Multiniveau-verdeelmodel WWB/participatiewet

Transcriptie

1 Multiniveau-verdeelmodel WWB/participatiewet Bestuurlijke conferentie 5 maart 2014 Arjan Soede en Maroesjka Versantvoort Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

2 Kans op bijstand? Rianne Alleenstaand 1 kind 42 jaar Nederlands Huurwoning 16% Ayoub en Omaima Dirk-Jan en Edith Samenwonend 2 kinderen 45 en 40 jaar Nederlands Koopwoning 0,2% Gehuwd 1 kind 35 en 29 jaar Marokkaans Huurwoning 5% Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

3 Kans op bijstand? Esmée Alleenstaand Geen kinderen 26 jaar Nederlands Huurwoning Jacob en Tineke Gehuwd Geen kinderen thuiswonend 62 en 61 jaar Nederlands Koopwoning 0,1% 3% Georgina Alleenstaand 1 kind 28 jaar Surinaams Huurwoning 28% Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

4 Omgeving heeft ook invloed <> Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

5 Kans is afhankelijk van meerdere niveaus Multiniveau-analyse houdt hier rekening mee regio1 gemeente1 gemeente2 wijk1 wijk2 wijk3 wijk 4 wijk5 Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

6 Hoe bepalen we de kans op bijstand? - Het SCP heeft een multiniveau-model gemaakt voor huishoudens - Op basis van een representatieve, landelijke database met meer dan huishoudens - Analyse welke factoren de kans op bijstand bepalen > onderscheid naar huishouden, regio, gemeente en buurt Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

7 Verschil in kansen huishoudenstype Kans op bijstand in vergelijking met een alleenstaande Eenoudergezin vrouw Eenoudergezin man Paar zonder kinderen Paar met kinderen Verschil in kansverhouding op bijstand: 3 keer zo groot 1,3 keer zo groot 10 keer zo klein 2,5 keer zo klein Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

8 Verschil in kansen overige kenmerken Huurwoning Niet-westerse achtergrond Lage opleiding Hoge opleiding AO-uitkering Arbeidsbeperking Verschil in kansverhouding op bijstand: 11 keer zo groot 2 keer zo groot 2 keer zo groot 1,4 keer zo klein 5 keer zo klein 4 keer zo groot jaar 2,3 keer zo klein jaar 1,5 keer zo groot Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

9 Invloed omgeving? <> Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

10 Verschil in kansen buurt en regio kenmerken Gemiddelde woningwaarde euro hoger Lagere leefbaarheid Lage beschikbaarheid van werk Netto arbeidsparticipatie 1% hoger Verschil in kansverhouding op bijstand 1,3 keer zo klein 1,3 keer zo groot 1,2 keer zo groot 1,1 keer zo klein Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

11 Verschil in kansen effecten op Corop-niveau Er zijn specifieke verschillen tussen regio s (arbeidsmarkt, ligging, cultuur, etc) die niet eenduidig te verklaren zijn. Deze kunnen worden meegenomen via een correctie op de kans Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

12 Het verdeelmodel Deze kansen op bijstand van huishoudens zijn de basis voor het verdeelmodel Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

13 Verdeelmodel Stap 1. Berekenen kansen op bijstand voor huishoudens in Nederland op basis van kenmerken huishouden en resultaten schattingsmodel. Gaat om huishoudenstypen. Kans: 0,2% 16% 3% 0,1% 28% 5% Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

14 Verdeelmodel Stap 2. Vermenigvuldigen kansen * normbedragen om geschat bijstandsbedrag per huishoudentype te verkrijgen Kans: 0,2% 16% 3% 0,1% 28% 5% Norm: Bedrag: Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

15 Verdeelmodel Stap 3. Vermenigvuldigen kansen * normbedragen om geschat bijstandsbedrag per huishoudentype te verkrijgen Kans: 0,2% 16% 3% 0,1% 28% 5% Norm: Bedrag: Budgetbedrag is Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

16 Voor elke gemeente een dergelijke berekening Aantal Verwacht huishoudens Verwacht aantal Verwachte in uw percentage in de huishoudens uitgaven VOORBEELD GEMEENTE X gemeente bijstand in de bijstand (x 1000 euro) Aantal huishoudens , Naar huishoudenstype: - Alleenstaanden , Eenoudergezin-man , Eenoudergezin-vrouw , Paren zonder kinderen , Paren met kinderen , Naar koop/huur - Wonend in een huurwoning , Wonend in een koopwoning , Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

17 Inzicht voor een gemeente in het toegekende budget Aantal Verwacht huishoudens Verwacht aantal Verwachte in uw percentage in de huishoudens in uitgaven VOORBEELD GEMEENTE X gemeente bijstand de bijstand (x 1000 euro) Naar herkomst - Autochtoon of westerse allochtoon , Niet-westerse allochtoon , Naar leeftijd - Zonder een jarige in huish , Met een jarige in huish , Zonder een jarige in huish , Met een jarige in huish , Etc Vergelijken met daadwerkelijke uitgaven biedt mogelijkheid tot sturing Rekenmodule is mogelijk Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

18 Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

19 Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

20 Historische verdeling bij kleine gemeenten Voorkeursmodel Objectief verdelen voor gemeenten vanaf inwoners Historisch verdelen voor gemeenten tot inwoners Deels historisch deels objectief voor gemeenten Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

21 Twee mogelijke varianten Variant A Grens ligt bij in plaats van Grens bij blijft gehandhaafd Variant B Verschillen in economie/ligging/cultuur in regios (Corop-niveau) worden meegenomen in budgetbepaling Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

22 Resultaten Hoofdmodel Met Coropeffecten Gemiddeld structurele prikkelwerking 0,10 0,14 0,10 Gemiddelde herverdeeleffect (financieel resultaat) Aantal > 10% tekort Aantal > 10% overschot Sterke prikkel, duidelijk herverdeeleffect - Bij combinatie van varianten wordt herverdeeleffect lager: gemiddeld 10 (huidig model 9) - Introductie nieuw model geeft hogere verdeeleffecten vanwege samenloop budgetten <-> huidig model Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

23 Conclusie: eigenschappen van model (1) Grijpt aan op huishoudensniveau, houdt rekening met niveaus > betrouwbaar Bepaling budget gebeurt onafhankelijk van gevoerde bijstandsbeleid > rechtvaardig Grote prikkelwerking voor (grotere) gemeenten tot activering > Overschotten door effectief beleid komen toe aan de gemeenten Stabiliteit is goed Flexibel > mogelijkheden om nieuw beleid mee te nemen Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

24 Conclusie: eigenschappen van model (2) Uitlegbaarheid is goed - benadering is intuïtief - gebaseerd op kansstatistiek/verzekeringswiskunde - resultaattabellen bieden inzicht en zijn goed interpreteerbaar Biedt aangrijpingspunten voor gemeenten om beleid op te voeren > versterkt de financiële beheersbaarheid Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart

25 Sociaal en Cultureel Planbureau 5 maart