Vastgoed: Eigen huis op orde? Onderzoek naar gemeentelijk vastgoedbeleid
|
|
- Bert de Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vastgoed: Eigen huis op orde? Onderzoek naar gemeentelijk vastgoedbeleid Rekenkamercommissie gemeente Eindhoven oktober 2013
2 VASTGOED: EIGEN HUIS OP ORDE? Rekenkameronderzoek naar gemeentelijk vastgoedbeleid REKENKAMERCOMMISSIE GEMEENTE EINDHOVEN OKTOBER 2013
3 COLOFON GEMEENTE EINDHOVEN REKENKAMERCOMMISSIE Leden: De heer H. Janssen, voorzitter De heer C. van Osch, vice voorzitter De heer W. Aarts, raadslid De heer F. Depla, raadslid De heer J. de Jong, raadslid Mevrouw K. Wagt, raadslid Mevrouw T. van den Biggelaar, secretaris/onderzoeker Oktober 2013 Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 2
4 Inhoud INLEIDING VRAAGSTELLING AANPAK ONDERZOEKSBEVINDINGEN ONDERZOEKSCONCLUSIES AANBEVELINGEN RAADSVOORSTEL BIJLAGE: ONDERZOEKSRAPPORT PARTNERS+PRÖPPER Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 3
5 INLEIDING Gemeentelijk grond en vastgoed staan de laatste jaren in de belangstelling. Verschillende lokale rekenkamers hebben kritische rapporten geschreven over het grondbeleid. Ook in Eindhoven ontstonden door de bezuinigingsopgave, de economische crisis en de stagnatie in de vastgoedmarkt bij de gemeenteraadsleden vragen over de doelmatigheid en doeltreffendheid van het lokale gronden vastgoedbeleid. Gronden werden gekocht en in exploitatie genomen terwijl dit risicovol bleek. Bovendien waren er berichten uit de stad dat in het gemeentelijk vastgoed zaken niet op orde zijn rond huur, beheer en onderhoud. Grond en vastgoed stond al langer op het verlanglijstje van fracties voor een rekenkameronderzoek. Voor de economische crisis werd veel Eindhovens maatschappelijk vastgoed gerenoveerd. Nu merken inwoners en organisaties de effecten van bezuinigingen op faciliteiten als buurtontmoeting, bibliotheek- en sportaccommodaties. Bovendien ontstaat meer leegstand in het vastgoed van kantoren, erfgoed, zorginstellingen en bedrijven. Bij aanvang van het onderzoek bleek ambtelijk al een onderzoek naar het grondbedrijf gestart te zijn. Het betreffende rapport Analyse waardering en sturing Grondbedrijf is in september 2013 aan de raad verzonden. De focus van het rekenkameronderzoek ligt daarom op het vastgoed met de volgende doelen: Het transparant maken van de rollen van de raad en het college in de sturing en beheersing van het vastgoed en de informatievoorziening daarover; Het verschaffen van inzicht aan de raad in de systematiek en dynamiek van de kosten, de intersectorale samenwerking en de mogelijkheden om hier kaderstellend en controlerend vorm aan te geven, naast het identificeren van mogelijkheden van verbeteringen. 1. VRAAGSTELLING Richtinggevend voor het rekenkameronderzoek is de vraag: Hoe doelmatig en doeltreffend is het Eindhovens vastgoedbeleid? De rekenkamercommissie heeft de volgende deelvragen opgesteld: Wat zijn kaders en ontwikkelingen op het terrein van het gemeentelijk vastgoed? Wat is de rol van de gemeente, wat zijn taken? Wat zijn de opgaven gezien de druk op de financiële middelen en de toekomstige ontwikkelingen? Hoe speelt het beleid hier op in? Wat zijn kritische factoren/voorwaarden om te kunnen sturen op vastgoed? Wat zijn eventuele verbeterpunten? Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 4
6 De gemeentelijke vastgoedportefeuille bestaat uit vastgoed voor huisvesting van de eigen ambtelijke organisatie, uit grondposities om ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk te maken en ongeveer de helft bestaat uit maatschappelijk vastgoed. Gezien het eerdere rekenkameronderzoek naar onderwijshuisvesting (2011) valt het onderwijsvastgoed buiten dit onderzoek. Recentelijk is onderzoek verricht naar de ambtelijke huisvesting, daarom is ook dit buiten beschouwing gelaten. 2. AANPAK Het onderzoek startte met een verkenning om de opgaven en verdere focus te bepalen. De rekenkamer is hierin ondersteund door het bureau Partners + Pröpper. In gesprekken met ambtenaren van de sectoren gerelateerd aan vastgoed zijn belangrijke items geïdentificeerd. Om uitspraken te kunnen doen over doelmatigheid en doeltreffendheid zijn, bij aanvang van het onderzoek, gegevens opgevraagd zoals een overzicht van de waarde, het eigendom en beheerkosten (voor zover van belang voor de raad). Uit de verkenning bleek de informatievoorziening, het integraal werken tussen de betrokken sectoren, de rol en positie van controllers, de samenwerking met andere partijen en de mogelijkheden voor sturing door de raad relevante aandachtspunten. Deze aspecten zijn in het vervolgonderzoek nader belicht. Zoals ook bij eerder rekenkameronderzoek verliep het verkrijgen van feitelijke informatie moeizaam. Het bieden van een volledig en een transparant overzicht bleek binnen de looptijd van dit onderzoek niet realiseerbaar. Daarom is ingezoomd op de condities voor een integrale en gezonde bedrijfsvoering van het gemeentelijk vastgoed: wat moet inzichtelijk zijn op vastgoedgebied om beleidsdoelstellingen te kunnen realiseren? Welke gegevens zijn nodig om afgewogen keuzes te maken? Aan de hand van documentanalyse en een aantal interviews met betrokkenen in de gemeentelijke organisatie, college en externe partijen is gepreciseerd waar de gemeentelijke informatievoorziening voor vastgoed aan moet voldoen om te komen tot een helder en volledig overzicht. Vervolgens is getoetst in hoeverre de huidige situatie daaraan voldoet. Het onderzoek is verricht in de periode van 20 maart tot 30 september Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 5
7 3. ONDERZOEKSBEVINDINGEN KADERS EN INTERNE ONTWIKKELINGEN De ambities en opgaven zijn groot. De gemeente wil met gemeentelijk vastgoed onder meer buurtontmoeting, culturele evenementen en sportparticipatie faciliteren. Dit maatschappelijk vastgoed wordt ingezet als instrument om maatschappelijke doelen te realiseren; in die zin is er geen sprake van specifiek vastgoedbeleid. Er moet door het geleidelijk verkopen van het gemeentelijk vastgoed over een periode van tien jaar in totaal 10 miljoen bezuinigd worden. De verwachte opbrengsten in de periode van zijn circa 17 miljoen. Daarnaast wordt het onderhoud versoberd. Dit college beoogt maatschappelijk vastgoed slim te gebruiken: multifunctioneel gebruik van ruimten wordt ingezet om samenwerking tussen partijen te stimuleren en om tegelijkertijd bij te dragen aan de bezuinigingstaakstelling. Dit strategisch inzetten van het vastgoed is onder meer een taak van het Projectbureau Maatschappelijk Vastgoed Beheer. Het vastgoedbeheer wordt geprofessionaliseerd. Zo zal voor elk vastgoedobject het maatschappelijk en financieel rendement bepaald worden, daarvoor zijn eenduidige begrippen nodig. Dit moet ook een onvolledige waardering van het eigendom, gederfde inkomsten en onvoorzien onderhoud en over-/onderverzekering voorkomen. Voor het gemeentelijke cultureel vastgoed is recentelijk in gang gezet dat de gemeente het gebruikers- en eigenaarsonderhoud verricht. Het college ambieert een andere rol als overheid: in plaats van alles zelf doen, meer inzetten op cocreatie, het faciliteren van maatschappelijke initiatieven, verduurzaming en integrale samenwerking. Om integraal werken en kennisdeling te bevorderen, wordt daarnaast de interne gemeentelijke organisatie in 2 kolommen gereorganiseerd: het ruimtelijke en sociale domein. Dit tegelijkertijd met de opgave om te bezuinigen op ambtelijke fte s. De invoering van de Wet Houdbaarheid Overheidsfinanciën stelt o.m. grenzen aan de bestedingsruimte van gemeenten en het Besluit Begroting en Verantwoording stelt dat de gemeentelijke begroting sluitend moet zijn. De accountant merkt over het jaarverslag 2012 de onderhoudsvoorziening als onzekerheid aan. ROL, TAKEN EN OPGAVEN VAN DE GEMEENTE Het Projectbureau Beheer Maatschappelijk Vastgoed beoogt op strategisch niveau de regierol te nemen in de samenwerking tussen verschillende partijen als woningcorporaties, welzijnsinstellingen en bestuur van verenigingen van beheersorganisaties (Verenigde Vrijwilligersbesturen Accommodaties VVA) en wil een betere benutting van vastgoed mogelijk maken. In enkele wijken is in beeld gebracht welke vastgoedaccommodaties er zijn en door wie ze gebruikt worden: de gebiedsanalyses. Inmiddels is een digitaal boekingssysteem operationeel. Verdere uitrol stagneert. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 6
8 Zo vindt er nog geen analyse en prioritering van maatschappelijke activiteiten plaats. Dit is nodig om efficiënt en effectief te kunnen bemiddelen tussen vraag en aanbod van maatschappelijk vastgoed. Het gebruik van maatschappelijk vastgoed kent verschillende regimes: om niet, leegstandsbeheer, op basis van Borrel&Bruis en fiscale huur. Het berekenen van fiscale huur is een verkapte subsidie, waarbij de eigenaarslasten via een lagere huurvergoeding aan huurders worden doorbelast. De kapitaallasten zijn en blijven een kostenpost voor de gemeente. Het college heeft recentelijk de ambities voor het cultureel vastgoed aangeboden in Flex-city, de uitwerking en invoering van de Metavisie Kunst en Cultuur Het college stelt dat de rol van de gemeente als subsidieverstrekker niet veel langer (financieel) houdbaar is en wil samen met de stad kunst en cultuur inhoud geven. Hierbij zal de eigen kracht: het ondernemerschap van de stad voorop staan. Als het nodig is, zal de gemeente faciliteren. Als eigenaar van de lokale sportaccommodaties monitort de gemeente via contractmanagement de kostenbeheersing. De verantwoordelijke sector heeft in de afgelopen jaren een eigen systematiek ontwikkeld waarmee de integrale kostprijs bepaald wordt. Daarmee is inzichtelijk wat bijvoorbeeld het openhouden van de ijsbaan kost. Buurtontmoetingsruimten en vrijetijdsaccommodaties (VTA) kennen al jaren een onzeker bestaan. Sluiting dreigt en de bezetting zou laag zijn. Het voornemen om VTA te sluiten stuit al jaren- op veel weerstand in de stad en in de gemeenteraad. KRITISCHE FACTOR: INZICHT IN BEDRIJFSECONOMISCHE POSITIE Zoals eerder gesteld bleek het bieden van een integraal overzicht van elementaire zaken als omvang, waarde, beheersystematiek en onderhoudsopgave binnen het tijdsbestek van dit rekenkameronderzoek niet haalbaar. Tijdens de oriëntatie van het onderzoek bleek uit de interviews dat de bedrijfseconomische informatie aandacht behoeft. Bij beleidskeuzes waren benodigde gegevens niet tijdig voorhanden om beargumenteerde beslissingen te kunnen nemen. Daarom is ingezoomd op welke bedrijfseconomische informatie noodzakelijk is om basaal opgaven te kunnen realiseren. Omvang en waarde Inzicht in het complete beeld van het vastgoed in Eindhoven is gebrekkig. Dit is overeenkomstig het landelijke beeld. Zo is de definiëring van het vastgoedobject niet eenduidig. Eindhoven bezit zo n 423 zelfstandige individuele gebouwen, daarvan zijn 13 gebouwen aangehuurd. De jaarrekening meldt echter 767 objecten. De jaarrekening hanteert de definitie van aantal verhuurbare eenheden en niet van zelfstandige, individuele gebouwen. De genoemde aantallen en de financiële waarde (als OZB-, verzekerde waarde en boekwaarde) moeten als richtinggevend beschouwd worden 1. 1 Informatie van sector G&V, De sector stelt op in de procedure van hoor en wederhoor dat belangrijke stappen gezet zijn in het verbeteren van de informatiepositie zodat gegevens niet meer richtinggevend zijn, maar vaststaand. Momenteel worden deze verwerkt in onze systemen en contracten. Dit is niet meer verifieerbaar door de rekenkameronderzoekers. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 7
9 De waarde van objecten ligt vast in verschillende registratiesystemen met elk een eigen doel (zoals bepalen van WOZ, verzekeringswaarde). Deze systemen zijn (nog) niet aan elkaar gekoppeld en hanteren ook verschillende definities. Snel genereren van inzicht en overzicht is op basis van deze systemen niet mogelijk. Daarvoor zijn menselijke handelingen nodig waardoor de kans op fouten toeneemt. De informatie uit de diverse datasystemen kan (nog) onvoldoende adequaat worden ontsloten 2. Exploitatie De totale verzekerde waarde van de vastgoedportefeuille bedraagt circa 544 miljoen op basis van de herbouwwaarde. De totale kapitaallasten (gebouwgebonden kosten) bedragen circa 24 miljoen (afschrijvingen en rente). De geraamde inkomsten zijn voor 2013 geraamd op 18 miljoen. De totale marktwaarde van het gemeentelijk vastgoed is niet bekend. Het verschil tussen de kapitaallasten ( 24 miljoen) en de geraamde inkomsten ( 18 miljoen) ontstaat door leegstand van panden (momenteel geraamd op euro per maand); eigen huisvesting voor het bestuur en de ambtelijke organisatie; toepassing van fiscale huurconstructies, de gemeente neemt een groot deel van de gebouwgebonden kosten (kapitaallasten) voor eigen rekening. Bovendien is er sprake van achterstallige huurinkomsten. Dit is in de afgelopen jaren opgelopen tot zo n Daarnaast is er een verschil tussen de berekende fiscale huur en de werkelijke huuropbrengsten. Een aantal huurcontracten is niet geactualiseerd. De indirecte bijdrage van de gemeente is daarmee hoger. Het verschil tussen de gebouwgebonden kosten (kapitaallasten), de fiscale huur en het tekort aan huuropbrengst is niet voor elk object afzonderlijk bekend. Investeringen en afschrijvingen De investeringen zijn in beeld via het Meerjaren Investerings Plan. De exploitatie (kosten en opbrengsten) van het vastgoed is gedeeltelijk in beeld. De vastgoedexploitanten zijn verantwoordelijk voor het opstellen en actualiseren van de vastgoedexploitaties. Er bestaat bij de gemeente geen integraal overzicht van de volledigheid en kwaliteit van deze exploitaties. Een uitzondering vormt de sector Sport & Bewegen die als exploitant van sportgebouwen een goed overzicht heeft opgebouwd. Staat van onderhoud en onderhoudsplanning De verantwoordelijkheden voor onderhoud zijn opgedeeld in het eigenaars- en gebruikersonderhoud. Volgens opgave van sector Grond en Vastgoed bestaat inzicht in het eigenaarsonderhoud. Wel is sprake van achterstand in de onderhoudsplanningen, maar deze zal 2 De sector stelt in de ambtelijke reactie van dat door de sector Grond en Vastgoed, sector Control en Verbijzonderde Interne Control onder meer een vastgoedscan is uitgevoerd vanuit de verschillende vastgoeddatasystemen. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 8
10 volgens de sector in de loop van 2013 zijn ingelopen. De gebruikers van het vastgoed zijn verantwoordelijk voor het gebruikersonderhoud (zoals binnenschilderwerk, vloeren, plafonds et cetera). De gemeente heeft onvoldoende zicht op de actualiteit en volledigheid van de onderhoudsplannen voor het gebruikersonderhoud. Dit betreft het eigenaarsonderhoud voor de gebouwen waarvan de gemeente eigenaar is. In interviews wordt aangegeven dat planningen voor gebruikersonderhoud op onderdelen ontbreken of niet actueel zijn, met name bij vrije tijdsaccommodaties en onderwijshuisvesting. Bovendien ontbreekt de koppeling van planningen met het Meerjaren Perspectief Vastgoed. Risicoanalyses worden niet per pand vastgelegd. Incidenteel wordt hierop gestuurd. KRITISCHE FACTOR: INZICHT IN BELEIDSMATIGE INFORMATIE Gemeentelijk vastgoed is een instrument dat ingezet kan worden om een bijdrage te leveren aan gemeentelijke doelstellingen. In het samenwerkingsverband in het Projectbureau Beheer Maatschappelijk Vastgoed tussen de sectoren Mens en Maatschappij, Economie en Cultuur, Gebiedsontwikkeling, Sport en Bewegen en Grond en Vastgoed wordt afgestemd welke activiteiten belangrijk zijn en passen in een beoogd beleidsprogramma. Gebiedsanalyses beogen vraag en aanbod beter in beeld te krijgen. Dit beeld is momenteel onvolledig. De toegepaste huurconstructies zijn in beeld. Voor de raad is de totale gemeentelijke bijdrage aan organisaties (via subsidies, via vastgoed en via andere afspraken) onvoldoende transparant in beeld bij de inhoudelijke programmaonderdelen. Subsidies en niet verrekende gebouwgebonden kosten staan in de bijlagen van programmabegroting en het concernverslag. Juridische informatie als eigenaar, aandeelhouders, bouwheer en onderhoud is in beeld. Tevens is er zicht op de hoofdgebruikers, maar niet op de medegebruikers. Er bestaat een diversiteit aan typen en ouderdom van contracten. Nog niet ieder ruimtegebruik is vastgelegd. De actualiteit, correctheid en compleetheid van registratie van de gebouwen en het gebruik is daarom voor veel verbetering vatbaar. De sector werkt met hoge prioriteit aan het actualiseren van de omvang en beheer van de gemeentelijke objecten. Op basis van de verstrekte gegevens is niet helder of voldoende overzicht bestaat over de typering van de juridische constructies. De BTW plicht is in beeld. Niet alle afspraken over fiscale huur zijn getoetst aan actuele regelgeving. Inzicht in gebruik Gebruikskwaliteiten van gebouwen worden niet geïnventariseerd en vastgesteld. De bezettingsgraad en meervoudig gebruik worden niet gemeten en geregistreerd. KRITISCHE FACTOR: INFORMATIE OM TE STUREN Informatie kan in onvoldoende mate snel en transparant geleverd worden aan college, programmaen projectleiders en aan de raad. Het ontbreekt aan een integraal totaaloverzicht bij de inhoudelijke programmaonderdelen in de begroting over de (in)directe bijdrage van de gemeente aan maatschappelijke doelen. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 9
