Betaalbare sportvoorzieningen Invloed gemeentelijke bezuinigingen op sportverenigingen

Transcriptie

1 Betaalbare sportvoorzieningen Invloed gemeentelijke bezuinigingen op sportverenigingen Jelle Schoemaker Met dank aan: Kevin Veldhuizen Robbert Bik Gelderse Sport Federatie

2 Aanleiding Door de crisis is de financiële situatie bij veel gemeenten onder druk komen te staan Recente recessiepeiling van Hoekman, (2013) toonde aan dat 93% van de Nederlandse gemeenten bezuinigt op sport of dat gaat in de komende collegeperiode doen. Bezuiningsstrategie voor komende collegeperiode (in procenten van alle gemeenten). Mulier Instituut/VSG, (2013). Gemeentelijke recessiepeiling 2013

3 Theorie Het product dat verenigingen bieden zijn clubgoederen. Er is sprake van een door mensen gedeelde behoefte die niet door de markt bevredigd kan worden omdat: de kosten van het product voor een individu te hoog zijn als het product gerealiseerd is het voldoende ruimte biedt aan anderen met een gelijke voorkeur Markt o u t p u t Zuiver Individueel Zuiver Collectief A Quasi collectief (uitsluiting mogelijk) B Fitness Atletiekvereniging Park Prijsmechanisme Overleg en vrijwillige aanvaarding van dwang (budget) of publiek ondernemerschap Democratisch mandaat en verplichte bijdrage voor bijvoorbeeld schoonmaak/onderhoud parken Overheid Bewerking van Buchanan, (1965)

4 Onderzoek deel 1 Onderzoekdoelstelling: Welke consequenties hebben de verandering in het subsidie/tarievenstelsel op de financiële situatie van verenigingen? Aanpak: Kwalitatief onderzoek d.m.v. interviews bij 9 verschillende Gelderse gemeenten. Dataverwerking: Analyse op basis van topics: Sportaanbod Beleidsdoelstellingen Bezuinigingen Subsidies Directe & indirecte subsidies Structurele en incidentele subsidie basis of instandhoudingssubsidie activiteitensubsidie waarderingssubsidies Tarieven Grondslagen Dekkingspercentages Regionale afstemming Tarieven

5 Resultaat onderzoek deel 1 Alle gemeenten hebben geen inzicht in de consequenties van veranderingen indirecte subsidies voor de sport Jeugdleden subsidie blijft bij meeste gemeente bestaan, andere subsidies worden minder/afgeschaft. Er is geen inzicht in de gevolgen hiervan. 8/9 gemeente hebben tarieven gebaseerd op historische grondslagen maar willen naar dekkingspercentage kostprijs en hebben inzicht in de verandering van de tarieven die worden gehanteerd. 7/9 gemeenten hebben geen inzicht in de contributie van sportverenigingen en de mogelijke gevolgen van tariefsverandering op de contributie.

6 Onderzoek deel 2 Onderzoekdoelstelling: Wat zijn de gevolgen van veranderingen in subsidie/tarieven van één gemeente op financiële situatie (indoor)verenigingen? Aanpak: Kwalitatief onderzoek bij beleidsmedewerker en vijf niet-willekeurige indoor sportverenigingen. Dataverwerking: Analyse op basis van topics: Sportbeleid Tarieven Subsidies Sportparticipatie

7 Resultaat onderzoek deel 2 De tarieven voor indoorsportverenigingen zijn in 2010/2011 met 10% gestegen. Dit betekent dat de huur van een gymlokaal van 14 euro naar 15,50 per uur steeg. De tariefverhogingen heeft geen invloed gehad op de gemeentelijk sportparticipatie cijfers. Het aantal bezettingsuren van de gymzalen is zelfs gestegen. De tariefsverhoging heeft bij sommige verenigingen geleid tot contributieverhoging. Ondanks dat bij sommige verenigingen sprake is teruglopende ledenaantallen wijden de verenigingen dit niet aan de contributieverhoging.

