Beheer- en onderhoudsplan Stedelijk Water Gemeente Lemsterland

Transcriptie

1 Bijlage I Beheer- en onderhoudsplan Stedelijk Water Gemeente Lemsterland Functiegericht wateronderhoud in het stedelijk gebied Lemstervaart Datum: xxxxxxx

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Doel en afbakening Leeswijzer Begrippen: eigendom, beheer en onderhoud Inleiding Eigendom Beheer Onderhoud Wetgeving en beleid op het gebied van beheer en onderhoud Landelijke wetgeving Regionale Bestuursovereenkomst Stedelijk Water Flevoland Maatwerkovereenkomst Stedelijk Waterplan Lemsterland Gemeentelijk beleid Waterschapsbeleid Functionele indeling Inleiding Afbakening Stadswater Water voor Beleving Water voor Natuur Kwaliteitscatalogus Inleiding Onderdelen Meetlat Keuze beeldkwaliteit Kwaliteitsniveau kiezen Vastgestelde beeldkwaliteit Areaal stedelijk water pagina 1

3 Bijlagen Nummer en omschrijving Bijlage 1 Uitzonderingen beheerverantwoordelijkheid oeverconstructies Bijlage 2 Toelichting onderdelen Bijlage 3 Kwaliteitscatalogus Bijlage 4 Exoten Bijlage 5 Bronvermeldingen Toelichting Particuliere (bouw)werken die een normaal beheer en onderhoud in de weg staan Tekst als toelichting op de catalogus-onderdelen Catalogus Beschrijving bestrijding van invasie exoten Bronvermeldingen Kaarten Nummer en omschrijving Kaart 1 Overzichtskaart watergangen bebouwde kom e.o. Kaart 2 Beheerverantwoordelijkheid t/m 2012 Kaart 3 Over te dragen watergangen en aanwezige kunstwerken Kaart 4 Functiekaart Kaart 5 Beeldkwaliteit Kaart 6 Beheerverantwoordelijkheid oevers Kaart 7 Beheerverantwoordelijkheid oeverconstructies Kaart 8 Locaties natuurvriendelijke inrichting oevers. Toelichting Alle watergangen in de bebouwde kom en omgeving inclusief de kunstwerken Beheerverantwoordelijke van de natte bak tot en met 2012 De in beheer over te dragen watergangen en de aanwezige kunstwerken. Deze laatste zijn stuwputten, die in beheer bij de gemeente blijven. T.a.v. het stuwgedeelte hiervan is Artikel 3, lid 6 van de Maatwerkovereenkomst van toepassing. De functieaanduiding van de over te dragen watergangen Kwaliteitsniveau van de natte bak Kaart met beheerverantwoordelijkheid van de oevers. Kaart met beheerverantwoordelijkheid van de oeverconstructies. Kaart met locaties waar naar aanleiding van het Waterplan oevers natuurvriendelijk zijn ingericht. pagina 2

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Binnen de gemeente Lemsterland ligt een gebied dat valt binnen het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland. Dit is de wijk Lemstervaart in Lemmer. Het beheer van het stedelijk water in de wijk Lemstervaart wordt uitgevoerd door de gemeente Lemsterland. De gemeente beheert het stedelijk water als onderdeel van de openbare ruimte. Zij voert het onderhoud uit, bedient de kunstwerken voor een optimaal peilbeheer en richtte het watersysteem in. Met de inwerkingtreding van de Waterwet op 22 december 2009, is het waterschap aangewezen als de regionale waterbeheerder, ook van het stedelijk water. Op dit moment voert de gemeente nog het beheer en onderhoud van het watersysteem in de wijk Lemstervaart zelf uit. Gemeente en waterschap hebben afgesproken 2012 als overgangsjaar te zien waarin een aantal taken gezamenlijk of al volledig door het waterschap worden uitgevoerd. Waterschap Zuiderzeeland neemt vanaf januari 2013 het beheer en onderhoud van het stedelijk water op zich. In de afgelopen jaren heeft het waterschap met de gemeenten gelegen binnen haar beheergebied stedelijke waterplannen opgesteld. Ook bij het waterplan van de gemeente Lemsterland is het waterschap voor wat betreft de wijk Lemstervaart nauw betrokken geweest. In het waterplan is opgenomen dat de overdracht van het stedelijk water in de wijk Lemstervaart aangegrepen zal worden om een kwaliteitsverbetering van het watersysteem te realiseren. Het waterschap, alle Flevolandse gemeenten en de gemeente Lemsterland hebben op 29 juni 2009 op hoofdlijnen afspraken over de overdracht van beheer en onderhoud gemaakt in de Regionale bestuursovereenkomst stedelijk water Flevoland 2009 (ROSW-2009). De bestuursafspraken die zijn vastgesteld in de ROSW-2009, worden verder uitgewerkt in maatwerkovereenkomsten per gemeente. Het Beheer- en onderhoudsplan Stedelijk Water Gemeente Lemsterland is onderdeel van de maatwerkovereenkomst, zie ook afbeelding 1.1. Op het moment dat de maatwerkovereenkomsten zijn opgesteld, kan de daadwerkelijke overdracht van beheer en onderhoud plaatsvinden. De daadwerkelijke overdracht is per 1 januari pagina 3

