De Vlaamse. chrijnwerker

Transcriptie

1 De Vlaamse chrijnwerker 86 Mei 2011 Driemaandelijks vakblad van de Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers vzw. Lombardstraat Brussel afgiftekantoor gent x Dossier: Luchtdicht (ver-)bouwen vandaag en morgen Buitenschrijnwerk: Duurzame afwerking en optoppen Interieurschrijnwerk: Revival van de houten binnendeur De leden van de Confederatie Bouw vinden hier hun exemplaar van de CD Schrijnwerk met boordevol technische informatie van toepassing op de sector. Word lid en u bekomt ook deze CD gratis! Bel 02/ of mail naar afwerking@confederatiebouw.be en verder in dit nummer: Hout tegen de muur De richtlijnen voor de Aluminiumconstructeur Houtconstructielijmen

2 Enkel glas :: Isolerend glas :: Glazen deuren :: Profielbeglazing :: Advies op maat :: Plaatsingsdienst :: AGC Mirodan Bouwglas :: Izegemsestraat 375 :: 8501 Heule-Kortrijk :: ::

3 Inhoud 6 Buitenschrijnwerk Dit artikel werpt een blik op de evolutie van hout tot een belangrijk materiaal in de duurzame afwerking. Hout kent enkele specifieke bouwtoepassingen. 12 Interieurschrijnwerk Hout wint niet alleen aan belang in buitenschrijnwerk, ook in het interieur krijgt het weer een meer voornamere rol. Denken we maar aan lambrisering en andere wandbekledingen. 27 Luchtdicht (ver)bouwen In dit dossier gaan we in op de verschillende aspecten van luchtdichtheid. Ook luchtdicht aansluiten van ramen is een aandachtspunt voor de schrijnwerker! Inhoud 5 Voorwoord door Yves De Keyser 6 Buitenschrijnwerk Duurzame afwerking van houten buitenschrijnwerk 8 Buitenschrijnwerk Optoppen: op en top hout 10 Interieurschrijnwerk Module Plaatsen van binnenschrijnwerk van het Modulair Handboek Hout 12 Interieurschrijnwerk - Hout tegen de muur - Revival van de houten binnendeur 17 Aluminium schrijnwerk De richtlijnen voor de Aluminium Constructeur: thermische isolatie, akoestiek en brandweerstand 21 Inbraakwerende deuren De montage en plaatsing van een inbraakwerende deur (klasse 3) uitvoerig geïllustreerd 24 Houtsoort Plaatmaterialen: hardboard, MDF en de spaanplaat 27 Dossier: luchtdicht (ver)bouwen Meer moeite, meer profijt Wees voorbereid: Luchtdicht (ver-) bouwen vandaag en morgen 32 Dossier: luchtdicht aansluiten Luchtdicht aansluiten van ramen in een lage energie en passieve woning 34 Opleiding - Energiezuinig renoveren - Duurzaam bouwen voor verkopers, vertegenwoordigers, administratieve medewerkers, 38 Vakkennis Houtcontsructielijmen: welke lijmen zijn uit het juiste hout gesneden? 40 Energie - Nieuwe Energiepremiewijzer is online beschikbaar - Eerste hulp bij premievragen 44 Werking van de federatie West-Vlaamse vereniging heeft een druk voorjaar achter de rug 46 Dé Parketplaatsers Voorjaarsontmoeting 2011 in Kasteel d Ursel: schitterend over de hele lijn 48 BEWAP Voorjaarsdrink 2011 van BEWAP: schitterende expo in imposant KMSKA 51 Technische infofiche machines - Weinig Cube - Formaatzaagmachine Martin T75 Prex 54 Agenda met o.a. beursnieuws, beurskalender, activiteiten van de Confederatie Bouw 56 Splinterinfo 62 Diversen MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 3

4 Bij ons steelt glas de show! GLASSOLUTIONS stuwt glas naar nieuwe creatieve hoogtes. In de hedendaagse bouw- en interieurtrends is het voortaan glas dat de show steelt. Denk maar aan ons high-end design glas en aan onze functionele, slimme glassystemen. We kunnen voor u elke oplossing uitdokteren, van courant dubbel glas tot uw meest creatieve ontwerpen. Met GLASSOLUTIONS kan u rekenen op een netwerk van bedrijven dat een wereldwijde glasexpertise combineert met een lokale aanwezigheid dicht bij de klant. Meer info:

5 Voorwoord Thema interieurschrijnwerk: want wandbekleding in hout is zoveel meer Yves De Keyser In dit nummer van ons vakblad besteden we speciale aandacht aan interieurschrijnwerk, in het bijzonder aan labrisering. Lambriseringen of houten wandbekleding zijn weer helemaal in. Interieurarchitecten en (ver)bouwheren gaan weer volop aan de slag met het hout om het te gebruiken bij het bekleden van wanden. Wij associëren lambrisering niet langer enkel met de sfeer van statige herenhuizen en imposante landhuizen. De laatste jaren valt hout steeds meer in de smaak als wandbekleding in diverse architectuurstijlen, ook in hedendaagse toepassingen. Met hout is er veel meer mogelijk dan de klassieke houten wandpanelen en bijbehorende lijsten en plinten. De schrijnwerker kan een wand volledig of ten dele bekleden met massief hout, (gefineerd) plaatmateriaal of zelfs fineerbehang. In dit dossier komen ook de lijmen voor houtconstructie aan bod. Vandaag de dag is er voor de interieurbouwer en schrijnwerker een ruime keuze aan lijmen voorhanden. Voor iedere toepassing is een oplossing voor het verlijmen op de markt. In deze bijdrage bekijken wij de voor- en nadelen van de verschillende soorten lijm, en kijken we welk product geschikt is voor welke toepassing. Dossier luchtdicht (ver)bouwen Vandaag de dag is er een ruime keuze aan lijmen voorhanden Bij de bouw van een laag energie of passief woning, speelt de keuze van de materialen een belangrijke rol. De ramen dienen bij voorkeur te worden voorzien van een glas met een lage U waarde. De glassector doet hierbij beroep op bijkomende coatings die op de glasvlakken worden aangebracht, of men brengt triple beglazing aan waarbij men zelfs de ruimte tussen de glasvlakken gaat vullen met een gas. Ook de sector van de raamprofielen ondergaat een verandering ten gevolge van luchtdicht bouwen. Zo gaat men in sommige profielen zelfs al een sleuf maken. Hierdoor kan het aanbrengen door de schrijnwerker van de speciale tape, die moet zorgen voor de luchtdichte aansluiting van het raam met het metselwerk, perfect verlopen. De stukadoor, op zijn beurt, kan dan het vlies dat aan de butyltape bevestigd zit, inwerken in de pleister. Op het 3e jaarcongres van het Adviesplatform voor Energie-efficiënt (ver)bouwen op 29 maart l.l in Technopolis te Mechelen was luchtdicht bouwen één van de centrale thema s. De werkgroep schil klassieke afwerking, werd daar ondersteund door de Confederatie Bouw Afwerking en uw beroepsfederatie. Raadpleeg het dossier luchtdicht (ver)bouwen vandaag en morgen in dit nummer! Tenslotte verzoek ik graag jullie aandacht voor ons brochure " Leidraad voor het onderhoud van uw buitenschrijnwerk werd speciaal door de beroepsfederatie Confederatie Bouw Vlaamse Schrijnwerkers samengesteld. De brochure overhandigt u aan uw klant bij de oplevering van het houten buitenschrijnwerk. Zij kan dienen als leidraad voor het onderhoud van het buitenschrijnwerk. Vraag uw gratis pakket brochures bij ons aan, u vindt de bestelstrook in het dossier duurzame afwerking. En last, but not least vinden onze leden exclusief bij dit nummer hun exemplaar van onze gloednieuwe, complete CD voor de schrijnwerker! colofon Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers vzw Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Tel.: 02/ Fax: 02/ btw be Verantwoordelijke uitgever Silveer De Dobbelaere Knokseweg Knesselare Yves De Keyser; Voorzitter Confederatie Bouw Vlaamse Schrijnwerkers Commissie van het Vakblad Voorzitter: Silveer De Dobbelaere Ondervoorzitter: Yves De Keyser Directeur: Filip Coveliers Leden: Rudi Carmeliet, Willy Simoens en Wouter Vanderjeugt Administratie en redactie Eindredactie : Filip Coveliers Redactie : Koen De Gelder, Wouter Rogiers Tel.: 02/ Fax: 02/ wouter.rogiers@confederatiebouw.be Advertentieverantwoordelijke Inge De Ridder Tel.: 053/ Fax: 053/ inge.deridder@confederatiebouw.be Realisatie Equinox Graphic Design Forelstraat 8 bus 301 Tel.: 09/ pierre.van.uffelen@telenet.be Drukwerk Drukkerij Geers, Oostakker Coverbeeld Belgian Woodforum Lid van de Unie van uitgevers van de Periodieke Pers MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 5

6 Buitenschrijnwerk Duurzame afwerking van houten buitenschrijnwerk Foto's Belgian Woodforum Belgische (ver)bouwheren (her)ontdekken de troeven van houten buitenschrijnwerk. Hout wint terrein voor het vervaardigen van houten ramen en deuren en dat hoeft niet te verbazen. Voor een duurzame afwerking van houten buitenschrijnwerk komt het erop aan om het hout te beschermen tegen uv-straling en vocht, en tegen de combinatie van beide. Het onderzoek naar nieuwe technieken voor duurzame afwerking draait al jaren op volle toeren. Het resultaat mag er zijn: de recent ontwikkelde afwerkingstechnieken maken korte metten met alle vooroordelen inzake onderhoud van houten buitenschrijnwerk. Ook als het over milieubewust en duurzaam bouwen en wonen gaat, eist hout een podiumplaats op. Hout is een ecologisch verantwoord materiaal dat garant staat voor een hoog wooncomfort en over tal van architecturale mogelijkheden beschikt. Nieuwe UV-technologie Na de ontwikkeling van de geïntegreerde afwerkingstechniek doet een tweede, nieuwe techniek voor duurzame afwerking van houten buitenschrijnwerk zijn intrede: de uvtechnologie. Deze techniek vindt zijn oorsprong in de sector van drukkerij- inkt in de jaren '70. De nieuwe technologie maakt gebruik van watergedragen uv-harsen die op het hout worden aangebracht. Nadat alle water waarin de uv-harsen worden opgelost, verdampt is, gaat het schrijnwerk door een tunnel met uv-lampen. Onder invloed van het uv-licht harden de harsen uit en vormen ze een film met uitstekende fysische en chemische eigenschappen, waardoor het hout vele jaren lang in goede conditie, en dus onderhoudsvrij blijft. Het uithardingsproces is van korte duur. Bij het verlaten van de uv-tunnel is de uitharding voltooid en kunnen de ramen en deuren onmiddellijk gestapeld worden. Het uv-uithardingsproces maakt het hout elastisch en toch voldoende hard, geeft een uitstekende stoot- en krasvastheid, maakt het bestand tegen de invloed van chemische producten en - allerbelangrijkst voor buitenschrijnwerk - tegen de invloed van (gure) weersomstandigheden. De afwezigheid van vluchtige solventen maakt van de uvtechnologie een milieuvriendelijke afwerkingstechniek. Op dit moment bevindt de uv-technologie zich nog in een experimentele fase in afwachting dat ze door schrijnwerkbedrijven zal worden gecommercialiseerd. Bestaande geïntegreerde afwerking Bij een geïntegreerde afwerking worden houten ramen en deuren in een professionele spuitinstallatie tot in de kleinste, zichtbare en onzichtbare hoeken afgewerkt met milieuvriendelijke watergedragen producten. De grondlaag en de afwerkingslaag (dekkende verf of transparante beits) zijn perfect afgestemd op de gebruikte houtsoort. De geïntegreerde afwerking van houten buitenschrijnwerk garandeert onderhoudsvrij hout gedurende vele jaren. Onderhoudsvrije periodes van 10 jaar en langer zijn geen uitzondering. Wanneer het geïntegreerd afgewerkte houten buitenschrijnwerk na vele jaren dan toch aan een onderhoudsbeurt toe is, kost het aanzienlijk minder moeite en tijd. Eén laag volstaat om het onderhoudsinterval weer met vele jaren te verlengen. Daardoor doorstaat hout qua onderhoudsgemak de vergelijking met aluminium of kunststof met glans. 6 De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011

7 buitenschrijnwerk-2008.indd 1 28/02/11 12:13 b e d r i j f s s t e m p e l Buitenschrijnwerk Ecologisch verantwoord Op ecologisch vlak steekt hout er met kop en schouders bovenuit. Hout is de enige natuurlijk hernieuwbare grondstof die onze aarde rijk is. Als enige grondstof onttrekt het bovendien grote hoeveelheden koolstofdioxide (CO 2 ) aan de atmosfeer en draagt zo rechtstreeks bij tot de vertraging van het broeikaseffect. 1 m³ hout fixeert 0,9 ton CO 2 uit de lucht en houdt dit gedurende zijn volledige levensduur vast. In een gemiddelde woning zit 1,25 m³ gezaagd hout voor buitenschrijnwerk verwerkt. Concreet betekent dit 1,125 ton opgeslagen CO 2 in houten ramen en deuren. Kenmerkend voor kwalitatief houten buitenschrijnwerk is de lange levensduur, waardoor het hout minder snel aan vervanging toe is. Dat is niet enkel een troef voor het milieu, het maakt van houten buitenschrijnwerk ook een goede investering. Wooncomfort Buitenschrijnwerk bepaalt in hoge mate mee het wooncomfort. Houten buitenschrijnwerk draagt bij tot een aangenaam woonklimaat. Hout voelt in alle omstandigheden warm aan. Het bezit van nature een hoge thermische isolatiewaarde die koudebruggen en condensatie geen kans geeft. duurzame, niet-schaarse Europese en exotische houtsoorten in aanmerking: iroko, itauba, jatoba, lorkenhout, moabi, merbau, movingui, oregon, sapelli, sipo, tatajuba, tamme kastanjehout, etc. Ramen en deuren zijn a.h.w. de ogen van een woning. Ze hebben een grote invloed op de uitstraling van een gebouw. Hout heeft karakter en komt zowel in klassieke als moderne architectuur tot zijn recht. Het is een flexibel materiaal dat zich gemakkelijk in de meest uiteenlopende maten, vormen en profielen laat verwerken. Ook buitenschrijnwerk op maat zit hout als gegoten. Kleurtrends en persoonlijke voorkeuren veranderen in de loop der jaren. De kleur van houten buitenschrijnwerk kan - zonder grote investeringen - gemakkelijk worden veranderd. Wie de structuur van de houtsoort zichtbaar wil laten, kiest voor een transparante bescherming. Wie liever kleur bekent, heeft keuze uit een quasi oneindig kleurenassortiment. Ruim 80% van de inbraakpogingen gebeurt via de ramen en deuren. Doordat hout moeilijk(er) kapot te wrikken of te plooien is, scoort het goed inzake inbraakveiligheid. Raakt het toch beschadigd, dan valt hout, in tegenstelling tot andere materialen, gemakkelijk te herstellen. Bron: BELGIAN WOODFORUM De crème de la crème onder het houten buitenschrijnwerk is het superisolerend houten buitenschrijnwerk. Superisolerend slaat in dit geval op het hout en niet op de beglazing. Het spreekt voor zich dat bij dit type schrijnwerk superisolerende beglazing aangewezen is. De warmtedoorgangscoëfficiënt (U) - een indicatie van het warmteverlies via de profielen - van superisolerend houten buitenschrijnwerk ligt aanzienlijk lager dan deze van aluminium, staal en pvc. Het feit dat het warmteverlies via de houten profielen minimaal is, maakt superisolerend buitenschrijnwerk zeer geschikt voor gebruik in lage-energiewoningen. Flexibel materiaal Als het op technische mogelijkheden aankomt, kent hout zijn gelijke niet. Voor het vervaardigen van buitenschrijnwerk met een lange levensduur (50 à 60 jaar) komen er veel Afwerking van houten buitenschrijnwerk Overhandig de brochure "Leidraad voor het onderhoud van uw buitenschrijnwerk aan uw klant! De brochure "Leidraad voor het onderhoud van uw buitenschrijnwerk" werd speciaal door de beroepsfederatie Confederatie Bouw Vlaamse Schrijnwerkers samengesteld. De brochure overhandigt u aan uw klant bij de oplevering van het houten buitenschrijnwerk. Zij kan dienen als leidraad voor het onderhoud van het buitenschrijnwerk. AANVRAAGformulier: vlaamseschrijnwerkers@confederatiebouw.be of FAX: 02/ Aangezien sommige cementsoorten of producten die fluorsamenstellingen bevatten het glas kunnen aantasten of afzettingen veroorzaken, moet men deze producten zo snel mogelijk van het glas verwijderen. Het gebruik van schurende producten die hiervoor niet speciaal zijn bestudeerd, moet worden vermeden. Zie ook artikel WTCB-tijdschrift 1994/4, p Laat dit nazien door een vakman! Enkel bij problemen van gebrek aan ontwatering. 3. Bij intensief gebruik (bijv. openbare gebouwen, scholen, vakantiewoningen) en in agressieve omstandigheden (bijv. industriegebieden, aan de kust, in zwembaden, melkerijen) meerdere malen per jaar nazien. Reiniging en nazicht zijn periodieke onderhoudswerkzaamheden: ze worden uitgevoerd naargelang de noodzaak, de esthetische eisen en de reinigbaarheid. Het onderhoudsinterval kan minder dan een jaar zijn of jaarlijks. Het onderhoud van de afwerking is eveneens periodiek en hangt o.a. af van de aard en de verwachte levensduur van de producten. Het onderhoud van hang- en sluitwerk gebeurt in principe jaarlijks. Bron: WTCB-digest Onderhoud van houten buitenschrijnwerk FOTO s : JO DE RAMMELAERE - COVERFOTO: REALIsATIE ENGELs NV uit LOkEREN BuitenscHRijnweRk in Hout Deze brochure werd speciaal door de beroepsfederatie Confederatie Bouw Vlaamse Schrijnwerkers samengesteld en wordt u aangeboden door uw schrijnwerker. Zij kan dienen als leidraad voor het onderhoud van uw buitenschrijnwerk. Uiteraard bekomt u alle verdere adviezen aangaande het onderhoud van uw schrijnwerk bij uw vakman. Bij de keuze van buitenschrijnwerk voor uw nieuwbouw of renovatieproject gaat u best niet over één nacht ijs. Buitenschrijnwerk vergt een belangrijke investering en speelt een grote rol inzake wooncomfort. Bovendien zijn de ramen en deuren als het ware de ogen van uw woning en bepalen ze mee de uitstraling ervan. Wie kiest voor buitenschrijnwerk in hout, kiest voor een natuurlijk en uiterst duurzaam materiaal. Hout is eeuwenoud en tegelijk actueel en het past perfect in de back to basic - trend met aandacht voor natuurlijke materialen en kleuren. Leidraad voor het onderhoud van uw buitenschrijnwerk Naam: BTW nr: Straat en nr: Postcode: Tel: Gemeente: Bedrijf: Fax: Ik ben lid van de Confederatie Bouw en ontvang graag gratis... pakket(ten) van 25 exemplaren van de brochure Leidraad voor het onderhoud van uw buitenschrijnwerk.

8 Buitenschrijnwerk Optoppen: op en top hout Steeds meer Belgische architecten en (ver)bouwheren kiezen voor hout als bouwmateriaal. Daar hebben ze goede redenen voor. Naast de authentieke uitstraling zijn de kwaliteiten van dit natuurlijke materiaal niet te evenaren voor de bouw van lage-energie- en passiefwoningen. Ook voor specifieke bouwtoepassingen zoals optoppen komt hout sterk uit de hoek. Op niveau Onder optoppen verstaat men het aanbrengen van een of meer nieuwe bouwlagen bovenop een bestaand gebouw. Optoppen kan zowel op een bestaand appartements-, kantoor- of zelfs fabrieksgebouw, als op een bestaande (rij)woning. Optoppen opent nieuwe architecturale mogelijkheden inzake stadsinbreiding en is daardoor zeer geschikt om het oude (stads)woningbestand een tweede leven te geven en inventief en creatief om te springen met (beperkte) ruimte. In landen met een stevige houtbouwtraditie zoals Zweden, Zwitserland en Oostenrijk heeft de hout-optoptechniek een vaste plaats veroverd. In Stockholm bijvoorbeeld maakt men van deze techniek gebruik voor de bouw van woonerven bovenop bestaande kantoorgebouwen. Lichtgewicht Doordat bij optoppen het extra volume steeds bovenop een bestaand gebouw wordt geplaatst, gelden er specifieke vereisten inzake gewicht en stabiliteit. Het grote voordeel van hout in vergelijking met andere bouwmaterialen is zijn lichte gewicht. Dat maakt van hout het meest geschikte bouwmateriaal voor optopconstructies. Het totale gewicht van een houten optopconstructie bedraagt amper 60 à 65% van het gewicht van eenzelfde constructie in baksteen. Voor het afwerken van de houtskeletconstructie komen zowel een houten gevelbekleding als andere gangbare afwerkingen in aanmerking. Bouwtroeven Een houten optopconstructie bestaat uit een skelet met maatvaste, in een gespecialiseerd atelier vervaardigde houten wanden en elementen. Het werk op de werf beperkt zich tot het plaatsen van de houten elementen bovenop het bestaande Een houten optopconstructie heeft een dragende skeletstructuur van naaldhout. Dat kan verduurzaamd grenen of vurenhout zijn, maar ook spintvrij oregon en lorkenhout komen in aanmerking. De meeste optopontwerpen voorzien rondom het nieuwe volume ook (een) terras(sen). Daarbij komt de belasting van het nieuw te bouwen volume in het midden van de dakstructuur te liggen. Bij traditionele bouwmaterialen als beton of baksteen veroorzaakt dit een grote(re) puntbelasting die extra stabiliteitswerken vergt. Bij hout daarentegen kan de bestaande (dak)structuur in quasi alle gevallen de houten optopconstructie aan zonder dat er extra stabiliteitswerken nodig zijn. Het spreekt voor zich dat dit prijsgunstig(er) uitvalt voor de bouwheer. Foto's: Belgian Woodforum 8 De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011

9 Buitenschrijnwerk pand. Na een snelle montage van de elementen en de verankering van het skelet op het dak van het bestaande gebouw, is de houten optopconstructie wind- en waterdicht, klaar om verder afgewerkt te worden. In uitzonderlijke gevallen omwille van de specifieke werfsituatie worden de wanden ter plaatste getimmerd. In tegenstelling tot traditionele bouwmethodes is optoppen met hout een droge bouwmethode. Een houten optopconstructie hoeft dan ook niet drooggestookt te worden, wat een flinke slok op de borrel scheelt inzake verwarmingskosten. Een houten optopconstructie is brandveilig en houdt geen hoger brandrisico in dan een andere klassieke bouwmethode. Dat is onder meer te danken aan de specifieke eigenschappen van hout. Bij eventuele brand zal hout eerst langzaam verkolen. Het niet-verkoolde gedeelte behoudt zijn sterkte. Vermits de houten constructie in de meeste gevallen vooraf in een atelier wordt vervaardigd, hebben slechte weersomstandigheden geen invloed op de voortgang van het bouwproces. Bovendien is er op de bouwplaats minder ruimte nodig, wat voor optoppen zeker een troef betekent. Bijkomend voordeel is dat het bestaande pand perfect bewoonbaar blijft tijdens de bouwfase. Wooncomfort Hoewel hout geen echte warmte-isolator is, geeft dit natuurlijke materiaal andere materialen het nakijken, als het over thermische isolatie gaat. Hout scoort 5 x beter dan baksteen, 12 x beter dan beton, 400 x beter dan staal en zelfs 1500 x beter dan aluminium. Zoals alle organische materialen verlopen de afkoeling en opwarming van hout traag en gelijkmatig. Doordat het temperatuurverschil tussen het houtoppervlak en de omgeving klein is, vraagt een houten optopconstructie slechts een geringe opwarming van de lucht om een comfortabele binnentemperatuur te bereiken. In een houten constructie moet er slechts tot 18 C à 20 C verwarmd worden om hetzelfde comfortgevoel te krijgen als in een traditionele constructie met een binnentemperatuur van 20 C à 22 C. Het spreekt voor zich dat dit een flinke besparing op de stookkosten oplevert. Ecologisch verantwoord Vanuit ecologisch standpunt maak je met een houten optopconstructie een juiste keuze. Mits een deskundig bosbeheer is hout ruim voorradig én eeuwig hernieuwbaar. Hout afkomstig van duurzaam bosbeheer herken je o.a. aan ecolabels zoals FSC, PEFC, SFI, CSA, MTCC Door voor elke toepassing een geschikte houtsoort te gebruiken, verzeker je je van een lange levensduur. Wie kiest voor een houten optopconstructie draagt ook zijn steentje bij tot het reduceren van de CO 2 -uitstoot en het milderen van het broeikaseffect. Traditionele bouwmaterialen als staal en cement zijn wereldwijd samen verantwoordelijk voor zo n 10% van de jaarlijkse C0 2 -uitstoot. Door waar mogelijk sterk CO 2 -belastende bouwmaterialen te vervangen door hout dat CO 2 aan de atmosfeer onttrekt en het gedurende zijn volledige levensduur vasthoudt, lever je een concrete milieubijdrage. Bron: Belgian Woodforum Voor meer informatie over optoppen met hout kan je surfen naar de website en/of bellen naar de Houtinformatielijn op het nummer , elke werkdag tussen 10u en 12u. MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 9

10 Interieurschrijnwerk Module Plaatsen van binnenschrijnwerk van het Modulair Handboek Hout! De schrijversgroep van het Modulair Handboek Hout is trots om de publicatie van de recentste module Plaatsen van Binnenschrijnwerk te kunnen aankondigen. Het Modulair Handboek Hout bundelt een reeks praktijkgerichte handboeken, geschreven door leerkrachten met een waardevolle inbreng en ondersteuning door ervaringsdeskundigen vanuit de sector. Met veel aandacht naar hedendaagse toepassingen en technieken, waardoor we de houtopleiding aantrekkelijker willen maken. Het moet een bron van inspiratie zijn voor leraren en leerlingen uit de houtafdelingen van het beroeps- en technisch secundair onderwijs. Na de publicatie van het handboek Gevelbekleding is het dus nu de beurt aan de module Plaatsen van binnenschrijnwerk. Deze module bevat onder meer prachtige tekeningen van het plaatsen van binnendeuren en omkastingen. Onderstaand vindt u een overzicht van de reeds beschikbare handboeken: Manuele houtbewerking Machinale houtbewerking (eerste deel) Machinale houtbewerking (tweede deel) Machinale houtbewerking (derde deel) Ramen en deuren (eerste deel) Plaatsen van ramen en deuren Rechte steektrap en bordestrap Wanden en plafonds Massief meubel Gevelbekleding Binnenschrijnwerk Wenst u meer informatie dan kan u contact opnemen met het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid op het telefoonnummer 02/ foto's Silveer De Dobbelaere 10 De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011

11 het beste! voor de houtvakman Geef uw verhaal vorm! Rockpanel producten worden gemaakt van basalt, een vulkanisch gesteente. Dit robuuste basismateriaal zorgt samen met de productiemethode voor een gevelplaat met unieke eigenschappen. Het plaatmateriaal is zeer gemakkelijk te verwerken, volledig weersbestendig, brandveilig, 100% recycleerbaar en onderhoudsarm. Rockpanel is daarmee de hout advies meest kostenefficiënte oplossing voor elk project. bois conseil & voorraadhoudend verdeler Wij verzagen uw dakrandstroken en gevelpanelen op maat volgens uw meetstaat! Alle info, stalen, raad en voorraad in onze vestigingen : CRAS WAREGEM: 056/ CRAS HEULE : 056/ CRAS BRUGGE: 050/ CRAS OOSTENDE: 059/ CRAS MERELBEKE: 09/ VRAAG NAAR ONZE ROCKPANEL VOORRAADKAART CRAS RELEGEM: 02/ CRAS BERINGEN: 011/ CRAS TRAZEGNIES: 071/ CRAS DOTTIGNIES: 056/ MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 11

12 Interieurschrijnwerk HOUT tegen de muur Lambrisering of houten wandbekleding is weer helemaal in. Het warme, natuurlijke karakter en de talloze decoratieve mogelijkheden van hout inspireren (interieur)architecten en (ver)bouwheren om het materiaal weer volop te gebruiken om er wanden mee te bekleden. Voor wie bij houten wandbekleding niet verder geraakt dan schroten - beter bekend als planchetten - is er goed nieuws. Houten wandbekleding nieuwe stijl voelt zich in zijn nopjes tegen de muur. opgeschuurd. Hou je van materiaal met een verhaal, dan val je ongetwijfeld voor de doorleefde sfeer van recuperatiehout. Kies je voor een houtsoort met een uitgesproken houttekening en hecht je belang aan een meer egaal resultaat, dan is fineerhout de juiste keuze. Vereisten Zolang je voor elke toepassing de geschikte houtsoort gebruikt, gelden er voor het gebruik van hout amper beperkingen. Deze basisregel gaat op voor alle houttoepassingen, dus ook voor wandbekleding. Hier geldt dat de houtsoort over een voldoende dimensionele stabiliteit moet beschikken, en dus maar beperkt mag werken (max. 2,8%). Ook moet de oppervlaktehardheid van het hout - die in verband staat met de densiteit van de houtsoort - voldoende groot zijn. Hou eveneens het aanbevolen houtvochtgehalte in het oog. Idealiter bedraagt dat 9% voor massieve houten wandpanelen of planken en 7% voor stroken en wandpanelen op basis van plaatmateriaal. Besteed ook aandacht aan de eenvoudige bevestiging van de panelen of planken. Tot slot moet het zichtvlak van het hout zich gemakkelijk laten afwerken en onderhouden. Houtsoorten Na selectie van de houtsoorten op basis van de vereiste eigenschappen voor deze specifieke toepassing, heb je keuze uit tientallen ruim voorradige soorten, waaronder een heel aantal ook beschikbaar is met een ecolabel zoals PEFC, FSC, SFI, CSA of MTCC. Courant gebruikte houtsoorten zijn grenen, vurenhout, Europees en wit Amerikaans eikenhout, tamme kastanjehout, Western Red Cedar, hemlock en pin des Landes. Belgian Woodforum & Interieurarchitecten ZONE30 Wie lambrisering zegt, denkt aan de sfeer van statige herenhuizen en imposante landhuizen. De laatste jaren valt hout steeds meer in de smaak als wandbekleding in diverse architectuurstijlen, ook in hedendaagse toepassingen. Met hout is er veel meer mogelijk dan de klassieke houten wandpanelen en bijbehorende lijsten en plinten. Je kan een wand volledig of ten dele bekleden met massief hout, (gefineerd) plaatmateriaal of fineerbehang. Een massief houten wandbekleding beschikt over een hogere stootvastheid. Een bijkomend voordeel is dat het hout gedurende zijn levensduur diverse malen kan worden Ook afrormosia, afzelia, Amerikaans elzenhout, beukenhout, dennenhout, Amerikaans en Europees esdoornhout, essenhout, ipé, iroko, itauba, jatoba, Amerikaans en Europees kersenhout, lindehout, lorkenhout, Amerikaans en Afrikaans mahoniehout, merbau, moabi, movingui, Amerikaans en Europees notenhout, oregon, Afrikaans padoek, populierenhout, red meranti, sapelli, sipo, Southern yellow pine, tasmanian oak, teak, tulpenboomhout, wengé en zebrano evenals minder bekende houtsoorten als bossé, faveira amargosa, gonçalo alves, louro gamela, louro preto, niové, Madagascar palissander, pau rosa beschikken over de juiste kwaliteiten om als massieve of fineerwandbekleding te worden gebruikt. Houten wandbekleding kan toegepast worden in droge en in vochtige ruimtes. Beukenhout en het spinthout van grenen 12 De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011

13 Interieurschrijnwerk Belgian Woodforum Belgian Woodforum & Hoebeek zijn echter af te raden in vochtige ruimtes. Deze houtsoorten zijn immers gevoelig voor donkere verkleuringen ten gevolge van blauwschimmel. Plaatsing Een wand met hout(behang) bekleden is niet alleen een fraai alternatief voor klassiek behang of verf. Het is ook een geschikte manier om beschadigde muren te verbergen. Houten panelen of planken kunnen horizontaal, verticaal, schuin of volgens een bepaald patroon geplaatst worden, afhankelijk van het beoogde effect. Ze worden door middel van nagels, nieten of speciale clips op de onderconstructie vastgemaakt. In een vochtige omgeving doe je dat met roestvrije bevestigingsmiddelen. Voor de onderconstructie worden meestal kepers of latten in naaldhout gebruikt. Belgian Woodforum raadt aan om het hout van de onderconstructie te verduurzamen volgens het procédé A2.1 (bescherming tegen aantasting door insecten en zwammen). Afwerking en onderhoud De smaak inzake kleur, tekening, nerf en aan/afwezigheid van kwasten en barstjes in het hout, is bepalend voor welke houtsoort je uiteindelijk kiest. Door het hout af te werken bescherm je het maximaal tegen vuil. Voor houtsoorten die van nature wateroplosbare inhoudsstoffen bevatten zoals afzelia, merbau, Europees en Amerikaans eikenhout, hout van tamme kastanje en Western red cedar is een afwerking met vernis of olie noodzakelijk om vlekvorming bij eventueel contact met vocht te voorkomen. Er is een ruim aanbod van kant-en-klare, reeds volledig afgewerkte houten wandpanelen beschikbaar. Natuurlijk kan je de planken of panelen ook (zelf) afwerken na plaatsing. Hedendaagse afwerkingstechnieken hebben lambrisering nieuw leven ingeblazen. Het hout kan geborsteld, geceruseerd, berookt of gebleekt worden en indien gewenst nadien transparant - de tekening van het hout blijft zichtbaar - afgewerkt met vernis, olie of lazuur. Voor het dekkend afwerken van houten wandbekleding komen diverse milieuvriendelijke verftypes in aanmerking. Een behandeling met olie geeft het hout een natuurlijk, mat uitzicht. Door het hout te vernissen, krijgt het een mat, satijnen of hoogglanzend uitzicht. Bij vernis is de trend naar watergedragen vernissen die de kleur van het hout natuurgetrouw laten, duidelijk merkbaar. Houten wandbekleding vraagt achteraf nauwelijks onderhoud. Je kan massief hout meermaals opschuren, een grondige opfrisbeurt, een ander type afwerking of een andere kleur geven. Aangenaam woonklimaat Hout is een verfijnd natuurlijk materiaal dat garant staat voor een aangenaam woonklimaat en een hoog leefcomfort. Hout in binnentoepassingen draagt bij tot een gezond binnenklimaat, zo blijkt uit een Finse studie. Hoe meer hout aanwezig is binnenin een woning, des te doeltreffender wordt de relatieve luchtvochtigheid gestabiliseerd. Bij een gestabiliseerde relatieve luchtvochtigheid zijn schimmels, huisstofmijten, virussen en bacteriën het minst actief en is de kans op allergische rhinitis, astma en infecties van de luchtwegen het kleinst. Hout voelt bovendien steeds aangenaam warm aan en zoals bij alle organische materialen verlopen de afkoeling en de opwarming gelijkmatiger. Door de geringe geleidbaarheid is het temperatuurverschil tussen een houtoppervlak en zijn omgeving minimaal. Om een comfortabele temperatuur te bereiken en te behouden, is extra stoken niet nodig. Doordat hout geen statische elektriciteit oplaadt, trekt houten wandbekleding geen stof en vuildeeltjes aan. Wanden van hout bieden ook een goede akoestische isolatie. Wil je meer informatie over houten wandbekleding surf dan naar of bel naar de houtinformatielijn van het Belgian Woodforum: 02/ MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 13

14 Interieurschrijnwerk Revival van de houten binnendeur Houten binnendeuren zijn aan een revival toe. Naast de klassieke, massief eiken binnendeur worden steeds meer binnendeuren vervaardigd van minder bekende houtsoorten. Het hoeft niet te verbazen dat (interieur)architecten en bouwheren zich door de decoratieve, natuurlijke uitstraling van deze minder bekende houtsoorten steeds vaker laten inspireren. Onbekende soorten Zolang je voor een bepaalde toepassing de geschikte houtsoort gebruikt, gelden er voor hout amper beperkingen. Dat is niet anders voor binnendeuren. Voor deze toepassing geldt dat de houtsoort over een voldoende dimensionele stabiliteit moet beschikken, en dus maar beperkt Belgian Woodforum deuren werkt. Naast het bekende klassieke eikenhout zijn er tal van minder bekende houtsoorten die eveneens over de juiste kwaliteiten beschikken om in aanmerking te komen voor het vervaardigen van binnendeuren. Houtsoorten als Afrikaans padoek, afzelia, cumaru, Amerikaans en Europees esdoornhout, essenhout, guatamba, ipé, iroko, itauba, Amerikaans en Europees kersenhout, koto, lindehout, merbau, moabi, movingui, okoumé, purperhart, teak, tola, etc. zijn ruim voorradig en lenen zich uitstekend voor deze binnentoepassing. Bovendien beschikken deze houtsoorten over een fraaie kleur, tekening en nerfstructuur. Wil je een heel authentieke of persoonlijke touch geven aan je interieur, dan zijn decoratieve houtsoorten als afrormosia, bubinga, Amerikaans en Europees notenhout, olijfhout, purperhart, sapelli, sipo, wengé, zebrano een aanrader. Gezond binnenklimaat Houten binnendeuren dragen bij tot een aangenaam en gezond woonklimaat. Hoe meer hout aanwezig is binnenin een woning, des te doeltreffender wordt de relatieve luchtvochtigheid gestabiliseerd. Bij een gestabiliseerde relatieve luchtvochtigheid zijn schimmels, huisstofmijten, virussen en bacteriën het minst actief en is de kans op allergische rhinitis, astma en infecties van de luchtwegen het kleinst. Hout voelt steeds aangenaam warm aan en zoals bij alle organische materialen verlopen de afkoeling en de opwarming minder intensief. Door de geringe geleidbaarheid is het temperatuurverschil tussen een houtoppervlak en zijn omgeving steeds minimaal. Doordat houten binnendeuren geen statische elektriciteit opladen, trekken ze geen stof en vuildeeltjes aan. Tot slot verstrekken wij u nog volgende plaatsingstips voor houten binnendeuren: om de deuren correct te plaatsen moet een woning droog en winddicht zijn. Concreet wil dit zeggen dat de relatieve luchtvochtigheid tussen 30 en 60% moet liggen, met een richtwaarde van 50%. In het geval van maatwerk, gebruik dan hout waarvan het houtvochtgehalte 8 à 12% bedraagt. Belgian Woodforum deuren Bron: Belgian Woodforum 14 De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011

15 binnen- en buitendeuren glas beslag architraven plinten BESTEL HET NIEUWE SKANTRAE DEURENMAGAZINE NU BIJ BREEN BELGIUM Skantrae binnen- en buitendeuren glas beslag architraven plinten / Nieuw extra deurmaten op vooraad Vraag het Skantrae deurenmagazine aan via: of telefonisch via: Breen Belgium BVBA Vlimmersebaan, 136 / Wechelderzande Fax: 03/ MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 15

16 16 De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011

17 Aluminium schrijnwerk De Richtlijnen voor de Aluminium Constructeur: thermische isolatie, akoestiek en brandweerstand Aansluitend op het inleidend artikel over de nieuwe Richtlijnen voor de Aluminium Constructeur, gaan wij in dit vervolg dieper in op de thema s thermische isolatie, akoestiek en brandweerstand. Zoals bij het voorgaande artikel gaan we door het handboek via een aantal gerichte vragen. Hoe belangrijk is de geleidingswaarde van het glas en de randafstandshouder bij thermische berekeningen? Zoals in het vorig artikel aangegeven, zijn er heel wat inspanningen geleverd om de geleidingswaarde van de aluminium profielsysteem te doen dalen, ook de glasvullingen (gekenmerkt door de centrale Ug-waarde) hebben een sterke evolutie gekend. Omdat in een aluminium raamconstructie de oppervlakte van het glas tussen 85% en 80% bedraagt, is het belangrijk met performante, gasgevulde beglazingen te werken, met lage U-waarde (Ug<1.1 W/m2 K). De glassector heeft ook heel wat inspanningen geleverd om de randafstandshouder te verbeteren. In de richtlijn is weergegeven wat de invloed hiervan is op de Uw de totale U-waarde - en deze blijkt beperkt; zo varieert de Uw-waarde van het standaard raam met afmetingen 1.23m*1.48m van 1.82 W/m2 K tot 1.64 W/m2 K met een Uf profiel waarde van 2.0 W/m2 K. Ondertussen hebben de systeemleveranciers hun systemen uitgebouwd met profielsystemen, merkelijk lager dan 2.0 W/m2 K. Ze zullen dan ook in de toekomst aan te verwachten aanpassingen in de energieprestatieregelgeving voldoen. In de richtlijnen zijn dergelijke gegevens opgenomen die toelaten om deze te begroten. Voor de roosters (Ur-waarde) wordt er o.a. verwezen naar een gedetailleerd onderzoek aan de Universiteit van Gen-vakgroep architectuur en de isolatie waarden die met dergelijke systemen kunnen worden begroot (zie af b. 1). Zo was tot voor 2010 weinig of niets bekend rond de berekening van de luchtstroming in luchtholtes (holtes 1,2,3 in de bovenstaande figuur) in dergelijke complexe 3D componenten. (Af b. 2). Door simulatie konden metingen van oppervlakte temperaturen met thermische 2D berekeningen worden vergeleken en de parameterinstellingen worden verbeterd. Op die wijze kan dan toch de simulatie met de berekeningsnorm NBN EN ISO uitgevoerd en vergeleken worden met de in de NBN B opgenomen hoge waarden (waarde bij ontstentenis van Ur=6 W/ m2 K). Afhankelijk van de aannames worden er Ur-waarden bekomen die 25% tot 40% lager liggen dan deze waarde bij ontstentenis. Ook dit jaar wordt er verder onderzoek gevoerd om de geleidingswaarde nauwkeuriger te begroten. Naast deze component zijn er ook gegevens opgenomen voor het berekenen van gevels en panelen, rekening houdend met de norm EN13947 een voorbeeld van een thermische doorsnede voor berekening volgens deze norm vindt u hieronder. (Af b. 3) Zijn er gegevens rond de thermische geleidingswaarde van andere gevelcomponenten zoals roosters, gevelprofielen en panelen terug te vinden? Ook in de gevelprofielsystemen worden inspanningen geleverd om de Ucw (U curtain wall) te reduceren; blijft hierbij te onderstrepen dat gevelprofielen steeds een belangrijke binnenopper- afbeelding 1 afbeelding 2 MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 17

18 Aluminium schrijnwerk afbeelding 3 afbeelding 4 vlakte bezitten die nodig is voor de grote overspanningen bij vliesgevels, wat de thermische berekening beïnvloedt. Er is ook aangegeven hoe men de Up(Upaneel)-waarde kan berekenen. Tot slot dient gemeld dat de systeemleveranciers deze profielsystemen steeds gedetailleerd berekenen omwille van de talloze doorsnedes die beschikbaar zijn en hierbij niet de waarden bij ontstentenis gebruiken, opgenomen in de normen. In de editie 2011 zullen een aantal bouwaansluitingen worden opgenomen om de mogelijkheden voor het toepassen van aluminium gevels en schrijnwerk in lage energie en/of passiefwoningen toe te lichten; op die wijze wordt ook geantwoord op de methodes opgenomen in de bouwknopen berekening en de vragen in dit verband. Bestaat er een risico op condensatie op aluminium constructies? Met de huidige profielsystemen en een correcte aansluiting op de ruwbouw is de kans op condensatie in vele gevallen quasi onbestaand. Om hierop evenwel in alle omstandigheden gaande van een weinig verwarmd gebouw tot een zwembad - een correct antwoord te geven zijn de klimaatbelastingcombinaties weergegeven, opgenomen in de NBN B (de vroegere STS52.0). Deze combinaties omvatten: - De binnenklimaatcondities (temperatuur en relatieve vochtigheid in functie van het gebruik) - De buitenklimaatcondities (de regio van het land en de te verwachten gemiddelde minimale maand temperatuur) Tot slot zijn ook aanbevelingen, regels van goed vakmanschap, opgenomen in het document. Kan ik met een aluminium gevel - of venster constructie een goede akoestische isolatie realiseren? In 2008 werd in België een herziening van de akoestische criteria voor woongebouwen doorgevoerd, namelijk NBN S Alhoewel deze schijnbaar ingewikkeld lijkt, laat hij toe zowel aan bouwheer, opdrachtgever als architect om de akoestische isolatie eis per gevel duidelijker vast te leggen en aldus het comfort van de bewoner te verhogen. In een 4-stappen plan met als laatste stap de dimensionering, kan door een berekening de waarde van de isolatie van gevels al dan niet met ventilatie openingen worden begroot. (Af b. 4) Enkele voorbeelden geven de rekenmethodiek weer, alsook de parameters die in België goed gekend zijn op basis van jarenlange akoestische metingen oa in het WTCB. Ook de productnorm EN add1(2010) bevat een aantal gegevens en voorschriften rond akoestische isolatie en is in het document opgenomen. Voor zeer specifieke en hoge akoestische belastingen, zal nog steeds worden verwezen naar een gespecialiseerd advies. Hoe evolueert de brandwetgeving in België en zijn er brandwerende aluminiumsystemen? In het document is verwezen naar de recente evoluties in deze wetgeving en hoe de classificatie in de toekomst volgens de europese norm EN13501 (deel 1 tot 5) zal gebeuren. In de aluminium sector zijn er zeer recent ook brandwerende deuren beschikbaar die momenteel een BENORATG-keuring bezitten en waarbij er, onder invloed van de Europese reglementering en de komende productnorm EN16034 (vervanger van de oorspronkelijk voorziene EN ), ook een zogenaamde EI classificatie is bepaald. (E=criterium mbt de vlamdichtheid, I=criterium mbt de thermische isolatie). In het volgende artikel zullen we verder ingaan op de berekening van aluminium gevels, de lucht- en waterdichtheid en bouwaansluitingen. De Richtlijnen voor de Aluminium Constructeur zijn een referentiewerk voor de vakman, architect en geïnteresseerde. Een pdf-versie is beschikbaar op de website van het Aluminium Center Belgium, U kan het boek aankopen aan de prijs van 30 euro/stuk, (BTW exclusief) door een te versturen naar info@aluminiumcenter.be met de vermelding van uw BTW nr en de vermelding Confederatie bouw. Door: ir. Cyriel Clauwaert, Directeur Aluminium Center Belgium Aluminium Center Belgium vzw - Z1 Research Park Zellik - T +32 (0) F +32 (0) info@aluminiumcenter.be De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011

19 Montageklare ramen en deuren op uw werf geleverd binnen 4 weken. Bel ons voor de voorwaarden: 053/ Ontdek ons assortiment op Snel. Betrouwbaar. Fentris-Ad-Schrijnwrkr-186x128-NL-v3.indd 1 14/01/11 10:46 UW PARTNER IN PASSIEVE BRANDBESCHERMING VOOR GEBOUWEN Promat biedt effi ciënte en eenvoudig te plaatsen oplossingen voor brandveilige compartimentering, passieve brandbescherming van draagstructuren, technische installaties en het afdichten van doorvoeringen. Daarnaast zijn er ook architectonische oplossingen met brandwerend glas en glazen brandwerende deuren op maat. Promat International NV Kuiermansstraat 1, 1880 Kapelle-op-den-Bos Tel Fax info@promat.be Website ALLEEN Promat BIEDT ZEKERHEID MET ZOVEEL GETESTE OPLOSSINGEN! + GRATIS ADVIES! _Promat Alg Adv hor NL.indd 1 30/11/10 09:11 MEI 2011 De Vlaamse Schrijnwerker 19

20 Wij nemen niets luchtig op Nous ne prenons rien à la légère Industriële Stofafzuiging Dépoussiérage Industriel Industriële Ventilatie Ventilation Industrielle Plaatbewerking Tôlerie Speciale constructies op maat Constructions spéciales sur mesure Machiels Beringen Industrieweg Noord Opglabbeek Tel. 089/ Fax 089/ info@limoco.be 20 De Vlaamse Schrijnwerker MEI 2011