Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie Antwerpen Werkjaar 2012

Transcriptie

1 Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie Antwerpen Werkjaar 2012 Eindrapport terreinorganisatie Tessa Windelinckx Werner Bosschaerts Zoubeïr Khaldi Spuitenruil Provincie Antwerpen Schijnpoortweg Antwerpen

2 Omkadering Projectcoördinator op het MSOC-Antwerpen: Tino Ruyters: Directeur, Free Clinic vzw Cathy Matheï: Doctor Arts MSOC Antwerpen, Free Clinic vzw,professor KULeuven Personeel in dienst van het project spuitenruil provincie Antwerpen : Tessa Windelinckx : HT(19/38) Werner Bosschaerts : HT(19/38) Zoubeïr Khaldi : HT(19/38) 1. Inleiding Het eindrapport is opgemaakt aan de hand van de indicatoren zoals beschreven in de beheersovereenkomst rond spuitenruil afgesloten met de Vlaamse Gemeenschap voor Binnen deze hoofdstukken worden de ondernomen stappen en de huidige evoluties m.b.t. het project Spuitenruil toegelicht. Per opdracht wordt er beschreven welke stappen zijn ondernomen en wat de eventuele knelpunten zijn. Het eindrapport voor de provincie Antwerpen kan worden ingedeeld in vier hoofdstukken: - Inleiding. - Inhoudelijke doelstellingen en opdrachten binnen de convenant spuitenruil Besluit, signalen en aandachtspunten. 2

3 2.Inhoudelijke doelstellingen en opdrachten binnen de convenant spuitenruil De beheersovereenkomst heeft betrekking op het volgende beleidsthema, doelgroep en geografisch werkgebied: * beleidsthema: beperken van gezondheidsschade door middelengebruik, door het aanbieden van spuitenruil bij injecterende druggebruikers (IDG s) ; * doelgroep: injecterende druggebruikers (IDG s), intermediairen die in contact komen met injecterende druggebruikers, diensten die te maken krijgen met zwerfspuiten; *geografisch werkgebied: provincie Antwerpen Met de methodiek spuitenruil worden de volgende algemene doelstellingen nagestreefd: 1 het aanbieden van steriel spuitenmateriaal aan injecterende druggebruikers en het recupereren en vernietigen van gebruikt spuitenmateriaal; 2 het aanbieden van gezondheidsbevorderende boodschappen en het aanleren van schadebeperkende vaardigheden aan de injecterende druggebruikers; 3 het doorverwijzen van de injecterende druggebruikers naar organisaties die relevante infectieziekten opsporen en gepaste hulp bieden waaronder (maar niet uitsluitend) drughulpverlening; 4 het aanbieden van informatie, advies en vorming aan professionals die in contact komen met injecterende druggebruikers of bij hun werk geconfronteerd worden met zwerfspuiten. Resultaatgebieden Art. 5. De resultaatgebieden van deze beheersovereenkomst zijn: 1 het verstrekken van informatie en advies; 2 het implementeren van methodieken. Activiteiten onder resultaatsgebied 1: 1. verstrekken van informatie en advies over spuitenruil aan drughulpverleners,straathoekwerkers, apothekers; 2. verstrekken van informatie en advies over veiligheidsmaatregelen aan diensten die te maken krijgen met zwerfspuiten (stadswachters, politiediensten, buurtopzichters,reinigingsdiensten ) Indicatoren: Verzamelen van informatie over: - het aantal vragen naar informatie, advies en vorming over veiligheidsmaatregelen van diensten die te maken krijgen met zwerfspuiten; - de tevredenheid van de vraagstellers (op basis van steekproef). Evaluatiecriteria: - voldoende relevante intermediairen partciperen aan het netwerk - intermediairen die deelnemen aan het netwerk zijn tevreden over de ondersteuning 3

