Narratieve Vaardigheden van Eentalige en Meertalige Kinderen met en zonder een Taalontwikkelingsstoornis: Implicaties voor de Praktijk

Transcriptie

1 Faculteit Sociale Wetenschappen Afdeling Orthopedagogiek Narratieve Vaardigheden van Eentalige en Meertalige Kinderen met en zonder een Taalontwikkelingsstoornis: Implicaties voor de Praktijk Tessel Boerma & Elma Blom

2 Meertalig of een Taalontwikkelingsstoornis (TOS)? KIND 1 (5 jaar) *CHI: hijvindtzebang mij vinger opeet kippen. *ADU: die kippen? *CHI: ja, mijnvinger opeet. *ADU: hoe kandat nou? KIND 2 (5 jaar) *CHI: deze umniet uh ogen &o uh zien. *CHI: toen zo een voet kapot. *ADU: ja. *CHI: (.) &jo jongen hond kapot Fragmenten uit CHILDES corpus (Aarssen-Boss, Bol-Kuiken) 2

3 Gestandaardiseerde taalmaten Woordenschat(PPVT) Woordvorming(TAK) Eentalig TD Eentalig TOS Meertalig TD Meertalig TOS 0 Eentalig TD Eentalig TOS Meertalig TD Meertalig TOS 3

4 Gestandaardiseerde taalmaten Woordenschat(PPVT) Woordvorming(TAK) Eentalig TD Eentalig TOS Meertalig TD Meertalig TOS 0 Eentalig TD Eentalig TOS Meertalig TD Meertalig TOS 4

5 Hoe kunnen we een TOS bij een meertalig kind beter identificeren? Wachten tot het kind ouder is Testen in de eerste taal Meertalige normen Taalmaten die in mindere mate taal-specifiek zijn 5

6 Recent ontwikkeld instrument Meertalig Assessment Instrument voor Narratieven (MAIN) 6

7 De huidige studie Wat zijn de effecten van een TOS en meertaligheid op de MAIN? Wat is de klinische waarde van het instrument binnen een groep van eentalige en meertalige kinderen met en zonder een TOS? 7

8 Narratieven Microstructuur Woordenschat, morfologie, syntax, etc. Uitval door een TOS Negatieve effecten van meertaligheid Macrostructuur Plotelementen, mentale toestand termen Uitval door een TOS Weinig effecten van meertaligheid (e.g. Hipfner-Boucher et al., 2014; Pearson, 2002) 8

9 Narratieven Microstructuur Woordenschat, morfologie, syntax, etc. Uitval door een TOS Negatieve effecten van meertaligheid Macrostructuur Plotelementen, mentale toestand termen Uitval door een TOS Weinig effecten van meertaligheid (e.g. Hipfner-Boucher et al., 2014; Pearson, 2002) 9

10 Participanten Vijf- en zesjarige kinderen (N=132) 33 eentalige kinderen met een typische ontwikkeling (MOTD) 33 eentalige kinderen met een TOS (MOLI) 33 meertalige kinderen met een typische ontwikkeling (BITD) 33 meertalige kinderen met een TOS (BILI) Groepen zijn vergelijkbaar wat betreft leeftijd, nonverbaal IQ en Sociaal-Economische Status 10

11 Participanten Meertalige groepen (TD en TOS) Eén of beide ouders spreekt een andere taal dan het Nederlands met het kind Nederlands als tweede taal Verschillende eerste talen (vooral Turks (N=21), Tarifit-Berbers (N=13) en Marokkaans Arabisch (N=13)) Beide meertalige groepen zijn vergelijkbaar in de mate van blootstelling aan het Nederlands 11

12 Participanten TOS groepen (eentalig en meertalig) Allemaal gediagnosticeerd met een TOS IQ boven de 70 Geen gehoorverlies Geen ernstige articulatieproblemen Zwakke taalvaardigheden gebaseerd op een gestandaardiseerd testprotocol 12

13 MAIN (Gagarina et al., 2012) Vier vergelijkbare verhaaltjes: Poes, Hond, Babyvogels, Babygeitjes Elk verhaal: drie episodes Doel-Poging-Resultaat (DPR) en Mentale Toestand 13

14 MAIN Three episodes Goal-attempt-outcome ISB10 Rutgers University May

15 Procedure Modelverhaal 10 begripsvragen Vertelverhaal (score productie) 10 begripsvragen 15

16 Vier componenten Begrip van het Modelverhaal Productie Begrip van het Vertelverhaal Aantal Mentale Toestand Termen 16

17 Begrip_Modelverhaal Productie MOTD MOLI BITD BILI 0 MOTD MOLI BITD BILI Begrip_Vertelverhaal Mentale toestand termen MOTD MOLI BITD BILI 0 MOTD MOLI BITD BILI

