Beheerplan. Dynamisch Beekdal. Rapportnummer: P In opdracht van: Waterschap Aa en Maas
|
|
- Elke Mertens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2
3 Beheerplan Dynamisch Beekdal 2009 Rapportnummer: P In opdracht van: Waterschap Aa en Maas Uitgevoerd door: Staro Natuur en Buitengebied Lodderdijk 38A 5421 XB Gemert tel fax Auteurs: Jan Willem Burgmans Ralph de Jong Erik van der Staak
4
5 Samenvatting Tussen Heeswijk en s-hertogenbosch ontwikkelt Waterschap Aa en Maas samen met haar lokale partners het Dynamisch Beekdal. De huidige Aa wordt hier de komende jaren omgevormd tot een langzaam stromende benedenloop van een laaglandbeek met veel kenmerken van een natuurlijk systeem. Er wordt flink de ruimte genomen voor het Dynamisch Beekdal zodat het een belangrijke waterbergende functie kan vervullen. Gemiddeld zal een zone van circa 125 meter beschikbaar zijn die jaarlijks mag overstromen. Deze zone met een oppervlakte van ongeveer 100 hectare wordt door het waterschap verworven, ingericht en beheerd. Oude meanders worden weer aangesloten op de Aa en nieuwe meanders zullen worden gegraven. Erosie en sedimentatie zullen, zij het in een langzaam proces, zorgen voor een vrije meandering. Binnen en buiten de beek zal meer diversiteit ontstaan. Veel soorten die nu geen habitat vinden in en rond de Aa zullen dat na de aanleg wel vinden en zorgen voor een flinke impuls van de natuurwaarden en biodiversiteit. In het Koepelplan Dynamisch Beekdal, is vastgelegd hoe het beekdal zich zal ontwikkelen en wat het eindbeeld is waarnaar gestreefd dient te worden. Het is een combinatie van open water, poelen, moeras, (natte) graslanden, ruigte en bos en struweel. Hoe dit eindbeeld bereikt (ontwikkelingsbeheer) en behouden (instandhoudingbeheer) moet worden wordt in dit beheerplan beschreven. Het beheerplan is een product van een breed samengesteld projectteam, waarin vertegenwoordigers van Waterschap Aa en Maas, waaronder ook District Beneden Aa, ZLTO en Brabants Landschap waren vertegenwoordigd. Ook zijn overige klankbordgroepleden (afgevaardigden van lokale belangengroeperingen), schriftelijk geconsulteerd. Staro Natuur en Buitengebied (adviesbureau voor onder andere beheer en ontwikkeling van natuurterreinen) is gevraagd het proces te begeleiden en het beheerplan op te stellen. Het beheerplan geldt voor alle gronden binnen het Dynamisch Beekdal die jaarlijks mogen overstromen. Een uitzondering hierop vormen de binnen de Ecologische Hoofdstructuur gelegen gronden van Brabants Landschap. Voor deze gronden zijn in het provinciale natuurgebiedsplan natuurdoeltypen vastgesteld waarvoor een specifiek beheer geldt. Een belangrijk uitgangspunt voor het beheer is dat natuurlijkheid en spontaniteit gewaarborgd moeten worden. Het is niet de bedoeling dat bijzondere en zeldzame soorten in het gebied door middel van specifieke aanvullende maatregelen worden beschermd. Jaarrondbegrazing sluit het beste aan op de gewenste natuurlijke en dynamische processen. Door het natuurlijke gedrag van grazers ontstaat een mozaïekpatroon in de vegetatie. Kort begraasde delen, extensief begraasde delen en ruigten wisselen elkaar op korte afstand af. Deze variatie in het horizontale en verticale vlak is gunstig voor fauna die tijdens de levenscyclus vaak gebruikt maakt van verschillende milieus voor reproductie, ontwikkeling, beschutting en overwintering. Jaarrondbegrazing zal de belangrijkste beheermaatregel worden binnen het Dynamisch Beekdal. Niet overal kan jaarrondbegrazing direct worden ingezet. Als een nieuw ontwikkeld deel van het Dynamisch Beekdal te klein is of te weinig voedsel herbergt om jaarrondbegrazing in te zetten zal het aanloopbeheer worden ingezet. Dit is een seizoensbeweiding, waarbij grazers, in het gebied worden geplaatst. De grazers worden weer uit het gebied gehaald zodra de Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas
6 beschikbaarheid van voedsel te laag wordt. Hiervoor kan onder voorwaarden ook vee van aanliggende agrariërs worden ingezet. Bij grotere delen zal het ontwikkelingsbeheer of het instandhoudingbeheer worden ingezet. Welke van deze twee is vooral afhankelijk van de mate waarin zich in het terreindeel overmatige opslag van bomen en struiken vestigt (verbossing). In de regel zal ontwikkelingsbeheer na inrichting worden ingezet en zal op instandhoudingbeheer worden overgegaan zodra de vegetatie grazig en stabiel is en de verbossing door de grazers onder controle wordt gehouden. De verwachting is dat dit omslagpunt wordt bereikt circa 5 jaar na de herinrichting van een deelgebied. De kern van jaarrondbegrazing is dat het wordt uitgevoerd met dieren die zich goed kunnen aanpassen aan de variabele beschikbaarheid van voedsel en zelfredzaam zijn. Een belangrijke voorwaarde die aan de begrazing wordt gesteld is dat de dieren aantoonbaar vrij zijn van de relevante veeziekten en dat direct contact met vee van aangrenzende agrariërs wordt voorkomen. Naast begrazing zullen enkele aanvullende beheermaatregelen worden uitgevoerd zoals het maaien van akkerdistel en indien noodzakelijk het bevorderen van de doorstroming. Deze maatregelen worden echter alleen dan getroffen wanneer de randvoorwaarden waaraan het Dynamisch Beekdal en haar beheer moeten voldoen overschreden dreigen te worden. Deze randvoorwaarden hebben vooral betrekking op de watervoerende en waterbergende functie van het beekdal, het voorkomen van overlast aan de omgeving en de landschappelijke inpassing van het plangebied. Anders dan bij regulier beheer zal hier het beheer voornamelijk worden gericht op het mogelijk maken van spontane processen binnen de daarvoor gestelde randvoorwaarden. Bijsturen of aanpassen van het beheer gebeurt als de ontwikkelingen in het beekdal dit noodzakelijk maken. Om dit beheer in goede banen te leiden wordt een beheercommissie ingesteld. Deze beheercommissie bestaat ten minste uit een afgevaardigde van de agrariërs, een ecoloog van het waterschap, medewerkers van het district en een begrazingsdeskundige. Twee maal per jaar beoordeelt de commissie het beheer. Indien noodzakelijk zal de beheercommissie bepalen of het beheer bijgestuurd dient te worden en of aanvullende maatregelen nodig zijn. Op korte termijn dient het eerste deelgebied, te weten Meander Assendelft in beheer te worden genomen. Kijkende naar de oppervlakte en inrichting is het advies om hier reeds van start te gaan met ontwikkelingsbeheer. Dit door het plaatsen van een viertal runderen voor in principe jaarrondbegrazing.