11 Naast de subsidie krijgen maatschappelijke organisaties ook indirecte bijdragen via het vastgoed (zoals de fiscale huur en zoals afspraken over tegemoetkoming in de onderhoudskosten). Dit is niet inzichtelijk voor de raad. KRITISCHE FACTOR: INTEGRALE SAMENWERKING Ontwikkelingen bij beleidsafdelingen als welzijn, sport en cultuur hebben invloed op het vastgoed en andersom. Zo hebben veranderingen in subsidies (indirect) gevolgen voor het functioneel gebruik en beheer van gebouwen. De integrale samenwerking tussen de gemeentelijke sectoren komt moeizaam tot stand. Verantwoordelijkheden zijn bij verschillende sectoren belegd, en zijn niet voor iedereen eenduidig. Deze situatie is al jaren bekend in de ambtelijke organisatie. Het is daarmee niet alleen een verantwoordelijkheid van de portefeuillehouder vastgoed. Dit is een brede collegeverantwoordelijkheid. Gezien de bezuinigingsopgave en de slechte vastgoedmarkt is het onwenselijk dat deze situatie langer blijft voortbestaan. Positief is dat op initiatief van uitvoerend ambtenaren CATteams binnen de sector Grond en Vastgoed zijn opgericht waarbij commerciële, administratief/financiële en technische deskundigheid gebundeld wordt. Het huidige besturingsmodel tussen portefeuillehouder, directie en sectorhoofd biedt te weinig mogelijkheden voor aansturing en controle. Verantwoordelijkheden zijn in onvoldoende mate helder belegd. Er lijkt sprake van een Bermudadriehoek tussen wethouder, sectorhoofd en directie waarin verantwoordelijkheden, afspraken en taken op mysterieuze wijze verdwijnen. KRITISCHE FACTOR: DE ROL EN POSITIE VAN CONTROL De controllers staan op een te grote afstand. Adviezen en waarschuwingen worden onvoldoende opgevolgd. Controllers gaan ter ondersteuning zelf zaken uitvoeren, dit brengt mogelijk hun onafhankelijke positie in het geding. KRITISCHE FACTOR: EFFECT OP SAMENWERKING MET EXTERNE PARTIJEN EN RESULTATEN De bovenstaande factoren werken negatief door op de samenwerking met partners in de stad en bij het realiseren van maatschappelijke doelen. Er zijn verschillende voorbeelden waarbij externe partners hiervan hinder ondervinden en het realiseren van maatschappelijke effecten wordt belemmerd. Dit is onwenselijk aangezien vastgoed een middel is om maatschappelijke doelen te realiseren. Gedurende het onderzoeksproces groeide de ontsteltenis bij de rekenkamercommissie. Adequate inzet van vastgoed vraagt om goed samenspel met allerlei partijen, zoals exploitanten, huurders en gebruikers. Dit past ook bij de rol die de gemeente ambieert. Het zijn van een goed samenwerkingsspeler vereist ook een goede interne samenwerking. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 10
12 Doordat de basale informatiepositie niet op orde is, worden ambtenaren door allerlei incidenten afgehouden van orde op zaken stellen. Zo blijft het een vicieuze cirkel. Dat dit een negatief effect heeft op de samenwerking met externe partijen en het realiseren van maatschappelijke doelen is evident. Het is daarmee niet uitsluitend een informatieprobleem. De opsomming van de gebrekkige informatievoorziening is overweldigend en toont aan dat verbeteringen langs verschillende perspectieven, zoals organisatiecultuur, organisatiestructuur en sturing nodig zijn. Een constructieve en kritische houding naar maatschappelijke partners in de stad die gebruik maken van gemeentelijk vastgoed is van belang. Het is niet alleen een intern afgebakend gemeentelijk probleem, maar een gezamenlijke opgave voor alle partners. Verbeteringen in doelmatigheid en doeltreffendheid zijn basale condities om te kunnen sturen op het gemeentelijke vastgoed. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 11
13 4. ONDERZOEKSCONCLUSIES 1. Het maatschappelijk vastgoed als beleidsinstrument is niet doelmatig en doeltreffend. Uitzondering daarop is het sportvastgoed. 2. De basale bedrijfseconomische gegevens vertonen gebreken. Een transparant overzicht van de omvang en waarde, de kosten en opbrengsten, de onderhoudsvoorzieningen, financiële afspraken met gebruikers, de beheersystematiek ontbreekt. De volgende tekorten zijn geconstateerd in de informatievoorziening: o Er is gedeeltelijk zicht op de exploitatie van het vastgoed. Met name de huur- en gebruikersovereenkomsten zijn niet actueel en onvolledig. o Het feitelijk gebruik van gebouwen in termen van bezettingsgraad en meervoudig gebruik wordt niet in kaart gebracht. o De verschillende databestanden met betrekking tot vastgoed kunnen (nog) niet aan elkaar gekoppeld worden. 3. Sturing en monitoring van het maatschappelijk vastgoed is onvoldoende. Informatie kan in onvoldoende mate snel, betrouwbaar en transparant worden geleverd. Hierdoor kunnen beleidsmatige afwegingen door zowel het college als de raad niet op basis van feitelijke informatie worden gemaakt. 4. De totale financiële bijdrage die de gemeente via vastgoed verleent aan gesubsidieerde instellingen is voor raadsleden niet inzichtelijk. Er is geen integraal totaaloverzicht van alle directe (subsidie) en indirecte bijdragen (fiscale huur en huurachterstanden) aan instellingen. 5. Vraag en aanbod van maatschappelijk vastgoed is onvoldoende inzichtelijk. o Het Projectbureau Beheer Maatschappelijk Vastgoed heeft inmiddels 2 van de 22 gebieden verkend. o De mogelijke functionaliteit of gebruikskwaliteit van het vastgoed wordt niet geïnventariseerd. 6. De financiële risico s binnen de vastgoed portefeuille zijn niet in beeld. Risicoanalyses worden incidenteel gemaakt en niet vastgelegd. o De totale kapitaallasten (gebouwgebonden kosten) bedragen circa 24 miljoen (afschrijvingen en rente). De geraamde inkomsten zijn voor miljoen. Hoewel een verschil logisch is, is een transparante verklaring voor dit verschil slechts op hoofdlijnen bekend. o Er is sprake van toenemende achterstallige huur bij diverse huurders van gemeentelijk vastgoed. o Afspraken over fiscale huur in langlopende contracten zijn niet getoetst op huidige regelgeving. o Over de mate van actualiteit van de onderhoudsplanningen zijn de gemeentelijke afdelingen verdeeld. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 12
14 7. Er is sprake van een ernstig (aan)sturingsprobleem van de sector vastgoed. o De sector werkt incident gestuurd. Er is sprake van een vicieuze cirkel: de informatiebasis is niet op orde, ambtenaren reageren op incidenten en zijn daardoor niet in staat om orde op zaken te stellen. o Er wordt onvoldoende integraal gewerkt. Beleid van andere sectoren werkt onbedoeld negatief op de sector vastgoed en andersom. o De adviezen van Control worden onvoldoende opgevolgd. Verbeteringen worden in gang gezet, maar niet gemonitord en leiden niet tot het gewenste resultaat. o Er zijn tal van voorbeelden van negatieve gevolgen van de informatie- en sturingsproblemen voor de samenwerking met externe partijen in de stad. o In de driehoek wethouder, directie en sectorhoofd is sprake van een zogenaamde bermuda driehoek: het is niet duidelijk wie waar voor verantwoordelijk is, en informatie lijkt te verdwijnen. De transparantie, de doeltreffendheid en doelmatigheid van gemeentelijk vastgoed zijn daarmee ernstig in het geding. Dit is een gemeente brede verantwoordelijkheid. Verbeteringen in de informatievoorziening, strategische sturing en interne organisatieaansturing zijn dringend gewenst. De gedetailleerde beschrijving leest u in de bijlage in de onderzoekrapportage van Partners+Pröpper. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 13
15 5. AANBEVELINGEN De rekenkamercommissie beveelt aan om: 1. Een hersteloperatie uit te voeren om de basale informatie van de vastgoedportefeuille bedrijfseconomisch structureel op orde te krijgen met als onderdelen: interventies op het gebied van een verbeterde ICT infrastructuur, het verkrijgen van tijdig inzicht en overzicht. Resultaten van deze hersteloperatie worden aan de raad gerapporteerd uiterlijk eind januari De vastgoedportefeuille met prioriteit op orde te brengen zodat college en raad beargumenteerde beleidskeuzes kunnen maken op basis van inzicht in financiële effecten. o Een integraal totaaloverzicht van alle directe (subsidie) en indirecte bijdragen (fiscale huur en huurachterstanden) aan instellingen en huurders heeft prioriteit. o Het gaat hier om richtlijnen voor gebruik van maatschappelijk vastgoed, huren, onderhoud en verkoop. 3. Een risicobeheersingsplan op te stellen over: o Het verschil van kapitaallasten en inkomsten van de vastgoedportefeuille; o Toenemende achterstallige huur; o De onderhoudsplanningen; o De actualisering van fiscale huurconstructies conform huidige wetgeving; o Toenemende leegstand. 4. Een integraal verbeterplan voor (aan)sturingsprobleem van de sector vastgoed te maken, met aandacht voor: o Heldere taak- en verantwoordelijkheidstoedeling in de driehoek wethouder, directie en sectorhoofd; o Rollen en taken sector vastgoed in relatie tot andere sectoren; o Rollen en taken projectbureau beheer maatschappelijk vastgoed; o Het doorbreken van de vicieuze cirkel van (aan)sturing van de sector; o Het versterken van de rol van Control en de bewaking van hun onafhankelijke positie. 5. Bij het zoeken naar adequate oplossingen buiten bestaande kaders te treden. Bepaal quick- wins van de beheersystematiek van de Sector Sport en Bewegen. Zet in op slimme verbindingen met bestaande databronnen, van partners in de stad zoals het Kadaster en de Belastingdienst, en andere gemeenten. 6. De raad -in de rolverdeling tussen raad en college- zich sterker te focussen op controle op maatschappelijke en financiële effecten van vastgoedbeleidskeuzes. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 14
16 6. RAADSVOORSTEL De rekenkamercommissie stelt de raad voor om: Bovenstaande aanbevelingen over te nemen en het college op te dragen: a. een hersteloperatie uit te voeren om de basale informatie van de vastgoed portefeuille bedrijfseconomisch structureel op orde te krijgen met als onderdelen: interventies op het gebied van een verbeterde ICT infrastructuur, het verkrijgen van tijdig inzicht en overzicht. Resultaten van deze hersteloperatie worden aan de raad gerapporteerd uiterlijk eind januari b. de vastgoed portefeuille met prioriteit op orde te brengen zodat college en raad beargumenteerde beleidskeuzes maken op basis van inzicht in financiële effecten. c. een risicobeheersingsplan op te stellen over: o Het verschil van kapitaallasten en inkomsten van de vastgoedportefeuille; o Toenemende achterstallige huur; o De onderhoudsplanningen; o De fiscale huurconstructie in relatie tot huidige wetgeving; o Toenemende leegstand. d. een integraal verbeterplan voor het (aan)sturingsprobleem van de sector vastgoed met heldere verantwoordelijkheden op directieniveau, de sector in relatie met andere sectoren, het projectbureau en de versterking van de onafhankelijke rol van Control. e. het college tevens op te dragen bij verdere vastgoedbeleidskeuzes de raad frequenter integraal overzicht te geven van (financiële) scenario s, met ijkpunten voor controle en bijsturing. Rekenkamerrapport Vastgoed: Eigen huis op orde? Oktober 2013 p. 15
17 VASTGOED: EIGEN HUIS OP ORDE? Onderzoek naar gemeentelijk vastgoedbeleid Van dr. Igno Pröpper en drs. Bart Litjens Met medewerking van ir. Nico op de Laak In opdracht van Rekenkamercommissie Eindhoven Vught, 28 oktober 2013
18 Inhoudsopgave 1 Kern van het onderzoek Ambities en ontwikkelingen Vraagstelling Evaluatiemodel Conclusies Aanbevelingen Leeswijzer Overzicht over het gemeentelijk vastgoed Omvang en waarde van de vastgoedportefeuille Onderhoudssituatie Beleidskaders en ontwikkelingen Gemeentelijk beleid voor vastgoed Ontwikkelingen Bedrijfseconomische informatiepositie voor gemeentelijk vastgoed Zuiver bedrijfseconomische informatie Beleidsmatige informatie Informatie over gebruik van het vastgoed Inzet op verbetering van de bedrijfseconomische informatiepositie Integraal werken en de positie van control Integraal werken De positie van control Doorwerking op samenwerking en resultaten Mogelijkheden voor sturing door de raad Bijlage 1: Normenkader Bijlage 2: Benodigde bedrijfseconomische informatiepositie Bijlage 3: Stand van zaken bedrijfseconomische informatiepositie Bijlage 4: Ontwikkelingen binnen de vastgoedorganisatie Bijlage 5: Bronnen... 62
19 1 Kern van het onderzoek De Rekenkamercommissie Eindhoven heeft een onderzoek uitgevoerd naar het gemeentelijk vastgoedbeleid. Het onderzoek draagt bij aan de volgende doelstellingen: het bieden van inzicht in de stand van zaken; financiële transparantie en zicht op de resultaten; identificeren van mogelijke richtingen voor verbeteringen en; het doen vanaanbevelingen ter versterking van een duurzaam vastgoedbeleid. 1.1 Ambities en ontwikkelingen Voor gemeente Eindhoven is maatschappelijk vastgoed een belangrijke thema. Gemeentelijk vastgoed moet namelijk als middel bijdragen aan het realiseren van maatschappelijke opgaven. Dit vraagt veel van gebiedsgericht werken om goed in te spelen op de opgaven en de vraag in buurten en wijken. Het vraagt ook veel van multifunctioneel ruimtegebruik om samenwerking tussen partijen te stimuleren en tegelijkertijd bij te dragen aan de bezuinigingstaakstelling van de gemeente. Vier interne ontwikkelingen dragen bij aan een transformatie van de gemeentelijke vastgoedorganisatie. Dit is tevens een antwoord op de aanhoudende economische en bouwcrisis: 1 Ontwikkelen van strategisch vastgoedmanagement door oprichting van Projectbureau Beheer Maatschappelijk Vastgoed. 2 Professionaliseren van het vastgoedbeheer. 3 Een gemeentebrede ontwikkeling naar twee domeinen: een sociaal en een ruimtelijk domein. 4 Invulling geven aan een andere rolontwikkeling waarbij de gemeente een meer samenwerkende en faciliterende rol vervult. 1.2 Vraagstelling Het onderzoek richt zich primair op het in kaart brengen van de informatiepositie van en binnen het gemeentebestuur wat betreft transparante en gezonde bedrijfseconomie. De vraag is vervolgens hoe dit doorwerkt op de samenwerking met partners en het realiseren van maatschappelijke opgaven. Het onderzoek richt zich op de volgende vragen: Beleidskaders en ontwikkelingen 1 Wat zijn relevante beleidskaders en ontwikkelingen op het terrein van maatschappelijk vastgoed? 2 Wat is de rol van de gemeente en wat zijn de taken? 3 Wat zijn de opgaven mede in het licht van de druk op financiële middelen en de toekomstige ontwikkelingen? In welke mate speelt het gemeentelijke beleid hier op in? Verklaringen/ Oorzaken 4 Wat zijn belangrijke voorwaarden of verklaringen voor een effectief en doelmatig vastgoedbeleid? Met name: 3
20 transparante en gezonde bedrijfseconomie; integraal werken en de positie van control. Een goede samenwerkingsspeler zijn 5 In welke mate is gemeente Eindhoven een slagvaardige samenwerkingsspeler om maatschappelijke opgaven te realiseren met vastgoed? Resultaten 6 In welke mate is het vastgoedbeleid doeltreffend? 7 In welke mate is het vastgoedbeleid doelmatig? 1.3 Evaluatiemodel Langs twee lijnen wordt dit onderzoek verdiept: 1 Er wordt gezocht naar achterliggende verklaringen voor beperkte transparantie in bedrijfseconomie waarbij op voorhand twee factoren in beeld zijn: integraal werken, evenals de rol en positie van control. 2 De urgentie en het belang van transparante en gezonde bedrijfseconomie worden geïllustreerd aan de hand van de doorwerking hiervan op de mogelijkheid van het gemeentebestuur om in samenwerking met maatschappelijke partijen effectief en doelmatig maatschappelijke opgaven te realiseren. Het onderzoek naar diverse voorbeelden is puur bedoeld om deze illustratie te bieden. Figuur 1.1: Evaluatiemodel voor de verdiepende fase van het onderzoek. 4
Vastgoed: Eigen huis op orde? Onderzoek naar gemeentelijk vastgoedbeleid
Vastgoed: Eigen huis op orde? Onderzoek naar gemeentelijk vastgoedbeleid Rekenkamercommissie gemeente Eindhoven oktober 2013 VASTGOED: EIGEN HUIS OP ORDE? Rekenkameronderzoek naar gemeentelijk vastgoedbeleid
Nadere informatiegemeente Eindhoven De leden van de Raad van de gemeente Eindhoven Archiefexemplaar Betreft: Resultaten rekenkameronderzoek vastgoed
gemeente Eindhoven Retouradres Postbus 90150, 5600 RB Eindhoven De leden van de Raad van de gemeente Eindhoven Behandeld door mw. A.F.M. van Beek- Koops Telefoon (040) 238 62 11 Uw brief van Uw kenmerk
Nadere informatieKadernota Vastgoed 2015
Kadernota Vastgoed 2015 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Belang voor Vastgoed in Deventer 3 Gemeentelijke doelstellingen 3 Programma s 3 Vastgoedportefeuille 3 Strategisch 3 Niet-strategisch 4 Concernhuisvesting
Nadere informatieHOE STUUR JE ALS RAAD OP MAATSCHAPPELIJK VASTGOED? Een leidraad en routeboek voor de juiste informatie
HOE STUUR JE ALS RAAD OP MAATSCHAPPELIJK VASTGOED? Een leidraad en routeboek voor de juiste informatie Rekenkamercommissie Meierijstad 21 december 2017 AGENDA Leidraad en routeboek voor de juiste informatie
Nadere informatieVastgoed. Plan van Aanpak. Versie: Definitief Bestandsnaam: Datum opgesteld: 20-06-2014 Voor akkoord: Plan van aanpak: Vastgoed.
Vastgoed Plan van Aanpak Plan van aanpak: Vastgoed Bestuurlijk L. van Rekom opdrachtgever L. Mourik opdrachtgever Naam projectleider L. van Hassel Versie: Definitief Bestandsnaam: Datum opgesteld: 20-06-
Nadere informatieMogelijke onderwerpen voor het netwerk Vastgoedeconomen, fiscalisten en planeconomen
Mogelijke onderwerpen voor het netwerk Vastgoedeconomen, fiscalisten en planeconomen BBV en afschrijvingen Het BBV kent verschillende onderwerpen. Eén van de onderwerpen heeft betrekking op de waardering
Nadere informatieONDERZOEKSPLAN VASTGOED
ONDERZOEKSPLAN VASTGOED Rekenkamer Utrecht, 22 december 2017 1. AANLEIDING Met het vastgoedbeleid van de gemeente zijn grote financiële en maatschappelijke belangen gemoeid. In de Programmabegroting 2018
Nadere informatieGemeentelijk eigendom
Gemeentelijk eigendom Startnotitie 'Aandacht voor verborgen subsidies, strategisch vastgoed en bezit vanuit een taak' Uitgangspunt startnotitie Binnen de gemeente Tiel is er tot op heden geen vastgesteld
Nadere informatieOnderzoeksprogramma Rekenkamercommissie Sittard-Geleen
Rekenkamercommissie Sittard-Geleen Samenstelling Rekenkamercommissie Sittard-Geleen: Drs. Paul Rademacher (voorzitter) Drs. Anne-Marie Rooskens MSc (lid) Drs. Erwin Maussen (lid) Contact: Waarnemend secretaris
Nadere informatieRekenkamercommissie. onderzoeksopzet grondbeleid
Rekenkamercommissie onderzoeksopzet grondbeleid Colofon De rekenkamercommissie Oss is een onafhankelijke commissie binnen de gemeente. Zij bestaat uit drie externe leden. De rekenkamercommissie Oss wordt
Nadere informatieGemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders Professionalisering gemeentelijk vastgoed
Informatienotitie AAN VAN ONDERWERP DATUM 27 juni 2017 BIJLAGE - Gemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders Professionalisering gemeentelijk vastgoed REGISTRATIENUMMER GEM - 1736638/16964 INFORMATIE
Nadere informatieDe rekenkamercommissie heeft voor het onderzoek offertes gevraagd aan 3 adviesbureaus en heeft de opdracht gegund aan Partners+Pröpper.
Inleiding De gemeente Zoetermeer profileert zich al enige jaren als ICT-stad. In de samenvatting van het Plan van aanpak Kenniseconomie en innovatie 2010 staat: Kenniseconomie en innovatie zijn, naast
Nadere informatieVisie op Vastgoed Gemeente Gorinchem
Visie op Vastgoed Gemeente Gorinchem 2013-2018 Versie 11 september 2013 Afdeling Financiën Team Vastgoed en Belastingen Behandeld door college: 27 augustus 2013 Beleidskaders vastgesteld door raad: PM
Nadere informatieParagraaf vastgoed Inleiding 2013: eerste jaar CVDH Omvang van de portefeuille
Paragraaf vastgoed Inleiding De gemeente bezit veel en divers vastgoed. Onze vastgoedportefeuille varieert van welzijnsaccommodaties, sportfaciliteiten, kantoorgebouwen, schoolgebouwen, theaters, parkeergarages,
Nadere informatie*A * Memo. onderwerp Impliciete subsidies grond en vastgoed. kenmerk A datum 12/08/
Memo ** onderwerp afzender M. Langerak datum 12/08/2015 afdeling Ruimte kenmerk e-mail m.langerak@zuidplas.nl 1. Inleiding Impliciete of verkapte subsidieverlening komt onder meer tot stand als de gemeente
Nadere informatieBetaalbare leefbaarheid Visie (maatschappelijk) vastgoed. Datum en versienummer: 6 maart 2013, versie 3.0
Betaalbare leefbaarheid Visie (maatschappelijk) vastgoed Datum en versienummer: 6 maart 2013, versie 3.0 I Visie: Betaalbare leefbaarheid De gemeente heeft zowel maatschappelijk vastgoed in eigendom, zoals
Nadere informatieRaadsvoorstel tot het wijzigen van de beheersystematiek cultuur vastgoed
gemeente Eindhoven Grond 5 Vastgoed Raadsnummer ZO. R35 9 5. OOI Inboeknummer ogbstoabzr Beslisdatum B&W a februari 2OIO Dossiernummer oos.ssr Raadsvoorstel tot het wijzigen van de beheersystematiek cultuur
Nadere informatiePortefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)
Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der
Nadere informatieSprekers van vandaag
Vastgoedbedrijf gemeente Almere De Praktijk Algemene Rekenkamer 6 september 2013 Sprekers van vandaag Annemarie van der Zee Henk Hoogland 1 Onderwerpen van vandaag Geschiedenis Vastgoedbedrijf Almere Opbouwen
Nadere informatieAan de gemeenteraad. Uw brief van: Uw kenmerk: Ons kenmerk: Datum: 26 november 2015
Postbus 54 Aan de gemeenteraad 7470 AB Goor van Hof van Twente Telefoon: (0547) 858 585 Fax: (0547) 858 586 E-mail: info@hofvantwente.nl Internet: www.hofvantwente.nl Uw brief van: Uw kenmerk: Ons kenmerk:
Nadere informatieonderzoeksopzet maatschappelijk vastgoed
onderzoeksopzet maatschappelijk vastgoed december 2015 1 inleiding aanleiding De gemeente Rotterdam is eigenaar van circa 2.959 vastgoedobjecten met een totale waarde van circa 1,3 miljard. 1 De gemeentelijke
Nadere informatieEXPLOITATIE ONDERWIJS- EN CULTUURCENTRUM DEN HAAG. Onderzoeksopzet. 19 december RIS
Onderzoeksopzet 19 december 2017 - RIS 298781 1 AANLEIDING, PROBLEEMSCHETS In november 2014 heeft de gemeenteraad van Den Haag besloten tot de ontwikkeling van een nieuw te bouwen Onderwijs- en Cultuurcentrum
Nadere informatieHet college van burgemeester en wethouders stelt de raad voor het volgende te besluiten: 1 De Kaderbrief Vastgoed 2017 vast te stellen.
voorstel aan de raad Opgesteld door Utrechtse Vastgoed Organisatie Bodewitz, J.A. (Jord) Kenmerk 4408707 Vergadering Gemeenteraad Vergaderdatum 29 juni 2017 Jaargang en nummer 2017 38 Geheim Portefeuille
Nadere informatieRAADSCOMMISSIE. Nummer: Datum vergadering: 24 november Uitgangspunten maatschappelijke accommodaties
RAADSCOMMISSIE Onderwerp: Nummer: Uitgangspunten maatschappelijke accommodaties Datum vergadering: 24 november 2015 Conceptbesluit: 1. In te stemmen met de nota "Uitgangspunten maatschappelijke accommodaties';
Nadere informatieopzet quick scan civiele kunstwerken Lansingerland
opzet quick scan civiele kunstwerken Lansingerland definitieve versie 1 inleiding inleiding Civiele kunstwerken is een verzamelnaam voor allerlei geconstrueerde objecten in de openbare ruimte. De gemeente
Nadere informatieAlgemene conclusie per gemeente
Oplegnotitie bij het RSD onderzoeksrapport Deze oplegnotitie vat de belangrijkste zaken uit het RSD onderzoek samen. Deze oplegnotitie is gebaseerd op het rapport dat het onderzoeksbureau De Lokale Rekenkamer
Nadere informatieKosten en baten van maatschappelijk vastgoed. Kees Vendrik, Algemene Rekenkamer Bouwstenen voor Sociaal, 1 december 2016
Kosten en baten van maatschappelijk vastgoed Kees Vendrik, Algemene Rekenkamer Bouwstenen voor Sociaal, 1 december 2016 De Algemene Rekenkamer Uitgangspunten Algemene Rekenkamer 2 Doelmatigheid en doeltreffendheid
Nadere informatieIn hoeverre is het ICT-beleid bij de gemeenten Bergen op Zoom, Drimmelen, Halderberge en Moerdijk als doeltreffend en doelmatig aan te merken?
Rekenkameronderzoek ICT-beleid Betreft: Toelichting op het onderzoek ICT-beleid Inleiding De Rekenkamer West-Brabant heeft bij de voorbereiding van het onderzoeksprogramma 2015 het onderwerp ICT-beleid
Nadere informatieINITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen
INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen Raadsvergadering d.d. : 1 december 2011 Raadsbesluitnummer : R11.081 Carrousel d.d. : 17 november 2011 Onderwerp : Eindrapport Rekenkamercommissie kwaliteit Grondbeleid
Nadere informatieVerbetertraject beheersing grondexploitaties & Optimalisatie Vastgoed Stand van zaken
Verbetertraject beheersing grondexploitaties & Optimalisatie Vastgoed Stand van zaken Commissie Ruimte, Verkeer en Wonen, 2 februari 2015 Agenda Onderwerpen 1. Verbetertraject beheersing grondexploitaties
Nadere informatieHervormingen in het lokaal re-integratiebeleid. Plan van aanpak quick scan
Hervormingen in het lokaal re-integratiebeleid Plan van aanpak quick scan Juni 2014 Colofon Rekenkamer Súdwest-Fryslân dr. M.S. (Marsha) de Vries (hoofdonderzoeker, secretaris) dr. R.J. (Rick) Anderson
Nadere informatieDatum: 25 september 2014 Portefeuillehouder: M.L.C. Klein-Schuurs
Raadsvoorstel Raadsnummer: 2014-049 Registratiekenmerk: Onderwerp: Nota Subsidie en tarievenbeleid Korte inhoud: Datum: 25 september 2014 Portefeuillehouder: M.L.C. Klein-Schuurs Voorstel 1. De nota Subsidie-
Nadere informatieKoppel notitie subsidie en accommodatiebeleid
Koppel notitie subsidie en accommodatiebeleid Inhoud 1 Inleiding... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Doelen ontwikkelen subsidie- en accommodatiebeleid... 3 1.3 Transitie van oud beleid naar nieuw beleid... 3
Nadere informatieOnderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht. Onderzoeksplan
Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht Onderzoeksplan Rekenkamer Utrecht 16 februari 2009 1 Inleiding Vanuit de raadsfracties van het CDA en de VVD kwam in 2008 de suggestie aan de Rekenkamer om
Nadere informatieAfstootstrategie vastgoed
Afstootstrategie vastgoed Gemeente IJsselstein Datum: 18 april 2013 INHOUD 1 Inleiding... 3 2 Kernportefeuille... 3 3 Algemene kaders... 4 3.1 Algemeen...4 3.2 Functie...4 3.3 Financieel...5 3.4 Gebruikers...5
Nadere informatieWijzigingen artikelsgewijs financiële verordening 212 nieuw versus huidig Bijlage 2
Wijzigingen artikelsgewijs financiële 212 nieuw versus huidig Bijlage 2 Algemeen Bij de opstelling van de financiële, zoals deze ter besluitvorming voorligt in de raad van 14 februari 2017, is het uitgangspunt
Nadere informatieRKC Opsterland. Onderzoeksplan Integratie Statushouders in de gemeente Opsterland
RKC Opsterland Onderzoeksplan Integratie Statushouders in de gemeente Opsterland Beetsterzwaag, 12 oktober 2016 2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Motivatie onderzoek 3 Doelstelling 4 Vraagstelling 4 Normenkader
Nadere informatieOnderzoeksprogramma April 2005
Rekenkamercommissie gemeente s- Hertogenbosch Leden: Drs. I. Caminada (extern lid en voorzitter) Mevr. Ir. S. D. Duives-Cahuzak (raadslid) R. Verdam (extern lid) Mr. M.C.J.G. van Vugt (extern lid, plv.
Nadere informatiePlan van aanpak. Vastgoed duurzaam op orde
Plan van aanpak Vastgoed duurzaam op orde gemeente Eindhoven Programma- en gebiedsmanagement juni 2015 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Programma- en gebiedsmanagement Datum juni 2015 Inhoudsopgave Colofon
Nadere informatieRegistratienummer: ID Behorende bij: - raadsvoorstel RVO d.d. 29 maart raadsbesluit nr. RB d.d.
N A - Registratienummer: ID 11.01795 Behorende bij: - raadsvoorstel RVO 11.0107 d.d. 29 maart 2011 - raadsbesluit nr. RB 11.0088 d.d. 16 N A 011- Inhoud I. Inleiding... 3 II. Huidige portefeuille... 5
Nadere informatieVoorgesteld wordt de volgende strategische koers op het gebied van gemeentelijk vastgoed te volgen:
VASTGOEDBELEID GEMEENTE OOST GELRE Inleiding Gemeentelijk vastgoed vervult een belangrijke rol bij de realisatie van maatschappelijke doelstellingen, bij de gebieds ontwikkeling en de gemeentelijke bedrijfsvoering.
Nadere informatieopvolgingsonderzoek re-integratie en voortijdig schoolverlaten
opvolgingsonderzoek re-integratie en voortijdig schoolverlaten juli 2012 1 inleiding 1-1 aanleiding De rekenkamer voert onderzoeken uit naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het
Nadere informatieOnderwerp Vaststellen startnotitie (ver)bouw, beheer en onderhoud gemeentelijke gebouwen Vastgoed onder één dak
OPENBAAR Adviseur: P. Driesen (VROM, tst. ) Portefeuillehouder: W.E. Tönjann - Levert 10.12133 1 ADVIESNOTA POLITIEKE RONDE d.d. 11 november 2010 Raadsvergadering d.d. 25 november 2010 Voorstel nr. 113/10
Nadere informatieonderzoeksopzet effecten van subsidies
onderzoeksopzet effecten van subsidies september 2010 1 inleiding Het toekennen van subsidies is voor de gemeente een belangrijk middel om zijn doelen te realiseren. Dit kunnen doelen zijn op het terrein
Nadere informatieRekenkamercommissie Oostzaan
Rekenkamercommissie Oostzaan Jaarplan 2015 Missie Rekenkamercommissie De rekenkamer heeft de ambitie om door middel van haar onderzoeken een positieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het bestuur
Nadere informatieOnderzoek exploitatie zwembaden in de gemeenten Wassenaar, Voorschoten en Oegstgeest
Wassenaar Oegstgeest Voorschoten Rekenkamercommissie Onderzoek exploitatie zwembaden in de gemeenten Wassenaar, Voorschoten en Oegstgeest Wassenaar Voorschoten Oegstgeest Oegstgeest Aan de gemeenteraden
Nadere informatieProgrammasturing en Programmabegroting 2015-2018
Programmasturing en Programmabegroting 2015-2018 Politieke markt 10 Juni Mark Oude Bennink, Ruud Molenkamp & Gijs Tiebot 1 Inhoud presentatie 1. Programmasturing? rol van de raad terugblik programmasturing
Nadere informatieREKENKAMERCOMMISSIES GEMEENTEN ELBURG - NUNSPEET - OLDEBROEK - PUTTEN
REKENKAMERCOMMISSIES GEMEENTEN ELBURG - NUNSPEET - OLDEBROEK - PUTTEN gemeente Oldebroek JAARVERSLAG 2015 Rekenkamercommissies Elburg, Nunspeet, Oldebroek, Putten April 2016 2 Voorwoord Geachte gemeenteraadsleden
Nadere informatieVASTGOED MET RENDEMENT. Heldere uitgangspunten voor de praktijk van vastgoed
VASTGOED MET RENDEMENT Heldere uitgangspunten voor de praktijk van vastgoed Inhoudsopgave Inleiding... 3 Algemene uitgangspunten... 5 Verhuur... 7 Beheer en onderhoud... 8 Wijzigingen in de vastgoedportefeuille...
Nadere informatieVoorstel Gemeenteraad VII- A
Voorstel Gemeenteraad VII- A Onderwerp Portefeuillehouder Raadsvoorstel strategie op vastgoed en financiële gevolgen concentratie vastgoed Agendaletter E Programma BMO Aangeboden aan Raad 18 december 2014
Nadere informatieZuidplas. Raadsvoorstel. Aan de raad van de gemeente Zuidplas
Raadsvoorstel raadsvergadering 04/07/2017 portefeuillehouder J. Hordijk L. Evers behandelend ambtenaar datum 24/05/2017 bijlagen Openbaar Geheim 8 ja nee Aan de raad van de gemeente Toelichting op de beslispunten
Nadere informatieROZ Benchmark Gemeentelijk Vastgoed
ROZ Benchmark Gemeentelijk Vastgoed Door de centralisering van het gemeentelijk vastgoed neemt de behoefte aan transparantie en professionalisering sterk toe. Een van de concrete initiatieven om de transparantie
Nadere informatieals profit-centre Ervaringen in Helmond Door: Johan Brands Afdelingsmanager Grondzaken Gemeente Helmond 1 juni 2010
Gemeentelijke vastgoedorganisatie als profit-centre Ervaringen in Helmond Door: Johan Brands Afdelingsmanager Grondzaken Gemeente Helmond 1 juni 2010 2 Gemeentelijke gebouwen Ongeveer 140.000 m2 te exploiteren
Nadere informatieDe leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250
gemeente Haarlemmermeer De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus 250 2130 AG Hoofddorp Bezoekadres: Raadhuisplein 1 Hoofddorp Telefoon 0900 1852 Telefax 023 563 95 50 Organisatieonderdeel
Nadere informatieHuurwaardebepaling gemeente Tilburg. 9 april 2015 Marion Bakker
Huurwaardebepaling gemeente Tilburg 9 april 2015 Marion Bakker Portefeuille team Gebouwen Ca. 186 permanente gebouwen Ca. 400.000 m² bruto vloeroppervlak Ca. 30 miljoen huurinkomsten per jaar Ca. 437 miljoen
Nadere informatieGemeente Hellendoorn. Aan de raad
Punt (2 : Aanbevelingen onderzoek Rekenkamer West Twente: Onroerende zaken Gemeente Hellendoorn Aan de raad Samenvatting: De Rekenkamer West Twente heeft onderzoek gedaan naar het beleid over - en het
Nadere informatieINFORMATIE AVOND. Herziening Accommodatiebeleid
Herziening Accommodatiebeleid Agenda voor vanavond Aanleiding herziening Totstandkomen huidig accommodatiebeleid Constateringen huidige tijdgeest Onderbouwing toekomst bestendige kaders voor beleid Insteek
Nadere informatieCriteria privatisering gemeentelijke gebouwen
Criteria privatisering gemeentelijke gebouwen 1. Inleiding Op basis van de nota Kaderstelling beleid gemeentelijke eigendommen heeft de gemeenteraad in zijn vergadering van 23 september 2008 expliciet
Nadere informatie2. Dynamiek van vraag en aanbod Concreet: De gemeente streeft naar een beheersbaar en gezond leegstandspercentage van maximaal 5%.
Leusden Raadsvoorstel Nummer: 218702 Datum : 7 januari 2014 Hoort bij collegeadviesnr. 218699 Datum raadsvergadering: 27 februari 2014 Portefeuillehouder Tijs Rolle Onderwerp Uitgangspunten Accommodatiebeleid
Nadere informatieb Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Financiën helder en op orde
gemeente Eindhoven Inboeknummer 12bst01585 Dossiernummer 12.38.651 18 september 2012 Commissienotitie Betreft startnotitie over Sturen met normen: domein 'flexibiliteit'. Inleiding Op 28 augustus is in
Nadere informatieGemeentelijk Vastgoed Meer inzicht in beheer gemeentelijk vastgoed
Gemeentelijk Vastgoed Meer inzicht in beheer gemeentelijk vastgoed Professioneel beheer creëert maatschappelijke en financiële meerwaarde 2011 Meer inzicht in beheer gemeentelijk vastgoed Beleid en kenmerken
Nadere informatieRapportage integrale risicoanalyse herziening Governance Havenschap Moerdijk
Rapportage integrale risicoanalyse herziening Governance Havenschap Moerdijk 1. Inleiding Tijdens de bespreking van de voortgang van de uitwerking van de governance van Havenschap Moerdijk in de gemeenteraad
Nadere informatieNota algemene reserve B en O en weerstandsvermogen grond- en vastgoedexploitaties versie
Nota algemene reserve B en O en weerstandsvermogen grond- en vastgoedexploitaties versie 26.01.2015 Inhoud Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Inleiding 1.1. Aanleiding nota 3 1.2.
Nadere informatieRKC Medemblik Opmeer. Notitie onderzoeksopzet
Notitie onderzoeksopzet Rekenkamerrapport: Burgerparticipatie en de rol van de raad 25 mei 2016 Rekenkamercommissie Medemblik - Opmeer 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding onderzoek 3 2 Inleiding, doelstelling
Nadere informatieGrondbeleid en grondprijsbeleid Gemeente Weert
Onderzoeksaanpak Grondbeleid en grondprijsbeleid Gemeente Weert september 2013 Rekenkamer Weert 1. Achtergrond en aanleiding Het grondbeleid van de gemeente Weert heeft tot doel bijdrage te leveren, met
Nadere informatieAccommodatiebeleid Maatschappelijke Voorzieningen
Maatschappelijke Voorzieningen Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Hilversum 1 Inhoudsopgave Samenvatting 3 1 Inleiding 8 2 Huisvestingsstrategie en eigendomsstrategie 10 3 Cultuur 15 4 Sociale voorzieningen
Nadere informatieKWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak
KWALITEIT DIENSTVERLENING Gemeente Oirschot Onderzoeksaanpak Rekenkamercommissie Kempengemeenten 23 september 2011 1. Achtergrond en aanleiding In 2008 heeft de gemeente Oirschot de Bestuursvisie 2002-2012
Nadere informatieWelke ontwikkelingen komen op ons af? Bijeenkomst spelregels vanuit financieel perspectief, 22 juni 2016 Wouter van den Wildenberg Erik Vlaming
Welke ontwikkelingen komen op ons af? Bijeenkomst spelregels vanuit financieel perspectief, 22 juni 2016 Wouter van den Wildenberg Erik Vlaming Inhoud BBV Historie Actuele ontwikkelingen Vennootschapsbelasting
Nadere informatieonderzoeksopzet kwaliteit dienstverlening
onderzoeksopzet kwaliteit dienstverlening Rekenkamercommissie Onderzoeksopzet Kwaliteit dienstverlening rekenkamercommissie Oss 23 maart 2007 Inhoudsopgave 1. AANLEIDING EN ACHTERGROND...3 2. AFBAKENING...3
Nadere informatieRaadsinformatieavond 19 april Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht
Raadsinformatieavond 19 april 2011 Gerard Bukkems lid Rekenkamer Utrecht Raadsinformatieavond 19 april 2011 Programma: Aanleiding en aanpak onderzoek Conclusies Aanbevelingen Onderwijshuisvesting Taken
Nadere informatieZORG VOOR MAATSCHAPPELIJK VASTGOED. Professioneel beheer voor beter rendement
ZORG VOOR MAATSCHAPPELIJK VASTGOED Professioneel beheer voor beter rendement Een veranderende financiële omgeving vraagt om ander vastgoedbeheer Het onderwijsvastgoed, het zorgvastgoed, het gemeentelijk
Nadere informatieRichtlijnen van de commissie BBV
Richtlijnen van de commissie BBV Stellige uitspraken gelden met ingang van begrotingsjaar T+1, het jaar nadat de uitspraak is gepubliceerd. 1. Notitie Software, mei 2007 1.1 Software (als afzonderlijk
Nadere informatieVan bestellen naar inkopen
Van bestellen naar inkopen onderzoek naar de inkoopfunctie bij de gemeente Doetinchem verkorte versie Onderzoeksgegevens, bevindingen en aanbevelingen van de Rekenkamercommissie Doetinchem oktober 2005
Nadere informatieBeleidskader Vastgoed Enschede. Strategie op vastgoed
Beleidskader Vastgoed Enschede Strategie op vastgoed 9 oktober 2017 Doel beleidskader Dit beleidskader brengt doelen, mogelijkheden en consequenties van vastgoed samenhangend in beeld om te kunnen bepalen
Nadere informatieCijfers Enque te Rekenkamercommissie WVOLV
Cijfers Enque te Rekenkamercommissie WVOLV Onderstaand een kort overzicht van de belangrijkste conclusies die zijn te trekken uit de evaluatie van de Rekenkamercommissie. Daarbij is in eerste instantie
Nadere informatieRKC Medemblik Opmeer
Notitie Opzet kort onderzoek Rekenkamerbrief: Reserves, voorzieningen en begrotingsramingen 25 mei 2016 Rekenkamercommissie Medemblik - Opmeer 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding onderzoek 3 2 Doelstelling en
Nadere informatieGedeputeerde Staten. 1. de Gemeentewet; 2. de Algemene wet bestuursrecht; Gemeenteraad van Nissewaard Postbus 25 3200 AA SPIJKENISSE
Gedeputeerde Staten Directie Leefomgeving en Bestuur Afdeling Bestuur Contact J. van Kranenburg T 070-441 80 85 j.van.kranenburg@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441
Nadere informatieBBV en Vastgoedmanagement. Bijeenkomst Vastgoedprofessionals te s-hertogenbosch, 14 oktober 2011 H. Philippens
BBV en Vastgoedmanagement Bijeenkomst Vastgoedprofessionals te s-hertogenbosch, 14 oktober 2011 H. Philippens Besluit Begroting en Verantwoording Gemeentewet (art 186) bepaalt dat begroting, meerjarenraming
Nadere informatieBESTUURLIJKE NOTA ONDERZOEK GROENBELEID EN GROENBEHEER REKENKAMERCOMMISSIE KATWIJK
Bestuurlijke Nota Onderzoek Groenbeleid en groenbeheer Rekenkamercommissie BESTUURLIJKE NOTA ONDERZOEK GROENBELEID EN GROENBEHEER REKENKAMERCOMMISSIE KATWIJK INHOUDSOPGAVE 1 INTRODUCTIE 4 1.1 AANLEIDING
Nadere informatieVoorstel van de Rekenkamer
Voorstel van de Rekenkamer Opgesteld door Rekenkamer Vergadering Commissie Stad en Ruimte Vergaderdatum 14 juni 2018 (onder voorbehoud) Jaargang en nummer 2018, nr. 43 Geheim Nee Rekenkameronderzoek: Zicht
Nadere informatie2015-415. Nieuwegein. Gemeenteraad. Raadsvoorstel Afdeling Financiën. 1 Onderwerp. Programmabegroting 2016. 2 Gevraagd besluit
Nieuwegein m S\ Gemeenteraad Onderwerp Programmabegroting 2016 Datum 25 september 2015 Raadsvoorstel Afdeling Financiën Portefeuillehouder mr. J.A.N. Gadella 2015-415 1 Onderwerp Programmabegroting 2016
Nadere informatieonderzoeksopzet verbonden partijen
onderzoeksopzet verbonden partijen Rekenkamercommissie Onderzoeksopzet Verbonden Partijen rekenkamercommissie Oss 1 Inhoudsopgave 1. Achtergrond en aanleiding... 3 2. Wat is een DoeMee-onderzoek?... 3
Nadere informatieBelangstellenden zijn van harte welkom de vergadering bij te wonen.
Agenda Raadsvergadering Uitnodiging voor de vergadering op donderdag 27 oktober 2011 19:30-22:00 uur, locatie Raadzaal Voorzitter : Frank Duijnhouwer 1 Opening Belangstellenden zijn van harte welkom de
Nadere informatieDorpshuizen in Aalten Rekenkameronderzoek gemeente Aalten
Plan van aanpak voor het uitvoeren van rekenkameronderzoek Dorpshuizen in Aalten Rekenkameronderzoek gemeente Aalten Aan De raadswerkgroep Rekenkamercommissie AOGW Vught,26 oktober 2016 Van Directeur van
Nadere informatieRKC ONDERZOEKSPLAN. Ooststellingwerf. Inhuur externen. Februari 2016
ONDERZOEKSPLAN Inhuur externen Februari 2016 Inhoudsopgave Inleiding... 1 Motivatie onderzoek... 1 Doelstelling... 2 Vraagstelling... 2 Normenkader... 3 Afbakening... 3 Aanpak... 3 Planning... 3 Inleiding
Nadere informatieONDERZOEKSOPZET VERVOLGONDERZOEK OP EIGEN KRACHT
Vervolgonderzoek Op eigen kracht over de voorwaarden voor een doeltreffend en doelmatig functioneren van Sociale Wijkzorgteams Januari 2016 1 AANLEIDING Op 16 oktober 2015 publiceerde de Rekenkamer Den
Nadere informatieREKENKAMERCOMMISSIE TYNAARLO JAARVERSLAG 2012
REKENKAMERCOMMISSIE TYNAARLO JAARVERSLAG 2012 Jaarverslag 2012, vastgesteld 17 januari 2013 Voorwoord Voor u ligt ons jaarverslag '' Rekenkamercommissie Tynaarlo 2012". Wij doen als rekenkamercommissie
Nadere informatieJan Kappers / april 2016
Agendapunt commissie: 3.1 steller telefoonnummer email Jan Kappers 06-53989323 Jan.kappers@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering portefeuillehouder De heer M. Bax 36839/36844 21 april
Nadere informatieWillemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad
Tussentijdse rapportage 2012 Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad 1 Inhoudsopgave 1. Aanbieding... 3 2. Inleiding... 3 2.1. Doelstelling Willemsoord... 3 2.2. Toelichting in algemene zin op de
Nadere informatieJaarplan 2015 Rekenkamercommissie Woerden
Jaarplan 2015 1 Jaarplan 2015 Rekenkamercommissie Woerden 1. Doel en werkwijze van de rekenkamercommissie De Rekenkamercommissie Woerden is per 1 april 2004 ingesteld door de gemeenteraad. Sinds eind 2006
Nadere informatieBijlage 4 Begroting 2016 Veiligheidsregio Noord-Holland Noord
Bijlage 4 Begroting 2016 Veiligheidsregio Noord-Holland Noord Op grond van artikel 25 van de gemeenschappelijke regeling legt het dagelijks bestuur van de Veiligheidsregio Noord-Holland Noord elk begrotingsjaar
Nadere informatieSystematiek berekening huurprijzen gemeentelijk vastgoed. Rekenkamercommissie Amstelveen
Rekenkamercommissie Amstelveen Systematiek berekening huurprijzen gemeentelijk vastgoed Rekenkamercommissie Amstelveen Vastgesteld op 28 januari 2010 Inleiding Via één van de raadsfracties is de rekenkamercommissie
Nadere informatieRekenkamercommissie Wijk bij Duurstede Jaarverslag 2008
Rekenkamercommissie Wijk bij Duurstede Jaarverslag 2008 Maart 2009 Inhoudsopgave Inleiding 3 Hoofdstuk 1 Verricht onderzoek in 2008 4-5 Paragraaf 1.1. Inleiding Paragraaf 1.2. Onderzoek Reserves en Voorzieningen
Nadere informatiePlan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen
Plan van aanpak Rekenkameronderzoek naar (be)sturing van Gemeenschappelijke Regelingen Rekenkamercommissies Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Waterland Inleiding In de maanden mei tot en met oktober
Nadere informatieWillemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad
2 e tussentijdse rapportage 2012 Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad 1 Inhoudsopgave 1. Aanbieding... 3 2. Inleiding... 3 2.1. Doelstelling Willemsoord... 3 2.2. Toelichting in algemene zin op
Nadere informatieInfo aan de raad. Raad: Beslissing:
Raad: Beslissing: Info aan de raad Info beschikbaar op : 4 november 2010 Raadsvergadering : 11 november 2010 Behandeld door : Ad Priems Portefeuillehouder : Eric van den Dungen Registratienummer : 153
Nadere informatieRKC ONDERZOEKSPLAN. Weststellingwerf. Toezeggingen aan burgers en bedrijven. Oktober 2015
ONDERZOEKSPLAN Toezeggingen aan burgers en bedrijven Oktober 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 1 Motivatie onderzoek... 1 Aanleiding... 1 Doelstelling... 2 Vraagstelling... 2 Toetsingskader... 2 Afbakening...
Nadere informatieVERGADERING VAN DE REGIORAAD. Van de Regioraad wordt gevraagd: Samenvatting CONCEPT. Dhr. Reneman
Vergaderdatum Regioraad (16-10-2018) Agendapunt CONCEPT Onderwerp Programmabegroting 2019-2022 Portefeuillehouder Dhr. Reneman Van de Regioraad wordt gevraagd: 1 Kennis te nemen van de ontvangen zienswijzen
Nadere informatieRaadsstuk. Onderwerp: Verhuur en exploitatie multifunctionele sporthal Duinwijck BBV nummer: 2013/520442
Raadsstuk Onderwerp: Verhuur en exploitatie multifunctionele sporthal Duinwijck BBV nummer: 2013/520442 1. Inleiding De gemeenteraad heeft middelen gereserveerd voor de bouw van een multifunctionele badmintonhal
Nadere informatieAfspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA
Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA 1. Inleiding De raad heeft in de vergadering van februari 2014 het college de opdracht
Nadere informatie