5 Grondwater Stedelijk waterplan Riolering Oppervlakte water Bestuurlijke overeenkomst Maatwerkovereenkomst juridische kapstok taak- en kostenverdeling taakuitvoering achterstallig communicatie Beheer- en onderhoudsplan Inrichtingsmaatregelen plan Afbeelding 1.1 Planhiërarchie Voor het opstellen van dit beheeren onderhoudsplan is een gezamenlijke projectgroep van gemeente en waterschap samengesteld. 1.2 Doel en afbakening Dit beheeren onderhoudsplan beschrijft de gewenste onderhoudskwaliteit van het stedelijk water in de gemeente Lemsterland. De onderhoudskwaliteit wordt uitgedrukt in een beeld en beeldkwaliteit genoemd. Gemeente en waterschap kunnen tijdens de uitvoering van het beheer en onderhoud van het stedelijk water een beroep doen op de beeldkwaliteit zoals vastgelegd in dit beheeren onderhoudsplan, gebaseerd op de functietoekenning zoals vastgesteld in het stedelijk waterplan en volgens de inrichtingseisen van het beeldkwaliteitsplan. Het beheeren onderhoudsplan behandelt de beeldkwaliteit van de watergangen die door het waterschap van de gemeente in beheer en onderhoud worden overgenomen. Hieronder vallen watergangen die altijd watervoerend zijn, waarbij het waterpeil het streefpeil is en die een rol vervullen in de waterafvoer, -aanvoer, -berging en ecologie. Op kaart 2 is de beheerverantwoordelijkheid van de watergangen tot en met 2012 opgenomen. De watergangen en kunstwerken waarvan het beheer en onderhoud wordt overgenomen door het waterschap staan op kaart 3. In dit plan wordt de gewenste beeldkwaliteit van de natte bak, de oeverconstructies, de oevers, waterbodem en de peilregulerende kunstwerken van deze watergangen vastgelegd. pagina 4

6 Dit plan beschrijft de huidige situatie anno Voor de overdracht van toekomstige wateren wordt in het kader van de watertoets de functie-indeling gemaakt. In de maatwerkovereenkomst zijn de uitgangspunten voor overdracht van het beheer van toekomstige wateren bepaald. Het beheeren onderhoudsplan beschrijft het reguliere beheer en onderhoud van het huidige watersysteem en doet dus geen uitspraken over herinrichting en het wegwerken van achterstallig onderhoud. Het beheer en onderhoud is gericht op het behoud, Afbeelding 1.2 Inrichtingsmaatregelen maken geen onderdeel uit van dit plan herstel en ontwikkeling van potentieel aanwezige waarden door gebruik te maken van de huidige inrichting. De gemeente Lemsterland en Waterschap Zuiderzeeland stellen dit beheeren onderhoudsplan vast, als onderdeel van de maatwerkovereenkomst. Het beheeren onderhoudsplan zal de eerste drie jaar na de overdracht van het Stedelijk water aan het waterschap jaarlijks worden geëvalueerd en indien nodig worden herzien. Na verloop van de eerste drie jaar zal het beheeren onderhoudsplan elke 5 jaar worden geëvalueerd en indien nodig worden herzien. 1.3 Leeswijzer Dit beheeren onderhoudsplan begint met een toelichting op de termen eigendom, beheer en onderhoud in hoofdstuk 2. Het relevante beleid op het gebied van beheer en onderhoud is samengevat in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 wordt de indeling van de watergangen in functionele clusters beschreven. De systematiek van de kwaliteitskeuze komt in hoofdstuk 5 aan de orde, waarna in hoofdstuk 6 de middels deze systematiek gekozen niveaus voor de beeldkwaliteit beschreven worden. pagina 5

7 2 Begrippen: eigendom, beheer en onderhoud 2.1 Inleiding Eigendom, beheer en onderhoud worden veelal in één adem genoemd. Het zijn echter afzonderlijke termen met een eigen achtergrond. Vooral de term beheer wordt door diverse organisaties nogal eens verschillend geïnterpreteerd. Om hierin duidelijkheid te verschaffen geeft dit hoofdstuk een toelichting bij deze termen. 2.2 Eigendom In veel gevallen geeft de eigendomssituatie van watergangen en kunstwerken aan welke instantie het onderhoud moet uitvoeren. Echter, voor het stedelijk water van de gemeente Lemsterland zijn de gemeente en Waterschap Zuiderzeeland samen overeengekomen dat de gemeente eigenaar blijft van de watergangen en ondergrond van de kunstwerken en dat het waterschap uit hoofde van de Waterwet de verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van het water dat in eigendom is van de gemeente op zich neemt. De gemeente Lemsterland heeft circa 1,6kilometer watergang van het stedelijk water in de wijk Lemstervaart in eigendom. Een klein en zeer beperkt deel is in bezit van een particuliere eigenaar. 2.3 Beheer Waterbeheer bestaat volgens de toelichting bij de Waterwet uit beleid en operationeel beheer. Beleid krijgt vooral vorm via normering, planning, coördinatie, algemeen verbindende voorschriften en zorg voor het wettelijk beheersinstrumentarium. Het operationeel beheer is de specifieke zorg voor afzonderlijke oppervlaktewateren grondwaterlichamen, waterkeringen en ondersteunende kunstwerken. In de waterwet wordt dit kortweg aangemerkt als beheer. De waterbeheerder (de waterschappen voor de regionale watersystemen en het Rijk voor het hoofdwatersysteem) is verantwoordelijk voor het operationele waterbeheer. Vaak wordt het beheer ook onderscheiden in passief beheer en actief beheer. Het passief beheer omvat: Planvorming: Nieuwe plannen worden getoetst aan de wetgeving en beleid, waarna eventueel gehandeld wordt om deze tot uitvoering te laten komen; Vergunningverlening, handhaving en toezicht: Het toezicht vindt plaats op basis van de keurbepalingen en andere wettelijke bepalingen. Het waterschap kan hier gefundeerd van afwijken door keurontheffingen en watervergunningen te verstrekken aan ingelanden; pagina 6

8 Peilbeheer: Het peilbeheer in stedelijk gebied is één van de taken van het waterschap. Hiervoor maakt het waterschap gebruik van peilbesluiten, die voorschrijven welk peil gehandhaafd moet worden; Schouw: Ook de zogenaamde schouw op particuliere sloten is een passieve beheeractiviteit. Het waterschap houdt met deze handhavingstaak toezicht op het functioneren van het watersysteem voor zover in onderhoud bij particulieren en instanties. Het actieve beheer van watersystemen omvat: Het zorg dragen voor de uitvoering van concrete werkzaamheden ten behoeve van het beheer en onderhoud van stedelijk water, zoals benoemd in dit beheeren onderhoudsplan. Onder deze concrete werkzaamheden valt het beheer en onderhoud (maar bijvoorbeeld ook grotere aanpassingen aan waterstaatswerken ten behoeve van waterkwaliteit, kwantiteit of veiligheid). Onderhoud omvat de concrete reguliere werkzaamheden ter onderhoud van de waterstaatswerken. Met het woord beheer als onderdeel van het beheer en onderhoud, wordt bedoeld het feitelijk beheersmatig handelen, zoals het dagelijks beheren van de stuwen en gemalen. Het beheeren onderhoudsplan richt zich enkel op het beheer en onderhoud van het stedelijk water. Operationeel beheer Passief beheer Actief beheer Beheer en onderhoud Andere werkzaamheden Het actieve en passieve beheer richt zich op veiligheid, kwantiteit en kwaliteit voor zowel de hydrologische als ecologische aspecten van het watersysteem. Bij integraal waterbeheer wordt rekening gehouden met de functies (bebouwing, natuur, recreatie) in een gebied. Zowel het actieve als het passieve beheer zal op integrale wijze plaatsvinden. Integraal waterbeheer kenmerkt zich door de samenhang met de omgeving. pagina 7

9 2.4 Onderhoud Onderhoud omvat de concrete reguliere werkzaamheden ter onderhoud van de waterstaatswerken. Waterschap en gemeente maken onderscheid in verschillende vormen van onderhoud, zie onderstaand figuur. Planmatig onderhoud omvat de (meer)jaarlijkse maaiwerkzaamheden. Met groot onderhoud worden activiteiten als baggerwerkzaamheden en het plaatsen en herstellen van oeverconstructies bedoeld. Vervanging betreft het nieuw plaatsen van een voorziening bij het bereiken van het einde van de technische levensduur. Afbeelding 2.1 Achterstallig onderhoud Daarnaast is er nog dagelijks verzorgend onderhoud zoals het verwijderen van zwerf- en drijfvuil en storingsonderhoud. Aanleg Planmatig onderhoud Groot onderhoud Vervanging Onderhouds toestand Onderhoudscyclus Tijd pagina 8

10 3 Wetgeving en beleid op het gebied van beheer en onderhoud 3.1 Landelijke wetgeving De Waterwet, die in 2009 in werking is getreden, integreert bestaande wetten op het gebied van waterbeheer zoals de Wet op de waterhuishouding, de Wet op de waterkering, de Grondwaterwet en de Wet verontreiniging oppervlaktewateren. De hierboven genoemde wet- en regelgeving heeft een beperkte invloed op het beheer en onderhoud van watergangen. De invloed van de Flora- en faunawet op het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden is daarentegen aanzienlijk. De Flora- en faunawet regelt het soortenbeschermingsbeleid in Nederland. De meeste waterschappen in Nederland, waaronder ook Waterschap Zuiderzeeland, hebben de sectorale uitwerking hiervan (de Gedragscode Flora- en faunawet voor waterschappen (bron 1) ondertekend. De gedragscode is van toepassing op een breed scala van werkzaamheden die organisaties in en langs watergangen uitvoeren. Als volgens de regels van de gedragscode wordt gewerkt, dan: voldoen organisaties aan de voorwaarden die verbonden zijn aan de vrijstelling van een aantal verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet; hoeven voor onderhoudswerkzaamheden geen ontheffingen te worden aangevraagd; worden ecologische inventarisaties uitgevoerd, zodat belangen van flora en fauna zorgvuldig meegewogen worden. De Gedragscode Flora- en Faunawet voor waterschappen is van toepassing op alle watergangen waarvan het beheer en onderhoud wordt overgedragen aan het waterschap. 3.2 Regionale Bestuursovereenkomst Stedelijk Water Flevoland Met de Regionale Bestuursovereenkomst Stedelijk Water Flevoland (ROSW-2009) (bron 2) zijn de verantwoordelijkheden tussen gemeenten en waterschap voor de uitvoering van beheer en onderhoud van de watergangen en kunstwerken vastgelegd. Het gaat daarbij om de overdracht van het beheer en onderhoud van stedelijk water aan het waterschap. De wateren die voor overdracht in aanmerking komen, hebben een belangrijke functie voor het integrale watersysteem en zijn in het bebouwde gebied ook belangrijk voor de openbare ruimte. De Regionale Bestuursovereenkomst Stedelijk Water Flevoland is opgesteld door de Flevolandse gemeenten en Waterschap Zuiderzeeland en is op 29 juni 2009 door alle partijen ondertekend. pagina 9

11 3.3 Maatwerkovereenkomst In de ROSW-2009 zijn op hoofdlijnen afspraken gemaakt wat wordt overgedragen, onder welke voorwaarden, wie waarvoor verantwoordelijk wordt en hoe de kosten worden verdeeld. In de maatwerkovereenkomsten zijn deze afspraken per gemeente verder uitgewerkt en aangevuld. Bij het maken van deze afspraken is rekening gehouden met het belang om werkbare afspraken te maken. Een taakverdeling die op voorhand kan leiden tot ingewikkelde verrekeningen is, net als een in het veld niet te definiëren onderscheid, onwenselijk. Daarom is gezocht naar praktisch uitvoerbare voorstellen met zo min mogelijk verrekeningen / administratieve lasten. 3.4 Stedelijk Waterplan Lemsterland Het Waterplan Lemsterland (bron 3) is vastgesteld door de gemeente en door het waterschap. Het waterschap en gemeente hebben beide een actieve rol gespeeld bij het opstellen van dit plan. Het doel van het waterplan is het hebben, houden en realiseren van een veilig en ecologisch gezond watersysteem, dat voldoet aan zijn functie. Het waterplan anticipeert voor de wijk Lemstervaart op de komende overdracht van het actieve beheer en onderhoud van de watergangen naar het waterschap. In het waterplan zijn voor de wijk Lemsterland enkele specifieke ambities voor de inrichting en het beheer en onderhoud van de wateren opgenomen. In het waterplan zijn aan het water geen functies toegekend. Mogelijke maatregelen die in het Waterplan worden genoemd zijn: afkoppelen, baggeren, natuurvriendelijk inrichten van de oevers en het beperken van de aanvoer van IJsselmeerwater. De overdracht van de watergangen en het op te stellen beheeren onderhoudsplan zullen worden aangegrepen om de huidige staat van het watersysteem in Lemstervaart te verbeteren. In 2012 zijn in combinatie met het baggeren van de watergang de oevers van de centrale watergang in de wijk Lemstervaart waar mogelijk natuurvriendelijk ingericht. Zie kaart Gemeentelijk beleid Gemeente Lemsterland is beheerder van de openbare ruimte binnen de gemeentegrenzen. De gemeente beheert tot op dit moment het stedelijk water als onderdeel van de openbare ruimte. 3.6 Waterschapsbeleid Waterschap Zuiderzeeland beheert alle dijken, watergangen, gemalen en waterzuiveringen in Flevoland en in een klein deel van Friesland en Overijssel. Het waterschap hanteert het standpunt, dat de zorg voor recreatieve voorzieningen geen onderdeel uitmaakt van haar integrale waterbeheerstaken. Het waterschap verleent wel medewerking aan het recreatief medegebruik van wateren in haar beheersgebied. pagina 10

12 Enkele relevante beleidsstukken van het waterschap op het gebied van beheer en onderhoud in het stedelijk gebied zijn: Implementatienota (bron 7) Waterbeheerplan (bron 8) Baggervisie (bron 9) Beleid waterkeringen (bron 10) pagina 11

13 4 Functionele indeling 4.1 Inleiding De watergangen waarop dit beheeren onderhoudsplan betrekking heeft, liggen in de wijk Lemstervaart in de plaats Lemmer. De betreffende watergangen zijn weergegeven op kaart 3. De totale lengte van de watergangen waarvoor dit plan geldt, is circa 1,8 kilometer. 4.2 Afbakening Het waterschap is direct verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud aan de watergangen met een waterhuishoudkundig belang. In stedelijk gebied betreft dit de watergangen met de volgende kenmerken: altijd watervoerend; waterpeil is streefpeil; vervult rol in de waterafvoer en -aanvoer, berging en ecologie. Het beheer en onderhoud van de watergangen die niet voldoen aan bovengenoemde kenmerken (bijvoorbeeld wegsloten) gaat niet over naar het waterschap. De watergang Lemster Hop aan de noordkant van Lemstervaart is, ondanks dat deze al in beheer en eigendom van Waterschap Zuiderzeeland is, ook in dit beheeren onderhoudsplan opgenomen. Dit omdat deze watergang zowel waterhuishoudkundig als qua beleving voor Lemstervaart belangrijk is. De door het waterschap over te nemen wateren zijn onderverdeeld in drie functionele watertypen. Deze verdeling vormt het uitgangspunt voor het vaststellen van functiegericht beheer en onderhoud. De functies zijn: Stadswater; Water voor Beleving; Water voor Natuur. Functietoewijzing Het Waterplan Lemsterland kent geen functietoewijzing aan wateren. Omdat het beheeren onderhoudsplan is gebaseerd op functiegericht onderhoud, is aan de door het waterschap in beheer te nemen wateren een functie toegewezen. Voor deze wateren is de functie Water voor Beleving toegewezen. Uitzondering hierop is de kwelsloot langs de dijk. Deze krijgt geen specifieke functie toegewezen. De functie van de wateren is te zien op kaart 4. In de volgende paragrafen worden de drie functies toegelicht. De functies Stadswater en Water voor Natuur worden hier alleen ter referentie beschreven, want in Lemstervaart geldt alleen de functie Water voor Beleving. pagina 12

14 4.3 Stadswater De stedelijke omgeving heeft een direct effect op deze wateren. De wateren zijn cultuurlijk ingericht en er is weinig ruimte aanwezig om een natuurlijke inrichting mogelijk te maken. Ter illustratie is de stadgracht in Emmeloord weergegeven op de afbeelding hier naast. Zichtbaar is een strak onderhouden watergang met weinig tot geen begroeiing van waterplanten. In de wijk Lemstervaart is geen water aangewezen als Stadswater. Afbeelding 4.1 Stadswater: De Gracht in het centrum van Emmeloord 4.4 Water voor Beleving De wateren zijn ingericht om het water te 'beleven', om ervan te genieten. Deze wateren zijn uitgerust met natuurvriendelijke en/of kindvriendelijke oevers, waardoor het aantrekkelijk is om in deze omgeving te zijn. Al het water behalve de kwelsloot zoals aangeven op kaart 4 heeft de functie Water voor beleving. Het beheer en onderhoud van de kwelsloot langs de dijk neemt het waterschap wel over (feitelijk heeft het waterschap al het beheer en onderhoud van deze watergang). Hij krijgt verder geen functie toegewezen in het kader van dit beheeren onderhoudsplan. Afbeelding 4.2 Water voor Beleving langs de Schouw te Lemstervaart. pagina 13

15 4.5 Water voor Natuur De stedelijke omgeving heeft een gering effect op deze wateren. De wateren zijn natuurlijk ingericht, of de ruimte is aanwezig om een natuurlijke inrichting mogelijk te maken. Watergerelateerde flora en fauna heeft de ruimte om zich te ontwikkelen, dit wordt gestimuleerd door de inzet van ecologische beheermaatregelen. De verschillende watergangen die de functie Water voor Natuur hebben gekregen, sluiten waar mogelijk op elkaar aan om zo hoogwaardige Afbeelding 4.3 Water voor Natuur in ecologische verbindingszones te vormen. Ter Wijkpark West in Emmeloord illustratie is een watergang in Wijkpark West te Emmeloord weergegeven op de afbeelding hier naast. Zichtbaar zijn de natuurlijk gevormde overs en de overvloedig aanwezige vegetatie naast en in de waterpartij. In de wijk Lemstervaart is geen water aangewezen als Water voor Natuur. pagina 14

16 5 Kwaliteitscatalogus 5.1 Inleiding Het beheeren onderhoudsplan beschrijft het gewenste resultaat door gebruik te maken van een kwaliteitscatalogus. Hierin staan de mogelijke (beeld)kwaliteiten beschreven die kunnen gelden voor de diverse onderdelen van het stedelijk water. De kwaliteitscatalogus wordt door het waterschap in alle gemeenten binnen haar beheergebied ingezet. Voor de watergangen in Lemstervaart is één beeldkwaliteit van toepassing. Dit is de beeldkwaliteit Basis. Voor elk onderdeel zijn de mogelijke kwaliteitsniveaus vastgelegd in een 3-schaal (Hoog, Basis en Laag): de meetlat. Door deze onderverdeling is het mogelijk om de ambitie voor de verschillende onderdelen concreet te maken. De meetlat kan gebruikt worden om de diverse onderdelen op niveau te brengen of om dit niveau vast te houden. Dit plan beantwoordt dus niet de hoe-vraag (= inputtaal, zie bijvoorbeeld traditionele frequentiebestekken), maar beschrijft het gewenste resultaat gedurende een vast te leggen onderhoudsperiode (=outputtaal). 5.2 Onderdelen Het onderhoudswerk rondom en in watergangen is verdeeld in een aantal onderdelen. De onderdelen zijn zodanig gekozen dat er samenhang aanwezig is met de onderhoudswerkzaamheden. Op deze wijze is een doorvertaling naar kosten goed te maken. De onderdelen zijn weergegeven in tabel 5.1. Wie voor welk onderdeel verantwoordelijk is staat beschreven in de maatwerkovereenkomst, die leidend is. In het algemeen is het waterschap verantwoordelijk is voor de onderdelen ten behoeve van een waterhuishoudkundige functie en is de gemeente verantwoordelijk voor de onderdelen met een functie ten behoeve van de ruimtelijke ordening met behorende beeldkwaliteit, met uitzondering van de natte bak. Op kaarten 6 en 7 is aangegeven wie verantwoordelijk is voor het beheer van de oevers en de oeverconstructies. Tabel 5.1 Onderdelen Onderdeel Bijzonderheid Verantwoordelijke Natte bak Maaibeeld Waterschap Waterbodem Slibdikte Waterschap Waterhuishoudkundig beheerde oever Schade- en maaibeeld Waterschap Natuurvriendelijke oever Botanisch beeld Waterschap Oever ten behoeve van de ruimtelijke ordening met bijbehorende beeldkwaliteit, bijvoorbeeld gazon, beplanting, zichthoeken, visplekken, etc. Maaibeleid Gemeente pagina 15

17 Onderdeel Bijzonderheid Verantwoordelijke Gemengde oever: oever waar zowel delen ten behoeve van de ruimtelijke ordening met bijbehorende beeldkwaliteit als delen met waterhuishoudkundig beheer voorkomen (bijvoorbeeld oevers met riethorsten 1, afgewisseld met intensief (gazon)beheer) Constructies voor oeverbescherming ten behoeve van het waterhuishoudkundig belang Constructies ten behoeve van de ruimtelijke ordening met bijbehorende beeldkwaliteit Duiker Peilregulerend kunstwerk Maaibeeld Scheefstand/beschadiging Scheefstand/beschadiging Functionaliteit, doorstroomprofiel, verzorging Functionaliteit, gebruiksveiligheid, verzorging Waterschap en gemeente Waterschap, voor uitzonderingen zie bijlage 1 Gemeente Verzorging: waterschap Technische staat: wegbeheerder Waterschap Zwerf- en drijfvuil Beeld, verzorgingsgraad Gemeente Kadavers Beeld, verzorgingsgraad Waterschap 2 De afbeelding hieronder geeft de diverse onderdelen nader aan in een dwarsprofiel. In bijlage 2 wordt een toelichting gegeven op de verschillende onderdelen. Watergang Oever Natuurvriendelijke oever Zwerf- en drijfvuil Insteek Oever constructie Natte bak Waterbodem Insteek Afbeelding 5.1 Theoretisch dwarsprofiel 1 Bij riethorsten ligt het accent op ecologische waarden. In verband met flora en fauna wordt het riet gefaseerd gemaaid, waarbij elk jaar gedeelten van de rietvegetatie gespaard blijven (de riethorsten), zodat er altijd meerjarig riet aanwezig is. Voor vogels, vissen, libellen en vlinders heeft overjarig riet een belangrijke functie. De locatie van de horsten zal meestal per jaar verschillen om verhouting te voorkomen. Horstbeheer komt niet alleen voor in combinatie met intensief (gazonbeheer), ook wordt horstbeheer bij volledige rietoevers toegepast. In dat geval wordt de oever gezien als een waterhuishoudkundig beheerde oever. 2 Het waterschap is verantwoordelijk voor het verwijderen van kadavers voor die watergangen die het waterschap beheert in stedelijk gebied. De gemeente is verantwoordelijk voor het ontvangen en vernietigen ervan. De gemeente zal het verwijderen van kadavers in het stedelijk gebied voor het waterschap uitvoeren. In het Draaiboek Botulismebestrijding 2012 (bron 11) staat de werkwijze voor de omgang met dode dieren beschreven. pagina 16