18 Klinische waarde Percentage 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 85% 79% Eentaligen Sensitiviteit: proportie van kinderen die zijn gediagnosticeerd met een TOS en die als zodanig geïdentificeerd worden door het instrument Specificiteit: proportie van kinderen met TD die als zodanig worden geïdentificeerd door het instrument Criteria (Plante & Vance, 1994) <80% = niet acceptabel 80%-89% = redelijk/adequaat >90% = goed 18

19 Klinische waarde 100% Percentage 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 85% 79% Eentaligen 79% 88% Meertaligen Sensitiviteit: proportie van kinderen die zijn gediagnosticeerd met een TOS en die als zodanig geïdentificeerd worden door het instrument Specificiteit: proportie van kinderen met TD die als zodanig worden geïdentificeerd door het instrument Criteria (Plante & Vance, 1994) <80% = niet acceptabel 80%-89% = redelijk/adequaat >90% = goed 19

20 Kan classificatie verbeterd worden? Kunnen we bijvoorbeeld bepaalde verhaalelementen identificeren die lastig zijn voor kinderen met een TOS? 20

21 Herstructurering MAIN Rekening houden met specifieke kenmerken van de verschillende verhaalelementen Groeperen van elementen en begripsvragen die gerelateerd zijn aan de feitelijke gebeurtenissen in een episode (doel-poging-resultaat) Groeperen van elementen en begripsvragen die gerelateerd zijn aan de mentale toestand van de protagonisten 21

22 Herstructurering: van vier componenten naar Begrip van het Modelverhaal Productie Begrip van het Vertelverhaal Aantal Mentale Toestand Termen 22

23 Herstructurering : Begrip Productie Aantal Mentale Toestand Termen 23

24 Herstructurering : naar zes componenten Begrip Feitelijke gebeurtenissen Mentale toestand Inferentie Productie Feitelijke gebeurtenissen Mentale toestand Aantal Mentale Toestand Termen 24

25 Klinische waarde 100% Percentage 90% 80% 70% 60% 50% 82% 85% 85% 85% Criteria (Plante & Vance, 1994) <80% = niet acceptabel 80%-89% = redelijk/adequaat >90% = goed 40% 30% Eentaligen Meertaligen Verhaalelementen gerelateerd aan de mentale toestand van protagonisten waren effectief in het identificeren van een TOS 25

26 Conclusie Wat zijn de effecten van een TOS en meertaligheid op de MAIN Grote effecten van een TOS op alle componenten (zowel begrip als productie) Geen effecten van meertaligheid 26

27 Conclusie Wat is de klinische waarde van het instrument binnen een groep van eentalige en meertalige kinderen met en zonder een TOS? Classificatie was niet adequaat genoeg, maar kon verbeterd worden door verschillende typen plotelementen te groeperen Kinderen met een TOS (eentalig en meertalig) leken relatief veel moeite te hebben met gevoelselementen 27

28 Vervolg Wat is de toegevoegde waarde van dit instrument ten opzichte van bestaande maten? Hoe doet de MAIN het in een populatiesample zonder gedefinieerde groepen? Kunnen we de classificatie optimaliseren door de MAIN te combineren met een aantal andere veelbelovende instrumenten? 28

29 Bedankt! Kinderen, ouders en scholen Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Koninklijke Kentalis en Koninklijke Auris Groep Prof. dr. Paul Leseman & Prof. dr. Frank Wijnen Onderzoeksassistenten 29

30 Referenties Bishop, D.V.M. & Donlan, C. (2005). The role of syntax in encoding and recall of pictorial narratives: Evidence from specific language impairment. British Journal of Developmental Psychology, 23: Cleave, P.L., Girolametto, L.E., Chen, X. & Johnson, C.J. (2010). Narrative abilities in monolingual and dual language learning children with specific language impairment. Journal of Communication Disorders, 43: Gagarina, N., Klop, D., Kunnari, S., Tantele, K., Välimaa, T., Balčiūnienė, I., Bohnacker, U., & Walters, J. (2012). MAIN Multilingual Assessment Instrument for Narratives. ZAS Papers in Linguistics, 56. Hipfner-Boucher, K., Milburn, T., Weitzman, E., Greenberg, J., Pelletier, J. & Girolametto, L. (2014). Narrative abilities in subgroups of English language learners and monolingual peers. International Journal of Bilingualism, Pearson, B.Z. (2002). Narrative competence among monolingual and bilingual school children in Miami. In: Oller, DK.; Eilers, RE., editors. Language and literacy in bilingual children. Clevedon, UK: Multilingual Matters, p Plante. E., & Vance, R. (1994). Selection of preschool language tests: A data-based approach. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 25: Soodla, P., Kikas, E. (2010). Macrostructure in the narratives of Estonian children with typical development and language impairment, Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 53: