5/28/13. Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie. Overzicht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "5/28/13. Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie. Overzicht"

Transcriptie

1 Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie Ellen E Blaak Professor in Physiology of fat metabolism of Human Biology NUTRIM School for Nutrition, Toxicology and Metabolism Maastricht University Medical Centre The Netherlands Overzicht Obesitas en diabetes nemen epidemische proporties aan Hoe ontstaat obesitas en de gerelateerde gezonheidsrisico s? Risicofactor voor andere ziekten Preventie/behandeling van obesitas en gezondheidscomplicaties: voeding en lichamelijke aktiviteit of Human Biology De prevalentie van obesitas en type 2 diabetes mellitus neemt toe 1

2 BRFSS, 1985 No Data <10% 10% 14% BRFSS, 1986 No Data <10% 10% 14% BRFSS, 1987 (*BMI 30, or ~ 30 lbs. overweight for 5 4 person) No Data <10% 10% 14% 2

3 BRFSS, 1988 No Data <10% 10% 14% BRFSS, 1989 No Data <10% 10% 14% BRFSS, 1990 No Data <10% 10% 14% 3

4 BRFSS, 1991 No Data <10% 10% 14% 15% 19% BRFSS, 1992 No Data <10% 10% 14% 15% 19% BRFSS, 1993 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 4

5 BRFSS, 1994 No Data <10% 10% 14% 15% 19% BRFSS, 1995 No Data <10% 10% 14% 15% 19% BRFSS, 1996 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 5

6 BRFSS, 1997 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% BRFSS, 1998 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% BRFSS, 1999 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 6

7 BRFSS, 2000 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% BRFSS, 2001 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% BRFSS, 2002 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 7

8 BRFSS, 2003 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% BRFSS, 2004 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% BRFSS, 2005 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% 8

9 BRFSS, 2006 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% BRFSS, 2007 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% BRFSS, 2008 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% 9

10 BRFSS, 2009 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% BRFSS, 2010 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% Situatie Nederland BMI>25 kg/m 2 BMI>30 kg/m 2 10

11 Prevalen(e)overgewicht)jongens) 25 Overgewicht 2010 Overgewicht Overgewicht 1980 Percentage overgewicht (%) Leeftijd (jaren) Prevalen(e)overgewicht)meisjes) Prevalentie overgewicht bij meisjes (NL) 25 Overgewicht 2010 Overgewicht Overgewicht 1980 Percentage overgewicht (%) Leeftijd (jaren) 11

12 Genen, leefstijl en obesitas: de Pima indianen o traditionele leefstijl: NW Mexico" o moderne leefstijl: Arizona, USA" gematched voor leeftijd en geslacht: o BMI 24.9 kg/m 2 vs kg/m 2 " o Diabetes 8.5 % vs. 41%" (Ravussin et al., Diabetes Care, 1994)! Laag risico vrouwen in Nurses Health Study (3% of cohort)" Geen rokers BMI under 25 Matig actief voor tenminste 30 min per dag ½ alcoholische consumptie per dag Bij de hoogste 40% voor een voeding: Hoog in vezel Hoog in visolievetzuren hoog in meervoudig overzadigde vetzuren/laag in verzadigde vetzuren Laag in glycemische index Stampfer et al NEJM 2000 Ontwikkeling van obesitas: energiebalans intake expenditure energy balance: stable body weight negative balance: body weight loss positive balance: body weight gain 12

13 Regulatie van lichaamsgewicht Inname: kcal/jaar kcal/80kg Gebruik: kcal/jaar Regulatie van de voedselinname Regulatie van het energiegebruik 13

14 W o W o 5/28/13 Maakt het uit waar energie vandaan komt? Voor gewichtverlies niet veel Gemiddeld gewichtverlies voor 649 personen op een laag vet (gevulde bolletjes) of een hoog vet dieet (open bolletjes) 0 Wo Wo Weight loss (kg) -2 W o W o -4 W o -6 W o W o W o W o Week Number Maakt het uit waar energie vandaan komt? Voor gewichtverlies niet veel: energiebeperking bepaalt negatieve energiebalans en gewichtsverlies Onder dagelijkse leefomstandigheden of perioden van gewichtstoename wel: hoog vet dieet stimuleert teveel eten 14

15 5/28/13 Hoge vetinname stimuleert positieve energiebalans Regulatie van lichaamsgewicht......en als het fout gaat In Nederland: 200 nieuwe gevallen van diabetes per dag! Chronisch metabole ziekten" 60% van de wereldbevolking heeft overgewicht (2.2 billion) of obesitas (1.1 billion) in 2030 (Kelly et al, IJO, 2008) 44 % van de diabetes last, 23% van de last van hart- en vaatziekten en ongeveer 7-41% van bepaalde typen kanker worden toegeschreven aan overgewicht en obesitas (WHO, 2012) Wereldwijd: meer dan 100 miljoen volwassen met diabetes Verwachte aantallen in 2030 = 366 milljoen (Wild, 2004) of Human Biology 15

16 5/28/13 Obesitas gaat gepaard met gezondheidsrisico s Vetophoping rond heupen Hoog suiker (glucose)/insuline Verstoorde bloedlipiden: high LDL-cholesterol, low HDL cholesterol, hoge triglyceriden Hoge bloeddruk Vetopslag in organen leidt tot diabetes vet Magnetische resonantie beeldvorming PCr ATP pi ppm Niet-invasief bepalen van vet en energie in weefsels 16

17 Onderzoek naar de onderliggende mechanismen Vetweefsel geeft ook hormonen af ADIPOKINES VETCELLEN Voeding genen OBESITAS ADIPOKINES VETCELLEN 17

18 Leptine Product of Ob gene Leptin deficient mouse (Ob/Ob): - teveel eten - Obesity - Onvruchtbaarheid - Diabetes Leptine toediening verbetert deze omstandigheden Leptin treatment: the solution for obesity? Unfortunately NOT!!! Balans van darmbacterien in gezondheid en ziekte Firmicutes Bacteroidetes Firmicutes Bacteroidetes Gordon JI. Nature Normale Energie Balans, Insuline Gevoeligheid, geen diabetes Obesitas, Insuline Resistentie, Diabetes 18

19 Special Article Myths, Presumptions, and Facts about Obesity Krista Casazza, Ph.D., R.D., Kevin R. Fontaine, Ph.D., Arne Astrup, M.D., Ph.D., Leann L. Birch, Ph.D., Andrew W. Brown, Ph.D., Michelle M. Bohan Brown, Ph.D., Nefertiti Durant, M.D., M.P.H., Gareth Dutton, Ph.D., E. Michael Foster, Ph.D., Steven B. Heymsfield, M.D., Kerry McIver, M.S., Tapan Mehta, M.S., Nir Menachemi, Ph.D., P.K. Newby, Sc.D., M.P.H., Russell Pate, Ph.D., Barbara J. Rolls, Ph.D., Bisakha Sen, Ph.D., Daniel L. Smith, Jr., Ph.D., Diana M. Thomas, Ph.D., and David B. Allison, Ph.D. N Engl J Med 2013; 368: Regularly eating (vs skipping) breakfast is protective against obesity -Large rapid weight loss is associated with poorer long term weight outcomes than is low, gradual weight loss -Breast feeding is protective against obesity -Diets very efficiently reduce weight, but trying to go on a diet or recommending that someone goes on a diet generally does not work in the long term -Snacking contributes to weight gain and obesity -Provision of meals and use of mealreplacement products promotes greater weight loss -Regardless of body weight or weight loss, an increased level of exercise increases health Leefstijl en de preventie van diabetes Normale glucose tolerantie" Overgewicht " Leefstijl " Leeftijd Gestoorde glucose tolerantie" Gevast < 7.0 mmol/l" 2h: 7.8 x < 11.1 mmol/l" Insuline resistentie" ß-cel dysfunctie" Type 2 diabetes Genen" Lifestyle intervention Diet (guidelines healthy nutrition) and physical activity:! Fat reduction, in particular of saturated fat! Decrease in glycemic index! Increase in dietary fibre content! Moderate reduction in body weight (5-10%)! Increase in moderate intensity physical activity " " 19

20 Leefstijlinterventies wereldwijd Leefstijlinterventies wereldwijd Finland Nederland Amerika Finnish Diabetes Prevention Study" 522 subjects with IGT Individual guidance Diet (reduction fat intake, increase dietary fibre Physical activity Follow-up 3.2 y" 20

21 Finnish Diabetes Prevention Study" Risk of Diabetes reduced by 58%! " 25% 20% 15% 10% 5% Intervention Control 23% (17-29 CI) 11% (6-15 CI) 0% % with diabetes Reduction in serum triglycerides and blood pressure after 1 y in intervention group. Tuomilehto J et al. N Engl J Med Study on lifestyle intervention and impaired glucose tolerance Maastricht"! 2820 subjects were screened with OGTT for eligibility! Originally, 150 IGT subjects were randomized in 2 groups: intervention, control (in year 2 an additional 36 subjects),! Follow-up; 6 y, study in completed by now! Primary outcome variable glucose tolerance: Can lifestyle intervention prevent the worsening of glucose tolerance in impaired glucose tolerant subjects? " SLIM: selectie proefpersonen Selectie uit cohort Exclusie Diabetes Ziekte / medicatie die glucose metabolisme of leefstijl-interventie beinvloeden 2x OGTT Inclusie Gevaste glucose <7.0 mmol/l 2-Hr glucose 7.8 mmol/l Impaired Glucose Tolerant SLIM populatie n=147 Interventie groep Controle groep 21

