.EGO BESTAAT 10 JAAR! INTERVIEW MET MATHIJS BOUMAN EXCLUSIEVE COLUMN GERT NIELEN INTERVIEW MET DE CIO VAN HET JAAR HET NUT VAN ASSURANCE RAPPORTEN

Transcriptie

1 Magazine voor Informatiemanagement.EGO BESTAAT 10 JAAR! INTERVIEW MET MATHIJS BOUMAN EXCLUSIEVE COLUMN GERT NIELEN INTERVIEW MET DE CIO VAN HET JAAR HET NUT VAN ASSURANCE RAPPORTEN Jaargang 10 - Editie 3 - Juli 2011

2 INHOUDSOPGAVE 10 JAAR.EGO 21 Feedback-loops zonder logisch nadenken; interview met Mathijs Bouman 5 Emile Bons & Jaap Evertse Afkeuring van het landelijk EPD 9 Carlijn Frins & Robin Mulder Column: Over gegevens en informatie 13 Gert Nielen Interview met Lineke Snelle, CIO van het jaar 14 Carlijn Frins & Mark Musters De sierteelt keten in bloei! 17 Linda Beeksma Hubways voor collectieve verbetering in transport tussen greenports 19 Michiel van Veen 5 MATHIJS BOUMAN CIO VAN HET JAAR jaar.ego magazine 21 Niek Maas De informatieruimte, het kenobject van de informatiekunde 27 Jaap van Rees Oud IM ers aan het woord 32.ego weblog 35 Transparantie in beleidsprocessen en de rol van ICT 41 Hans Stol Assurance rapport, nuttig ofnoodzaak? 44 Mark Poen, Rob Reijnders, Hans van Breukelen & Petrie van Steenpaal Column: Bring your own device 47 Xander Bordeaux Het semi-wetenschappelijke magazine.ego is een uitgave van studievereniging Asset SBIT in samenwerking met alumnivereniging EKSBIT. Asset SBIT is de Tilburgse vereniging voor studenten Information Management en andere geïnteresseerden in dit vakgebied. Het magazine wordt verspreid onder alle leden van Asset SBIT en de alumnivereniging EKSBIT, de medewerkers van het departement Information Systems and Management aan de Universiteit van Tilburg en geïnteresseerden uit het bedrijfsleven. Redactieadres Asset SBIT Kamer E116 t.a.v. redactie.ego Postbus LE Tilburg [t] [f] [e] ego@asset-sbit.nl [i] Redactie Jeroen Bekkers Emile Bons Xander Bordeaux Tom van Eijk Jaap Evertse Carlijn Frins Roger Gerrits Niek Maas Robin Mulder Mark Musters Gertjan Scholten Grafisch Ontwerp SBIT DsK. Vormgeving Niek Maas Rodney Dekkers Druk Orangebook, Tilburg Oplage exemplaren Copyright Voor overname van (delen van) artikelen dient schriftelijk toestemming te worden gevraagd aan de redactie. In de artikelen gedane uitspraken vallen onder de verantwoordelijkheid van de desbetreffende auteurs. COLOFON

3 #Groter Voor u ligt een zeer bijzondere uitgave van.ego magazine: namelijk de 30 e editie! Deze editie betekent tevens het tienjarig bestaan van het magazine en dat moet natuurlijk gevierd worden. In deze editie vindt u daarom vanaf pagina 21 een speciaal katern met een overzicht van de afgelopen tien jaar.ego. In deze tien jaar is er een heleboel veranderd. Wie kan zich nu nog een tijd voorstellen zonder Facebook, Twitter of Gmail? Of wie dacht in 2001, dat we nu zoekresultaten te zien krijgen voordat we überhaupt onze zoekopdracht volledig ingevoerd hebben? Ik zou bijna niet meer zonder kunnen. Mede door deze onmisbare nieuwe diensten en supersnelle verwerkingstijden, groeien ook de datacentra steeds groter en groter. Eén zoekopdracht bij onze vrienden van Google verbruikt evenveel energie als een uur een gloeilamp laten branden. Tegenwoordig zijn deze beide blijkbaar even onmisbaar. Zodra je denkt dat je leven bijna niet meer beter kan worden, komt Apple met diensten die we al een tijdje via Google hebben en vindt Google het nodig om wederom een nieuwe sociale