8 Onderzoek deel 3 Onderzoekdoelstelling: Wat is het effect van prijsverhogingen contributie op ledenaantallen? Aanpak: Financiële data en ledental van 13 (willekeurige) voetbalverenigingen zijn geanalyseerd voor de afgelopen 3 seizoenen. Dataverwerking: Op basis van prijselasticiteit: %Prijsverandering / %ledenverandering Onderzoeksgroep Situering vereniging # Dorp 12 Stad 1 Grootte vereniging 2010 # Groot >750 leden 4 Gemiddeld 5 Klein < 350 leden 4 Gemiddeld 560 SD 380 Niveau contributie 2010 # Hoog >160 euro p.j. 5 Gemiddeld 5 Laag < 135 euro p.j. 3 Gemiddeld 157 SD 35

9 Resultaat onderzoek deel 3 7/12 verenigingen hebben prijsverhoging toegepast. Bij vier verenigingen was gelijktijdig ledenverlies. Geen verband met verenigingskenmerken Uitzonderingen: Bij een vereniging heeft prijsverhoging een groter percentage leden doen weggaan. Bij een vereniging is prijs van contributie gedaald. Seizoen 2011 in vergelijking met seizoen 2010 Bezoekers Prijsverandering Verandering ledental Ruwe prijselastictiteit Vereniging 1 nb. nb. nb. Vereniging 2 0% 2% - Vereniging 3 0% 4% - Vereniging 4 0% 1% - Vereniging 5 2% 5% 1,90 Vereniging 6 0% 9% - Vereniging 7 8% -1% 0,12- Vereniging 8 23% -2% 0,10- Vereniging 9 12% -1% 0,08- Vereniging 10-8% 20% 2,46- Vereniging 11 2% 2% 0,62 Vereniging 12 10% 9% 0,89 Vereniging 13 16% -17% 1,03- Gemiddeld 6% 2% 0,05-

10 Resultaat onderzoek deel 3 10/13 verenigingen hebben prijsverhoging doorgevoerd. Bij vier vereniging heeft dit geleid tot ledenverlies. Ruwe prijselasticiteit schommelt rond de 0. Dit wil zeggen dat contributie inelastisch is. Seizoen 2012 in vergelijking met seizoen 2011 Bezoekers Prijsverandering Verandering ledental Ruwe prijselastictiteit Vereniging 1 20% -8% 0,41- Vereniging 2 17% 4% 0,24 Vereniging 3 31% -7% 0,24- Vereniging 4 17% 7% 0,43 Vereniging 5 10% 6% 0,61 Vereniging 6 0% 1% - Vereniging 7 0% 1% - Vereniging 8 12% 0% 0,03 Vereniging 9 3% 2% 0,94 Vereniging 10 13% -4% 0,28- Vereniging 11 6% 4% 0,75 Vereniging 12 13% -6% 0,44- Vereniging 13 0% nb. - Gemiddeld 12% 0% 0,12

11 Resultaat onderzoek deel 3 2 verenigingen die substantiële prijsverhoging over 2 jaar hebben doorgevoerd (>25%) hebben leden verloren (>2%). Overige 9 verenigingen kennen een toename van ledenaantallen. Gemiddeld is de prijs in 2 jaar met 15% gestegen. Seizoen 2012 in vergelijking met seizoen 2010 Bezoekers Prijsverandering Verandering ledental Ruwe prijselastictiteit Vereniging 1 nb nb nb Vereniging 2 13% 6% 0,44 Vereniging 3 29% -4% 0,13- Vereniging 4 17% 8% 0,48 Vereniging 5 14% 11% 0,78 Vereniging 6 0% 10% - Vereniging 7 8% 0% - Vereniging 8 38% -2% 0,05- Vereniging 9 15% 2% 0,10 Vereniging 10 5% 16% 3,06 Vereniging 11 7% 6% 0,80 Vereniging 12 15% 3% 0,19 Vereniging 13 16% nb nb Gemiddeld 15% 5% 0,52

12 Ruwe prijselasticiteit Het is bijzonder lastig om bij een veranderde vraag precies bloot te leggen welk deel is veroorzaakt door een prijswijziging en welk door andere factoren zijn veroorzaakt. Mogelijke factoren zijn: Substitutie-effect Complementaire goederen Verschuiving van kwaliteit en perceptie daarvan Verschuiving doelgroep Ontwikkelingen in tijd en inkomen leden externe omstandigheden

13 Conclusie Deze eerste verkenning laat zien dat gemeente weinig inzicht hebben in de gevolgen van de subsidie en tariefsveranderingen en dat de verenigingen de verhoging van de tarieven en het verdwijnen van de subsidies goed kunnen opvangen door de contributie (geleidelijk) te laten toenemen. Bij de onderzochte verenigingen heeft dit tot op heden niet geleid tot (grootschalig) ledenverloop. De Boer (2012) concludeert dat een beperkte verhoging van de prijs waarschijnlijk niet tot een groot ledenverlies zal leiden. Verder onderzoek zou moeten uitwijzen of deze voorzichtige conclusie voor meer sportverenigingen in Nederland geldt en welk gevolg verdere stijging van contributie voor de vereniging en haar leden oplevert.

14 Discussie Sport is lange tijd ontzien waardoor de aankomende veranderingen eerder geaccepteerd lijken te worden. De komende bezuinigingen zorgen voor een cultuuromslag waarbij beseft wordt wat de werkelijke kosten zijn voor sportbeoefening en of we bereid zijn deze te betalen. De uitvoering van transparante/eerlijk tarievenstelsel met inzicht in de gevolgen op de lokale sportparticipatie is wenselijk maar vaak onhaalbaar vanwege beperkte beschikbaarheid gegevens. Gemeente doen er goed aan om de contributie en ledenaantallen goed in de gaten te houden en verder onderzoek te doen naar de gevolgen van de bezuinigingen. Het benutten van het organiserend vermogen van verenigingen is (vanuit gemeentelijk perspectief) effectief en efficiënt en kan daarmee de motor van de participatiesamenleving zijn.

15 Gemeentelijk beleidsstrategie Welke landelijke trends en lokale strategieën zijn er binnen gemeentelijk tarievenbeleid 1. Privatisering: de markt kan het beter 2. Kanteling: eigen kracht centraal, bewoners/verenigingen lossen eigen problemen op, zoeken dan hulp bij elkaar en daarna pas hulp van de overheid. Strategieën: 1. Koude verzakelijking: Sport is een markt als alle anderen en beoefenaren moeten de normale kostprijs bepalen. Tarieven stijgen, accommodaties worden afgestoten of opgeheven als koopkrachtige- vraag achterblijft. 2. Warme verzakelijking: Voor wat hoort wat. Gemeente brengt kostprijs in rekening maar biedt subsidies als verenigingen bijdragen aan beleidsdoelen. 3. Traditioneel: verenigingen zijn belangrijk, maar autonoom. Overheid biedt beperkte ondersteuning van vooral buitensportaccommodaties. 4. Modern: Vereniging spelen een belangrijke rol in de participatiesamenleving. Elke vereniging is belangrijk als sociaal netwerk. Tarieven worden ontzien (subsidies beperkt beschikbaar). Gemeente ondersteunt maar stuurt niet. Visie en eigen kracht van vereniging zijn bepalend.

16 Expertiseteam Sporteconomie & Sportmanagement Het Expertiseteam Sporteconomie & Strategisch Sportmanagement (SESS) van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen wil sportprofessionals informeren, inspireren en activeren om hun functioneren verder te optimaliseren. Dit gebeurt in de eerste plaats door kwalitatief hoogstaand onderwijs te verbinden met de praktijk. In dat speelveld gaan toekomstige professionals aan de slag met experts, docenten en onderzoekers in waarde toevoegende projecten. Bovendien treden we op als kennispartner met toegepast onderzoek om organisaties rondom de sport te helpen hun doelen te realiseren in een veranderende (sport)wereld. Onze expertise ligt op het snijvlak van economie, bestuurskunde, vrijwilligersmanagement en organisatiekunde en in combinatie met studenten van de opleidingen Sport, Gezondheid en Management, Leraar Lichamelijke Opvoeding en Sport, Beweging Educatie ontstaat een multidisciplinaire aanpak voor de projecten die wij doen. Daarbij streven wij naar een wetenschappelijk verantwoorde aanpak die gestoeld is op praktisch toepassing. Mocht u vragen hebben over deze presentatie dan kunt u contact opnemen met Jelle Schoemaker Docent/Onderzoeker Sporteconomie tel: Jelle.Schoemaker@han.nl Meer informatie is te vinden op onze website: