Jaarverslag Stichting Pensioenfonds UWV

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds UWV

2 Jaarverslag 2011 Stichting Pensioenfonds UWV

3 2

4 Inhoud Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen 5 Bestuursverslag 9 1 Woord van de voorzitter 10 2 Algemene informatie Juridische structuur Doelstelling Personalia 14 3 Financiële positie en beleid in Financiële opzet en positie Beleid en beleidskeuzes Toeslagbeleid Financieringsbeleid Beleggingsbeleid Risicobeheer 29 4 Beleggingen Marktontwikkelingen Beleggingsresultaat Transitie liquide portefeuille ESG, Proxy Voting en Engagement Individueel Pensioenbeleggen Pensioenen Inleiding Pensioencommunicatie Pensioenadministratie Pensioenregeling Wet- en regelgeving, relevante ontwikkelingen 48

5 6 Actuariële analyse 53 7 Besturing en naleving wetgeving Algemeen Bestuursaangelegenheden Goed Pensioenfondsbestuur Deelnemersraad Verslag van de visitatiecommissie Verslag van het verantwoordingsorgaan Informatie vanuit toezicht van DNB en AFM Deskundigheids- en integriteitstoets en opleiding Gedragscode Commissie van Beroep Compliance met wet- en regelgeving Organisatie en uitvoering Statutenwijziging 63 8 Verwachte gang van zaken 64 Jaarrekening 67 9 Jaarrekening Balans (na bestemming van het saldo van baten en lasten) Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Bepalingen wet- en regelgeving Waarderings- en berekeningsgrondslagen Toelichting op de balans Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten Verbonden partijen 98 Overige gegevens Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Gebeurtenissen na balansdatum Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bijzondere statutaire zeggenschapsrechten 107 Bijlagen 109 Bijlage 1 Deelnemersbestand 110 Bijlage 2 Begrippenlijst 111

6 Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen Bedragen x Aantal verzekerden(per eind van het jaar) Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Ingegane pensioenen Totaal aantal verzekerden Pensioenen Kostendekkende premie Gedempte kostendekkende premie n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Feitelijke premie (incl. IPB) Uitvoeringskosten pensioenbeheer Uitvoeringskosten pensioenbeheer per deelnemer (actief en uitkerend) bedrag x 1,00 * 141,48 130,20 133,65 145,51 110,71 Uitkeringen Reguliere toeslagverlening Actieven 0,00% 0,20% 0,00% 3,22% 1,50% Niet-actieven 0,00% 0,00% 0,00% 1,19% 1,43% Ex-Cadans 1,35% 0,07% 2,82% 1,19% 1,43% Vermogen en solvabiliteit (op basis van marktwaarde; RTS) Aanwezig eigen vermogen Minimaal vereist eigen vermogen (PW art. 131) Vereist eigen vermogen (PW art. 132) ** ** Technische voorzieningen *** Aanwezige dekkingsgraad in % 100,4% 105,2% 109,1% 99,5% 136,4% Minimaal vereiste dekkingsgraad in % 104,2% 104,3% 104,2% 105,0% 105,0% Vereiste dekkingsgraad in % 110,9% 116,2%** 117,9% 117,6% 122,1% Gemiddelde duration 17,9 17,3 16,1 17,4 15,1 Rentetermijnstructuur (RTS) 2,93% 3,79% 4,14% 4,00% 4,94% Beleggingen voor risico pensioenfonds Balanswaarde (inclusief liquide middelen ING en derivaten) Beleggingsopbrengsten

7 Bedragen x Beleggingsportefeuille voor risico pensioenfonds**** Aandelen 16,5% 23,5% 23,9% 18,5% 32,2% Grondstoffen 1,8% 1,8% 1,8% 0,7% 0,9% Converteerbare obligaties 1,0% 2,4% 2,4% 2,1% 2,4% Vastrentende waarden 67,7% 61,3% 58,2% 64,2% 47,7% Vastgoed 6,8% 8,1% 10,8% 13,0% 12,8% Liquide middelen ***** 6,2% 2,9% 2,9% 1,5% 4,0% Beleggingsrendement (total return) voor risico pensioenfonds Jaarrendement portefeuille 11,6% 10,6% 10,9% -8,3% 1,6% Gemiddeld afgelopen vijf jaar 5,3% 4,4% 4,7% 4,1% 7,9% Gemiddeld afgelopen jaren vanaf ,1% 6,6% 6,0% 5,2% 7,9% Uitvoeringskosten vermogensbeheer * De uitvoeringskosten pensioenbeheer stegen met 4,6%, terwijl het aantal deelnemers (actief en gepensioneerd) afnam met 3,8%. De kosten per deelnemer stegen daardoor met 8,7%. ** Eind december 2010 heeft het bestuur besloten tot het invoeren van een nieuwe beleggingsstrategie en is opdracht gegeven om begin januari 2011 te starten met de implementatie daarvan. Als gevolg van de invoering van de nieuwe beleggingsstrategie daalde het vereist eigen vermogen van 624 miljoen op grond van de actuele situatie per 31 december 2010 naar 495 miljoen. De vereiste dekkingsgraad per 31 december 2010 wijzigde daardoor van 116,2% naar 112,8%. *** De technische voorzieningen en de dekkingsgraad zijn met ingang van 2007 weergegeven exclusief de deelvermogens (voorziening voor risico deelnemers). Met ingang van 2010 is de overige technische voorziening inbegrepen in de technische voorzieningen en in de berekening van de dekkingsgraad. **** De samenstelling van de beleggingsportefeuille in dit overzicht wijkt af van de samenstelling zoals deze wordt gepresenteerd in de jaarrekening, omdat in dit overzicht de economische samenstelling wordt getoond waarin de derivaten zijn toegerekend aan de verschillende beleggingscategorieën, terwijl in de jaarrekening op grond van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ610) de derivaten als aparte beleggingscategorie worden getoond (zie verder pagina 25). ***** Exclusief de liquiditeiten bij ING in beheer bij TKP. Betreft liquiditeiten in beheer bij vermogensbeheerders, inclusief het saldo overlopende beleggingstransacties. 6

8 7

9

10 Bestuursverslag

11 1 Woord van de voorzitter 2011 was een moeilijk jaar 2011 was een bijzonder moeilijk jaar voor pensioenfondsen en ook voor ons pensioenfonds. De belangrijkste doelstelling van het pensioenfonds, het met een grote mate van zekerheid kunnen uitbetalen van toegezegde pensioenen, is daarmee onder druk komen te staan. Dat geldt ook voor het zo veel als mogelijk aanpassen van de pensioenen aan de inflatie (uitkeringen) dan wel loonontwikkeling (aanspraken actieve deelnemers). Voor het derde jaar op rij blijft de aanpassing aan de inflatie/loonontwikkeling achterwege, omdat de financiële positie van het fonds daarvoor geen ruimte biedt. Wij realiseren ons dat dit een ongewenste situatie is voor alle deelnemers en voor de gepensioneerden in het bijzonder. Het uitblijven van een Pensioenakkoord zowel landelijk als op de cao-tafel bij UWV, maakt dat het bestuur een inmiddels niet meer realistische regeling moet uitvoeren omdat de kosten van de pensioenregeling boven het premieplafond uitkomen. Dit wordt slechts voor een deel veroorzaakt door de economische situatie waarvan verwacht mag worden dat het een tijdelijk karakter heeft. Veel structureler is het feit dat mensen langer leven. Hierdoor moet het pensioenfonds veel langer uitkeringen uitbetalen dan dat er aan middelen zijn ingelegd. Dit zal kunnen worden opgelost door de toezeggingen lager te maken; dan wel door de leeftijd waarop de toezeggingen ingaan later te gaan stellen; dan wel extra stortingen van premie of anderszins. Meest voor de hand ligt om de pensioenregeling aan te passen. Bij het te lang uitblijven van een nieuw Pensioenakkoord zal het bestuur haar verantwoordelijkheid nemen. 10 Het jaar 2011 begon hoopvol. De dekkingsgraad was bij het begin van het verslagjaar 105,2% en deze herstelde in de loop van het eerste half jaar tot bijna 108%, waardoor een herstel tot het vereiste niveau van 113% mogelijk leek. Vanaf dat niveau zou het fonds weer ruimte hebben gehad om toeslagen te verlenen op de pensioenen waarmee de loonen prijsontwikkeling (ten dele) kan worden gevolgd. In de loop van de tweede helft van het jaar leidde de crisis in de Eurozone echter tot een sterk dalende rente en tot dalende aandelenkoersen. Hoewel er in de beleggingen van het fonds ook lichtpuntjes waren, met name de beleggingen in staatsobligaties rendeerden goed, was het goede beleggingsrendement van 11,6% niet genoeg om de gestegen waarde van de verplichtingen voor toekomstige pensioenbetalingen te compenseren; deze stegen namelijk meer. De dekkingsgraad daalde in juli en augustus tot onder het wettelijk verplichte minimum van 104,2%. Door de voortdurende crisis in de Eurozone daalde de dekkingsgraad verder tot een niveau van net boven de 100% aan het eind van het verslagjaar. In tegenstelling tot een aantal andere pensioenfondsen heeft het bestuur niet hoeven aan te kondigen dat de pensioenen moeten worden verlaagd, maar het risico dit het bestuur dat in komende jaren alsnog zal moeten doen mag niet worden uitgesloten. De gedaalde rente heeft ook invloed op de premie die in 2012 noodzakelijk is om de nieuwe opbouw van pensioenen voor actieve deelnemers te financieren. De benodigde premie ligt boven het maximum niveau van 20% van de loonsom dat op grond van de cao beschikbaar is. Het bestuur heeft daarom besloten de nieuwe opbouw van pensioen in 2012 te gaan korten tot een niveau dat met een premie van 20% van de salarissom kan worden gefinancierd.

