. 15 van 30

17 Samenvatting paragraaf 2: de maatregelen en hun opbrengst 2. Lager voorzieningenniveau bijzonderheden Berekening Indicatie besparing 2012 (afgerond) Aanscherpen nieuwe indicaties /reductie overlap scootmobiel/aov Betreft 507 cliënten van de 800 Uitgaande van 100 nieuwe aanvragen 10 % minder gemiddeld per scootmobiel Opzetten scootmobiel- en rolstoelpool Minder indicaties AOV door toegankelijk gemaakt openbaar vervoer 800 aanwezige scootmobielen en 250 nieuwe aanvragen Inzet van een participatiebaan Uitgaande van 5 % minder ( 12) gemiddeld per scootmobiel 7500 ritten per maand Uitgaande van 5% minder ( 375) AOV indicaties enkele rit x Legeskosten invoeren AOV pasje Minder uren indicatie HBH1 400 pasjes per jaar kostendekkend tarief 8,-- materiaalkosten en 32,-- administratieve kosten Op basis van 300 nieuwe aanvragen 40, Uitgaande van een toepassing op 50% van de aanvragen 40 weken x 10,50 ( 1/2 uur HBH1) x Reductie kortdurende indicaties na ziekenhuisopname 110 indicaties korter dan 3 maanden Uitgaande van 25% van 110 x 3 uur x 12 weken x uurtarief HBH van 30

18 3. Een verschuiving van individuele naar collectieve voorzieningen Waar collectieve arrangementen voldoen aan het compensatiebeginsel en gelijkwaardig zijn aan individuele arrangementen kunnen deze worden opgelegd. De basis die nodig is om vanuit de contacten in het WMO loket een verschuiving naar collectieve voorzieningen te laten plaatsvinden is een goed inzicht in de mogelijkheden van deze collectieve voorzieningen inzicht in de huidige inzet van collectieve middelen nav aanvraag individueel Door de medewerkers van het WMO-loket worden burgers doorverwezen naar collectieve voorzieningen. Dit gebeurt door hen te verwijzen naar de instellingen die die deze collectieve voorzieningen uitvoeren (Clup, SMD, Zorgcirkel Waterland) Of daar dan ook daadwerkelijk gebruik van wordt gemaakt is niet bekend. Loketmedewerkers hebben behoefte aan concretisering van de collectieve voorzieningen. Het WMO-loket kent de vraag van de burger maar kent niet concreet het collectieve aanbod van de instellingen. Het invoeren van een structureel overleg tussen beleidsmedewerker(s) en medewerkers van het WMO-loket over de vragen van burgers, het aanbod van de instellingen en de eventuele noodzakelijke te creëren collectieve oplossingen die nog niet aanwezig zijn geeft over een weer meer inzicht. Periodiek zijn daar de uitvoerende instelling(en) bij aanwezig die een presentatie geven van hun oplossingen voor vraagstukken. Tijdens die contacten wisselt het WMO-loket ook de ontvangen vragen van cliënten uit met de uitvoerende instellingen. Om de cliënten te begeleiden naar deze collectieve voorzieningen is de inzet van een maatschappelijke participatiebaan gewenst. De cliënt wordt niet doorverwezen met: bezoekt u eens een activiteit maar wordt daarin na overleg geactiveerd door vorengenoemde gastheer of vrouw. Om instellingen mogelijkheden te geven om in te kunnen spelen op de vraag van cliënt wordt in de subsidiebeschikkingen aan de uitvoerende instellingen ruimte gegeven om samen met de burger een oplossing te vinden voor hun probleem op grond van de vraag en niet alleen op grond van het specifieke aanbod waarvoor subsidie wordt ontvangen. De verwachte bezuiniging is indicatief: er vindt een verschuiving plaats van individuele (duurdere) voorzieningen naar collectieve voorzieningen. Collectieve voorzieningen hebben tevens als bijwerking dat men zelf actiever blijft en eerder sociale contacten opdoet mogelijkheden om vervoer meer vanuit één instelling collectief te regelen Op 1 juli 2010 waren er ongeveer 3300 indicaties voor individueel vervoer afgegeven.. Grootgebruikers zijn cliënten van Odion en de Prinsenstichting. Het gaat dan om verstandelijke en lichamelijke gehandicapte cliënten die buiten hun rechten op AWBZ vervoer individueel vervoer hebben voor bezoek aan derden en vrijetijdsbesteding. Op dit moment worden de individuele ritten al zoveel mogelijk door beide instellingen gecombineerd met collectieve ritten. Daar is geen uitbreiding op mogelijk. Wel zien de instellingen mogelijkheden op het moment dat de AWBZ voorzieningen begeleiding en dagbesteding naar de gemeente komen. Op dat moment kan het AWBZ vervoer en WMO vervoer gecombineerd worden waardoor de inzet efficiënter is. In de voorbereiding van de per 1 januari 2013 door de gemeente uit te voeren AWBZ taken begeleiding en dagbesteding is het mogelijk om het combineren van indicaties voor individueel vervoer optimaal als collectief vervoer te gaan inzetten 17 van 30