7 Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas
8
9 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Doel Methode Leeswijzer 4 2 Plangebied Ligging Bodem Waterhuishouding Ecologie 7 3 Streefbeeld en randvoorwaarden Streefbeeld Dynamisch Beekdal Doelsoorten Randvoorwaarden voor het beheer 11 4 Beheer Visie op het beheer Begrazing Bereikbaarheid voor grazers Grazers in de agrarische omgeving Soorten grazers Beheercommissie als basis voor beheerbeslissingen Beheer van het Dynamisch Beekdal Aanloopbeheer Ontwikkelingsbeheer Instandhoudingbeheer Incidenteel beheer Jacht en schadebestrijding Monitoring 26 5 Beheerkosten 27 Literatuur 31 Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Samenstelling projectteam en klankbordgroep Discussienotitie Kaart plangebied Ligging deelgebieden t.b.v. evaluatie verbossingsgraad Beslissingsmatrix Meander Assendelft Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas 1
10 2
11 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De eerste fase van inrichting van het Dynamisch Beekdal is voltooid en de uitvoering van de tweede fase is in voorbereiding. De inrichting van een gebied is echter slechts de eerste stap in het realiseren van het streefbeeld. Om de toekomstige ontwikkelingen te sturen richting het streefbeeld, zoals vastgelegd in het Eindontwerp Inrichtingsplan Dynamisch Beekdal, beter bekend als het Koepelplan, is beheer noodzakelijk. 1.2 Doel Doel van het beheerplan is het toekomstige beheer eenduidig in richtlijnen vast te leggen voor de daadwerkelijke beheerder van het gebied. De keuze voor het moment van ingrijpen en de te nemen maatregelen kan op basis van dit plan worden gemaakt. Aan de hand van dit plan kan het beheer worden vastgesteld binnen het waterschap. Het beheerplan dient als basis voor de formulering van een onderhoudsbestek of een beheerovereenkomst met een organisatie die het daadwerkelijk beheer in opdracht van het waterschap zal gaan uitvoeren. 1.3 Methode Voordat het beheerplan voor het Dynamisch beekdal is opgesteld, is met de leden van het projectteam (bestaande uit meerdere medewerkers van Waterschap Aa en Maas, Brabants Landschap en ZLTO) een open discussie gevoerd over de visie op het beheer en de manieren om dit beheer te organiseren. Het district Beneden Aa heeft een belangrijke bijdrage geleverd door de beheerbaarheid van het gebied onder de aandacht te houden. Op aangeven van de ZLTO zijn de randvoorwaarden voor goed nabuurschap in beeld gekomen als het gaat om bijvoorbeeld veeziekten. Daarmee is een belangrijk fundament voor vertrouwen en draagvlak gecreëerd. Brabants Landschap heeft als ervaringsdeskundige vele suggesties en tips ingebracht en heeft de belangen van de cultuurhistorische waarden behartigd. Door de inbreng van alle partijen zijn tijdens de discussiebijeenkomst de randvoorwaarden en doelen voor het beheer gedefinieerd (zie hoofdstuk 3). Uit de vele mogelijkheden om het beheer te organiseren is de voorkeur uitgesproken voor het langjarig uitbesteden van het beheer aan één organisatie. Parallel aan bovenstaand proces zijn ook de leden van de klankbordgroep, bestaande uit externe belanghebbenden, schriftelijk benaderd. Middels enkele vragen is hen gevraagd om hun visie en randvoorwaarden te geven op het beheer van het Dynamisch Beekdal. De respons van de klankbordgroep was gering, maar de verkregen reacties sluiten nauw aan op de visie die het projectteam heeft op de ontwikkeling van het gebied en het beheer. Het IVN vraagt onder andere extra aandacht voor de verbetering van de waterkwaliteit. De samenstelling van het projectteam en de klankbordgroep is opgenomen in Bijlage 1. Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas 3
12 De discussie met het projectteam en de reacties van de klankbordgroep hebben geleid tot een discussienotitie die als bijlage 2 aan dit rapport toegevoegd. De discussienotitie is het startdocument geweest voor het beheerplan. Aanvullend is tijdens het proces van planvorming een excursie georganiseerd naar natuurterreinen die door de inzet van grazers worden beheerd. Tijdens deze excursie hebben bestuursleden en directieleden van het waterschap samen met de projectgroep in de praktijk kunnen zien wat begrazingsbeheer inhoudt. Hoewel geen praktijkvoorbeelden voor handen waren die geheel overeenkomen met het unieke karakter van het Dynamisch Beekdal, zijn tijdens deze excursie vele relevante aspecten van begrazingsbeheer onder de aandacht gebracht en hebben de aanwezigen zich een beeld kunnen vormen van de kansen die er liggen voor het Dynamisch Beekdal. Mede naar aanleiding van deze excursie en de daarbij besproken onderwerpen is het conceptplan besproken en gecompleteerd. 1.4 Leeswijzer De opbouw van dit rapport volgt de drie belangrijkste vragen bij het ontwikkelen en beheren van een gebied: wat hebben we?, wat willen we? en hoe kunnen we dat bereiken?. Het antwoord op de eerste vraag wordt gegeven in hoofdstuk 2, waar een beschrijving wordt gegeven van het plangebied. Omdat een groot deel van het plangebied nog niet was ingericht ten tijde van het opstellen van dit plan, is de gebiedsbeschrijving beknopt gehouden. Hoofdstuk 3 geeft antwoord op de vraag wat willen we? door een beschrijving te geven van het streefbeeld. Naast de gewenste doelsituatie wordt hier ook ingegaan op doelsoorten en de randvoorwaarden die bij het nastreven van het streefbeeld een rol spelen. De laatste vraag wordt beantwoord in het vierde hoofdstuk: het centrale deel van het plan. Hierin wordt uiteengezet op welke wijze het beheer van het Dynamisch Beekdal vorm gegeven zal worden en hoe gereageerd moet worden op situaties die in strijd zijn met het streefbeeld en de randvoorwaarden. 4
13 2 Plangebied 2.1 Ligging Het Dynamisch Beekdal ligt tussen Heeswijk en de ringweg van s-hertogenbosch (A59). Het gebied wordt gevormd door de beekloop van de Aa met aangrenzende beekbegeleidende zone. Deze zone heeft een gemiddelde breedte van ca. 125 meter. Een kaart waarop het plangebied indicatief is aangegeven is opgenomen in bijlage 3. De breedte en het profiel van het beekdal zijn zo berekend dat deze een piekafvoer die gemiddeld eens per jaar voorkomt (T=1) kan opvangen zonder dat natschade optreedt aan de gronden buiten deze zone. Dit gebied wordt geflankeerd door twee zones, een zone die zal overstromen bij een piekafvoer die naar verwachting eens per 10 jaar voorkomt en een zone die zal overstromen bij een piekafvoer die naar verwachting eens per 100 jaar voorkomt (respectievelijk T=10 en T=100). T=1 Afbeelding 1: Principeprofiel van het Dynamisch Beekdal (bron: Eindontwerp inrichtingsplan Dynamisch Beekdal) Het beheerplan voor het Dynamisch Beekdal betreft die gronden die zijn gelegen in de zone die zal overstromen bij een piekafvoer die gemiddeld eens per jaar voorkomt. Deze gronden zijn in beginsel eigendom van het waterschap. De exacte begrenzing van dit gebied (verder in dit rapport genoemd: Dynamisch Beekdal) staat nog niet vast omdat deze mede wordt bepaald door de mogelijkheden tot grondverwerving. Het is de intentie dat het plangebied uiteindelijk een aaneengesloten zone zal vormen met een oppervlakte van ca. 100 hectare. De gronden van Brabants Landschap rond Kasteel Heeswijk maken geen onderdeel uit van dit beheerplan. Voor deze gronden, die deel uitmaken van de Ecologisch Hoofdstructuur zijn natuurdoeltypen vastgesteld in het provinciale Natuurgebiedsplan. De realisatie van deze natuurdoelen en de cultuurhistorische waarden vereisen andere beheermethoden. De gronden blijven in eigendom en beheer van Brabants Landschap. In onderstaand kaartbeeld is aangegeven voor welke gronden een natuurdoeltype is vastgesteld en dus niet onder het beheerplan vallen. In de aan de beek grenzende moeraszone kunnen echter wel inrichtingsmaatregelen plaatsvinden. Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas 5