4 1. Verstrekken van informatie en advies over spuitenruil aan drughulpverleners, straathoekwerkers, apothekers; Het project spuitenruil wil alle deelnemende partners, drughulpverleners, straathoekwerkers, apothekers, huisartsen, beleidsmakers, andere professionelen en gebruikers blijven informeren via een ruim aanbod van publicaties en vormingen over het aanbod van spuitenruil, de doelstellingen, de aanpak, werkwijze,. (actief aanbod). Daarnaast willen we ingaan op vragen van organisaties die contact hebben met de doelgroep en zich willen informeren over druggebruik/methodieken. (reactief aanbod) Het blijven vernieuwen en up to date houden van dit preventie aanbod is een constante in de werking. Overzicht van het verdeelde preventiemateriaal: Het preventiemateriaal focust op injecterend druggebruik, harm reduction en het voorkomen van bloedoverdraagbare aandoeningen. Het aanbod bestaat in hoofdzaak uit brochures, posters en film. Dit materiaal is ook digitaal verkrijgbaar. Handboek spuitenruil; elektronische versie Preventiefolders o Hepatitis B o Hepatitis C o HIV/AIDS o TBC o Hep C & Het injecteren van drugs of Hugo: de man met de sprekende lever. Ter ondersteuning van Hepatitis C awareness werd de reeds bestaande folder Hugo; the man with the talking liver van LIFELINE vertaald en aangepast aan de Vlaamse context (met dank aan Lifeline uk). o Syfilis (2012) Een Free Clinic VZW publicatie. Syfilis - Een blow job is niet veilig Bescherm jezelf tegen syfilis en andere ziekten. o o o o o o o Veiliger spuiten Chinezen Overdosispreventie Spuitabcessen Vrouwen en drugs Adressenfolder Handen wassen o Cocaïne o Heroïne o Speed o Methadon o Snowball / Speedball /Bruin-wit (2012) Speed- of Snowballing is het gecombineerde gebruik van heroïne en cocaïne, meestal in één injectie. Deze Nieuwe folder focust op de specifieke risico s van cocktail gebruik en geeft gezondheidstips. Affiches o Beestjes-psychose o " Water" o Zwerfspuiten o Spoon o deel je injectiemateriaal niet 4

5 Luciferboekjes met openingsuren en plaats Preventiefilms o Cocaïne base cocaïne DVD o Hepatitis C is behandelbaar Ter ondersteuning van de Hepatitis C awareness werd deze film gemaakt in samenspraak met Dr. Bourgeois (hepatoloog, ZNA Stuivenberg) Om tegemoet te komen aan de groep anderstalige gebruikers maakt spuitenruil regelmatig gebruik van buitenlandse harm reduction publicaties en films ( ). o exchange suplies Engelstalige DVD o Hepatitis C o How much citric o Going over (OD) o Recovery o The injecting proces : femoral injecting Vanuit het project spuitenruil wordt snel gereageerd op acute risicosituaties. Meldingen van het early warning systeem (EWS) en de gebruikersgroep kunnen aanleiding geven tot het ontwikkelen van een flyer/affiche. Om een boodschap snel te verspreiden onder de gebruikers en spuitenruil partners. early warning: speed overdosissen feed back aan de gebruikers Het verder differentiëren van het preventie aanbod via nieuwe methodieken DVD, posters, internet interactief-, film, anderstalige publicaties blijft een uitdaging. Voor de ontwikkeling van nieuw en actueel preventiemateriaal wordt actief samengewerkt met de andere terreinorganisaties en de partnerorganisatie spuitenruil. (2012- snowball folder) Overzicht vormingsaanbod : o Spuitenruil: doelstellingen, wettelijk kader: Overzicht van de wettelijke omkadering van de spuitenruil, wie mag meewerken aan spuitenruil en wat zijn de voorwaarden? o Spuitenruil: preventieboodschappen: Welke risico s zijn verbonden aan het intraveneus injecteren van drugs, welke schadebeperkende preventieboodschappen moet je geven? o Besmettelijke aandoeningen (HIV, HBV, HCV, TBC): Overzicht van besmettelijke aandoeningen bloed overdraagbare, seksueel overdraagbare en TBC. Hoe worden ze overgedragen en hoe kan je jezelf preventief beschermen? o Overdosispreventie: Wat maakt dat er een overdosis plaats vindt, hoe moet je reageren, wat mag je zeker niet doen? o Spuitabcessen: Welke boodschappen moet je geven om spuitabcessen te vermijden, wat is een spuitabces, hoe moet je dit verzorgen? o Cocaïne: o Algemeen: Wat is cocaïne, wat doet het met je lichaam en hersenen, algemene informatie over het gebruik van cocaïne o Zelfcontroletechnieken bij base-cocaïne gebruik: Hoe kan je gebruikers een aantal schadebeperkende technieken aanleren. In het kader van de switch campagne vanuit spuitenruil. 5

6 o Chinezen: Een alternatieve, minder schadelijke manier van gebruiken. Wat is chinezen, hoe kan je dit het best doen, wat zijn de voor en nadelen van chinezen en injecteren. In het kader van de switch campagne vanuit spuitenruil (overstap van injecteren naar roken). o Heroïne: Wat is heroïne, wat zijn de effecten, hoe wordt het gebruikt en welke schadebeperkende preventieboodschappen moet je geven (vanuit spuitenruil)? o Speed: Wat is speed, wat zijn de effecten, hoe wordt het gebruikt en welke schadebeperkende preventieboodschappen moet je geven (vanuit spuitenruil) o Harm reduction en gebruik: Wat is harm reduction, welke harm reduction boodschappen kan je geven,. o Productinformatie (algemeen): Overzicht van alle producten, gebruikswijzen, risico s, o Liesinjectie: Belangrijkste risico s, aangepast injectiemateriaal, o Overdosispreventie naar gebruikers: Samen met gebruikers in dialoog gaan rond het thema overdosis; wat maakt dat er een overdosis plaats vindt, hoe moet je reageren, wat mag je zeker niet doen, wat als ik 112 bel? Training reanimatietechnieken. o Gebruiksruimtes (2012) Op vraag van het Gebruikers Overleg Antwerpen werd een vorming over schade beperking en gebruiksruimte uitgewerkt. Naast het implementeren van nieuw ontwikkeld preventiemateriaal, folders en vormingen binnen drughulpverlening en andere partners van spuitenruil worden er, op vraag van organisaties en diensten, vormingen op maat gemaakt. Zo werd er eind 2012 de vraag gesteld om prikongevallenpreventie te geven aan leerlingen van het 4 de en 5 de leerjaar basisschool. In samenspraak met de directie en de CLB medewerkers wordt er een vorming op maat voor deze jongeren gemaakt die begin 2013 gegeven worden Info, advies en sensibiliseren van het netwerk; In meer dan 10 jaar bouwde het project spuitenruil een ruim netwerk op. Maar ook nu nog blijft het promoten van spuitenruil naar een brede doelgroep noodzakelijk. Door een verruiming van het netwerk en het vergroten van de bekendheid van het project willen we het maatschappelijk draagvlak verbreden. Het project spuitenruil participeert in verschillende overlegorganen rond o.a. druggebruik en drugbeleid. persoonlijke contacten hulpverlening deelname aan verschillende Antwerpse studiedagen advies aan deelnemende partners via een vlotte bereikbaarheid (helpdesk functie). door deelname aan verschillende overlegstructuren wordt er ad hoc advies gegeven over verschillende thema s. Turnhout: Ad hoc deelname aan stuurgroep MSOC De Kempen Antwerpen: LIDO (Lokaal intersectoraal overleg stad Antwerpen ) viermaal per jaar overleg met alle mogelijke partners die op één, of andere manier betrokken zijn bij druggebruik (zowel politie, parket, OCMW, drughulpverlening,.) Jaarlijkse terugkoppeling van de resultaten van de bevraging spuitenruil op het LIDO. Ad hoc werkgroepen SODA (stedelijk overleg drugs Antwerpen) 6

7 Breakline (peer support project voor jonge druggebruikers in de party scene) actieve betrokkenheid van spuitenruilcoördinatie Astrov (Antwerps straathoekwerk overleg: koepelorganisatie straathoekwerk provincie Antwerpen): deelname aan raad van beheer, sinds juni 2006 voorzitter. Het straathoekwerk is een belangrijke partner voor het project spuitenruil. Zij kunnen IDG s bereiken die nog geen contact hebben met hulpverlening en/of spuitenruil. Activeringsproject: Het spuitenruil project maakt deel uit van de kerngroep (stuurgroep) van het project activering van harde kern druggebruik in Antwerpen Noord. SPAT Bureau actief : Het spuitenruil project engageert zich al geruime tijd als lid van de kerngroep. Daarnaast geeft de spuitenruil ook vorming aan de vrijwilligers van de SPAT Opvolging overleg convenant Schijnpoort : multidisciplinaire werkgroep in functie van overlastbestrijding in de omgeving van Schijnpoort. Adviesraad MSOC Antwerpen Werkgroepen binnen Free Clinic Ghapro gezondheidszorg en hulpverlening aan prostituees Plug inn no-nonsense info en ondersteuning rond drugs (2012) Spuitenruil Antwerpen en Vlaanderen geven reeds verschillende jaren het signaal dat er weinig tot geen jonge injecteerders bereikt worden hoewel we signalen krijgen dat er minderjarige en jonge injecteerders zijn. Eén van de provinciale coördinatoren Tessa Windelinckx volgt dit project inhoudelijk mee op en ondersteunt de werkers in het harm reduction werken met jonge druggebruikers. Er is enerzijds een permanentiesysteem waar jonge gebruikers anoniem terecht kunnen bij een medewerker en/of een arts op maandag, woensdag en vrijdagnamiddag. Daarnaast is outreach-werk voorzien om jongeren in hun eigen leefwereld te contacteren. Ad hoc overleg Vragen naar info, advies en vorming over spuitenruil vanuit organisaties. Via dit netwerk, persoonlijke contacten en deelname aan verschillende overlegstructuren blijft spuitenruil aanspreekbaar. Vragen naar informatie en advies worden opgevolgd tijdens teammomenten, informele momenten, ad hoc overleg en vormingen Diensten die vragen hebben gesteld rond info en advies rond injecterend druggebruik en/of spuitenruil; o o o o o o o o o Buurttoezicht Buurtregie Opbouwwerk Antwerpen Straathoekwerk CAW metropool ZNA PZ Stuivenberg School Van Maerlandstraat RVA Antwerpen De lijn Bijna op elke vraag is ingegaan, er is één doorverwijzing geweest naar de collega s van Vagga verslavingspreventie - een vraag van de RVA om een beleid rond druggebruik op te stellen 7

8 In 2012 namen 195 personen deel aan een vorming over spuitenruil en harm reduction gerelateerde thema s. De deelnemers zijn vooral professionele werkers die contact hebben met injecterende gebruikers maar ook via studenten investeren we in de toekomst. Op elke vraag naar vorming werd ingegaan indien ze paste binnen onze werkopdracht. Vaak worden vormingen op maat gemaakt. vorming algemeen 2012 # 20/jan productinfo : buurtoverleg De Wijk 20 2/mrt sensibilisering zwerfspuiten : Cliënteel MSOC -spuitenruil 40 16/mrt productinfo : arsen kinderziekenhuis Paola 35 30/apr spuitenruil en Harm Reduction : Cité Antwerpen 5 10/mei productinfo en Harm Reduction : ghapro 5 1/jun spuitenruil en Harm Reduction : orthopedagogie batchelor 5 4/jun productinfo : OCMW Vorselaar 20 6/jun jonge injecteerders : CAW Metropoolpraatcafé 20 1/okt spuitenruil : Het Aalternatief 5 19/okt spuitenruil : ontvangen Iraanse delegatie drughulpverleners 10 16/nov spuitenruil : Buurt aan de beurt, infomoment 10 11/dec Spuitenruil en harm reduction : studenten huisartsenopleiding Algemeen is er steeds een positieve reactie op de gegeven vormingen en wordt de expertise hoog ingeschat. Jaarlijks blijven organisaties de vraag naar vorming, opfrissing van de kennis of het trainen van nieuwe collega s hernieuwen. Info, advies en sensibiliseren van injecterende druggebruikers; Ook het geven van advies en informatie tijdens persoonlijke contacten met IDG s blijft een belangrijk instrument om aan sensibilisering en preventie te doen. GebruikersOverleg Antwerpen, of kortweg GOA, is een samenwerking tussen verschillende Antwerpse gebruikers en gebruikersorganisaties, die willen meedenken rond en meewerken aan een degelijk Antwerps drugbeleid. Hun stem laten horen, standpunten formuleren, overleg organiseren, deelnemen aan overlegorganen, enz. zijn opdrachten die zij zich toe-eigenen. Voorlopig wordt GOA mee ondersteund door een schare van professionele vertegenwoordigers van een aantal geïnteresseerde drugcentra. Spuitenruil werkt actief me aan de uitbouw van dit project maar het is de bedoeling dat we ons na een tijd terugtrekken uit het overleg. De klemtoon ligt bij de gebruiker zelf. Op vraag van GOA werd er een vorming op maat gemaakt over gebruiksruimtes. Deze werd gepresenteerd op de eerste gebuikersdag. Spuitenruil werd gevraagd de gebruikers mee te ondersteunen bij de organisatie van deze dag. Op deze dag waren een 80 tal mensen aanwezig waaronder heel wat gebruikers. De bedoeling van de presentatie over gebruiksruimtes was om een dialoog/debat op gang te brengen tussen gebruikers en vertegenwoordigers van politieke partijen. De dialoog was aanwezig, besluit was dat er op dat moment (net voor de verkiezingen) een negatief antwoord kwam, maar dat de dialoog in 2013 nog maar eens gevoerd moest worden. Een kleine opening naar verder werken aan het installeren van een gebruiksruimte 8

9 Om de opgebouwde expertise te bestendigen blijft het noodzakelijk om nieuwe trends en evoluties binnen het werkveld van spuitenruil, druggebruik en harm reduction op te volgen. het volgen van de nodige opleidingen en studiedagen. volgen van congressen gerelateerd aan het onderwerp spuitenruil / harm reduction. (binnen- en buitenland) informatie up to date houden via het doornemen van vakliteratuur bevragen van deelnemende projecten i.v.m. signalen via persoonlijke contacten met injecterende gebruikers nieuwe evoluties en trends in druggebruik en de noden/behoeften van gebruikers blijven bevragen via dialoog met de gebruikers en het organiseren van een jaarlijkse enquête. 9

10 2.Verstrekken van informatie en advies over veiligheidsmaatregelen aan diensten die te maken krijgen met zwerfspuiten (stadswachters, politiediensten, buurtopzichters, reinigingsdiensten, ) Het ruilprincipe van spuitenruil en het preventief blijven aanspreken van gebruikers op hun gedrag i.v.m. het veilig opbergen van gebruikte spuiten is een constante in onze dagelijkse werking. Desondanks blijven zwerfpuiten een actueel thema. Spuitenruil ontwikkelde een ruim aanbod prikongevallen preventie. Deze wordt jaarlijks aangeboden aan de deelnemende partners en andere organisaties of particulieren die zich willen informeren rond dit thema. Het basis-preventieaanbod naar burgers en diensten die te maken krijgen met zwerfspuiten bestaat uit: Een folder prikongevallen. De folder prikongevallen bestaat in het Nederlands, Russisch, Frans, Engels, Berbers en Turks. Een vormingsmoment prikongevallen voorkomen. Het aanbod focust op: risico s bij prikongevallen /prikongevallen voorkomen/ praktische tips rond het verwijderen van zwerfspuiten/wat moet je doen na een prikongeval/ hoe respectvol/correct omgaan met injecterende gebruikers basis info spuitenruil harm reduction De vorming is gericht naar diensten die te maken krijgen met zwerfspuiten en aangepast aan de noden en behoeften van de diensten. o Het spel spel-de-prik. Een informatief spel om kinderen te wijzen op het risico van zwerfspuiten. Spel-de-prik is een vormingspakket geschikt voor leerlingen van het (einde)eerste en tweede leerjaar. o Informatie-advies. Het project spuitenruil heeft sinds jaren een uitgebreid netwerk van partners met betrekking tot de problematiek van zwerfspuiten. Deze contacten worden regelmatig onderhouden en we herhalen jaarlijks ons preventieaanbod. Door de jaren heen volgden veel mensen de vorming prikongevallen, momenteel merken we stilaan een daling in het aantal vormingsaanvragen. Desondanks blijven verschillende organisaties spontaan hun vormingsaanvraag, voor nieuwe personeelsleden hernieuwen. Overzicht van deelnemende partners: Activeringsproject Spuitenpatrouille (SPAT)- Bureau actief IDG s Stedelijk Overleg Drugs Antwerpen (SODA) buurttoezicht politie buurt beheerbedrijf te Antwerpen stadsambtenaren groendienst stad Antwerpen reinigingsdiensten stad Antwerpen Manus (tewerkstellingsproject in Antwerpen) Levanto verschillende privé parkings in de stad Antwerpen buurtregisseurs buurtbewoners drughulpverlening De Sleutel MSOC Free Clinic 10

11 Spuitenruil project Turnhout Spuitenruilproject Mechelen Verschillende apothekers CAW Metropool: verschillende werkingen en clusters medewerkers van De Lijn NMBS De Sleutel - Weerwerk Overzicht van vragen naar info, advies en vorming over veiligheidsmaatregelen van diensten die te maken krijgen met zwerfspuiten. Vorming prikongevallen /feb prikongevallen - nachtopvang Biekorf 6 17/feb prikongevallen - SPAT 4 24/feb prikongevallen - SPAT 3 20/apr prikongevallen - SPAT 5 21/jun prikongevallen - nachtopvang Biekorf 1 10/aug prikongevallen - SPAT 4 25/sep prikongevallen - CAW metropool 15 4/okt prikongevallen - Posthof poetsdienst 9 5/okt prikongevallen - SPAT 2 19/okt prikongevallen - De Sleutel - werkplaats 30 23/okt prikongevallen - woonhaven 24 9/nov prikongevallen - de lijn 12 14/dec prikongevallen - ABS cleaning De vorming prikongevallen van het project spuitenruil behoort tot het standaard informatiepakket voor nieuwe personeelsleden van de stadsreinigingsdiensten van de stad Antwerpen. De vorming wordt sinds enkele jaren gegeven door de coördinator welzijn, preventie en veiligheid op het werk in samenspraak met het project spuitenruil volgens het train de trainer principe. In 2012 volgden ongeveer 275 personeelsleden van de stadsreinigingsdiensten van Antwerpen een vorming prikongevallen In 2012 volgden 403 gebruikers, hulpverleners en stadspersoneel een opleiding prikongevallen. Op elke vormingsvraag werd ingegaan. Concrete signalen en vragen rond zwerfspuiten komen voornamelijk via De Blauwe lijn, buurttoezicht, buurtregie, De lijn, parkeerbedrijven en buurtbewoners. De Spuitenpatrouille(SPAT) heeft een belangrijke plaats verworven in het Antwerpse. Bijna alle signalen en vragen rond het verwijderen van zwerfspuiten komen rechtstreeks bij de spuitenpatrouille terecht. Tijdens de SPAT gaan (ex)gebruikers met medewerkers van het activeringsproject op pad om in de Antwerpse binnenstad zwerfspuiten te zoeken en te verwijderen in het kader van sociale activering. Het spuitenruil project verzorgt het vormingsaanbod prikongevallen aan de vrijwilligersploeg en maak deel uit van de stuurgroep van het activeringsproject. Gezien de aard en de doelgroep van het project blijft de samenwerking een boeiende kruisbestuiving. In 2012 verwijderde de spuitenpatrouille 5969 zwerfspuiten. Door de SPAT verwijderde spuiten zijn niet als recuperatie opgenomen in de spuitenruil registratie. 11

12 Activiteiten onder resultaatsgebied 2: 1. aanmoedigen en ondersteunen van (organisaties van) drughulpverleners, apothekers, straathoekwerkers en huisartsen om de spuitenruil op te nemen in hun werking; 2. deskundigheidsbevordering organiseren voor intermediairen; 3. intermediairen die meewerken aan spuitenruil voorzien van materiaal (spuitenmateriaal, containers, folders ); 4. zelf verdelen en recupereren van materiaal bij injecterende druggebruikers via aparte spuitenruilmomenten, wanneer het aanbod van het netwerk onvoldoende is; 5. doorverwijzen naar opsporing van infectieziekten en naar gepaste vormen van hulpverlening. Indicatoren: Verzamelen van informatie over: - het aantal organisaties van drughulpverleners, straathoekwerkers, apothekers dat meewerkt, en aard van de samenwerking; - de tevredenheid van de organisaties en personen die participeren aan het netwerk over de geboden ondersteuning (op basis van steekproef); - verdeling van het aantal verdeelde en gerecupereerde spuiten en contacten over de verschillende manieren van aanbieden; - de hoeveelheden materiaal die werden verdeeld en gerecupereerd; - de ratio gerecupereerd materiaal/verdeeld materiaal; - het aantal contacten met injecterende druggebruikers; - het aantal en de aard van de doorverwijzingen naar andere vormen van hulpverlening en zorg (op basis van een steekproef); - het profiel van de injecterende druggebruikers die gebruik maken van het aanbod (op basis van een steekproef); Evaluatiecriteria -IDG s maken gebruik van het aanbod -IDG s zijn tevreden over het aanbod Beschrijving volgens jaarplanning aanmoedigen en ondersteunen van (organisaties van) drughulpverleners, apothekers, straathoekwerkers en huisartsen om de spuitenruil op te nemen in hunwerking; Spuitenruil blijft intermediairs die in aanmerking komen om spuitenruil in hun werking op te nemen motiveren, ondersteunen en aanmoedigen om in het project te stappen. Algemeen kunnen we stellen dat de niet harm reduction georiënteerde drughulpverlening niet kiest om spuitenruil op te nemen in het takenpakket. Tijdens overleg komt vaak de complexiteit van spuitenruil naar boven. Hulpverleners ondersteunen het project spuitenruil maar zien het vaak moeilijk te combineren met hun activiteiten mogelijke vormen van samenwerking: - Spuitenruil organiseren in antennelocaties Spuitenruil gebruikt de bestaande infrastructuur van een andere organisatie/instelling; - Partners die zelf spuiten ruilen (drughulpverlening, straathoekwerk, Spuitenruil en artsen); - Partners die enkel recupereren en zelf gericht doorverwijzen; - Partners die enkel depanneren voor eigen cliënteel, recupereren en doorverwijzen. - Partners maken gebruik van het preventiemateriaal en verwijzen door - 12

13 Mogelijke nieuwe partners binnen de stad Antwerpen zijn: o Apothekers o Artsen o Wijkgezondheidscentra o ADIC drughulpverlening o Straathoekwerkers o VAGGA verslavingszorg o Drughulpverlening binnen psychiatrie o One hit verwijskit. We merken sinds jaren dat het niet eenvoudig is om diensten te overtuigen om effectief aan spuitenruil te doen, daarnaast valt op dat de meeste diensten wel willen samenwerken als doorverwijzer. In het kader van de gerichte doorverwijzing verdeelt spuitenruil de One hit verwijskit onder de verwijzers. Deze kit bevat alle nodige parafernalia om te injecteren (1x) met informatie over de spuitenruilpunten in de stad. Door gebruik te maken van de one hit verwijskit zijn gebruikers uit de nood geholpen en wordt hen de weg gewezen naar de bestaande spuitenruil. Door het gebruiken van de one hit verwijskit zetten hulpverleners hun eerste stappen in effectieve spuitenruil (Ghapro, Outreach Plug inn 2012) Tot 2010 werd actief ingezet op het informeren en bevragen van Apothekers in Antwerpen, Mechelen, Herentals en Mol. Ondanks de positieve respons van enkele apothekers konden we geen effectieve ruil samenwerking realiseren. Apothekers blijven echter een gewaardeerde partner als aanbieders van steriel injectiemateriaal en als verwijzer. Uit de jaarlijkse bevraging blijkt dat ongeveer 69% van het spuitenruilcliënteel soms of regelmatig spuiten koopt bij de apotheek. Vermoedelijk zijn vooral de geografische spreiding en de ruime openingsuren een extra troef. In 2012 werden geen nieuwe specifieke acties ondernomen naar de apothekers toe. Twee hulpverleningsorganisaties stapten in 2012 in het spuitenruilproject o Ghapro (spuitenruil voor eigen cliënteel) o Plug-INN jongerenwerking- Organisaties van drughulpverleners, straathoekwerkers, apothekers Die meewerken, en aard van de samenwerking; * Volledige deelname aan spuitenruil; verstrekking en recuperatie, het geven van advies en preventiebrochures Stad Antwerpen (1) o MSOC Antwerpen Free Clinic (1) o Apart ruilpunt woensdagnamiddag in Free Clinic (1) o Apart ruilpunt vrijdagavond in Free Clinic (1) o Apart ruilpunt Donderdagnamiddag De Vaart (2) o ODD CAW Metropool (3) o Plug inn jongerenwerking- (2012) (4) o Het Project vrouwenwerking- (spuitenruil voor eigen cliënteel) (5) o Dagcentrum de Sleutel (spuitenruil voor eigen cliënteel) (6) o Ghapro (spuitenruil voor eigen cliënteel) 2012) (7) o Het Alternatief CAW Metropool (spuitenruil voor eigen cliënteel) (8) o ADIC zorgproject (spuitenruil voor eigen cliënteel) (9) 13

14 Mobiel o Straathoekwerk Free Clinic o Activeringsproject o Outreach en mobiel werk Free Clinic o Straathoekwerk CAW Metropool Stad Mechelen (5) o Dagcentrum De Sleutel (enkel voor eigen cliënteel) Regio De Kempen (2,3,4) o Spuitenruilproject ism MSOC De Kempen Turnhout/Herentals/Mol 14

15 * enkel recuperatie en het geven van advies en preventiebrochures, het doorverwijzen naar spuitenruilprojecten o Nachtopvang De Biekorf o Spuitenpatrouille- vrijwilligers * enkel doorverwijsfunctie en geven van advies en brochures o Verschillende apothekers in de provincie Antwerpen o Straathoekwerk Turnhout o Straathoekwerk Lier o Drughulpverlening, CAW hulpverlening * enkel recuperatie van gebruikte spuiten of zwerfmateriaal o Verschillende apothekers in de provincie Antwerpen o Buurttoezicht stad Antwerpen o Politie stad Antwerpen o Reinigingsdiensten o Groendiensten o SPAT ism activeringsproject o Verschillende buurtcomités en buurtbewoners o Stadswachten stad Geel o Reinigingsdienst stad Geel o Stadswachten stad Turnhout o Politie stad Turnhout o Verschillende buurtbewoners 2. deskundigheidsbevordering organiseren voor intermediairen; Uit ervaring blijkt dat spuitenruil ondertussen een gekende speler is. Heel wat werkers van verschillende organisaties volgden de laatste jaren een opleiding van het project. Momenteel plukken we hiervan de vruchten Hierdoor wordt er regelmatig advies ingewonnen via telefoon of mail rond thema s die gelinkt worden aan het injecterend druggebruik. 3. intermediairen die meewerken aan spuitenruil voorzien van materiaal (spuitenmateriaal, containers, folders ); Door de jaren heen werd het gamma van parafernalia aanzienlijk uitgebreid. Zo werden aluminiumfolie, filters, spuiten met filter en one hit kits toegevoegd aan het aanbod. De verruiming van het aanbod werd erg gesmaakt door de klanten van spuitenruil. De procedures rond de levering en het ophalen van injectiematerialen zijn opgenomen in de samenwerkingsovereenkomsten. De spuitenruilmedewerkers staan zelf in voor de levering van het materiaal en het ophalen van het gerecupereerde materiaal. Wekelijks worden spuitenruil materialen aangevuld en gerecupereerde injectiematerialen opgepikt. Via deze leveringen blijven de coördinatoren persoonlijk betrokken bij de partnerorganisaties en kunnen ze snel inspelen op vragen of behoeften. Naast het aanbod van wekelijkse leveringen maken vooral straathoekwerkers gebruik van het vaste spuitenruil punt. Hulpverleners komen langs op de spuitenruil en ruilen daar de nodigde materialen voor hun cliënteel. 15

16 4. zelf verdelen en recupereren van materiaal bij injecterende druggebruikers via aparte spuitenruilmomenten, wanneer het aanbod van het netwerk onvoldoende is; In 2009 verhuisde het MSOC Antwerpen van het Antwerpse (gebruikers) centrum naar de stadsrand. Sinds de verhuis stelden we een daling vast van het aantal contacten en het aantal verdeelde spuiten. In 2011 zagen we een lichte opflakkering maar ook dit jaar zette de daling zich door. De verschuiving van het MSOC spuitenruilpunt naar de stadsrand blijft een teer punt. We veronderstellen dat gebruikers niet altijd de weg vinden naar de stadsrand. De spuitenruil via ODD CAW Metropool, in het stadscentrum, kon het dalende cijfer enigszins compenseren. In een poging om het aanbod te verbreden werd eind 2012 een nieuw spuitenruilpunt opgestart in de lokalen van inloopcentrum De Vaart. Tot op heden moeten we stellen dat gebruikers eerder sporadisch gebruik maken van het nieuwe aanbod. Spuitenruil hoort dan ook dicht bij de injecterende gebruikers te zijn om tegemoet te komen aan hun acute noden. Het creëren van een verbreding van het aanbod van spuitenruil in de stad Antwerpen wordt dan ook een prangende uitdaging. Het zoeken van een nieuwe locatie in de stadskern staat voorop (2009). Ook dit jaar werd gezocht naar een nieuwe onafhankelijke spuitenruillocatie in het centrum van Antwerpen in samenwerking met het project activering VZW Free Clinic. Zonder concreet resultaat. Tot op heden blijft het aanbod van aparte spuitenruilpunten een noodzaak, aangezien de spreiding van het spuitenruilaanbod in de stad Antwerpen en de rest van de provincie momenteel nog te beperkt is. We blijven werken aan een verbreding van het aanbod; o meer verschillende locaties o verruiming van de openingsuren o differentiatie in het aanbod spuitenruil via: hulpverlening, apotheek, autonome spuitenruil, straathoekwerk, spuitenruil automaat, huisarts, wijkgezondheidscentra, met de betrachting om meer tegemoet te komen aan de noden van alle injecterende gebruikers in de provincie. (lange termijn planning) o Het recupereren van injectiemateriaal via gepantserde naaldcontainers in de publieke ruimte: Sinds 2011 plaatste spuitenruil 4 gepantserde naaldcontainers in de publieke ruimte. In het kader van een pilootproject werden samenwerkingsverbanden aangegaan met vervoermaatschappij De Lijn en CAW Metropool. De containers zijn bereikbaar voor het publiek maar bevinden zich op privéterrein of tegen de gevel van een private eigendom. Door het plaatsen van gewapende containers in de publieke ruimte krijgen gebruikers de mogelijkheid om hun gebruikt injectiemateriaal veilig op te bergen ook op die momenten wanneer spuitenruil niet bereikbaar is. Aangezien de containers 24/24u bereikbaar zijn kunnen gebruikers dag en nacht hun verantwoordelijkheid opnemen. - MSOC Free Clinic - Metro halte Schijnpoort - Nachtopvang De Biekorf - Inloop De Vaart (2012 ) Deze container is enkel tijdens de openingsuren van De Vaart bereikbaar 16