22 5/28/13 SLIM studie proefpersoon karakteristieken voor de start v/d studie Start vd studie INT CON N (man/vrouw) 74 (38/36) 73 (37/36) 58.8* Leeftijd (years) 55.0 Gewicht (kg) Middel (cm) VO2 max (l/min) Gevast glucose (mmol/l) h glucose (mmol/l) Gemiddelde. * p= (Student's t-test). Study design HIGH-RISK IGT GROUP INTERVENTION GROUP Dietary intake acc. to gen. recommendations Weight reduction (5-10%) CONTROL GROUP General information regarding healthy diet & exercise Increase physical activity (5 days/week) Exercise sessions (aerobic/resistance) Individual dietary and exercise counseling every 3 months Voedingsadviezen Koolhydraten ± 55 En% max En% mono/disaccharides Vet < En% vet < 10 En% verzadigd vet < 33 mg/mj cholesterol, max. 300 mg/dag Eiwitten En% ± 0.8 g/kg lichaamsgewicht Vezels 3g/MJ vezels 22

23 Voedingsadviezen in de praktijk maanden 0/ daags voedingsdagboek Persoonlijk gesprek met diëtiste minuten > 3 haalbare doelen voor komende 3 maanden Informatie over 1 thema Voedingsadviezen in de praktijk 0/ Groepsbijeenkomst bestaande uit ± 10 personen Voedingstriviant Vis Etiketten lezen Uit eten Resultaten v/d studie Beweging algemene gezonde richtlijnen 30 min/dag, 5 dagen/week matig intensief individueel advies op maat 4x per week speciaal programma sportcentrum universiteit 23

24 5/28/13 Beweging leefstijl advies naar algemene gezonde richtlijnen Sport programma Avondwandeling met toestemming SLIM jaarlijkse metingen Jaarlijkse metingen Orale Glucose Tolerantie Test Fiets test voor aerobe fitheid gewicht, BMI, middel/heup bio-impedantie, Huidplooi bloeddruk, ECG bloed lipide profiel vragenlijsten 3-daags voedings- & bewegingsdagboek met toestemming SLIM resultaten na 4-6 jaar Totale vet-inname con int 24

25 SLIM resultaten na 4-6 jaar Totale vet-inname con int Verzadigd vet p<0.001 Koolhydraten p=0.002 SLIM resultaten na 4-6 jaar Totale vet-inname con int VO 2 max int con SLIM resultaten na 4-6 jaar Totale vet-inname con int Gewicht int con VO 2 max int con 25

26 SLIM resultaten na 4-6 jaar Totale vet-inname con int Gewicht int con VO 2 max 2h plasma glucose int con con int Diabetes incidentie Diabetes incidentie Aantal mensen met diabetes Jaren na start interventie Relatief risico diabetes 0.53, p=0.04 Lifestyle intervention prevents metabolic syndrome: sub analyses in SLIM Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases null 2013 null 26

27 Dieet en beweging samen meest effectief Veranderingen in eerste 2 jaar p<0.01 p=0.01 p=0.03 p=0.09 Advies opgevolgd: Mensink M., 2003 Obesity Research 11: 1588 Leefstijl-interventie in Nederland is effectief! Leefstijl-interventie in Nederland is effectief! 27

28 Hoe goed was deelname aan het programma? Hoe goed was deelname aan het programma? 32 van 147 deelnemers zijn gestopt (= 22 % dropouts) Hoe goed was deelname aan het programma? 32 van 147 deelnemers zijn gestopt (= 22 % dropouts) > waarom zijn mensen gestopt? > zijn er verschillen tussen dropouts en niet-dropouts? 28

29 Kenmerken dropouts bij start Kenmerken dropouts bij start Aandachtspunten bij leefstijl-interventie 1. Deelnemers met lage sociaal-economische status en lage fitheid vallen eerder uit 2. Realistische kijk op eigen eet- & beweeg-gedrag 3. Bewustwording van het risico op diabetes 29

30 Conclusie Lange termijn leefstijl interventie vermindert risico type 2 diabetes in hoog-risico groep, ook zonder groot gewichtsverlies Combinatie van voeding en beweging geeft extra gunstig effect 30

Preventie van type 2 diabetes Een kwestie van leefstijl. Lange termijn effecten van leefstijlveranderingen op glucose tolerantie: De SLIM studie

Preventie van type 2 diabetes Een kwestie van leefstijl. Lange termijn effecten van leefstijlveranderingen op glucose tolerantie: De SLIM studie Preventie van type 2 diabetes Een kwestie van leefstijl Lange termijn effecten van leefstijlveranderingen op glucose tolerantie: De SLIM studie Cheryl Roumen, promovendus Vakgroep Humane Biologie, Universiteit

Nadere informatie

Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens, edith.feskens@wur.

Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens, edith.feskens@wur. Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Inhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn.

Inhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn. Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Leefstijlinterventies met stip op 1!

Leefstijlinterventies met stip op 1! Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Voeding bij diabetes. Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven. Ede, 08.02.2011

Voeding bij diabetes. Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven. Ede, 08.02.2011 Voeding bij diabetes Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven Ede, 08.02.2011 DIABETES ATLAS, 3rd ed, IDF 2006 2007 2025 Total population (millions) 6600 7900 Adult population (millions)

Nadere informatie

het dopaminerge beloningssysteem

het dopaminerge beloningssysteem het dopaminerge beloningssysteem 27/05/2016 51 mesolimbic DA system lekker eten zorgt voor DA afgifte 27/05/2016 52 Bassareo and Di Chiara, 1997 palatable food and dopamine why would some people overeat

Nadere informatie

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen

Nadere informatie

Fysiologische effecten van dieetinterventie

Fysiologische effecten van dieetinterventie Energiebalans Fysiologische effecten van dieetinterventie Prof. Dr. Marleen van Baak NUTRIM School for Nutrition, Toxicology and Metabolism Vakgroep Humane Biologie energieinname energiegebruik leptine

Nadere informatie

Fysiologische effecten van dieetinterventie

Fysiologische effecten van dieetinterventie Fysiologische effecten van dieetinterventie Prof. Dr. Marleen van Baak NUTRIM School for Nutrition, Toxicology and Metabolism Vakgroep Humane Biologie Energiebalans energieinname energiegebruik leptine

Nadere informatie

Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl

Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl In beweging! Gezondheidsuniversiteit 2015 Matthijs Hesselink Department of Human Movement Sciences Faculty of Health, Medicine and Life sciences Maastricht University Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl

Nadere informatie

Diabetes Mellitus en Beweging

Diabetes Mellitus en Beweging Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën

Nadere informatie

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van

Nadere informatie

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Er gaat niets boven Groningen! Inhoud Behandeling van NAFLD 1. Rol van

Nadere informatie

Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid

Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid Wat is fysieke activiteit? Een door skeletspieren geproduceerde beweging (dynamisch) en/of houding (statisch) die gepaard gaat met een toename

Nadere informatie

TYPE 2 DIABETES MELLITUS

TYPE 2 DIABETES MELLITUS Inleiding Wereldwijd hebben ongeveer 150 miljoen mensen type 2 diabetes mellitus en dit aantal zal in de toekomst alleen nog maar toenemen. In het algemeen is het risico om te overlijden aan cardiovasculaire

Nadere informatie

Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking

Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht Graag in samenwerking Voor zowel kinderen als volwassenen zijn overgewicht en obesitas de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van

Nadere informatie

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen Er gaat niets boven Groningen! Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Inhoud 1. Rol van dieet en samenstelling

Nadere informatie

Nawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten.

Nawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten. Nawoord 171 Wat ik met dit boek duidelijk heb willen maken, is dat verschillende personen een verschillende stofwisseling hebben. Net zoals er benzinemotoren bestaan en dieselmotoren. Verschillende motoren

Nadere informatie

Tips bij gewichtsverlies : introduceren en behouden

Tips bij gewichtsverlies : introduceren en behouden Tips bij gewichtsverlies : introduceren en behouden Ilse Mertens, RD, PhD Metabole Eenheid Dienst Endocrinologie, Diabetologie en Metabole Ziekten, UZA Oostende, 28 maart 2014 Jeanne Doorverwezen door

Nadere informatie

Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing

Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing 9 november 2015 Gent HarriëtVerkoelen.nl Insuline resistentie Achtergrond van insuline resistentie, de invloed hiervan op de

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/49009 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Beek, L. van Title: Systemic and white adipose tissue inflammation in obesity

Nadere informatie

SLIM implementeren van onderzoek naar praktijk. Persoonlijke en omgevingsfactoren geassocieerd met het opvolgen van leefstijladviezen: De SLIM study

SLIM implementeren van onderzoek naar praktijk. Persoonlijke en omgevingsfactoren geassocieerd met het opvolgen van leefstijladviezen: De SLIM study SLIM implementeren van onderzoek naar praktijk Persoonlijke en omgevingsfactoren geassocieerd met het opvolgen van leefstijladviezen: De SLIM study Cheryl Roumen, PhD- student Vraagstelling Houden de deelnemers

Nadere informatie

Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist

Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist - Sportdietist: - Eigen praktijk: SMC Fysiomed Amsterdam - Nationale roeiselectie: KNRB - Schrijven van blogs en columns: JOGG,

Nadere informatie

Voedingsrichtlijn Diabetes 2015

Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 Esther Pekel diëtist Diabetescentrum 2015 1 Voedingsrichtlijn 2015 1e wetenschappelijke onderbouwde voedingsrichtlijn DM geschreven i.o.v. de NDF in 2006. 2e herziene richtlijn

Nadere informatie

Meer inzicht in uw gezondheid?

Meer inzicht in uw gezondheid? Meer inzicht in uw gezondheid? Maak een afspraak voor de Gezondheids-APK bij uw Alphega apotheek. Meten is weten Bij uw Alphega apotheek kunt u terecht voor hulpmiddelen of medicatie wanneer u ziek bent.

Nadere informatie

Evidence-based Lifestyle Advies

Evidence-based Lifestyle Advies Evidence-based Lifestyle Advies Focus op dieet Willem Bax*, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Vaatcentrum Alkmaar *,Conflict of interest m.b.t. onderwerp: geen 1 Vrouw, 48 jaar, VG: RA, zus DM-2,

Nadere informatie

M.B. Katan. Type 2 diabetes en voeding Wat te doen? Belangen en nevenfuncties. Stijging diabetes, per opleidingsniveau. Diabetes en voeding: agenda

M.B. Katan. Type 2 diabetes en voeding Wat te doen? Belangen en nevenfuncties. Stijging diabetes, per opleidingsniveau. Diabetes en voeding: agenda Gestandaardiseerde prevalentie M.B. Katan Type 2 diabetes en voeding Wat te doen? www.mkatan.nl Martijn Katan Vrije Universiteit Afdeling Gezondheidswetenschappen @martijnkatan Belangen en nevenfuncties

Nadere informatie

24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk?

24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk? Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef Jan Evert Heeg, internist, Isala Klinieken, Zwolle 1 Lichaamsbeweging is goed Voor DM type 2: Betere

Nadere informatie

Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan

Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte

Nadere informatie

17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?

17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging

Nadere informatie

Vitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011

Vitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Vitale Vaten Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Verleiden Opbouw presentatie Inleiding hart- en vaatziekten Project Vitale Vaten Gorinchem

Nadere informatie

SAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172

SAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 SAMENVATTING MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 ALIFE@WORK DE EFFECTEN VAN EEN LEEFSTIJLPROGRAMMA MET BEGELEIDING OP AFSTAND VOOR GEWICHTSCONTROLE BIJ WERKNEMERS ACHTERGROND Overgewicht, waarvan

Nadere informatie

De rol van een lage Glycemische Index in een gezonde voeding

De rol van een lage Glycemische Index in een gezonde voeding De rol van een lage Glycemische Index in een gezonde voeding Wim H.M. Saris NUTRIM, School for Nutrition and translational research in Metabolism Faculty of Health, Medicine and Life Science Maastricht

Nadere informatie

Module gezonde leefstijl. 20 Oktober 2018

Module gezonde leefstijl. 20 Oktober 2018 Module gezonde leefstijl 20 Oktober 2018 University of Michigan / Max Planck Institute for Demographic Research Mensen die niet roken, een gezond gewicht behouden en niet overmatig drinken worden zeven

Nadere informatie

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism Final SmPC and PL wording agreed by PhVWP December 2011 Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY

Nadere informatie

RealFit. Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit

RealFit. Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit RealFit Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit Wat is RealFit? Effectieve multidisciplinaire aanpak van overgewicht bij jongeren van 13 tot 18 jaar. De 13 weken durende cursus bevat:

Nadere informatie

Tiffany Naets. Faculty of Psychology, Department of Developmental, Personality and Social Psychology, University of Ghent

Tiffany Naets. Faculty of Psychology, Department of Developmental, Personality and Social Psychology, University of Ghent Tiffany Naets Faculty of Psychology, Department of Developmental, Personality and Social Psychology, University of Ghent Marijke Ysebaert Faculty of Medicine, University of Antwerp Department of Pediatrics,

Nadere informatie

Dagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen

Dagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen III World Congress of Public Health Nutrition Las Palmas de Grand Canarias 9-12 november 2014 Dagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen Een Europees onderzoek toont aan dat adolescente

Nadere informatie

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction Obesitas Obesitas is een chronische ziekte waarbij een zodanige overmatige vetstapeling in het lichaam bestaat dat dit aanleiding geeft tot gezondheidsrisico s. 1. Obesitas is een ziekte. 2. Deze ziekte

Nadere informatie

Chapter! 2 Chapter!4 Chapter! 5

Chapter! 2 Chapter!4 Chapter! 5 ! Summary! Over the last decades, the prevalence of obesity has reached epidemic proportions, with an increasing impact on health care. Several recent studies have indicated that the composition of the

Nadere informatie

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:

Nadere informatie

VETTEN EN GEZONDHEID INGEBORG A BROUWER, PHD HOOGLERAAR VOEDING VOOR GEZOND LEVEN VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM

VETTEN EN GEZONDHEID INGEBORG A BROUWER, PHD HOOGLERAAR VOEDING VOOR GEZOND LEVEN VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM VETTEN EN GEZONDHEID INGEBORG A BROUWER, PHD HOOGLERAAR VOEDING VOOR GEZOND LEVEN VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM ACHTERGROND Geregistreerd voedingswetenschapper: Nederlandse Academie van Voedingswetenschappen

Nadere informatie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd

Nadere informatie

Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen

Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Prof Dr Heleen Evenhuis Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten Afd Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam

Nadere informatie

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2)

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) Nederlandse Diabetes Federatie 033-4480845 info@diabetesfederatie.nl Stationsplein 139 3818 LE Amersfoort Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) De

Nadere informatie

Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten

Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Evidence-based richtlijn van de German Nutrition Society Van vezels tot suikers: koolhydraten omvatten een brede range van voedingsstoffen. Wat is er precies

Nadere informatie

Gezond eten als medicijn, de beste aanpak

Gezond eten als medicijn, de beste aanpak 34 Het metabool syndroom, een sluipend proces met grote gezondheidsrisico s Gezond eten als medicijn, de beste aanpak Tekst: Maarten Bijma Beeld: André Dietman, Shutterstock De gevolgen van welvaartsziekten

Nadere informatie

Bewust eten is belangrijk! A. Van de Sompel - diëtiste UZ Antwerpen Endocrinologie- diabetologie en metabole ziekten

Bewust eten is belangrijk! A. Van de Sompel - diëtiste UZ Antwerpen Endocrinologie- diabetologie en metabole ziekten Bewust eten is belangrijk! - diëtiste UZ Antwerpen Endocrinologie- diabetologie en metabole ziekten 2 Waarom eten wij??? Eten wij om te leven OF leven wij om te eten?? 3 Waarom eten wij? Bouwstoffen Eiwitten

Nadere informatie

Chapter 4, Chapter 5, Chapter 6, Chapter 2 Chapter 3,

Chapter 4, Chapter 5, Chapter 6, Chapter 2 Chapter 3, Summary Chapter 7 In the last decades, our society has become increasingly more sedentary. The majority of the western population spends approximately half of the waking day sedentary, e.g. driving the

Nadere informatie

Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew

Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew FLU TORI Paramaribo, 23 february 2018 ???? Fysieke Activiteit, Fitheid en Risicofactoren voor Hart en Vaatziekten

Nadere informatie

Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals. Dr. Jan-Willem van Dijk

Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals. Dr. Jan-Willem van Dijk Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals Dr. Jan-Willem van Dijk Inhoud Introductie type 2 diabetes Meten van bloedglucose Gewichtsverlies en bloedglucose Fysieke

Nadere informatie

Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte

Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte

Nadere informatie

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Karin Proper Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO+ Instituut, VUmc, Amsterdam Body@Work, Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid en Gezondheid

Nadere informatie

Goede voeding volgens de wetenschap

Goede voeding volgens de wetenschap Goede voeding volgens de wetenschap Prof.dr. Frans J Kok Wageningen campus Inhoud 1. Ongezond buikvet 2. Zelfexperiment 3. Richtlijnen goede voeding 4. Brood, zuivel, vis en chocola Obesitas: voeding-beweging-genen

Nadere informatie

Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes

Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten

Nadere informatie

Nutritional Risk Screening (NRS 2002)

Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Nutritional Risk Screening (NRS 2002) Bron: Kondrup, J., Rasmussen, H. H., Hamberg, O., Stanga, Z., & ad hoc ESPEN Working Group (2003). Nutritional Risk Screening (NRS 2002): a new method based on an

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Titel: Sport en Bewegen na transplantatie. Naam spreker: Dr. Dorien M. Zelle

Titel: Sport en Bewegen na transplantatie. Naam spreker: Dr. Dorien M. Zelle Titel: Sport en Bewegen na transplantatie Naam spreker: Dr. Dorien M. Zelle Wie is Dorien Zelle - Onderzoeker in het UMCG - Gepromoveerd in bewegen en nierziekte - Maar ook sport liefhebber! Motieven om

Nadere informatie

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten.

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten. Elk kind wegen bij opname, groeicurve invullen Anamnese : allergie, nierinsufficiëntie, gluten intolerantie, Hoe is zijn eetlust? Is hij vegetariër? Heeft hij pijn? Koolhydraten zijn een belangrijke energieleverancier.

Nadere informatie

Prof. Greet Cardon Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen. Beweging

Prof. Greet Cardon Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen. Beweging Prof. Greet Cardon Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen Beweging 1 Beweging Richtlijnen voor beweging volwassenen 1978 oude richtlijnen 1996 nieuwe richtlijnen Frequentie 3 x per week elke dag Duur

Nadere informatie

METABOOL SYNDROOM. Position Paper. Inleiding. Wat is het metabool syndroom? Hoe ontstaat het metabool syndroom?