14 Afbeelding 2: Op de oevers van de beekmeander wordt binnen het Dynamisch Beekdal het natuurdoeltype moeras nagestreefd. (bron: Cd-rom De Natuurgebiedsplannen en het Beheersgebiedplan Noord-Brabant versie februari 2006) 2.2 Bodem De bodem van het plangebied bestaat uit beekeerdgronden met lemig fijn zand. Het benedenstroomse deel is vergraven en heeft momenteel een zavel- of kleidek van enkele decimeters. Stroomopwaarts van Berlicum zijn beginnend tussen 40 en 120 cm beneden maaiveld oude kleilagen van minimaal 20 cm dikte aanwezig. Verspreid door het gebied komen enkele eenmansessen voor. 2.3 Waterhuishouding Het Dynamisch Beekdal staat onder grote invloed van zowel grond- als oppervlaktewater. Dit komt door: - de relatief hoge grondwaterstand. De grondwatertrappen die voorkomen variëren van I op de lage delen tot III aan de rand van het Dynamisch Beekdal. - de toestroming van (lokale) kwel - periodiek sterk wisselende watertoevoer uit bovenstroomse gebieden - toestroom van oppervlaktewater uit omliggende landbouwgronden Incidenteel zal het waterpeil in de Aa zo ver stijgen dat het tot buiten de grenzen van het plangebied treedt. Doordat de Aa binnen het plangebied buiten haar oevers kan treden fungeert het gebied als retentiegebied. Het Dynamisch beekdal draagt zo bij aan het reduceren van piekafvoeren. 6
15 Het water in de Aa is eutroof door hoge concentraties stikstof en fosfaat. Het is niet de verwachting dat de waterkwaliteit op korte termijn zal verbeteren. De periodieke overstromingen met eutroof water en het toestromen van verrijkt oppervlaktewater heeft een verrijkend effect op het gehele Dynamisch Beekdal. Afbeelding 3: Reguliere beekloop (li) en te verwachten jaarlijkse overstroming van het gebied (re) (bron: Eindontwerp inrichtingsplan Dynamisch Beekdal) 2.4 Ecologie De delen van het Dynamisch Beekdal die nog niet zijn heringericht hebben overwegend lage ecologische waarden. In het terrestische deel ligt de oorzaak hiervan in het intensieve agrarische gebruik. In het aquatische deel ligt de oorzaak in de sterk gereguleerde waterpeilen en het gebrek aan dynamiek en aan variatie van habitattypen. Met name de oude meanders bij Assendelft en Hersend hebben enige ecologische waarde, vertegenwoordigd door de aanwezigheid van karakteristieke vegetatie en macrofauna zoals holpijp, zwanenbloem, puntkroos, groot blaasjeskruid en de variabele waterjuffer. Bij de herinrichting worden de karakteristieke vegetaties binnen het gebied zoveel mogelijk bewaard. Zo is de oude meander bij Assendelft gedeeltelijk bewaard gebleven door deze niet aan te sluiten op de nieuwe waterloop en hem te behoeden voor te frequente overstroming. Na herinrichting zal de waterkwaliteit van de Aa matig blijven door negatieve effecten uit de bovenstroomse gebieden. De nieuwe loop van de Aa en aangrenzende gronden bieden met de natuurlijke oevers en vrije meandering echter een grote variatie aan habitattypen. Variërend in tijd en ruimte ontstaat een palet van snel- en langzaam stromende delen in de beek, natte graslanden, ruigtes, poelen en struwelen welke veel kans bieden voor watergebonden flora, vissen, amfibieën, (moeras-)vogels en talloze ongewervelden. Door min of meer natuurlijke dynamiek en spontane processen van verlanding, erosie en sedimentatie, verbossing en begrazing varieert de samenstelling van aanwezige habitattypen in ruimte en tijd. De eerste jaren na herinrichting zullen naar verwachting pioniervegetaties en bosopslag van wilg en els het gebied domineren. Grote delen van deze vaak waardevolle vegetaties zullen echter door natuurlijke successie binnen enkele jaren ontwikkelen tot bijvoorbeeld ruigtes, moeras, bos of natte graslanden. De dynamiek Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas 7
16 die de vrije meandering van de Aa veroorzaakt, zal verspreid over het Dynamisch Beekdal successie terugzetten en blijvend geschikte milieus creëren voor pioniervegetaties. Op termijn ontstaat een laaglandbeekdal met een dynamisch evenwicht tussen natte graslanden, struweel en beekbegeleidende broekbossen. Door de toename aan variatie in aanwezige habitats, vegetatietypen, stroomsnelheden en beekmorfologie zal in de loop der tijd de ecologische waarde van de beekloop naar verwachting sterk toenemen. Afbeelding 4: Beekdallandschap bij hoog water 8
17 3 Streefbeeld en randvoorwaarden 3.1 Streefbeeld Dynamisch Beekdal De Aa mag haar eigen weg zoeken binnen het Dynamisch Beekdal. Hierdoor zal een min of meer natuurlijk beekdallandschap ontstaan waarin tal van spontane ontwikkelingen het beeld en de kwaliteit zullen bepalen. De dynamiek en spontane processen staan binnen het beekdal centraal. Een langzaam verlopende natuurlijke meandering als resultante van afkalving en aanslibbing en de spontane ontwikkeling van vegetatietypen zullen het landschap en de kwaliteit van het gebied bepalen. De biodiversiteit is onderhevig aan verandering en verschuiving. In de tijd verandert de soortensamenstelling en variëren populaties in omvang en plaats. Mede als gevolg van natuurlijke successie en het ontstaan van pioniermilieus kunnen nieuwe soorten zich vestigen en zullen andere soorten weer verdwijnen. In het Koepelplan is voor het Dynamisch Beekdal het volgende streefbeeld opgenomen: Langzaam stromende benedenloop van een laaglandbeek. Deel 2 van de aquatische supplementen op het Handboek Natuurdoeltypen geeft voor dit type beek de volgende (gedeeltelijke) omschrijving: De benedenlopen bevinden zich in loofbos of in half open landschap. De beek is ten dele beschaduwd. De oever is bezet met els en es. De benedenloop is meanderend en structuurrijk. De beken hebben veelal een zandbodem met plaatselijk waterplanten en organische structuren (omgevallen bomen), De oevers zijn begroeid met kruiden en struiken. Op basis van deze typering is het streefbeeld in het rapport Streefbeelden voor beken en kreken in Noord-Brabant nader beschreven. Binnen het Dynamisch Beekdal wordt gestreefd naar een gevarieerd half open landschap bestaande uit de terreintypen beek, poelen, moeras- en plas-dras zones, open, grazige vegetaties, ruigte en opgaande begroeiing. Afbeelding 5: Een gevarieerd milieu biedt ruimte aan tal van soorten. De onderlinge oppervlakteverhouding tussen de verschillende terreintypen zal in de tijd variëren. Met het oog op de randvoorwaarden is hier echter wel een bandbreedte voor aangegeven. Het kader Het Dynamisch Beekdal over 25 jaar geeft een beschrijving van het verwachtte beeld dat op termijn zal ontstaan. Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas 9
18 Het Dynamisch Beekdal over 25 jaar Anders dan bij een plangebied waarin in een inrichtingsplan op voorhand wordt bepaald hoe de verschillende terreintypen in het plangebied worden gepositioneerd, wordt het eindbeeld van het Dynamisch Beekdal voor het overgrote deel bepaald door het beheer. Aangezien spontane processen en natuurlijke dynamiek hierin een belangrijk aandeel hebben is het niet mogelijk om op perceelsniveau een gedetailleerde beschrijving te geven van het uiteindelijke beeld van het Dynamisch Beekdal. Toch kan op basis van de visie en de randvoorwaarden een inschatting worden gemaakt van het landschap dat op termijn zal ontstaan. Dit landschap kan worden omschreven als een gevarieerd gebied waarin open, grazige terreinen worden afgewisseld door struwelen, boomgroepen en bosjes, poelen en moeraszones. De ligging en gezamenlijke oppervlakte van elk terreintype varieert enigszins in de tijd. Deze variatie wordt veroorzaakt door begrazing van het plangebied en door de invloed van wisselende waterpeilen. De grazige gebieden beslaan naar verwachting 30 tot 50% van het plangebied. De vegetatie, bestaande uit verschillende soorten grassen en kruiden, is rijk aan structuur en loopt uiteen van zeer korte tot wat langere, extensief begraasde begroeiing. Lokaal zijn veepaadjes en latrines te vinden van de in het gebied aanwezige grazers. Een deel van de open ruimte wordt ingenomen door ruigtevegetatie die zich door extensievere begrazing verder heeft kunnen ontwikkelen. Opslag van bomen en struiken is dan ook veelal in deze terreindelen te vinden. 10 tot 30% van het plangebied zal naar verwachting bestaan uit dergelijke gebieden. Ruigtevegetatie is van grote waarde voor onder andere kleine zoogdieren als muizen, vlinders en planten die begrazing slecht verdragen. Vooral op de overgang van oppervlaktewater naar hoger gelegen land zijn moeraszones te vinden. Deze gebieden, met een verwacht oppervlakteaandeel van 10 tot 30%, staan permanent of periodiek onder water en staan veelal onder directe invloed van peilverschillen in de Aa. De moeraszones bieden plaats aan tal van waterplanten en vochtminnende soorten en vormen een belangrijk habitat voor amfibieën, vissen en macrofauna. Rietvegetaties bieden daarnaast een geschikt leefgebied voor diverse vogelsoorten. Circa 2% van het plangebied bestaat uit stilstaand oppervlaktewater in de vorm van poelen. Deze poelen vormen een belangrijke schakel in het leefgebied van amfibieën en macrofauna en vormen een groeiplaats voor diverse waterplanten. Als gevolg van het periodiek buiten haar oevers treden van de Aa, zal in de poelen ook vis voorkomen. 20 tot 30% van de oppervlakte van het plangebied wordt bezet door opgaande begroeiing. Bij voortschrijdende verbossing wordt dit aandeel kunstmatig teruggebracht tot onder de 30%. Opgaande begroeiing bestaat uit bosjes, struwelen, boomgroepen en eventueel solitaire bomen. Naar verwachting zullen de soorten wilg, els en berk daarin een belangrijk aandeel hebben. De soortensamenstelling is echter zeer locatieafhankelijk. Vele vogelsoorten vinden in deze begroeiing nestgelegenheid. Als rode draad door het landschap loopt de Aa slingerend door het plangebied. Het waterpeil van de Aa varieert door het jaar, wat leidt tot periodieke overstromingen van het plangebied. De Aa is daarmee verantwoordelijk voor een flinke mate van dynamiek en vormt een drijvende kracht achter verschillende spontane processen. Plaatselijk treedt afkalving van de buitenbochten op. De waterloop van de Aa ligt voor een deel in de schaduw van opgaande begroeiing aan de oevers en ontvangt op andere delen weer volop direct zonlicht. Circa 20 tot 40% van het wateroppervlak is begroeid met ondergedoken, drijvende en/of emergente waterplanten. Bovenbeschreven terreintypen vormen samen een lappendeken met daarin tal van overgangszones van natte naar droge en van open naar gesloten vegetaties. Verschillende stadia van successie zijn op korte afstand van elkaar te vinden en zorgen voor een grote variatie aan planten en dieren. Juist deze combinatie is van grote waarde voor soorten als de das en diverse vleermuissoorten. 10
19 3.2 Doelsoorten In het Koepelplan zijn enkele doelsoorten genoemd voor het plangebied, gedeeltelijk afgeleid van het rapport Streefbeelden voor beken en kreken in Noord- Brabant. Deze doelsoorten dienen vooral gezien te worden als indicatoren, behorende bij de beoogde terreintypen binnen het plangebied als beschreven in het kader Het Dynamisch Beekdal over 25 jaar. Omdat in het streefbeeld het ruimte bieden aan spontane processen en dynamiek voorop staat, kan het succes van het beheer op termijn gedeeltelijk worden afgelezen aan het al dan niet feitelijk voorkomen van deze soorten. Doelsoorten van het Dynamisch Beekdal en langzaam stromende benedenloop Vogels: ijsvogel, oeverzwaluw, bosrietzanger, nachtegaal Vissen: serpeling, winde, kopvoorn, bittervoorn, grote modderkuiper Libellen: beekrombout, groene glazenmaker Vlinders: kleine ijsvogelvlinder, bont dikkopje Macrofauna: vlokreeft, beekjuffer, kokerjuffers, Baetis rhodani, Baetis vernus en Ephemera vulgata Planten: fonteinkruiden, nymphaeiden Zoogdieren: das, watervleermuis, meervleermuis, waterspitsmuis, bever, otter 3.3 Randvoorwaarden voor het beheer Aan de ontwikkeling en instandhouding van het streefbeeld worden enkele beperkingen gesteld. Voor zover deze beperkingen van invloed zijn op de fase na de inrichting van het plangebied zijn ze hieronder genoemd. Waterafvoer De inrichting van het gebied is erop berekend dat piekafvoeren die jaarlijks voorkomen (T=1) kunnen worden verwerkt binnen de grenzen van het plangebied. De waterafvoer moet dusdanig worden gegarandeerd dat de aan T=1 grenzende zones T=10 en T=100 niet vaker overstromen dan gemiddeld respectievelijk eens in de tien en eens in de honderd jaar. Afbeelding 6: Visuele weergave van een langzaam stromende benedenloop van een laaglandbeek (bron: Streefbeelden voor beken en kreken in Noord-Brabant) Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas 11
20 Meandering Eén van de spontane processen die passen in het streefbeeld is erosie en sedimentatie van en aan de beekoevers. De beek kan hiermee haar eigen weg zoeken. Dit proces kan echter uitsluitend plaatsvinden binnen de beschikbare ruimte. Met name de erosie aan de grenzen van het plangebied zal kunstmatig ingeperkt moeten worden. Hetzelfde geldt wanneer door het wegspoelen van grond de in het plangebied aanwezige of archeologisch waardevolle gebieden rond Kasteel Heeswijk dreigen te worden aangetast. Landbouwbelangen Het beheer van het Dynamisch Beekdal en specifiek het inscharen van vee in het plangebied mag geen verhoogde kans opleveren voor het ontstaan of verspreiden van veeziekten. Dit met het oog op de landbouwkundige belangen in de directe omgeving van het plangebied. Evenmin mag het beekdal bijdragen aan een overmatige verspreiding van voor vee schadelijke plantensoorten. Afbeelding 7: Foeragerende das, één van de doelsoorten van het Dynamisch Beekdal Bewoning In de directe omgeving van het Dynamisch Beekdal bevinden zich diverse woningen. Voorkomen moet worden dat inrichting en beheer van het beekdal leidt tot overlast voor de omgeving. Behalve de begrenzing en van het beekdal, waarmee wateroverlast bij een T=1-situatie wordt voorkomen, wordt ook overlast en schade door flora en fauna zo veel mogelijk voorkomen. 12
21 4 Beheer 4.1 Visie op het beheer De natuurlijke successie van de vegetatie en de dynamiek van de Aa vormen samen de grote motor achter de spontane processen die het streefbeeld van het Dynamisch Beekdal vormen. Als uitsluitend ruimte gegeven wordt aan spontane processen is het niet mogelijk aan een aantal van de randvoorwaarden zoals veiligheid en landschappelijke inpassing te voldoen. Zo bestaat de kans dat een groot deel van het plangebied verbost en is het mogelijk dat de Aa als gevolg van erosie de grenzen van het plangebied zal overschrijden of in geval van calamiteiten slecht bereikbaar zal zijn. Afbeelding 8: Erosie van een buitenbocht Om de gestelde doelen te realiseren dient de mens een actieve, maar zo beperkt mogelijke rol te spelen in het beheer. Deze rol zou vanuit de gedragen randvoorwaarden voor het beheer de volgende doelen moeten waarborgen en een zo minimaal mogelijk effect hebben op spontane processen: - de beek binnen de grenzen van de beschikbare ruimte houden - de landschappelijke inpassing waarborgen (voorkomen van overmatig verbossen) - doorstroming op peil houden - draagvlak behouden en versterken Bovenstaande doelstellingen kunnen op verschillende wijzen worden nagestreefd, waarvan de meest belangrijke maaibeheer en begrazingsbeheer zijn. In het licht van het streefbeeld is maaibeheer echter minder geschikt. Maaien is moeilijk te verenigen met het streven naar spontane processen en een hoge mate van structuurvariatie. Maaien heeft wel als voordeel dat locaties met bijvoorbeeld zeldzame plantensoorten speciaal gericht op die soorten kunnen worden beheerd. Ook dit beperkt echter de natuurlijkheid en spontaniteit. De vegetatie van het Dynamisch Beekdal zal daarom worden beheerd door middel van begrazing. Het is niet de bedoeling om specifieke, zeldzame soorten door middel van aanvullende maatregelen te behouden in het gebied. Spontaniteit en natuurlijkheid staan voorop. Beheerplan Dynamisch Beekdal, Waterschap Aa en Maas 13
Het groeiende beek concept
Het groeiende beek concept Een ontwikkelingsstrategie voor de Wilderbeek Aanleiding In juni 07 is de Wilderbeek verlegd ten behoeve van de aanleg van de A73. De Wilderbeek kent over het traject langs de
Nadere informatieVIER MODELLEN. Bouwstenen. Een meer uitgebreide beschrijving van de bouwstenen en informatie over het beheer vindt u in de bijlage.
2 VIER MODELLEN In dit hoofdstuk beschrijven we vier verschillende inrichtingsmodellen: Kleinschalig landschap, Moeraszone, Nat kralensnoer en Droog kralensnoer. In extra informatiepagina s geven we aan
Nadere informatieDe inrichting en het beheer van de kwelders sluit aan bij het Kwelderherstelprogramma Groningen.
Beschrijving kwelderherstelmaatregelen 1 1.1 Inleiding Aan de noordkust van Groningen heeft Groningen Seaports, mede ten behoeve van RWE, circa 24 ha. kwelders aangekocht. Door aankoop van de kwelders
Nadere informatieBermenplan Assen. Definitief
Definitief Opdrachtgever: Opdrachtgever: Gemeente Assen Gemeente Mevrouw Assen ing. M. van Lommel Mevrouw M. Postbus van Lommel 30018 Noordersingel 940033 RA Assen 9401 JW T Assen 0592-366911 F 0592-366595
Nadere informatieDossiernummer: 23-10-2013 Projectnummer:
Bijlagen bij verordening subsidies natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen 2014: 1. Inrichtingseisen natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen; 2. Richtlijnen voor natuurvriendelijk onderhoud.
Nadere informatieConcrete begrenzing EHS en GHS in het plangebied Voorste Stroom te Tilburg
Concrete begrenzing EHS en GHS in het plangebied Voorste Stroom te Tilburg Opdrachtgever: gemeente Tilburg Maart 2009 Antonie van Diemenstraat 20 5018 CW Tilburg 013-5802237 Eac@home.nl Pagina 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieInrichtingsplan verbindingszone Weerribben-Wieden Deelgebied Noordmanen, versie 1.2
Inrichtingsplan verbindingszone Weerribben-Wieden Deelgebied Noordmanen, versie 1.2 Dit inrichtingsplan is een schets van de door Staatsbosbeheer wenselijk geachte situatie voor de verbindingszone tussen
Nadere informatieOntwikkeling en beheer van natuurgraslanden in Utrecht: Kruiden- en faunarijk grasland
Provincie Utrecht, afdeling FLO, team NEL, 5 februari 2015 is het basis-natuurgrasland. Het kan overal voorkomen op alle grondsoorten en bij alle grondwaterstanden, maar ziet er dan wel steeds anders uit.
Nadere informatieOntwikkeling Hollandse IJssel terreinen, Provincie Zuid-Holland 2012
Ontwikkeling Hollandse IJssel terreinen, Provincie Zuid-Holland 2012 R.J.S. Terlouw. bui-tegewoon, groenprojecten publicatie 2012-10. Ouderkerk aan den IJssel, 30 december 2012 Versie : Definitief. Auteur
Nadere informatieBegrazing van natuurgebieden
Begrazing van natuurgebieden Jan Van Uytvanck Knokke 07/12/2017 Thema s 1. Grote grazers in natuurbehoud en beheer 2. Begrazing in de duinen en het Zwin 3. Begrazingsonderzoek Grote herbivoren in natuurbehoud
Nadere informatieDynamisch Beekdal. Inrichtingsplan Dynamisch Beekdal. 1 Algemeen. 2 De belangrijkste maatregelen
Dynamisch Beekdal Geef de Aa op natuurlijke wijze de ruimte Inrichtingsplan Dynamisch Beekdal 1 Algemeen 2 De belangrijkste maatregelen 3 Korte beschrijving van de maatregelen 3.1 Aa krijgt weer natuurlijke
Nadere informatievoorlopig BEHEER- EN ONDERHOUDS- PLAN NATUURVRIENDELIJKE OEVERS
voorlopig BEHEER- EN ONDERHOUDS- PLAN NATUURVRIENDELIJKE OEVERS Archimedesweg 1 W.N. van der Heeden postadres: postbus 156 2300 AD Leiden telefoon (071) 3 063 063 Versie / Oplage: telefax (071) 5 123 916
Nadere informatieBeekherstel Dommel door Eindhoven tot het Wilhelminakanaal
Inhoud presentatie Beekherstel Dommel door Eindhoven tot het Wilhelminakanaal 1. Aanleiding 2. Het gebied 3. Doel van het project 4. Ontwerpproces en uitdagingen 5. Voorbeelden Frank Gerritsen, projectmanager
Nadere informatieInventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014
Inventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014 Stichting Landschapsbeheer Zeeland Lucien Calle Sandra Dobbelaar Alex Wieland 15 juli 2014 1 Inhoud Inleiding...
Nadere informatieCultuurhistorisch natuurbeheer kan!
Cultuurhistorisch natuurbeheer kan! Verslag veldwerkplaats Beekdallandschap Drentsche Aa, 22 oktober 2008 Inleiders: stafmedewerker Jori Wolf, ecoloog Willem Molenaar en beheerder Pieter Jan Wolf (allen
Nadere informatieErvaringen en dilemma s
Presentatie 20-06 - 2007 1 Begrazing van smalle natuurstroken bij Ervaringen en dilemma s Mirja Kits Marcel Cox Adviseurs Ecologie Beheergebied Waterschap Aa en Maas 2 (2000km) (300km) s- s-hertogenbosch
Nadere informatieEcologische verbindingszone Omval - Kolhorn
Ecologische verbindingszone Omval - Kolhorn Watertoets Definitief Provincie Noord Holland Grontmij Nederland B.V. Alkmaar, 11 december 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Inrichting watersysteem...
Nadere informatieOoibossen zijn bossen die op natuurlijke wijze zijn ontstaan en langs rivieren groeien.
Ooibossen Definitie Ooibossen zijn bossen die op natuurlijke wijze zijn ontstaan en langs rivieren groeien. Ooi is een oud woord voor nat terrein nabij een rivier Deze bossen worden voortdurend blootgesteld
Nadere informatieCompensatieplan. natuurcompensatie. parkeren De Heimolen. juli 2015
Compensatieplan natuurcompensatie parkeren De Heimolen juli 2015 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Omschrijving verlies aan ecologische waarde. 3. Ruimtelijke begrenzing bestaand en de fysieke compensatie
Nadere informatieParticulier Natuurbeheer bloemrijk grasland in Groot Mijdrecht Noord-Oost
Particulier Natuurbeheer bloemrijk grasland in Groot Mijdrecht Noord-Oost De laatste jaren heeft de provincie in Groot Mijdrecht Noord-Oost gronden aangekocht voor de ontwikkeling van natuur. Natuurmonumenten
Nadere informatieWetland. Groot Wilnis-Vinkeveen
Groot Wilnis-Vinkeveen Moeras met Lisdodde in de Krimpenerwaard Wetland Wetland is een mozaïek van open water, drijvende waterplanten, planten die met hun voeten in het water staan, riet dat in het water
Nadere informatieBetaalbaar Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven. Frank Verhagen Beheerder natuurlijke gebieden
Betaalbaar Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven Frank Verhagen Beheerder natuurlijke gebieden Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven: Maaibeheer stedelijk gebied en wegbermen Maaibeheer natuurterreinen Bosbeheer/
Nadere informatiegrazers helpen de natuur.
grazers helpen de natuur. Begrazing vroeger en nu Lang geleden kwamen in Vlaanderen allerlei soorten grazers voor: mammoeten, wisenten, oerrunderen, elanden... Die grazers zorgden ervoor dat Vlaanderen
Nadere informatieWERKPROTOCOLLEN VOOR WERKZAAMHEDEN IN HET KADER VAN BESTENDIG BEHEER EN ONDERHOUD.
WERKPROTOCOLLEN VOOR WERKZAAMHEDEN IN HET KADER VAN BESTENDIG BEHEER EN ONDERHOUD. In onderstaande werkprotocollen geeft de tabel aan waneer de werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd. In de tabel wordt
Nadere informatieBeek of beekmoeras? Water stroomt waar het gaan kan, en anders niet. Veldwerkplaats Beekdallandschap Verslag Geeserstroomgebied, Gees, 13 mei 2008
Beek of beekmoeras? Water stroomt waar het gaan kan, en anders niet Veldwerkplaats Beekdallandschap Verslag Geeserstroomgebied, Gees, 13 mei 2008 Inleiders: Rients Hofstra, DLG en Piet Verdonschot, Alterra
Nadere informatieVeel gestelde vragen toekomstig beheer en onderhoud Ramelerwaterleiding
Veel gestelde vragen toekomstig beheer en onderhoud Ramelerwaterleiding Vraag: Waarom verandert de onderhoudsinrichting in het projectgebied Ramelerwaterleiding? Waterschap Groot Salland heeft in 2008
Nadere informatieHerinrichting Hagmolenbeek Meer berging, meer stroming, meer fauna
Herinrichting Hagmolenbeek Meer berging, meer stroming, meer fauna Rob van Dongen, Waterschap Vechtstromen Met dank aan Pieter Jelle Damsté & Friso Koop Inhoud presentatie 1. Opgave Hagmolenbeek 2. Korte
Nadere informatie10.1 10.0. Naar een nieuw 9.90. Schoonebeekerdiep 9.80 9.70. Denk mee, schets mee 9.60 9.50 9.40 9.30 9.20 9.10 9.00
Naar een nieuw Schoonebeekerdiep Denk mee, schets mee Waterschap Velt en Vecht wil graag een natuurlijker Schoonebeekerdiep dat meer water kan opvangen. Langs de beek blijft landbouw de belangrijkste bestemming.