netwerksite te introduceren. Waarschijnlijk kunnen we ons over een paar jaar ook geen tijd meer voorstellen zonder deze twee en kijken we vol verlangen uit naar het nieuwe paradepaardje van deze grootmachten van het Internet tijdperk. Maar ten koste van wat? Kunnen we echt niet zonder? Was het vroeger echt zoveel slechter zonder Internet en was de lucht niet veel schoner? Nu wil ik hier niet prediken voor het einde der tijden of iedereen opdragen een boom te gaan knuffelen, maar een stukje bewustwording creëren leek me wel op zijn plaats. Ook ik maak me elke dag schuldig aan het doelloos surfen op Internet, onzinnige filmpjes kijken op Dumpert en volgens mij begin ik ook al tekenen van een social media verslaving te vertonen. Het kan denk ik geen kwaad om af en toe stil te staan bij het feit dat er zoveel is buiten het Internet en je iphone. Een paar dagen zonder is misschien wel goed voor jezelf én het milieu, mits je dan niet gaat rijden in je Hummer natuurlijk. Of om met de wijze woorden van Randy Marsh (Southpark) te spreken: We cannot take the Internet for granted any longer. We must use the Internet only when we need it. It s easy for us to think we can just use up all the Internet we want, but if we don t treat the Internet with the respect that it deserves, it could one day be gone forever. So let us learn to live with the Internet, not for it. No more browsing for no apparent reason, no more mindlessly surfing on our laptops while watching television. And finally: we must learn to only use the Internet for porn twice a day. Max. Terug naar dit mooie magazine, wat overigens tegenwoordig ook op Internet zit met een boeiende weblog. Want volgens mij gaat er zelfs meer tropisch regenwoud verloren door het drukken van dit magazine dan het hosten, bekijken en schrijven van de weblog. De.ego als magazine zal echter naast de weblog blijven bestaan EMILE BONS TOM VAN EIJK CARLIJN FRINS JEROEN BEKKERS XANDER BORDEAUX JAAP EVERTSE ROGER GERRITS REDACTIONEEL en plaats bieden voor interessante interviews met prominenten, zoals Mathijs Bouman (pagina 5) of Lineke Sneller, CIO van het jaar 2010 (pagina 14). Ook eigen onderzoeken naar het Elektronisch Patiënten Dossier (pagina 9) of prikkelende columns van eigen redactieleden (pagina 47) of van oudgedienden zoals Gert Nielen (pagina 13) komen het best tot hun recht in dit magazine. NIEK MAAS Na drie jaar hoofdredacteur te zijn geweest neem ik na deze editie afscheid en draag ik het stokje over aan Mark Musters. De afgelopen drie jaar heb ik geprobeerd om het niveau van het magazine constant hoog te houden, zowel qua inhoud als qua vormgeving. Dit was me niet gelukt zonder een enthousiaste en hardwerkende ROBIN MULDER redactie en een groep creatieve designkoningen. Ook de bijdragen van prominenten, experts, professoren, columnisten en studenten gaven het magazine elke keer weer de interessante inhoud die menig lezer heeft geboeid. Via deze weg wil ik alle mensen die de afgelopen drie jaar betrokken waren bij.ego magazine dan ook hartelijk bedanken. Ten slotte wil ik Mark en de redactie veel succes wensen bij de start van de volgende 10 jaar.ego magazine! MARK MUSTERS En zoals altijd: veel plezier bij het lezen van (deze 30 e ).ego magazine! Uw scheidend GERTJAN SCHOLTEN

4 Of heb jij een beter idee om jezelf te lanceren? PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK ) Alle rechten voorbehouden.