19 3.3. Inzet opplusregeling woningen als voorliggende voorziening In het gemeentelijk volkshuisvestingsfonds zijn middelen opgenomen die het opplussen van woningen bevorderen. Bij individuele voorzieningen gaat het dan om eigenaar-bewoners of huurders die belemmeringen ondervinden bij de toegankelijkheid van hun woning in de gemeenschappelijke ruimte. Bij het opplussen van de woning betaalt de gemeente maximaal 50% van de maatregel en is er geen onderhoudsverplichting. Als die eigenaar of huurder dezelfde voorziening aanvraagt bij het WMO-loket dan wordt 100% vergoed en is er een onderhoudsplicht. Op grond van jurisprudentie kan de opplusregeling op dit moment niet als voorliggende voorziening worden toegepast bij de aanvraag om een individuele voorziening. In de praktijk Worden individuele aanvragen terughoudend toegekend omdat het bijvoorbeeld vaak niet om één elektrische deurdranger gaat maar ook de centrale toegangsdeur, de galerijdeur en de kelderboxtoegang (circa per aanvraag). Aan drempelhulpen is in uitgegeven. Wanneer alle complexen opgeplust worden met elektrische deuropeners en wegwerking van alle niveauverschillen bij de toegang tot de woningen dan kunnen veel ouderen en mensen met beperkingen in hun woningen blijven wonen en pas daarna neemt de vraag naar individuele voorzieningen voor het aanpassen van wooncomplexen meer af. Vanuit het beleidsveld wonen is de beperking die aanwezig was bij het aanvragen van de opplusregeling ( betrof eerst alleen woningen met een WOZ waarde tot ) recent opgeheven. Daarnaast wordt binnenkort in samenwerking met woningcorporaties, verenigingen van huiseigenaren en bedrijven een bijeenkomst georganiseerd om jonge senioren te informeren over welke voorzieningen zij zelf kunnen treffen om zo lang mogelijk in hun woning te kunnen blijven wonen. De opplusregeling als voorliggende voorziening is dus niet mogelijk maar het stimuleren van gebruik van de opplusregeling, waarvoor het gemeentelijk volkshuisvestingsfonds de komende jaren nog voldoende middelen heeft, leidt op den duur tot minder individuele voorzieningen Informele systemen in plaats van hulp bij het huishouden. Dit deelproject wordt in combinatie met punt 3.6. in dit stuk van aanbodgericht naar vraaggericht beschreven gebruik maken van de inzet van uitkeringsgerechtigden/ bewoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt (koppeling WWB en WMO); Het gebruik maken van de inzet van uitkeringsgerechtigden/ bewoners met een grote afstand tot de arbeidsmarkt is een actueel onderwerp. Wederkerigheid omdat men een uitkering ontvangt, kansen om werkervaring op te doen, kansen om te werken, om mee te doen in de maatschappij. Zoals nu al in diverse gemeenten blijkt kunnen deze mensen heel goed worden ingezet in de schoonmaakbranche. Binnen Baanstede (WSW) is deze tak op dit moment al opgezet. Beter gekwalificeerde medewerkers kunnen in deze branche ook een carrièrestap maken en aan de slag gaan als hulp bij het huishouden mits de randvoorwaarden goed worden ingevuld. Een goede introductie bij de klant, begeleiding bij het werk, het kiezen van de juiste spans of control zoals het bijvoorbeeld op wijkniveau invoeren en een snelle backup bij eventuele problemen. Alfacheques Een alfahulp is een hulp in het huishouden. Voorwaarde is dat cliënten verstandelijk in staat zijn de werkgeversrol te vervullen én in de vakantie (theoretisch) vier weken zonder zorg 18 van 30

20 kunnen. Alfahulpen zijn niet in loondienst bij de thuiszorginstelling, maar zijn in loondienst werkzaam voor de patiënt/cliënt zelf. Het dienstverband valt onder de regeling "dienstverlening aan huis" en moet daarom ook aan de voorwaarden van die regeling voldoen. Dit betekent onder andere dat er niet meer dan drie dagen per week bij dezelfde cliënt gewerkt mag worden. Omdat de cliënt geen premies af hoeft te dragen zijn alfahulpen niet verzekerd zoals gewone werknemers en niet verzekerd voor arbeidsongeschiktheid. Daarnaast betaalt de alphahulp gewoon, net als iedereen, belasting. Na de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) op 1 januari 2007 dreigden veel medewerkers van thuiszorgorganisaties hun baan te verliezen om vervolgens weer als alfahulp aan het werk te moeten bij dezelfde cliënt. De tarieven voor de hulp waren dermate laag dat de meeste organisaties voor dat werk geen mensen in loondienst meer konden inzetten. Op 15 februari 2008 heeft staatssecretaris Bussemaker een wetswijziging aangekondigd van de Wmo, zodat wordt uitgesloten dat een zorgaanbieder huishoudelijke hulp in natura via een alfahulp levert. De wetswijziging is op 23 juni 2009 door de Eerste kamer aangenomen en per 1 januari 2010 in werking getreden. Bij het ingaan van de wetswijziging moeten gemeenten naast de mogelijkheden van een persoonsgebonden budget (PGB) en van zorg in natura (meestal geleverd door thuiszorgorganisaties), ook de mogelijkheid van een financiële vergoeding aanbieden. Met die vergoeding kan een cliënt zelf huishoudelijke hulp inhuren Dat mag alleen als de cliënt duidelijk te kennen heeft gegeven goed op de hoogte te zijn met de mogelijke gevolgen van het werkgeverschap. Van deze mogelijkheid wordt in Purmerend weinig gebruik gemaakt. Nu de zorgaanbieders door de wetswijziging geen alfahulpen meer mogen inzetten op de hulp op het huishouden is onder de vlag van het persoonsgebonden budget een alternatief ontwikkeld (Tilburg, Breda) waarmee de alfahulpdienstverlening op een eenvoudige manier kan worden voortgezet. Een uitvoerende organisatie ( denk aan Baanstede) voert de kassierfunctie ( salarisbetaling) en de bemiddelingsfunctie ( bemiddeling vraag en aanbod,) uit zonder dat die organisatie als werkgever optreedt ( de cliënt blijft formeel werkgever). Deze organisatie ondersteunt zowel de klant als de alfahulp in de administratieve taken en activiteiten ( opstellen arbeidsovereenkomst, gegevensuitwisseling met het CAK, verantwoording aan gemeente). Het mes snijdt aan 2 kanten. De klant heeft zo weer de regie en meer keuzevrijheid in bijvoorbeeld invulling van uren en dagen. Vaak is de klacht dat er vanuit de zorgaanbieder te veel wisselende hulpen worden ingezet. Soms heeft men ook zelf iemand op het oog vanuit het eigen netwerk. Men vindt de rompslomp rondom het PGB te groot en kiest daarom maar voor zorg in natura. Ook is het denkbaar dat er minder Alfahulpen werkzaam zijn omdat zij zich niet wilde aanmelden bij een zorgaanbieder of maar een paar uur per week wilde werken voor een vast cliënt. Deze groep kan nu weer worden teruggehaald op de arbeidsmarkt. Met Baanstede is een eerste verkennend gesprek gevoerd. Zij zijn enthousiast over deze werkwijze maar wellicht is het volume ( wij verwachten in eerste instantie een verdubbeling van het huidige PGB met 100 cliënten) te klein om dit concept op te zetten. Baanstede gaat kijken of er regionaal belangstelling is voor dit concept. Een eerste reactie van de gemeente Zaanstad is positief. De invoering van de Alfacheque methode via Baanstede biedt mogelijkheden om bij de uitvoering een maximale inzet van WWB'ers en gesubsidieerde medewerkers te realiseren. Inzet als Alfahulpen maar ook bijvoorbeeld in de backofficie bij de geautomatiseerde verwerking van de cheques. Overigens zijn in deze notitie al eerder een aantal maatschappelijke participatiebanen genoemd zoals de gastheer-vrouw om mensen op weg te helpen naar een collectieve voorziening en de beheerder van scootmobielpools. In de nieuwe 19 van 30