Nadere informatieErvaringen met begrazing in de Noordwaard
Ervaringen met begrazing in de Noordwaard Beheer met grazers in een zoetwatergetijdengebied Theo Boudewijn (Bureau Waardenburg) Lijn van het verhaal: Doelstelling gebied Opzet van het beheer Ontwikkelingen
Nadere informatieToekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Concept
Toekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Concept a Toekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Colofon Deze samenvatting is een uitgave van de
Nadere informatieLandschapswaaier Bouwstenen voor duurzame landbouw en natuur in het Groene Hart Henk Kloen en Rita Joldersma, CLM
Landschapswaaier Bouwstenen voor duurzame landbouw en natuur in het Groene Hart Henk Kloen en Rita Joldersma, CLM Download rapport: www.clm.nl/publicaties/data/671.pdf In opdracht van Staatsbosbeheer en
Nadere informatieHeidebeheer en fauna. Verslag veldwerkplaats Droog Zandlandschap Strabrechtse Heide, 4 juni 2009
Heidebeheer en fauna Verslag veldwerkplaats Droog Zandlandschap Strabrechtse Heide, 4 juni 2009 Inleiders: Jap Smits (Staatsbosbeheer) en prof. dr. Henk Siepel (Alterra-WUR) De Strabrechtse Heide is een
Nadere informatieMEMO maaibeleid. Beheergroep Streefbeeld en maairegime Waar kan dit voorkomen Gazon
MEMO maaibeleid Met ingang van 1 januari 2016 is het maaibeleid voor grassen in de fysieke openbare njimte gewijzigd. Dit had ie maken met een verschuiving van middelen binnen het programma kwaliteit fysieke
Nadere informatieOntwerp-projectplan Plaatsen van twee Beaver deceiver bij een duiker ter hoogte van de Beugense Maasstraat te Beugen
Ontwerp-projectplan Plaatsen van twee Beaver deceiver bij een duiker ter hoogte van de Beugense Maasstraat te Beugen Auteur: N. van Rooij District: Raam Inhoudsopgave Pagina 1 van 7 Leeswijzer... 3 DEEL
Nadere informatienatuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN
natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN indeling inleiding: voorstelling a geschiedenis van het natuurbeheer b - biotopen en soorten en hun beheer pauze c - beheer richt zich op de omgeving d - natuurbeheer
Nadere informatieNatuurontwikkeling en kwaliteitsinvestering landschap
Natuurontwikkeling en kwaliteitsinvestering landschap ONTWIKKELING NATUURZONE SPORTPARK ELSKENS OOSTERHOUT DATUM: augustus 2014, Landschapsplan en kwaliteitsinvestering Landschap kenmerk: ontwerp-bestemmingsplan
Nadere informatieWat valt er te kiezen?
Marijn Nijssen Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Begrazing Wat valt er te kiezen? Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Wat valt er te kiezen? Marijn Nijssen Bart Wouters Herman van
Nadere informatieProjectplan GOB. Datum: Oktober /16
Projectplan GOB Object: De Riggen Datum: Oktober 2015 1/16 Inleiding Aanvrager: Projectnaam: Voorgeschiedenis Stichting het Noordbrabants Landschap Perceel de Riggen - Pannenhoef Perceel was een oude boomkwekerij
Nadere informatieveronderstelde voordelen van Natuurvriendelijke oevers.
1 veronderstelde voordelen van Natuurvriendelijke oevers. verbeteren van chemische water kwaliteit verbeteren van de oever stabiliteit verbeteren van de ecologische kwaliteit 2 waarom aandacht voor NVO
Nadere informatieVoortgang ontwikkeling Lunterse beek Plan Wittenoord en traject KleinWolfswinkel-Engelaar
Voortgang ontwikkeling Lunterse beek Plan Wittenoord en traject KleinWolfswinkel-Engelaar In de Wijerd van december jl. heeft u in het artikel Kronkelende beek is nog geen natuurlijke beek kunnen lezen
Nadere informatieBegrazing in beekdalen
Begrazing in beekdalen Verslag veldwerkplaats Beekdallandschap, De Slokkert, Westervelde 25 april en 10 juni 2008 Inleiders: Roel Douwes en Johan van der Wal, Natuurmonumenten In het veld een inleiding
Nadere informatieVeldbezoeken Het gebied is op 16 juli 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Hendrik Baas (gemeente Zoetermeer).
Bijenvraagbaak casus 1: Zoetermeer Westerpark Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) & Robbert Snep (Alterra) 6 oktober 2014 Vraagsteller: Hendrik Baas (Gemeente Zoetermeer) Gebied: Zoetermeer, Westerpark,
Nadere informatieONTHEFFINGSAANVRAAG WNB VOOR TIJDELIJKE NATUUR CLAUSCENTRALE RWE 11 JANUARI 2018
ONTHEFFINGSAANVRAAG WNB VOOR TIJDELIJKE NATUUR RWE 11 JANUARI 2018 Contactpersoon MAX KLASBERG Sr. adviseur ecologie en natuurwetgeving T +31(0)884261715 M +31(0)627060669 E max.klasberg@arcadis.com Arcadis
Nadere informatieStroomdalgraslanden in Nederland
Stroomdalgraslanden in Nederland Ontwikkeling en beheer in de Vreugderijkerwaard Veldwerkplaats rivierenlandschap Vreugderijkerwaard, 16 mei 2008 Inleiders: Karlè Sýkora (Wageningen Universiteit, Leerstoelgroep
Nadere informatieHierdense Beek: building with nature in een Veluws beeksysteem. Peter van Beers Waterschap Vallei en Veluwe 3 maart 2016
Hierdense Beek: building with nature in een Veluws beeksysteem Peter van Beers Waterschap Vallei en Veluwe 3 maart 2016 Overzicht presentatie Overzicht presentatie: 1. Systeem & gebied 2. Wat speelt er
Nadere informatieKennis Centrum Landelijk Gebied bv
Kennis Centrum Landelijk Gebied bv Ontwikkeling landgoed Klein Wolfswinkel, gem. Renswoude Dassenonderzoek najaar 2010 1. Inleiding Landgoed Klein Wolfswinkel in de gemeente Renswoude betreft een voormalig
Nadere informatieVeelgestelde vragen schouw dagelijks onderhoud
Veelgestelde vragen schouw dagelijks onderhoud Wat is gewoon onderhoud? Gewoon onderhoud is het jaarlijks verwijderen van een overmaat aan begroeiing, vuil enzovoort dat zich in en direct naast de watergang
Nadere informatieHarderbos en Harderbroek verbonden
Harderbos en Harderbroek verbonden De Ganzenweg is een verbinding voor mensen, maar een barrière voor dieren. Er ligt al een faunapassage onderdoor. De route daar naar toe is voor dieren nog niet ideaal.
Nadere informatieProjectplan (ontwerpbesluit) Aanpassen Heelsumse beek
Projectplan (ontwerpbesluit) Aanpassen Heelsumse beek 1 Projectbeschrijving 1.1 Wat wordt aangelegd of gewijzigd? Dit Projectplan gaat over het aanpassen van de Heelsumse beek vanaf de N225 tot aan de
Nadere informatieHerbegrenzing van de EHS/GHS-Natuur in relatie met de uitbreiding Van de Wijgert te Tilburg
Herbegrenzing van de EHS/GHS-Natuur in relatie met de uitbreiding Van de Wijgert te Tilburg Opdrachtgever: Firma Van de Wijgert Maart 2009 Antonie van Diemenstraat 20 5018 CW Tilburg 013-5802237 Eac@home.nl
Nadere informatieBureauonderzoek natuurwaarden wijzigingsplan Boekenrode
Bureauonderzoek natuurwaarden wijzigingsplan Boekenrode Natuurwaardenkaart Voor het inventariseren van de natuurwaarden van Heemstede zijn in het rapport Natuurwaardenkaart van Heemstede Waardering van
Nadere informatieGebied: De Drie Polders
Gebied: De Drie Polders Basisschets De basisschets is het resultaat voort gekomen uit twee schetssessies. Onderstaande schets is het streefbeeld waar draagvlak voor is en is de basis geweest voor de nadere
Nadere informatieBEHEERPLAN BATENDIJK (ONG.) TE BORCULO
BEHEERPLAN BATENDIJK (ONG.) TE BORCULO Rapportage beheerplan Batendijk (ong.) te Borculo Opdrachtgever Bosch & van Rijn Groenmarktstraat 56 3521 AV Utrecht Rapportnummer 8015.004 Versienummer Status D1
Nadere informatieMarijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries,
Zijn effecten van begrazing te voorspellen? Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries, Ingo Jansen,
Nadere informatieNotitie. Referentienummer Datum Kenmerk november Betreft Notitie actualisatie natuuronderzoek Willevenstraat te Schaijk
Notitie Referentienummer Datum Kenmerk 254564 13 november 2014 254564 Betreft Notitie actualisatie natuuronderzoek Willevenstraat te Schaijk 1 Aanleiding en doel De ontwikkelingsmaatschappij Ruimte voor
Nadere informatieBrabants Landschap Postbus ZH Haaren Tel: Fax: KWALITEITSIMPULS LANDSCHAP-
Brabants Landschap Postbus 80 5076 ZH Haaren Tel: 0411-622775 Fax: 0411-623691 E-mail: info@brabants.nl Datum opmaak: 25 3-2014 -KWALITEITSIMPULS LANDSCHAP- Naam Contactpersoon : J.C. Albers : J.C. Albers
Nadere informatieBeheerplan landgoed Nieuw Cruysbergen
Ir. W. (Wouter) Delforterie Regiobeheerder Utrecht & Holland Beheerplan landgoed Nieuw Cruysbergen Startbijeenkomst 15 december 2016 bosgroepen.nl 19.00 19.10 Opening Welkomstwoord wethouder Hendrik Boland
Nadere informatieOpbouw. Het belang van natuurvriendelijke oevers. EU Kaderrichtlijn Water (KRW) Waterbeleid. Doel KRW voor oevers. EU Kaderrichtlijn Water Maatregelen
Het belang van natuurvriendelijke oevers Christa Groshart Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard Opbouw Beleid en Maatregelen Verwachtingen Knelpunten KRW innovatie-onderzoek Waterbeleid Europese
Nadere informatieBeheerplan bijzondere natuurwaarden Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein Samenvatting
Beheerplan bijzondere natuurwaarden Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein Samenvatting Samenvatting van het beheerplan 2012-2017 een bijdrage aan het Europese programma Natura 2000 Het beheerplan is
Nadere informatieOpgesteld door ing. A.M. Rodenbach, Recreatie Noord-Holland NV, d.d. 21 januari 2013
RUIMTELIJKE ONDERBOUWING, BEHOREND BIJ DE AANGEVRAAGDE VERGUNNING OMG-12-181 Voor de inrichting en het gebruik van een evenemententerrein in deelgebied De Druppels, tegenover Wagenweg 22/24 te Oudkarspel
Nadere informatieHerstel natuur West Zeeuws-Vlaanderen Ossenwei
Herstel natuur West Zeeuws-Vlaanderen Ossenwei Versie 21 maart 2010 Opdrachtgever: Dienst Landelijk Gebied Adviesbureau Wieland Liniestraat 13 4561 ZS Hulst 1 Inhoud 1 Informatie over het plangebied...
Nadere informatieLocatieonderzoek WISH Outdoor. Gemeente Laarbeek Definitief
Locatieonderzoek WISH Outdoor Gemeente Laarbeek Definitief Locatieonderzoek WISH Outdoor Gemeente Laarbeek Definitief Rapportnummer: 211x06798.077721_1 Datum: 20 december 2013 Contactpersoon opdrachtgever:
Nadere informatieKRW en Gedragscode: Houvast of last? Janneke van Goethem Platform beek- en rivierherstel17 april 2014
en Gedragscode: Houvast of last? Janneke van Goethem Platform beek- en rivierherstel17 april 2014 Resultaatgericht /gedragscode Doelgericht Werkwijze gericht Resultaatgericht d.m.v. maatlatten Abundantie
Nadere informatieVerplaatsing houtsingel
Ten behoeve van de herontwikkeling van locatie De Hokhorst in Renswoude moeten een watergang en een aangrenzende houtsingel ca. tien meter naar het oosten worden verplaatst. Om te voorkomen dat deze verplaatsing
Nadere informatieREACTIENOTA zienswijzen Peilbesluit De Onlanden
REACTIENOTA zienswijzen Peilbesluit De Onlanden 1. Familie Willems, Roderwolde Functies beekdal Hoger peil toename kwel rand effecten (onkruid / vliegen) Grenzen peilbesluit komen overeen met de vastgestelde
Nadere informatieBuilding with Nature: maatregelen In vogelvlucht
Building with Nature: Ecologische effecten van kleinschalige Building with Nature maatregelen In vogelvlucht Bart Brugmans 20 september 2016 Opgenomen in nieuwe Waterbeheerplan Effectievere inzet middelen
Nadere informatieNatte Natuurparel Nemerlaer 1 20-10-2011
Overzicht situatie en maatregelen per perceel NNP Project: NNP = Perceel is op orde voor realisatie AmbitieNatuurbeheertype = AmbitieNatuurbeheertype is haalbaar door uitvoering maatregelen = AmbitieNatuurbeheertype
Nadere informatieVisie vereniging Markdal duurzaam en Vitaal, werkgroep Water en Natuur.
pagina 1 Visie vereniging Markdal duurzaam en Vitaal, werkgroep Water en Natuur. De Vereniging Markdal duurzaam en vitaal streeft naar een vitaal en duurzaam Markdal. Deze visie water en natuur is het
Nadere informatieP a r a g r a a f e c o l o g i e N i e u w b o u w w o n i n g S c h a p e n d r i f t t e N o r g
P a r a g r a a f e c o l o g i e N i e u w b o u w w o n i n g S c h a p e n d r i f t t e N o r g X.X Eco lo gi e KADER Om de uitvoerbaarheid van het plan te toetsen, is een inventarisatie van natuurwaarden
Nadere informatieQuick scan ecologie Grote Sloot te Burgerbrug
Quick scan ecologie Grote Sloot te Burgerbrug Quick scan ecologie Grote Sloot te Burgerbrug Auteur Opdrachtgever Projectnummer Ingen foto omslag P.J.H. van der Linden N. Hemmers Bureau Buitenweg 13.143
Nadere informatieNatuurontwikkelingsplan, Beerens BV. Pastoorsmast 3 en 5 te Nuenen. Rapportnummer
Natuurontwikkelingsplan, Beerens BV Pastoorsmast 3 en 5 te Nuenen Rapportnummer 14-0220 www.starobv.nl Natuurontwikkelingsplan, Beerens BV Pastoorsmast 3 en 5 te Nuenen juni 2015 Rapportnummer: 14-0220
Nadere informatieBeheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Natte dooradering
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Natte dooradering 9 Poel en klein historisch water Poelen zijn natuurlijke of gegraven laagtes, gemaakt om over water voor vee te kunnen beschikken.
Nadere informatieNatuurontwikkeling op de de Volgermeerpolder (2012)
Natuurontwikkeling op de de Volgermeerpolder (2012) Presentatie voor het Burgerkomitee en bewoners Piet-Jan Westendorp (ecoloog, ACV) 29 november 2012 Inhoud Organisatie Beheer en monitoring natuurontwikkeling
Nadere informatieQuick scan ecologie Jan Vermeerstraat te Rucphen
Quick scan ecologie Jan Vermeerstraat te Rucphen Quick scan ecologie Jan Vermeerstraat te Rucphen Auteur Opdrachtgever Projectnummer Ingen T. Ursinus Scanopy 12.144 concept november 2012 foto omslag Els
Nadere informatieNota van Zienswijzen (geanonimiseerd) Wijzigingsplan Bestemmingsplan Buitengebied Raalte, 13 e wijziging, waterbergingen Ramelerwaterleiding, Raalte
Nota van Zienswijzen (geanonimiseerd) Wijzigingsplan Bestemmingsplan Buitengebied Raalte, 13 e wijziging, waterbergingen Ramelerwaterleiding, Raalte Gemeente Raalte April 2015 INHOUD 1 INLEIDING... 4 1.1
Nadere informatieQuick scan Ecologie Tunnel Leijenseweg Gemeente De Bilt
Quick scan Ecologie Tunnel Leijenseweg Gemeente De Bilt CONCEPT Omgevingsdienst Regio Utrecht juli 2012 kenmerk/ opgesteld door beoordeeld door Ronald Jansen Dagmar Storm INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding...
Nadere informatieVegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop. Jeroen van Zuidam
Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop Jeroen van Zuidam zuidam@floron.nl Grote modderkruiper Moeras en verlandingswateren Proces van verlanding belangrijk Isolatie Zuurstoftolerant
Nadere informatieSchaapskuddes in het natuurbeheer Wim Meulenkamp ROM3D Research Opbouw Inleiding Knelpunten Aanbevelingen Vragen Inleiding Onderzoek Wageningen UR: Schaapskuddes in het natuurbeheer Wat is ecologische
Nadere informatieBodems in een veranderend(natuur) landschap
Bodems in een veranderend(natuur) landschap door de ogenvan eengeograaf Erik Meijles Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen& Kenniscentrum Landschap e.w.meijles@rug.nl Foto: Koopman
Nadere informatieWaterschap Hunze en Aa s
Beekaanpassing Loonerdiep-Taarlooschediep Willem Kastelein 11 juni 2018 Waterschap Hunze en Aa s Democratische overheid Verantwoordelijk voor waterbeheer Veiligheid Voldoende water Waterkwaliteit 1 Drie
Nadere informatiePierikstraat 16 Gaanderen
Pierikstraat 16 Gaanderen Inrichtingsplan Pierikstraat 16 te Gaanderen Onderdeel van de bestemmingswijziging VOF Wisselink Loonbedrijf Colofon Hoog-Keppel : 7 juli 2014 Rapportnummer : 1414 Projectnummer
Nadere informatieLandschaps- en natuurplan
Landschaps- en natuurplan Ten behoeve van tegenprestatie Aan t Hellemeer te Wanssum Familie Mooren Broekhuizerweg ong. Swolgen Locatie tegenprestatie nabij Helling te Wanssum Gemeente Horst aan de Maas
Nadere informatiememo INLEIDING GEBIEDSBESCHERMING ZAND/ZON/ c.c.: datum: 22 augustus 2013 Achterweg 48, Lisse
memo aan: van: OG ZAND/ZON/130372 c.c.: datum: 22 augustus 2013 betreft: Achterweg 48, Lisse INLEIDING Bij alle ruimtelijke ingrepen moet rekening gehouden worden met de aanwezige natuurwaarden in en om
Nadere informatieBEPLANTINGSPLAN LANDGOED NIEUW HOLTHUIZEN
BEPLANTINGSPLAN LANDGOED NIEUW HOLTHUIZEN 1. INLEIDING De heer G. Holthuis en Mevrouw E. Wynia willen een nieuw landgoed aanleggen aan de Markeweg in Steenbergen. Onderdeel daarvan is de aanleg van 5 ha
Nadere informatieRapportage: Eric Verkaik Veldwerk: Elmar Prins. Quickscan. Spankerenseweg 20 Dieren
Rapportage: Eric Verkaik Veldwerk: Elmar Prins Quickscan Spankerenseweg 20 Dieren februari 2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 2 Gegevens plangebied... 2 3 Methode... 3 4 Resultaten... 3 4.1 Bureaustudie...
Nadere informatieKnelpunten van de Natuurzoom.
Knelpunten van de Natuurzoom. Deze knelpunten komen voort uit het eindrapport van oktober 2014 Uitvoeringsplan Natuurboog Amsterdam ZuidOost van Dienstlandelijk Gebied Ministerie van Economische Zaken.
Nadere informatieHerinrichting beekdal Oude Strijper Aa Beknopte toelichting op de plannen en procedure
Herinrichting beekdal Oude Strijper Aa Beknopte toelichting op de plannen en procedure In het beekdal dreigen bossen en vennen te verdrogen. Ook staat kwetsbare natuur onder druk door te hoge stikstofuitstoot.
Nadere informatie' I 6300 HERZIEN VEGETATIEBEHEER VOOR DE KAVELS U 81 EN U 82 IN HET NATUURTERREIN "DE WILDWALLEN" door. J. Hoogesteger H.J. Drost
BIBLIOTHEEK RIJKSDII:rJ:jT VOOR oe IJSSECM~~~POLD RS W E R K D O C U M E N T HERZIEN VEGETATIEBEHEER VOOR DE KAVELS U 81 EN U 82 IN HET NATUURTERREIN "DE WILDWALLEN" door J. Hoogesteger H.J. Drost 1980-326
Nadere informatieNotitie. Inrichting bufferzone voor de Das. 1. Inleiding. 2. Das in het plangebied
ecogroen advies bv Postbus 625, 8000 AP Zwolle t:038 423 64 64 f:038 423 64 65 info@ecogroen.nl www.ecogroen.nl Notitie Inrichting bufferzone voor de Das Auteur: M.A. (Martin ) Heinen Project: 10-001 Datum:
Nadere informatieNota van beantwoording Natuurbeheerplan 2017 herziene versie natuurbeheer
Nota van beantwoording Natuurbeheerplan 2017 herziene versie natuurbeheer Ten behoeve van de zienswijzen ingediend op het Ontwerp Natuurbeheerplan 2017 herzien versie natuurbeheer provincie Utrecht Pagina
Nadere informatieEisen inrichting en beheer Landgoed De Pirk
Eisen inrichting en beheer Landgoed De Pirk Inrichtingsplan Visie Bij de ontwikkeling van Landgoed De Pirk wordt gestreefd naar een landhuis landgoed. Bij de inrichting van het landgoed zijn de beken en
Nadere informatieNotitie. 1 Aanleiding
Aan Bart van Eck Onderwerp Advies over natuurwetgeving bij de inrichtingsplannen voor de waterberging de Ronde Hoep 1 Aanleiding De polder de Ronde Hoep is aangewezen voor calamiteitenberging in de deelstroomgebiedsvisie
Nadere informatie3.3 Zonering: natuurlijk en functioneel groen
3.3 Zonering: natuurlijk en functioneel groen In dit bedrijfsnatuurplan wordt een hoofdzonering aangebracht tussen 'natuurlijk groen' en 'functioneel groen'. In het natuurlijke groen is de natuurwaarde
Nadere informatieVerspreiding en foerageergedrag van grote grazers (Konikpaard en Gallowayrund) in de Millingerwaard
Verspreiding en foerageergedrag van grote grazers (Konikpaard en Gallowayrund) in de Millingerwaard Auteurs: Bart Beekers (ARK Natuurontwikkeling, Coördinator Zoogdierenstudiegroep Floraen Faunawerkgroep
Nadere informatieBeek moet in bomen hangen
Beek moet in bomen hangen Verslag van beekherstel in stuwwalgebied, Veldwerkplaats Beekdalen in het Springendal op 10 juli 2007 Inleiders: Fons Eysink, Staatsbosbeheer, beheerder regio Oost en Piet Verdonschot,
Nadere informatieQuickscan natuuronderzoek bouwblok Kolenbranderweg Haaksbergen
Quickscan natuuronderzoek bouwblok Kolenbranderweg Haaksbergen Een inventarisatie van beschermde flora en fauna Haaksbergen 21 Mei 2014 Rapportnummer 031 Projectnummer 012 opdrachtgever Fam. Ten Dam Kolenbranderweg
Nadere informatieBiodiversiteit in Zundert Korte samenvatting
Biodiversiteit in Zundert Korte samenvatting Wij hopen dat het rapport "Biodiversiteit in Zundert" en deze korte samenvatting u zullen inspireren tot het nemen van maatregelen om de biodiversiteit in Zundert
Nadere informatieIn het vergunningenspoor worden de volgende toetsingscriteria gebruikt.
Beleidsregels onderhoudsstroken langs a-wateren 1. Inleiding Het beheer en onderhoud van a-wateren is een belangrijke taak van het waterschap. Door de toenemende gronddruk in het beheergebied wordt op
Nadere informatieSoortenbeleid in beekdalen: dwingend keurslijf of handig hulpmiddel?
Soortenbeleid in beekdalen: dwingend keurslijf of handig hulpmiddel? Veldwerkplaats Beekdallandschap Verslag Esperloop, 23 juni 2008 Inleiders: Dick Groenendijk, Vlinderstichting, Chris van den Hoven,
Nadere informatie