5 interview met Door: Emile Bons & Jaap Evertse FEEDBACK-LOOPS ZONDER LOGISCH NADENKEN.e g o M a g a z i n e s p r a k o p e e n z o n n i g e w o e n s d a g m i d d a g m e t M at hij s B o u m a n o v e r t w e e t h e m a s: d e li n k t u s s e n i n fo r m at i e t e c h n o l o g i e e n d e b e u r s v l o e r e n h e t o n d e r n e m i n g s k li m a at i n N e d e r l a n d v o o r t e c h n o s t a r t e r s. Mathijs Bouman Mathijs Bouman is journalist en econoom. Hij is vaste beurscommentator bij RTLZ en regelmatig te gast bij talkshows als De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman. Daarnaast schrijft Bouman wekelijks columns voor Het Financieele Dagblad en Z24.nl. We vroegen Bouman welke invloed van informatietechnologie hij ziet op de beursvloer. Hij antwoordde dat vroeger, in de situatie van fysieke handel tussen beurshandelaren in gekleurde vestjes op de beursvloer, een deel van de winst verdween in de zakken van de handelaren. Ook was het in die tijd voor particuliere beleggers veel ingewikkelder om deel te nemen aan de handel in aandelen en opties. De komst van elektronisch beleggen heeft de aandelenmarkt volgens Bouman veel transparanter gemaakt en is er meer sprake van een level playing field wat het mogelijk heeft gemaakt dat ook particuliere beleggers eenvoudig deel kunnen nemen aan de handel in opties en aandelen. Door deze transparantie is de waarde van voorkennis veel kleiner geworden. Via Internet hebben alle beleggers vandaag de dag inzicht in zo goed als Amsterdamse beursvloer. De Amsterdamse beurs is langzaam overgegaan, zo licht Bouman toe, in Euronext (een samenwerking met de beurzen in Parijs, Londen en Lissabon) en is later overgenomen door de beurs van New York. Zou er nu een beurs ingericht worden, zo licht Bouman toe, dan zou het ook de meest logische keuze zijn om een wereldwijde samenwerking op te zoeken gezien de efficiëntieverbetering die elektronisch beleggen mogelijk maakt. Wel, zo benadrukt Bouman, blijft het menselijk nadenken in de handel in aandelen en opties altijd belangrijk. Hij geeft hierbij het voorbeeld van twee computersystemen die volgens een vooraf vastgesteld algoritme met elkaar handel drijven in aandelen en daarbij op een continu oplopende prijs komen door het ontbreken van menselijk, logisch, nadenken. gelijke informatiebronnen waardoor het spel veel eerlijker gespeeld wordt. De kleine belegger heeft steeds meer kans om die kennis te benutten en ook het voordeel te pakken, aldus Bouman. Wij vroegen Bouman naar het risico van elektronische handel in opties en aandelen. Bouman geeft aan dat geautomatiseerd handelen het in principe mogelijk maakt dat een veel groter aantal omgevingsfactoren meegenomen kan worden in de Dat de transactiekosten bij de handel in aandelen en opties door informatietechnologie enorm gedaald zijn behoeft, zo stelt Bouman, weinig toelichting. Hij trekt hierbij de vergelijking met de komst van digitale telefonie; ook daar behoeft het volgens Bouman weinig toelichting dat dit voordeliger is dan traditionele telefonie. Nadeel van de komst van het elektronisch beleggen, zoals met de digitalisering op vele andere gebieden, is het verdwijnen van de nostalgische omgeving zoals de, ondertussen uitgestorven, waardebepaling van opties of aandelen. Op het moment dat deze systemen geautomatiseerd de timing en het volume van de transactie gaan vaststellen, wordt het belang dat menselijke controles worden ingebouwd groter omdat deze systemen niet beschikken over een gezond verstand. Meestal, zo stelt hij, gaat de handel tussen computersystemen prima maar als het fout gaat leidt dit wel tot bizarre situaties. Omdat de prijsstelling van deze aandelen uiteindelijk effect kunnen hebben op het geheel van economisch handelen,.ego 5

