Piet van de Munckhof m.m.v. Jan van Roestel en Michel Braad, Bureau Oranjewoud

Transcriptie

1 Kruispeel Gebiedsnummer 19 Gebiedsnaam Status Gemeente Terreinbeheerder/Waterbeheerder Kruispeel Prioritair gebied, Habitat- en Vogelrichtlijngebied (gedeeltelijk), Natuurbeschermingswetgebied, TOP-lijst Weert Natuurmonumenten /Waterschap Peel en Maasvallei Datum veldbezoek 22 augustus 2006 Aanwezig Tekst Toon van den Eijnde en Robert Ketelaar (NM), Michel Braad en Piet van den Munckhof (OW), Stephan van Mulken en Jean Hacking (Provincie) Piet van de Munckhof m.m.v. Jan van Roestel en Michel Braad, Bureau Oranjewoud Abiotische kenmerken Ligging De Kruispeel is een onderdeel van een langgerekt, venig dal dat ligt aan de voet van het Kempisch Plateau. Oorspronkelijk was dit dal opgevuld met laag- en hoogveen. Het hoogveen is door turfwinning volledig verdwenen en het laagveen grotendeels. Sinds de negentiende eeuw wordt de Kruispeel ontwaterd door de (daartoe stroomopwaarts verlengde) Tungelroyse Beek. Bodem De lage kern van de Kruispeel bestaat uit veengrondendie in de winter onder water staan. Langs de Tungelroyse beek gaan deze veengronden over in moerige podzolgronden. Direct buiten het beekdal liggen hogere veldpodzolgronden. In de Laurabossen bevindt zich gestabiliseerd stuifzand (duinvaaggrond), dat zich uitstrekt tot dicht bij de westrand van de Kruispeel. Grondwater- en oppervlaktewatersysteem Door de relatief lage ligging ten opzichte van de omgeving en de matige ontwatering wordt het natuurgebied gekenmerkt door hoge grondwaterstanden en kwel. De kwel komt in de winter en het voorjaar tot aan het maaiveld en wordt gevoed door lokale grondwatersystemen. Het betreft kwel van hard gemineraliseerd water. Langs de Zuid-Willemsvaart is een zone van kanaalkwel aanwezige. Deze kwel kan echter het natuurgebied niet optimaal bereiken vanwege de ontwatering in de dichte omgeving. De Kruispeel wordt doorsneden door de Tungelroyse beek. De bovenloop van deze beek is onlangs heringericht, met een twee-faseprofiel. Bovenstrooms is een zinkfabriek met bijbehorende verontreiniging aanwezig. De kwaliteit van het beekwater wordt hierdoor beïnvloed. OGOR meetnetten Limburg: Kruispeel 1

2 Vegetatie kenmerken Huidige situatie Het grootse deel van de Kruispeel bestaat uit Berkenbroekbos, een type dat zeldzaam is voor het betreffende bodemtype en deel van het land. Daarnaast komt de navolgend beschreven vegetatie voor. Aan de randen groeien o.a. Zwarte els, Sporkehout en Zomereik. Bij het kanaal is een droger en voedselrijker bostype aanwezig met o.a. Zomereik, Vogelkers en Adelaarsvaren. Aan beide zijden van de Tungelroyse beek ligt een open gedeelte met vochtige heide waar Pijpestrootje dominant is, Gagel en Galigaanen op de laagste plekken Veenpluis, Snavelzegge en Drijvend fonteinkruid. In het zuidelijk deel bevindt zich een klein ven dat vergraven is ten behoeve van de eendenjacht. Rond dit ven groeien Galigaan, Riet, Zompzegge en in het ven Blaasjeskruid. Het bos in het zuidelijkste deel groeit op rabatten en bestaat uit Zomereik, Berk en Grove den. Pijpestrootje is dominant in de kruidlaag. In en langs de slootjes groeien Kleine watereppe, Cyperzegge, IJle zegge, Dubbelloof en Wijfjesvaren. Het westelijke perceel bestaat bij het kanaal uit een elzenbroekbos en bos dat tot het Elzen-vogelkersverbond gerekend kan worden. Naar de zuidrand gaat dit over in Eiken-berkenbos. Het met populieren doorplante deel in het noorden is nat en vrij open. De boomlaag bestaat voornamelijk uit Zwarte els, Vogelkers, Zoete kers, Grauwe wilg en Berk. In de kruidlaag vallen de kwelindicatoren Bosbies en Moeraszegge op. Verder zijn Gele lis, Bitterzoet, Koningsvaren, Grote keverorchis en Brede wespenorchis aanwezig. Streefbeeld vegetatie De vereniging Natuurmonumenten streeft voor de Kruispeel in het noordelijk deel naar de natuurdoeltypen Water (algemeen) met daaromheen Moeras (algemeen). In de Kruispeel wordt gestreefd naar natuurdoeltype Voedselarm droog bos. In het westelijke deel komt hier een stuk Struweel (algemeen) bij. Ongeveer in het midden van de Kruispeel is een Zuur ven aanwezig. Langs de randen in het zuidelijke deel van het gebied streeft Natuurmonumenten naar Kruiden-/structuurrijk grasland. Het Stimuleringsplan geeft voor de natte delen van de Kruispeel en de Laurabossen de doeltypen Elzenbroekbos, Berkenbroekbos, Gagelstruweel, Wilgenstruweel, Vochtige heide, Natte heide, Kleine zeggenmoeras, Voedselarme plassen en Pioniergemeenschap op voedselarm vochtig zand. Peilbuislocatie KRP 01. Foto gemaakt in augustus Vegetatiestreefbeeld op deze locatie is Berkenbroekbos. De actuele vegetatie bevat o.a. de volgende soorten: Zachte berk (dominant), Pijpenstrootje, Smalle stekelvaren, Pitrus, Wilde gagel, Veenmos en Haarmos. 2 OGOR meetnetten Limburg: Kruispeel

3 Instandhoudingsdoelen Natura2000-gebied, 138 Ringselven en Kruispeel. Habitattype Oppervlakte Kwaliteit Vertaald in Stimuleringsplan Zwakgebufferde vennen > = (>) Voedselarme plassen/natte heide/kleine zeggenmoeras Galigaanmoerassen = > Voedselarme plassen Toelichting: > uitbreiding, = behoud, =(<) achteruitgang ten gunste van ander habitattype of soort, =(>) behoud kwaliteit goed ontwikkelde locaties en verbetering kwaliteit matig ontwikkelde locaties. Opzet OGOR-meetnet Ecohydrologisch valt de venige kom van de Kruispeel onder te verdelen in 2 deelgebieden, van elkaar gescheiden door de Tungelroysche Beek. Deelgebied I is de dalhelft, die aan de noordoostzijde wordt begrensd door een vrij lage oever, terwijl deelgebied II grenst aan het veel hoger gelegen Kempisch Plateau (zie figuur 8.1). Beide deelgebieden worden beïnvloed door regionale, ijzerrijke kwel, hoewel er vanaf de flanken ook lokale kwel optreedt. Aangezien deelgebied II direct onder de rand van het Kempisch Plateau ligt, is de verwachting dat het aandeel regionale kwel in dat deelgebied groter is dan in deelgebied I. Net als in het Ringselven e.o. (op Brabants grondgebied in hetzelfde dalsysteem gelegen) komen in beide deelgebieden Galigaanvegetaties voor, die indicatief zijn voor regionale kwel. In beide deelgebieden komen echter ook Berkenbroekbossen met veenmossen en plaatselijk struwelen met Wilde gagel voor. Die geven aan, dat aanzienlijke delen van beide deelgebieden hoogstens door lokale kwel worden beïnvloed. Een alternatieve verklaring voor genoemde zuurminnende vegetaties is, dat de (venige) dalbodem pyrietrijk is en dat door er door verdroging sprake is van pyrietoxidatie, wat leidt tot verzuring. Een aanwijzing hiervoor is het feit, dat het grondwater in de omgeving van de Kruispeel erg ijzerrijk is. Peilbuis KRP 01 (foto pagina 2) staat in deelgebied I, aan de zuidwestzijde van de beek, dus het dichtst bij het Kempisch Plateau. Op de plaats van de buis, die aan de rand van een Berkenbroek staat, is een dunne restveenlaag aanwezig. Ditzelfde geldt voor peilbuis KRP 02, die in deelgebied II aan de noordoostzijde van de beek staat. (zie onder) Peilbuislocatie KRP 02. Foto gemaakt in augustus Vegetatiestreefbeeld op deze locatie is Berkenbroekbos. De actuele vegetatie bevat o.a. de volgende soorten: Zachte berk (dominant), Galigaan, Wilde gagel, Zomereik (struik), Pitrus, Grauwe wilg, Riet, Smalle stekelvaren, Rietgras, Grote wederik, Veenmos en Haarmos. OGOR meetnetten Limburg: Kruispeel 3

4 De locaties van de OGOR-peilbuizen in de Kruispeel en de verschillende ecohydrologische deelgebieden zijn weergegeven in de hoogtekaart en vegetatiekaart achter dit hoofdstuk. In de tabellen 8.1, 8.2 en 8.3 zijn de verschillende deelgebieden met de kritische vegetatietypen en de afzonderlijke peilbuislocaties met de ecohydrologische randvoorwaarden gegeven. Tabel 8.1. Gegevens OGOR-meetnet. Deelgebied Meest kritische vegetatietype OGOR-Buis X-coördinaat Y-coördinaat I. Berkenbroekbos KRP ,80 359,79 II. Berkenbroekbos KRP ,35 359,96 Tabel 8.2 Kruispeel; overschrijdingswaarden vegetatie (cm. t.o.v. mv.). OGOR-Buis Vegetatietype 10% bovengr. 50% bovengr. 90% bovengr. 10% ondergr. 50% ondergr. 90% ondergr. KRP 01 Berkenbroekbos KRP 02 Berkenbroekbos Tabel 8.3 Kruispeel; grond- en oppervlakte chemie. OGOR-Buis Vegetatietype ph Ca2+ HCO3- NH4+ NO3- SO42- Cl- Ortho-P KRP 01 Berkenbroekbos <4,0-6,0 <1 <30 <0,04 KRP 02 Berkenbroekbos <4,0-6,0 <1 <30 <0,04 4 OGOR meetnetten Limburg: Kruispeel

5 Hoogtekaart Kruispeel KRP 02 KRP m Definitief TEB D0 NR DATUM WIJZIGING GET. Legenda Peilbuis Begrenzingen deelgebied Hoogte t.o.v. NAP (cm) OPDRACHTGEVER Provincie Limburg PROJECTOMSCHRIJVING OGOR MEETNET LIMBURG KAARTTITEL Hoogtekaart 08 Kruispeel STATUS Definitief GIS SPECIALIST SCHAAL T.E.Bont 1:5 000 PROJECTLEIDER FORMAAT J. van Roestel A3 BLAD IN BLADEN 1 IN 1 KAARTNUMMER WIJZ.NR AHN-8 D0...\ \Gis\Kaarten\164891_AHN_ mxd

6 Vegetatiekaart Kruispeel KRP 02 KRP 01 Eigenaar, doeltype NM, 999 onbekend NM, BO1 Bos (algemeen) NM, BO10 Essenhakhout NM, BO2 Struweel (algemeen) NM, BO4 Broekbos NM, BO6 Voedselarm droog bos NM, BO7 Voedselrijk bos NM, BO8 Kalkhellingbos NM, BO9 Eikenhakhout Peilbuis Begrenzingen deelgebied Eigendom NM Particulier m D DEFINITIEF TEB NR DATUM WIJZIGING GET. NM, GR1 Grasland (algemeen) NM, GR2 Kruiden- / structuurrijk grasland NM, GR3 Dotterbloemgrasland NM, MO1 Moeras (algemeen) NM, MO2 Gemaaid rietland NM, WA1 Water (algemeen) NM, WA2 Soortenrijk water NM, WA5 Zuur ven NM, WA7 Poel OPDRACHTGEVER Provincie Limburg PROJECTOMSCHRIJVING OGOR MEETNET LIMBURG KAARTTITEL Natuurdoeltype 08 Kruispeel STATUS Definitief GIS SPECIALIST SCHAAL T.E. Bont 1:5 000 PROJECTLEIDER FORMAAT J. van Roestel A3 BLAD IN BLADEN 1 IN 1 KAARTNUMMER WIJZ.NR D0...\ \Gis\Kaarten\164891_Natuurdoeltype.mxd