Veilig en verstandig werken bij de Belvertshoeve

Transcriptie

1 Themabundel Veilig en verstandig werken bij de Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage van het Europees Sociaal Fonds

2 Voorwoord Deze themabundel is bedoeld als werkboek voor de deelnemer. Wij hopen dat alle deelnemers er met gemak en plezier mee kunnen werken. Eindhoven '08 auteur Corik Geurts illustraties StapStudio projectleiders Corik Geurts eindredactie Janneke Hopman Marc Veerman Helicon Opleidingen Niets uit deze opgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm, fotokopie, of op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van Helicon Opleidingen. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 2

3 Inleiding Deze themabundel hoort bij het thema Veilig en verstandig werken. Dit is een thema binnen de opleiding Assistent Medewerker. Na dit thema kun je: themabijeenkomst 1 situaties die een gevaar zijn voor veiligheid, gezondheid en welzijn herkennen; het doel van de ARBO-wet aangeven; onveilige situaties herkennen; ongelukken tijdens het werk zo veel mogelijk voorkomen; pictogrammen lezen; themabijeenkomst 2 aangeven wat 'ergonomie' inhoudt; op de juiste manier het lichaam belasten; herkennen wanneer je lichaam te zwaar belast wordt. opdrachten Themabundels bevatten instapvragen, werkbladen en oefenkaarten. De instapvragen worden aan het begin van een themabijeenkomst gemaakt. De werkbladen gebruik je tijdens de themabijeenkomst. De handelingen op de oefenkaart oefen je na de themabijeenkomst. programmaoverzicht themabijeenkomst 1 aanvang instapvragen werkblad 1: ARBO-wet pauze werkblad 1: vervolg werkblad 2: Veilig Werken introductie oefenkaart afsluiting themabijeenkomst 2 aanvang instapvragen werkblad 3: Verstandig Werken pauze werkblad 3: vervolg introductie oefenkaart afsluiting Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 3

4 Inhoud Voorwoord 1 Inleiding 2 Inhoud 3 Pictogrammen 4 Instapvragen 5 Werkblad 1: ARBO-wet 7 Werkblad 2: Veilig Werken 11 Oefenkaart 17 Instapvragen 18 Werkblad 3: Verstandig Werken 19 Oefenkaart 25 Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 4

5 Pictogrammen De pictogrammen die voor de opdrachten staan, laten zien om welke soort opdracht het gaat. Hieronder staat wat de pictogrammen betekenen. denken oefenen tijdens het werk kunnen lezen spreken luisteren kijken schrijven computeropdracht foto-opdracht instapvragen thuisoefening Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 5

6 Instapvragen Veilig werken Geef aan of de stelling juist of onjuist is. Motiveer je antwoord. 1. Veiligheid is de verantwoordelijkheid van de werkgever. 2. Afspraken over het salaris worden door de ARBO-wet geregeld. 3. De ARBO-wet geldt alleen voor werknemers in vaste dienst. 4. Binnen de Belvertshoeve is er een specialist op het gebied van ARBO. 5. ARBO-zorg gaat over werkplekinrichting, werk- en rusttijden, houding, beweging en geluid. 6. Tijdens mijn werk kom ik onveilige situaties tegen. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 6

7 7. De arbeidsinspectie controleert de naleving van de ARBO-wet en mag boetes uitschrijven. 8. Een pictogram waarschuwt altijd voor gevaarlijke situaties. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 7

8 Werkblad 1 ARBO-wet doel Je kunt: situaties die een gevaar zijn voor veiligheid, gezondheid en welzijn herkennen; het doel van de ARBO-wet aangeven. leerstof arbeidsomstandigheden Het begrip ARBO staat voor ARBeidsOmstandigheden. Dat zijn alle omstandigheden waar je mee te maken hebt tijdens je werk. Goede arbeidsomstandigheden zijn belangrijk voor de werknemer, de werkgever en de maatschappij. De werknemer presteert beter als de arbeidsomstandigheden goed zijn. De werkgever is tevreden als werknemers goed presteren. Werknemers kunnen ziek worden als arbeidsomstandigheden slecht zijn. Als er veel zieke werknemers zijn, stijgen de premies voor de ziektekosten. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 8