METABOOL SYNDROOM. Position Paper. Inleiding. Wat is het metabool syndroom? Hoe ontstaat het metabool syndroom? Position Paper METABOOL SYNDROOM Inleiding Overgewicht is in de westerse wereld een groeiend probleem met ernstige gevolgen voor de volksgezondheid. Vanuit de wetenschap is er steeds meer aandacht voor

Nadere informatie

Onsterfelijk een sprookje Gezond oud : Haalbaar! P. Eline Slagboom Leiden University Medical Centre

Onsterfelijk een sprookje Gezond oud : Haalbaar! P. Eline Slagboom Leiden University Medical Centre Onsterfelijk een sprookje Gezond oud : Haalbaar! P. Eline Slagboom Leiden University Medical Centre Veroudering, geen sprookje Kalender leeftijd Biologische leeftijd Uiterlijke verschijnselen Innerlijke

Nadere informatie

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Achtergrond Fenotype = grote variabiliteit Niet alle symptomen

Nadere informatie

MEMO. Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP

MEMO. Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP MEMO Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP 2007-2010 Colofon RIVM 2012 Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding: 'Rijksinstituut

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting voor medisch niet-ingewijden

Nederlandse samenvatting voor medisch niet-ingewijden Nederlandse samenvatting voor medisch niet-ingewijden Chapter 8 Vitamine D, ter preventie van type 2 diabetes Dit proefschrift bevat de resultaten van enkele wetenschappelijke studies over vitamine D in

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Welke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist!

Welke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist! 1 Welke behandelstrategie bij obese type patiënten: GLP 1 agonist! Bruce H.R. Wolffenbuttel, internist endocrinoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afd. Endocrinologie: www.umcg.net Blog: www.gmed.nl

Nadere informatie

Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend

Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Nationale Gezondheidsbeurs 13 februari 2016 Utrecht Yolande Appelman Interventiecardioloog VU medisch centrum Amsterdam 2015 Campagne Hartstichting Awareness

Nadere informatie

Chapter 4) Chapter 5 and 6 Chapter 5 (Chapter 6). (Chapter 5)

Chapter 4) Chapter 5 and 6 Chapter 5 (Chapter 6). (Chapter 5) Summary Summary The prevalence of overweight and obesity is increasing rapidly worldwide among adults and children that seriously raise the risk for the development of severe metabolic disorders such as

Nadere informatie

Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst

Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst Wat is mijn cardiovasculair risicoprofiel? 27 september 2016 Herbert De Raedt Dienst cardiologie Onze Lieve Vrouw Ziekenhuis Aalst Waarover Epidemiologie Pathofysiologie Risicofactoren Take home message

Nadere informatie

Samenvatting. Epidemie

Samenvatting. Epidemie Samenvatting Met dit advies voldoet de Gezondheidsraad aan het verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een inventarisatie op te stellen van nieuwe inzichten en te verwachten wetenschappelijke

Nadere informatie

Arteriële verstijving en vitamine K tekort

Arteriële verstijving en vitamine K tekort Arteriële verstijving en vitamine K tekort CSO: Prof. Dr. S. Heymans, Cardiologist President R&D: Dr. P. Kleikers, MD Feb_2018 Wat? Arteriële verstijving is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten

Nadere informatie

Hoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?)

Hoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?) Hoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?) Gezond zijn levert dus niet alleen meer Als voorbeeld vergelijken we twee jaren op, vijftigjarigen zonder en met diabetes maar ook veel betere en vitalere

Nadere informatie

BEHANDELING VAN OBESITAS

BEHANDELING VAN OBESITAS BEHANDELING VAN OBESITAS: WIE, WAAROM, WANNEER, WAAR, WAARTOE, WAARVOOR EN WAARMEE? Lisbeth Mathus-Vliegen Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam e.mathus-vliegen@amc.uva.nl

Nadere informatie

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID Dr. Marly Oosterhof STAPPEN NAAR GEZONDHEID Wat is obesitas? Definitie Classificatie Contribuerende factoren Complicaties Behandeling OBESITAS Wat is obesitas? Obesitas

Nadere informatie

Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven

Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Diabetes: also a global disease Estimated global prevalence of diabetes In België :vandaag heeft 1/12 mensen diabetes 151 million 347 285 million 438 million

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting nederlandse samenvatting De groei en de ontwikkeling van diverse orgaansystemen en regelmechanismen in de foetus tijdens de periode in de baarmoeder worden verstoord door vroeggeboorte.

Nadere informatie

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief Fysieke activiteiten; nieuwe inzichten en innovaties in de revalidatie. nothing to declare 52 jaar, status na icva mei 2014 Thuiswonend Goede cognitie Lopen: FAC 4 Couch potato: overdag veelal inactief

Nadere informatie

Af en toe diëten, werkt dat?

Af en toe diëten, werkt dat? Af en toe diëten, werkt dat? Fasting In Diabetes Treatment studie Elske van den Burg and Marjolein Schoonakker Petra van Peet Elske van den Akker van Marle Ingrid Jazet Ko Willems van Dijk Hildo Lamb Mattijs

Nadere informatie

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS

COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS COGNITIEVE DISSONANTIE EN ROKERS Gezondheidsgedrag als compensatie voor de schadelijke gevolgen van roken COGNITIVE DISSONANCE AND SMOKERS Health behaviour as compensation for the harmful effects of smoking

Nadere informatie

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID. Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID. Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat

Nadere informatie

Diabetes type 2. Het belang van gezonde voeding

Diabetes type 2. Het belang van gezonde voeding Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding Gezond eten is voor iedereen belangrijk, maar voor mensen met diabetes type 2 zijn er extra aandachtspunten. Onze voedingsadviezen helpen je. Wat gebeurt

Nadere informatie

NDF VOEDINGSRICHTLIJN DIABETES 2015

NDF VOEDINGSRICHTLIJN DIABETES 2015 NDF VOEDINGSRICHTLIJN DIABETES 2015 HANNE VAN BALLEGOOIJEN nr. 1 Het begint met een idee DISCLOSURE De totstandkoming van deze richtlijn is gefinancierd door het Diabetes Fonds. Geen van de leden van de

Nadere informatie

BEWEGEN OP HET WERK WERKT:

BEWEGEN OP HET WERK WERKT: BEWEGEN OP HET WERK WERKT: welk wetenschappelijk bewijs is er over de relatie werk, bewegen en gezondheid? Allard van der Beek Afd. Sociale Geneeskunde EMGO Instituut, VU medisch centrum Body@Work TNO-VUmc

Nadere informatie

Het voorkomen van (ernstig) overgewicht of obesitas neemt wereldwijd ernstige vormen aan,

Het voorkomen van (ernstig) overgewicht of obesitas neemt wereldwijd ernstige vormen aan, Samenvatting voor de geïnteresseerde leek Het voorkomen van (ernstig) overgewicht of obesitas neemt wereldwijd ernstige vormen aan, met name door het overnemen van de zogenaamde Westerse leefstijl, dat

Nadere informatie

Van sportdrank tot napilsen

Van sportdrank tot napilsen Van sportdrank tot napilsen vochtbalans rondom inspanning Marco Mensink & Jora Steennis marco.mensink@wur.nl Marco Jora indeling Waarom is de vochtbalans zo belangrijk Hoeveel vocht verlies ik Wat moet

Nadere informatie

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Afdeling interne geneeskunde Deze informatie is een aanvulling op de folder Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus, die u heeft

Nadere informatie

De fysiologie van koolhydraten Hoe complex is het eigenlijk?

De fysiologie van koolhydraten Hoe complex is het eigenlijk? De fysiologie van koolhydraten Hoe complex is het eigenlijk? BGN nascholing 'Koolhydraatbeperkt: Hype of hulp bij afvallen? 12 september 2017 Dr. Peter J Voshol Integrative Physiologist Senior Scientist

Nadere informatie

Dweilen met de kraan open

Dweilen met de kraan open Dweilen met de kraan open Laat voeding je medicijn zijn Dr. Frank van Berkum Internist, Vasculair-Geneeskundige ZiekenhuisGroepTwente locatie Hengelo 53% van de Nederlanders is te dik (heeft een BMI >

Nadere informatie

Overgebleven risico op hart-en vaatziekten in patiënten met Familiaire Hypercholesterolemia, wat nu?

Overgebleven risico op hart-en vaatziekten in patiënten met Familiaire Hypercholesterolemia, wat nu? Overgebleven risico op hart-en vaatziekten in patiënten met Familiaire Hypercholesterolemia, wat nu? Annette Galema-Boers, MANP 24-11-2017 Clinic for dyslipidemias and inherited cardiovascular diseases

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.

Nadere informatie

Preventie van diabetes in de huisartsenpraktijk

Preventie van diabetes in de huisartsenpraktijk Preventie van diabetes in de huisartsenpraktijk -Voorkomen is beter!- Bouwen aan de brug 1 november 2007 Paulien Vermunt Frits Wielaard Elize Kronenberg Hans van Oers Jos Schelfhout Gert Westert Els Breukink

Nadere informatie

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! Uitgebreide antropometrie in de praktijk: meten is, goed kunnen adviseren in, weten wat te eten! Cora Jonkers Academisch Medisch Centrum Nutritional assessment

Nadere informatie

Brigitte Wieman. 14 maart 2019, Samen in de breedte. NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist

Brigitte Wieman. 14 maart 2019, Samen in de breedte. NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist Brigitte Wieman 14 maart 2019, Samen in de breedte NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist Kom in beweging en kijk in de etalage van de diëtist Programma De merken van de NVD Kennissynthese voeding Onderzoek

Nadere informatie

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit

Nadere informatie

Overgewicht Inhoud Inleiding Oorzaken van overgewicht

Overgewicht Inhoud Inleiding Oorzaken van overgewicht Overgewicht Brochure over oorzaken, gevolgen en behandeling van overgewicht. Met eet- en beweegdagboekje. Inhoud Inleiding Oorzaken van overgewicht Gevolgen van overgewicht Meten en wegen BMI (Body Mass

Nadere informatie

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt:

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt: Een gezond gewicht Een gezond gewicht Hebt u een gezond gewicht? Energiebalans Bewegen Hoe behoudt u een gezond gewicht? Tips voor het behouden van een gezond gewicht Tips voor het bereiken van een gezond

Nadere informatie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be VIGeZ April 2013 1 Growth 7% Eén van de

Nadere informatie