6 is het van belang om hier als handelaar op bedacht te zijn wanneer er gebruik gemaakt wordt van geautomatiseerde handelssystemen. We spraken over de beursgang van sociale media zoals Facebook en Groupon en de verkoop van Skype aan Microsoft en vroegen Bouman in hoeverre hij de waardebepaling van deze media realistisch vindt. Natuurlijk is het lastig om hier als buitenstaander echt iets zinnigs over te zeggen maar in mijn ogen is de waardebepaling van bijvoorbeeld Skype er een met een paar nullen teveel, zo geeft Bouman aan. Hij noemt de prijsstelling van deze media een voorbeeld van een feedback loop met gebrek aan gezond verstand. Toch, zo geeft Bouman desgevraagd aan, ziet hij geen volledige gelijkenis in de eerdere internethype van de jaren 90 omdat er in de tussentijd meer bekend is over dergelijke ondernemingen. Bovendien zijn de ondernemingen in de internetbranche stabieler dan tijdens de eerste internethype. Men moet zich echter wel afvragen hoe deze bedrijven ooit winst gaan maken, wat is hun strategie en kan die een dergelijke waardebepaling op de aandelenmarkt verantwoorden? Terugkomend op het eerste deel van ons interview geeft Bouman aan dat er met de komst van elektronisch beleggen een grotere kans is op het ontstaan van meerdere bubbels in de toekomst omdat het gedrag van de aandelenmarkt hierdoor fragieler wordt. We spraken over dark pools, beurzen die alleen toegankelijk zijn voor grote instanties zoals banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Binnen deze beurs ziet geen enkele partij van elkaar wie er handelt en belangrijker, wat op het moment vraag en aanbod is. Volgens Bouman zijn deze dark pools een bijkomstigheid van eerdere beleidsvorming binnen Europa. Bouman licht toe dat er binnen Europa op een gegeven moment voor gekozen is om de handel in aandelen en opties niet verplicht te laten plaatsvinden op de traditionele beursvloer. Deze keuze heeft er, onbewust, toe geleid dat er onderlinge handel is ontstaan tussen de grote banken en pensioenfondsen, waar de kleinere belegger niet tussen kan komen. Bouman pleit voor een meer efficiënte maar vooral meer open aandelen- en optiemarkt. Door onder meer deze dark pools kloppen volgens Bouman de prijzen voor de consument soms niet meer. We spraken ook over de impact van het geautomatiseerd beleggen op de economische crisis. Volgens Bouman zijn het de intelligente studenten die, fris afgestudeerd, hebben gezorgd voor intelligente algoritmen waarmee men in staat is geweest om de impact van de economische crisis veel groter te laten zijn dan wanneer er louter sprake was geweest van handel tussen handelaren. Deze intelligente natuurkundestudenten (ook wel quants genoemd) moeten er gewoon voor zorgen dat we naar Mars en naar de maan kunnen vliegen en zich niet bemoeien met de handel in aandelen, daar kunnen deze quants hun kennis veel beter toepassen dan in een economische omgeving, waar ze niet voor gestudeerd hebben, zo stelt Bouman. 6.ego

7 Interview Mathijs Bouman Ondernemerschap We spraken in Amsterdam ook over het ondernemersklimaat van Nederland. Bouman stelt dat Nederland, vergeleken met de rest van de wereld, het, afgaand op de statistieken, goed doet als het gaat om het ondernemersklimaat. Bouman maakt daarbij wel de kanttekening dat er veel ondernemerschap in Nederland ontstaat uit armoede. Hij doelt hierbij op de bevolkingsgroepen die niets anders kunnen dan zelfstandig ondernemer worden in de vorm van verkoper of handelaar. Dit zijn heel andere ondernemers dan de oprichters van TomTom, waar we als Nederlandse economie veel meer aan hebben. Volgens Bouman wordt het de hoogopgeleide medewerker in Nederland veel te comfortabel gemaakt als werknemer waardoor deze er niet snel voor kiest om de stap als zelfstandig ondernemer te wagen. Hij doelt hierbij op prima arbeidsvoorwaarden, een luxe positie als het gaat om de arbeidszekerheid en de opleidingen die door de meeste werkgevers verplicht worden aangeboden. Hij spreekt hiermee graag de stelling tegen dat wij als Nederlanders nog steeds een VOC mentaliteit hebben. Een boek over een vlieg met een digitaal gouden randje. Toen een bioloog een extra kopie van het boek The making of a fly van Peter A. Lawrence wilde bestellen voor in zijn laboratorium, schrok hij nogal van de prijs. Een nieuw exemplaar van het boek zou hem maar liefst $ ,92 kosten, exclusief de ver zendkosten van $3,99. Toen hij de volgende dag terug k wam op de website was de prijs omhoog gegaan! De prijs van een nieuw exemplaar van het boek zou uiteindelijk uitkomen op een verbijsterende $ ,93 exclusief verzendkosten. Figuur 1: Nieuwprijs op Amazon.com Wat was er gebeurd? Het bleek later dat de t wee aanbieders van het boek, profnath en bordeebook, de prijs van hun boek in een algoritme aan elkaar gekoppeld hadden. Profnath bood het boek aan voor keer de prijs die bordeebook er voor vroeg, bordeebook vroeg op zijn beur t keer de prijs die profnath er voor vroeg. Omdat de prijs dagelijks werd geüpdate steeg de prijs elke dag exponentieel. Dit illustreer t dat het risico ook op de aandelenbeurs bestaat wanneer computers met elkaar handelen zonder de tussenkomst van menselijke controle, er is dan niemand die met gezond verstand de stand van zaken kan controleren. Voor meer info hierover zie de QR code..ego 7

8 Interview Mathijs Bouman Desgevraagd geeft Bouman aan dat het voor hoger opgeleiden de beste keuze is wanneer zij er voor kiezen om eerst de trucjes af te kijken in het bedrijfsleven om er na vijf tot tien jaar voor te kiezen om, lerend van de fouten gemaakt in het bedrijfsleven, zelf de stap te wagen in het ondernemerschap. Hier zouden we als Nederlandse economie het meest bij gebaat zijn, stelt Bouman. Een keerzijde die hierbij terugkomt, is de werknemerszekerheid in Nederland. Bouman geeft aan dat het als middelgrote onderneming lastig is om op een goede manier met werknemersrechten om te gaan wanneer de onderneming groter groeit dan twintig medewerkers. Bouman stelt dat hogescholen en universiteiten zich teveel focussen op de praktische ondersteuning van het ondernemerschap in plaats van het daadwerkelijk te stimuleren. Het oprichten van een onderneming en het verkrijgen van een btw-nummer is niet het meest ingewikkelde, dat had ik zelf ook zo gedaan. Negatief aan het Nederlandse ondernemingsklimaat vindt Bouman het gebrek aan serieuze investeringspartijen. Om te starten als ondernemer heb je kapitaal nodig, het moet niet aan een bank zijn om te beoordelen in welke mate jij als ondernemer over dat kapitaal kunt beschikken. Bouman verwijst naar de Verenigde Staten waar in veel hogere mate particuliere investeerders aanwezig zijn die in staat zijn om te beoordelen welke ondernemingen levensvatbaar zijn en welke niet. Nederlandse financieringspartijen zouden zich deze taak volgens Bouman veel meer aan moeten trekken. Wij vroegen Bouman, als traditionele afsluiter, naar een tip voor de Information Management student. Pak er nog een studie bij, bij voorkeur in het buitenland. Bouman licht toe dat het nu de laatste kans is om nog, zonder extreme kosten, een tweede studie te volgen. Volgens Bouman zouden studenten dergelijke ervaringen moeten verkiezen boven een zo snel en efficiënt afgeronde studie om binnen een zo kort mogelijke tijd de arbeidsmarkt op te gaan. Pak deze kans! I n t e l l i g e n t e n a t u u r k u n d e s t u d e n t e n m o e t e n e r g e w o o n v o o r z o r g e n d a t w e n a a r M a r s e n n a a r de maan kunnen vliegen. - Mathijs Bouman 8.ego

9 Door: Carlijn Frins & Robin Mulder AFKEURING VAN HET LANDELIJK EPD O n l a n g s i s h e t l a n d e lij k e l e k t r o n i s c h p at i ë n t e n d o s s i e r (E P D) afg e ke u rd d o o r d e e e r s t e k a m e r. D e r e d a c t i e g i n g o p o n d e r z o e k u i t o m t e w e t e n t e k o m e n w at d e r e d e n e n v o o r d e z e af ke u r i n g z ij n g e w e e s t e n w at e r v e r b e t e rd z o u k u n n e n w o rd e n a a n h e t E P D w a a rd o o r h e t w e l d o o r d e e e r s t e k a m e r w a s g e k o m e n? H e t.e g o m a g a z i n e b e z o c h t Tr a x i o n, e e n b e d r ijf g e s p e c i a li s e e rd i n I C T b e v e i li g i n g, e n s p r a k d a a r m e t b e v e i li g i n g s a d v i s e u r P e t e r R i e t v e l d. Te v e n s s p r a ke n w e m e t M a r ce l H e l d o o r n v a n d e N e d e r l a n d s e P at i ë n t e n C o n s u m e n t e n Fe d e r at i e (N P C F ), e e n fe d e r at i e d i e d e b e l a n g e n v a n p at i ë n t e n i n d e z o r g b e h a r t i g t..e g o m a g a z i n e s t e l d e h e n v e r s c hille n d e v r a g e n m e t b e t r e k k i n g t o t h e t landelijk EPD en kreeg zo inzicht vanuit verschillende perspectieven. Opzet landelijk EPD Op 1 November 2008 is de invoer van het landelijk EPD van start gegaan. Het zou zodanig worden ingericht dat er geen centrale database met patiëntengegevens is, maar dat zorgverleners bij elkaar in het EPD kunnen kijken. De architectuur en infrastructuur waardoor dit mogelijk gemaakt zou worden heet AORTA, de nationale infrastructuur, en wordt gecoördineerd door het Nationaal ICT Instituut in de Zorg (NICTIZ), het Nederlandse kenniscentrum voor ICT in de zorg dat wordt gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. AORTA bestaat uit drie onderdelen: Het landelijk schakelpunt (LSP), de zorgserviceproviders (ZSP s) en Goed Beheerde Zorgsystemen (GBZ s). Het LSP zorgt ervoor dat zorginstellingen bij elkaar gegevens in kunnen zien door middel van het burgerservicenummer (BSN) en autorisatie van de zorgverleners door middel van UZIregister (Unieke Zorgverlener Identificatie). De ZSP s zijn de communicatiesystemen tussen zorginstellingen. Deze dienen te zijn getoetst op veiligheid en uitwisseling gebeurt op basis van webservices. Tenslotte zijn GBZ s applicaties van zorgverleners die zijn aangesloten op de landelijke infrastructuur en deze moeten voldoen aan standaarden die zijn opgesteld door NICTIZ..ego 9

10 Houding ten opzichte van het landelijk EPD Wij vroegen Rietveld wat zijn houding ten opzichte van het landelijk EPD is. Het is jammer dat de invoering van het landelijk EPD mislukt is, zo stelt hij. We zijn nu echter op weg naar de komst van EPD 2.0. Het ontwikkelen van het landelijk EPD vanuit de zorg zelf is volgens hem geen oplossing, daar is het project te groot en te log voor. Als zorginstellingen zich willen aansluiten op het landelijk EPD moeten zij dit via een vastgestelde technische standaard doen. Het is beter de zorginstellingen niet verplichten zich aan te sluiten. Je moet niet het bestuurlijke aspect maar het technische aspect opleggen, zo stelt Rietveld. Het probleem is dat het landelijk EPD werd ervaren als een bedreiging. Voor zorginstellingen was wel bekend wat het hun afnam, namelijk privacy van artsen en instellingen. De voordelen waren echter niet bekend waardoor een mislukking onoverkomelijk was. Heldoorn vindt het afketsen van het landelijk EPD een gemiste kans voor patiënten en een teleurstelling voor het bereiken van efficiëntere en betere zorg. Volgens hem zou een landelijk EPD bij kunnen dragen aan een betere zorg omdat door de invoering veel fouten kunnen worden voorkomen. Uit onderzoek blijkt dat er jaarlijks ongeveer 2000 patiënten onnodig overlijden, door verschillende oorzaken, waaronder overdracht van minder adequate of onvolledige dossiers. Zet dit tegenover ongeveer 700 verkeersdoden per jaar en men kan duidelijk zien dat er iets moet verbeteren. De reden dat huisartsen en apothekers het reeds operationele deel van het EPD willen handhaven, geeft aan dat zij het ook een vooruitgang vinden. Dit operationele deel betreft het elektronisch waarneemdossier voor huisartsen (WDH) en het elektronisch medicatiedossier (EMD). Redenen voor afkeuring De reden dat het landelijk EPD niet door de eerste kamer is gekomen is volgens Rietveld heel eenvoudig: de architectuur van het EPD is in 2001 al bedacht waardoor het nu verouderd is. Door de snelle ontwikkeling van IT beveiliging de afgelopen jaren is de opzet achterhaald. Tevens is, in het bijzonder door de overheid, het primaire doel uit het oog verloren. Omdat dit doel in de afgelopen tien jaar ondergesneeuwd is, weet je niet meer waar je naartoe werkt, zo stelt hij. De daadwerkelijke reden voor implementatie wordt niet helder gecommuniceerd, waardoor alleen de secundaire reden bekend is bij de belanghebbenden. De primaire reden voor het aannemen van het landelijk EPD is volgens hem het stimuleren van de marktwerking in de zorgsector. De secundaire reden, de reden die dus bij iedereen bekend is, is het verbeteren van de samenwerking en het eenvoudiger uitwisselen van informatie tussen zorginstellingen. Echter, zorginstellingen zijn van nature niet erg transparant. Zij zijn er niet bij gebaat dat de kwaliteit van de door hun aangeboden zorg uit het EPD achterhaald kan worden. De beveiliging van het afgekeurde EPD was vooral gericht op de bescherming van patiëntgegevens en niet op de privacy van zorginstellingen. Hierdoor liggen bedrijfsgeheimen van deze instellingen voor het oprapen. Deze veiligheid van het EPD was volgens Rietveld geen groot probleem bij de afkeuring. Beveiligingsproblemen vormden niet de hoofdoorzaak en waren bovendien oplosbaar en de oplossing was bekend. Op een koerswijzinging zat echter het taboe. Het is geen probleem als een behandelende zorginstelling toegang tot alle gegevens heeft, nu hebben de meeste artsen binnen deze zorginstelling immers ook toegang tot deze gegevens. Bij de invoering van het landelijk EPD moet naar deze toegang kritisch gekeken worden. Het is belangrijk dat privacy van patiënten behouden blijft. Heldoorn gaf aan dat volgens de NPCF de privacy en beveiling, zeker in vergelijking met de huidige situatie, ruim voldoende was geregeld. Als belangenbehartiger voor patiënten had de NPCF juist tien randvoorwaarden omtrent privacy en veiligheid rond het landelijk EPD opgesteld, zoals autorisatie van zorgverleners, alleen toegang binnen een behandelrelatie en de mogelijkheid tot het aantekenen van bezwaar. Zo zou hij het landelijk EPD als cijfer een 7,5 geven op een schaal van één tot tien, maar de regionale EPD s P e t e r R i e t v e l d Peter Rietveld studeerde Krijgsgeschiedenis en Internationaal Recht aan de Universiteit van Utrecht. In 1989 studeerde hij af in de studierichting Security Affairs. Vanaf 1996 werkte hij onder meer bij ABN AMRO, For tis en het ministerie van defensie waar hij verant woordelijk was voor de beveiliging van de IT diensten. Hetzelfde deed hij bij enkele zorg- en onder wijsinstellingen. Verder is hij er als onder zoeker bij Bits of Freedom medeverant woordelijk voor geweest dat de kilometerheffing niet is doorgegaan. Sinds vijf jaar werkt Rietveld bij Traxion, waar beveiligingssystemen worden ont wikkeld. Zij werken voor grote en middelgrote organisaties in de industriële sector, de bouwsector, de transportsector, onderwijs en zorg. 10.ego

11 Afkeuring landelijk EPD M a r c e l H e l d o o r n Marcel Heldoorn studeerde biomedische wetenschappen aan de Universiteit van Leiden en is daar ook gepromoveerd. Hij werkt bij de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) als senior beleidsmedewerker op het gebied van ehealth en houdt zich bezig met vernieuwing op ICT gebied in de zorg en is zo ook betrokken geweest bij het landelijk EPD. De NPCF stond aan de basis van het landelijk EPD toen de behoefte hieraan in 1997 werd geconstateerd en behartigt de belangen van patiënten in de zorg. die al jaren patiëntgegevens uitwisselen slechts een 4,5. Volgens Heldoorn is het landelijk EPD al een hele verbetering en zou de beveiliging na verloop van tijd alleen nog maar beter worden. Het is volgens hem geen goede keuze om te wachten met invoeren tot de beveiling een 10 krijgt. Volgens Heldoorn zou de gemiddeld hogere leeftijd van senatoren in de Eerste Kamer meegespeeld kunnen hebben voor het niet doorgaan van het landelijk EPD. Zij komen bijvoorbeeld minder in aanraking met ICT dan de jongere generaties en er zou dus angst kunnen bestaan voor het onbekende. Daarbij komt de steeds sterker wordende lobby voor privacy. Dit is vooral versterkt door projecten zoals het biometrisch paspoort en de OV-chipkaart, die dwingend opgelegd worden. Bij het landelijk EPD is hier echter geen sprake van, omdat patiënten zelf aan kunnen geven of ze mee willen doen of niet. Heldoorn is van mening dat de Eerste Kamer alleen had ingestemd als het rapportcijfer een 10 was geweest er werd in het debat door de Eerste Kamer van de minister geëist dat het EPD letterlijk 100% veilig zou zijn wat niet erg realistisch is. Aansluiten lokaal EPD op landelijke infrastructuur We vroegen ook hoe moeilijk het is voor zorginstellingen zoals artsen of ziekenhuizen met een eigen EPD om zich aan te sluiten op het landelijk EPD. Het lijkt erop dat dit per soort zorginstelling verschilt. Zo is het volgens Rietveld bij ziekenhuizen lastig omdat er nu wordt gewerkt met volledig losse systemen voor verschillende behandelingen, die vaak moeilijk op elkaar en op het EPD zijn aan te sluiten. De complexiteit wordt onderschat, het is een technisch probleem. Volgens Heldoorn is het aansluiten op het landelijk EPD voor huisartsen en apothekers niet heel ingewikkeld. Inmiddels is immers 80% van de apotheken en 60% van de huisartsen er al op aangesloten. Toekomstperspectieven Op de vraag of het landelijk EPD er uiteindelijk zal komen antwoordt Rietveld positief. Er moet wel duidelijk gekeken worden naar welke informatie de zorginstellingen willen delen, stelt hij. Tot op heden bestaat er al een systeem om data van zorginstellingen te verzamelen, dat voornamelijk door onderzoekers gebruikt wordt. Voor het aanleveren van de data krijgen zorginstellingen een vergoeding. Als er financiële zaken bij komen kijken kan het dus wel, aldus Rietveld. Zorgstellingen zijn in de loop der jaren bedrijven geworden waardoor ook in deze sector concurrentie een belangrijke rol is gaan spelen. Men moet bij de ontwikkeling van het nieuwe EPD het uiteindelijke doel, het stimuleren van de marktwerking, goed in het oog houden. Dit uiteindelijke doel moet duidelijk gecommuniceerd worden naar alle belanghebbenden. Men moet er niet vanuit gaan dat de belanghebbenden de invoering van het EPD niet zullen begrijpen. Je moet zorgen dat iedereen betrokken wordt bij de implementatie en op de hoogte is van wat er speelt. Als dit alles in acht wordt genomen kan het elektronisch patiënten dossier pas een succes worden. Als het landelijk EPD uiteindelijk ingevoerd wordt kan dit gaan zorgen voor een efficiëntere zorg, stelt Rietveld. Het EPD kan dan kennis tussen arts en patiënt beschikbaar stellen. Tevens kan het EPD gebruikt worden voor onderzoekers, denk aan epidemiologische onderzoeken. Dit zijn onderzoeken die met gebruik van statistiek, inzicht proberen te verkrijgen in welke risicofactoren een rol spelen bij een bepaalde ziekte. De communicatie tussen zorginstellingen zal ook verbeteren met de invoering van het EPD. Zij zullen er baat bij hebben om gemakkelijk informatie te kunnen delen. Volgens Rietveld zou een landelijk EPD met de huidige techniek een stuk goedkoper en beter kunnen. Samenwerking is vooral positief, de grote afstand die soms bestaat tussen organisaties kan door de invoering alleen maar verkleind worden..ego 11

12 Afkeuring landelijk EPD Heldoorn denkt dat delen van het landelijk EPD zeker een vervolg krijgen. Zoals al gezegd willen de apothekers en huisartsen doorgaan met het EMD en WDH. Dit wordt dan door hen op een private manier geregeld, waardoor het niet meer onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van V WS valt. De verantwoordelijkheid gaat dan om het bewaken van de wet- en regelgeving. Door het niet aannemen van het landelijk EPD kunnen er allerlei private EPD s ontstaan en bestaat het gevaar van wildgroei. Heldoorn verwacht overigens niet dat dit zo n vaart zal lopen, omdat allerlei belangenorganisaties, waaronder de NPCF, de voordelen van standaardisatie wel inzien. Volgens Heldoorn hebben sommige delen van de zorg meer baat bij een landelijk EPD dan andere. Zo zou voor zorg van chronisch zieken aan een zorgketen tussen zorgverleners kunnen worden gedacht. Verder kan er gedacht worden aan een Persoonlijk Gezondheidsdossier (PGD) dat door patiënten zelf kan worden beheerd, zoals Google Health of Microsoft HealthVault. De patiënt beheert dan zelf zijn eigen medische gegevens en kan de arts hier toegang toe geven. Deze ontwikkeling zie je overal om je heen gebeuren, bijvoorbeeld banken die steeds meer hun diensten online hebben. Denk aan een patiënt met trombose die anders regelmatig naar het ziekenhuis zou moeten om bloed te laten prikken en zijn medicatie aan te laten passen. Er zijn al initiatieven, waarbij hij dit prikken zelf kan doen en de bloedwaarden via een internetportal in kan voeren waardoor zijn medicatie automatisch wordt aangepast. Dit levert niet alleen enorme besparingen in de zorg op, maar tevens grote maatschappelijke kostenbesparingen, omdat de patiënt geen dag meer vrij hoeft te nemen. Uiteindelijk zullen de ontwikkelingen in de zorg dus wel doorgaan. Over de auteurs Robin Mulder is masterstudent Information Management aan Tilburg University. Voordat hij Information Management is gaan studeren, heeft hij bedrijfseconomie aan de Hogeschool Zuyd gestudeerd. Robin is sinds januari 2010 actief als redactielid van.ego magazine. Carlijn Frins is bachelorstudent Economie & Informatica aan Tilburg University. Ze is actief betrokken bij Asset SBIT als redactielid van.ego magazine sinds september 2010 en organiseert de International Study Trip ego