9 ARBO-wet De overheid heeft een Wet Arbeidsomstandigheden gemaakt. In deze wet staan de afspraken waaraan werkgevers en de werknemers zich moeten houden. veiligheid, gezondheid en welzijn In de ARBO-wet staan de begrippen: veiligheid, gezondheid en welzijn. veiligheid De arbeidsomstandigheden moeten veilig zijn. In een ruimte waar veel lawaai is dienen gehoorbeschermers gebruikt te worden. Een trap of ladder moet veilig zijn. gezondheid De gezondheid van de werknemer mag door arbeid niet slechter worden. De overheid wil ervoor zorgen dat de werknemer zowel lichamelijk als geestelijk gezond blijft. welzijn Werknemers moeten zich prettig voelen tijdens hun werk. De werksfeer heeft grote invloed op het welzijn van medewerkers. Het is belangrijk om je boterham te eten in een schone omgeving. Je moet je handen kunnen wassen in een nette ruimte voor je gaat eten. Een opgeruimde werkomgeving verhoogd het plezier in het werk voor jou én je collega s Wie is verantwoordelijk? De werkgever moet zorgen voor de juiste arbeidsomstandigheden. Werknemers kunnen werken aan verbetering van deze omstandigheden. Let op je eigen werkhouding. Meldt gebreken of onveilige situaties. Samen zorg je voor goede arbeidsomstandigheden en een prettige werksfeer. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 9

10 rechten en plichten De werknemer heeft het recht om op te komen voor goede arbeidsomstandigheden, voor zichzelf en voor zijn collega's. Kijk altijd eerst zelf of een probleem kan worden opgelost. Vraag hulp aan collega s. Helpt dit niet, ga dan met je opmerking naar de leidinggevende. Het is je plicht om te werken volgens de werkinstructies. Je moet werken met de juiste middelen en materialen. Werkinstructies zorgen ervoor dat je je lichaam zo min mogelijk belast. Zorg dat de leidinggevende op de hoogte is van de arbeidsomstandigheden. Meld alle problemen. Bijvoorbeeld een stoel die niet meer voldoet aan de eisen. Waarschuw ook altijd je collega s. hulpmiddelen - opdrachten opdracht 1 De directeur van de Belvertshoeve vertelt over zijn taak in het bedrijf. 1. Vorm 2 à 3 groepen. Noteer vragen die je wilt stellen over de werkplekken in het bedrijf. denk aan: - veiligheid - gezondheid - prettig werken (welzijn) vragen: Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 10

11 opdracht 2 Kies per groep een spreker. Interview de directeur. Stel de vragen uit opdracht 1. Ga door tot je antwoord hebt op alle vragen. Noteer de antwoorden. vraag antwoord opdracht 3 Werk in tweetallen. Voer de opdrachten uit. 1. Geef een voorbeeld van een situatie die je zelf hebt meegemaakt waarbij er goed gelet werd op veiligheid, gezondheid en welzijn. aantekeningen: 2. Geef een voorbeeld van een situatie die je zelf hebt meegemaakt waarbij er niet goed gelet werd op veiligheid, gezondheid en welzijn. aantekeningen: 3. Hoe kun je zelf werken aan goede arbeidsomstandigheden? Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 11

12 Werkblad 2 Veilig werken doel Je kunt: onveilige situaties herkennen; ongelukken tijdens het werk zo veel mogelijk voorkomen; pictogrammen lezen. leerstof gevaren Tijdens de werkzaamheden die je op de Belvertshoeve uitvoert, heb je regelmatig te maken met onveilige situaties. Onveilige situaties zijn situaties die gevaren met zich meebrengen die onaanvaardbaar zijn. Niet alleen voor jezelf maar ook voor je omgeving. Door het nemen van de juiste maatregelen kan een gevaarlijke situatie worden voorkomen. Een gevaarlijke situatie kan veroorzaakt worden door de omgeving, machines of de mens. omgeving In de omgeving van je werkplek kunnen onverwachte situaties ontstaan. Als je langs de openbare weg werkt zal je rekening moet houden met langskomend verkeer. Maar het struikelen over takken, gereedschap of snoeren kan je voorkomen door het regelmatig op te ruimen. Wanneer je speciale ruimten of machines moet reinigen in je werk moet je vaak speciale kleding om gevaren of verwondingen te voorkomen. Mocht je toch iets overkomen dan kunnen speciale borden of stickers je helpen de juiste weg te vinden. Een groen bord/sticker is een reddingsbord. Dit bord/sticker geeft aan waar bijvoorbeeld de nooduitgang is of waar je de verbandtrommel kan vinden. voorbeeld reddingsbord machines Om je te waarschuwen voor gevaren bij gebruik van machines zijn deze voorzien van verschillende borden of stickers. Soms bevatten deze borden of stickers alleen een tekst. Soms zijn het alleen symbolen (pictogrammen). Een pictogram is een eenvoudige weergave van de werkelijkheid. Men gebruikt pictogrammen snel iets duidelijk te maken of snel informatie te geven. Ook in deze themabundel gebruiken we pictogrammen. Pictogrammen worden toegepast in openbare gebouwen. Je komt ze in alle landen tegen. Denk maar aan het pictogram om in binnen- en buitenland een toilet te vinden. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 12

13 Op machines vind je verschillende bordjes of stickers. Op een rood bordje of sticker bij knoppen en handels staan instructies. Die geven aan waar de knoppen en handels voor dienen. Een gele driehoek waarschuwt voor de aanwezige gevaren. voorbeeld Een wit bord of sticker met een rode rand stelt een verbod voor. waarschuwingsbord Een blauw bord of sticker is een gebodsbord. De aanwijzingen moet je opvolgen. voorbeeld verbodsbord de mens voorbeeld gebodsbord Voor de veiligheid van werknemers wordt gebruik gemaakt van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM's). PBM's beschermen je lichaam. Het gaat om speciale kleding, helmen, gehoor- en gelaatbeschermers. Het gebruik van PBM's staat in de ARBO-wet beschreven. De Belvertshoeve vind het op een goede manier gebruiken van de juiste PBM s erg belangrijk. Er zijn afspraken over: de werkkleding; wanneer je een PBM moet gebruiken; wat men doet als jij het niet gebruikt. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 13

14 Pictogrammen die aangeven wanneer je PBM s moet gebruiken. Deze pictogrammen staan op de machines in de vorm van een gebodsbord. gebodsborden 1 2 algemeen gebod gehoorbescherming verplicht 3 4 gelaatsbescherming verplicht veiligheidshandschoenen verplicht 5 6 veiligheidshelm verplicht veiligheidspak verplicht 7 8 adembescherming verplicht veiligheidsschoenen verplicht 9 oogbescherming verplicht Het is niet altijd even duidelijk wat je moet dragen. Vraag het bij twijfel aan je leidinggevende. Als de juiste PBM's niet aanwezig zijn, ben je verplicht dit te melden aan de leidinggevende. Zonder de juiste beschermingsmiddelen mag je niet met het werk beginnen. hulpmiddelen middelen met etiketten (gewasbeschermingsmiddelen en veiligheidsbladen van reinigingsmiddelen) Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 14

15 opdrachten opdracht 1 Hieronder zie je een aantal pictogrammen over brandbestrijding. Schrijf op wat elk pictogram volgens jou betekent. Je mag overleggen opdracht 2 Hieronder staan pictogrammen afgebeeld. Het zijn reddingsborden Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 15

16 Werk in tweetallen. Noteer de nummers in de tabel. pictogram EHBO-post oogdouche draagberrie veiligheidsdouche richting nooduitgang (nood-)uitgang richting nummer opdracht 3 Beantwoord de vragen. Welke gevaren zijn er tijdens het uitvoeren van jullie werk? denk aan houding beweging middelen apparatuur inrichting stress geluid licht lucht en geur Vul de gevaren in. Kruis aan of deze gevaren worden veroorzaakt door 'omgeving', 'mens' of 'machine'. gevaren tijdens ons werk omgeving mens machine Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 16

17 opdracht 4 Ga in kleine groepjes naar de werkplaats (of werkkast). Kijk naar de aanwezige machines, materialen en middelen. Bekijk de pictogrammen op jullie werkplek. Teken er 2 na. Schrijf de betekenis van het pictogram erbij. 1 2 betekenis: betekenis: 1. Bespreek samen de tekeningen. Vinden jullie de pictogrammen op deze plek nodig? aantekeningen: 2. Bekijk de middelen die jullie gebruiken. Bekijk de etiketten of de veiligheidsbladen. Welk middel levert de meeste gevaren op? Geef aan waarom. aantekeningen: Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 17

18 Oefenkaart Veilig Werken doel Je kunt: samen werken aan een veilige werkplek. opdracht 1 Lees de gegevens uit opdracht 3 en 4 van werkblad 2 nog eens goed door. opdracht 2 Probeer deze week samen met collega's en de praktijkopleider twee onveilige situaties op je werk te verbeteren. Noteer 2 onveilige situaties. Noteer de verbeterpunten. Denk daarbij aan: 'omgeving', 'mens' en 'machine'. Bespreek na een week de verbeterpunten met de praktijkopleider. Is de situatie nu veiliger? Noteer dit in de tabel. nu onveilig omdat verbeterpunten Nu veiliger? 1 2 Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 18

19 Instapvragen Verstandig werken Geef aan of de stelling juist of onjuist is. Motiveer je antwoord. 1. Iedereen moet dezelfde werkhouding hebben. 2. Uitglijden, struikelen en verstappen behoren tot de meest voorkomende bedrijfsongevallen. 3. De leidinggevende mag het mij zeggen als ik met een verkeerde houding werk. 4. Veel rugklachten ontstaan geleidelijk. 5. Tillen moet zoveel mogelijk vanuit de benen gebeuren. 6. Tijdens staand werk is het belangrijk om het lichaamsgewicht niet steeds afwisselend boven het linker en rechter been te brengen. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 19

20 Werkblad 3 Verstandig werken doel Je kunt: aangeven wat 'ergonomie' inhoudt; op de juiste manier het lichaam belasten; herkennen wanneer je lichaam te zwaar belast wordt. leerstof werkhouding Bij de Belvertshoeve moet je vaak hard werken. Je moet bukken en tillen. Sommige bewegingen zijn niet makkelijk. Soms moet je erg hoog reiken of sta je net niet in de juiste houding om iets schoon te maken. Ergonomie is de wetenschap die onderzoekt wat de juiste werkhouding is. Het gaat om het aanpassen van het werk én het aanpassen van de werkomstandigheden. Iedere werknemer is anders, dus verschillen ook de werkomstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan de duwhoogte van een maaimachine, de lengte van de schoffelsteel of de maat van werkkleding. Soms moet je een beweging steeds herhalen (repeterende handeling). Denk bijvoorbeeld aan het leggen van klinkers of het moppen van een vloer. Als je beweegt tijdens je werk is je doorbloeding beter. Je wordt minder snel moe. Een werkplek waarbij je soms moet staan en soms moet zitten is dus het beste. Omdat je verandert van houding is dat beter voor je lichaam. Als je tijdens het werk op de juiste manier staat, tilt en beweegt, heb je minder kans op blijvende klachten. De meest voorkomende lichamelijke klachten in ons werk zijn: rugklachten en klachten van gewrichten. Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 20

21 lichamelijke belasting en klachten Iedere werknemer belast zijn lichaam anders. Als je je lichaam overbelast kun je minder goed presteren. Je krijgt lichamelijke klachten en minder plezier in je werk. Je kunt meer door: werken aan je conditie goede voeding voldoende ontspanning. goed voorbereiden van het werk hulpmiddelen gebruiken op tijd om hulp vragen je werkomgeving schoon en netjes houden je werkwijze verbeteren veiligheidskleding gebruiken voldoende wisselen van houding en taak op de juiste manier staan, zitten, draaien, tillen, trekken en duwen. Lichamelijke klachten kunnen verschillende oorzaken hebben. oorzaken klachten 1 spanning en stress 2 een te hoog lichaamsgewicht 3 een afwijking van de rug 4 schokken en trillingen 5 slechte werkhouding - onjuist staan - slechte zithouding - met gebogen rug tillen - rug onnodig draaien 6 te grote krachtsinspanning 7 een slechte werkmethode - weinig afwisseling - onnodig afstand afleggen - slechte organisatie Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 21

22 tillen Zwaar tillen moet je goed doen. Bij tillen houd je je rug bijvoorbeeld zo recht mogelijk. goed tillen 1 rol, schuif of kantel het voorwerp als dat kan 2 zorg voor voldoende werkruimte 3 til nooit alleen voorwerpen die zwaarder zijn dan 15 kilo 4 maak de tilafstand zo kort mogelijk 5 zet de ene voet voor de ander en iets uit elkaar 6 kijk recht vooruit, draai nooit je rug tijdens het tillen 7 til zo kort mogelijk vóór je lichaam 8 zorg voor de juiste werkhoogte 9 zoek steunpunten, bij voorkeur op de heup 10 verminder het gewicht van het voorwerp als dat kan hulpmiddelen mop, stofzuiger, bezem schoffel, bats, hark gereedschappen en apparaten naar inzicht trainer opdrachten opdracht 1 Beantwoord de vragen. Bij welke taken tijdens je werk wordt je lichaam zwaar belast? Hoe zorg je ervoor dat je lichaam tijdens het werk niet te veel belast wordt? Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 22

23 Hoe houd je je lichaam in een goede conditie? opdracht 2 Werk in tweetallen. Vul de tabel in. Noteer met de trainer de werkzaamheden die je bij de Belvertshoeve regelmatig uitvoert. Vul de lijst verder aan. Kruis aan welke handelingen bij de werkzaamheden horen. Vul ook een tabel in met huishoudelijke taken en werkzaamheden. lichamelijke belasting bij huishoudelijk werk werkzaamheden knielen bukken reiken tillen staand werk boven het hoofd werken repeterende handelingen stofzuigen Vloer moppen Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 23

24 lichamelijke belasting bij buiten -werk werkzaamheden knielen bukken reiken tillen staand werk boven het hoofd werken repeterende handelingen schoffelen Klinkers leggen Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 24

25 opdracht 3 Vorm 2 groepen. Voer een aantal werkzaamheden uit opdracht 2 uit. Belast daarbij je lichaam zo min mogelijk. opdracht 4 Werk in tweetallen. Beantwoord de vraag. Stress komt op het werk voor. Bij jou en je collega's. Stress valt bij de ARBO onder 'welzijn'. Wat zou je tegen stress kunnen doen? Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 25

26 Oefenkaart Verstandig werken doel Je kunt: werken aan een gezonde en verstandige werkhouding. opdracht 1 Lees de gegevens van opdracht 2 en opdracht 4 van werkblad 3 nog eens goed door. opdracht 2 Kijk deze week samen met collega's en de praktijkopleider naar je eigen werkhouding. Bespreek met je praktijkopleider wat je wilt verbeteren aan je werkhouding. Vraag de praktijkopleider jou de juiste werkhouding te demonstreren. Vraag een collega om de werkhouding die je wilt verbeteren in de gaten te houden Bespreek na een week de verbeterpunten met je collega en de praktijkopleider. Is je werkhouding nu beter? Is je werkhouding nu beter? Noteer dit in de tabel. verbeterpunten werkhouding Nu beter? 1 2 Themabundel Veilig en verstandig werken, Helicon Opleidingen 26