18 5.3 Meetlat In paragraaf 5.2 zijn de verschillende onderdelen van een watergang benoemd. Voor elk van deze onderdelen zijn de mogelijke kwaliteitsniveaus beschreven met een zogenaamde meetlat. Een meetlat beschrijft heldere prestatie-eisen door gebruik te maken van: kwaliteitsniveaus kwaliteitsbeschrijvingen kwaliteitsnormen foto's en/of beelden De kwaliteitsbeschrijvingen en -normen zijn leidend. Elke meetlat kent drie verschillende kwaliteitsniveaus. De normen van de kwaliteitsniveaus zijn deels ervaringsnormen en sluiten aan bij landelijke normen zoals CROW, RAW, Nederland Schoon en Alterra. De meetlatten in dit onderhoudsplan kunnen in drie groepen verdeeld worden: 1. de technische staat: is het heel? 2. de verzorgingsgraad: is het schoon? 3. de ecologie: wat is de ecologische waarde? Als voorbeeld is hieronder de meetlat voor de natte bak weergegeven. Niveaus Beeld Kwaliteitsniveau Hoog Kwaliteitsniveau Basis Kwaliteitsniveau Laag Beschrijving Schoon. Er is wel enige begroeiing aanwezig. Norm > 80% aaneengesloten schoon. Matig schoon. Een deel van het profiel is begroeid. > 60% aaneengesloten schoon. Begroeid. Een groot deel van het profiel is begroeid. > 30% aaneengesloten schoon. Afbeelding 5.2 Voorbeeld van een kwaliteitsmeetlat voor de natte bak De meetlatten zijn gebundeld in de kwaliteitscatalogus die in bijlage 3 is opgenomen. In het volgende hoofdstuk is voor de verschillende onderdelen het afgesproken niveau voor de beeldkwaliteit beschreven. Niet voor alle onderdelen hebben gemeente en waterschap meerdere kwaliteitsniveaus vastgesteld. Toch zijn in bijlage 3 voor die onderdelen meerdere niveaus opgenomen om als referentie te dienen. De oever ten behoeve van de ruimtelijke ordening met bijbehorende beeldkwaliteit kan ook zeer veel verschijningsvormen hebben, waarbij geldt dat de functionaliteit van de watergang niet negatief beïnvloed mag worden. Het beeld wordt bepaald door de ruimtelijke eisen, niet door functionele eisen vanuit het waterbeheer. pagina 17

19 In de kwaliteitscatalogus zijn voorbeelden van de waterhuishoudkundig beheerde oever, oever ten behoeve van de ruimtelijke ordening met bijbehorende beeldkwaliteit en de gemengde oever opgenomen. Het beschreven kwaliteitsniveau is een richtlijn voor de beeldkwaliteit. pagina 18

20 6 Keuze beeldkwaliteit 6.1 Kwaliteitsniveau kiezen Het niveau voor de beeldkwaliteit is afgeleid uit de ambities en doelstellingen die in het stedelijk waterplan zijn vastgelegd. Het Stedelijk Waterplan Lemsterland is als uitgangspunt genomen voor het vastleggen van de beeldkwaliteit. Per functie van de watergang (zie ook hoofdstuk 4) is op basis van de meetlatten voor elk onderdeel (hoofdstuk 5) een concreet niveau voor de gewenste beeldkwaliteit gekozen. Het kwaliteitsniveau, beschreven in dit beheeren onderhoudsplan, is bedoeld voor de komende jaren en geeft de (beeld)kwaliteit weer die aanwezig moet zijn. In de praktijk is het niet overal wenselijk te kiezen voor een kwaliteitsniveau dat gebaseerd is op basis van de functie van de watergang. De overeengekomen kwaliteitsniveaus zijn beschreven in onderstaande paragraaf en weergegeven op kaart 5. Het gewenste kwaliteitsniveau kan op een locatie afwijken van het vastgestelde niveau door: Belemmeringen ten opzichte van de streefbeelden (bijvoorbeeld aanwezigheid oeverconstructies); Aanwezigheid beschermde flora en/of fauna. Afbeelding 6.1 Onderhoud van stedelijk water is soms een heikel karwei door beperkte bereikbaarheid 6.2 Vastgestelde beeldkwaliteit De kwaliteitsniveaus in de kwaliteitscatalogus in bijlage 3 worden beschreven met een kwaliteitsbeschrijving, een kwaliteitsnorm en ondersteund met een beeld. De vastgestelde beeldkwaliteit voor de verschillende onderdelen is beschreven in onderstaande tekst. De gekozen beeldkwaliteit van de natte bak is tevens op kaart 5 weergegeven. Natte bak Waterplanten hebben een positieve invloed op de waterkwaliteit en ecologische kwaliteit. Op kaart 5 Beeldkwalieit is per watergang de gekozen ambitie weergegeven. Prioritair voor alle watergangen is dat de wateraanvoer en -afvoer gewaarborgd zijn. Snel groeiende exotische waterplanten als Grote waternavel en Waterteunisbloem zijn zeer belemmerend voor de wateraanvoer en -afvoer. Deze waterplanten moeten dan ook zo snel mogelijk bestreden worden. Voor exoten bestrijding wordt verwezen naar bijlage 4. pagina 19

Nog meer weergeven