12 Herstelplan Omdat de dekkingsgraad onder het wettelijke vereiste minimum van 104,2% daalde, moest het bestuur een herstelplan opstellen. Het herstelplan bevat een aantal pijnlijke maatregelen die naar de mening van het bestuur noodzakelijk zijn om het pensioenfonds financieel weer gezond te maken. Het bestuur heeft de pijn zo goed mogelijk verdeeld over alle bij het pensioenfonds betrokken partijen, te weten de deelnemers, de gepensioneerden, de gewezen deelnemers en de werkgever. Het beleggingsbeleid blijft op grond van het herstelplan defensief van karakter, om de kans te verkleinen dat de financiële positie verder verslechtert. Het bestuur heeft de pensioenpremie voor de komende jaren op het maximum van 20% van de salarissom vastgesteld zolang de dekkingsgraad beneden de 104.2% blijft. Hiermee dragen de werkgever en de actieve deelnemers bij aan het herstel. Bij een dekkingsgraad onder 105% worden er geen toeslagen verleend op de aanspraken van actieve deelnemers en gewezen deelnemers en op pensioenenuitkeringen van pensioengerechtigden. Ook de gepensioneerden dragen dus bij aan het herstel. Gedurende de looptijd van het herstelplan zal het bestuur toetsen of het herstel volgens plan verloopt. Zo nodig zal in het ultieme geval het bestuur over moeten gaan tot het verlagen van ingegane pensioenen en opgebouwde pensioenaanspraken. Afspraken aan de cao-tafel noodzakelijk Uit analyses die het bestuur heeft laten uitvoeren blijkt dat er structurele wijzigingen in de pensioenregeling zullen moeten komen om een solide financiële opzet van het pensioenfonds tot stand te brengen. Met name door de gestegen levensverwachting in de laatste jaren zijn de kosten van pensioenopbouw sterk gestegen. Als gevolg daarvan is er in de premie geen ruimte meer om tegenslagen op de financiële markten, bijvoorbeeld de lage rente, op te vangen. De oplossing hiervoor is te zorgen voor een evenwicht tussen de ambitie in de pensioenregeling en de financiële middelen die beschikbaar zijn voor pensioenopbouw. De verantwoordelijkheid en de bevoegdheid hiervoor ligt niet bij het bestuur van het pensioenfonds, maar bij de werkgever en de vakorganisaties die samen de cao afsluiten. Het bestuur heeft cao-partijen daarom gevraagd afspraken te maken die ertoe leiden dat premie en pensioenambitie structureel, dus voor een langere termijn, met elkaar in evenwicht komen. Inmiddels hebben cao-partijen afspraken gemaakt die daarin voorzien en heeft het bestuur besloten de korting op de pensioenopbouw in 2012 niet door te voeren. Beleggingen De financiële problemen van pensioenfondsen hebben geleid tot het begrijpelijke misverstand dat pensioenfondsen slechte beleggers zouden zijn. De beleggingen van het pensioenfonds zijn echter niet het echte probleem. Dat moge blijken uit de beleggingsresultaten van de afgelopen jaren. In het crisisjaar 2008 was het rendement weliswaar sterk negatief (- 8,3%), maar in de jaren daarna is die schade meer dan ingehaald. In 2009 tot en met 2011 bedroegen de beleggingsopbrengsten respectievelijk 10,9%, 10,6% en 11,6%. Het gemiddelde rendement van het pensioenfonds sinds de oprichting in 2003 bedraagt 7,1%. Niet de beleggingen, maar de verplichtingen zijn het probleem. Dit probleem wordt veroorzaakt door de lage rente en de gestegen levensverwachting. Het bestuur heeft maatregelen genomen om zich grotendeels in te dekken tegen het risico van de lage rente. De stijgende levensverwachting zullen deelnemers echter zelf moeten dragen in de vorm van lagere pensioenen of hogere premie. 11 Goed bestuur Het wordt onder de hiervoor geschetste omstandigheden steeds moeilijker om een pensioenfonds goed te besturen. Het kabinet heeft daar terecht aandacht voor gevraagd en heeft een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend om het bestuur van pensioenfondsen te versterken. Het bestuur van pensioenfonds UWV zal in overleg met de deelnemersraad en verantwoordingsorgaan in de loop van 2012 maatregelen nemen om de bestuurlijke inrichting van het fonds in overeenstemming te brengen met de zware eisen die daaraan gesteld moeten

13 worden. In dat verband kan niet onvermeld blijven dat in 2011 een visitatie is uitgevoerd naar het functioneren van het bestuur door een onafhankelijke commissie van externe deskundigen. Deze visitatiecommissie heeft een groot aantal nuttige aanbevelingen aan het bestuur uitgebracht. Het algemeen oordeel van de Visitatiecommissie over het functioneren van het bestuur is overwegend positief. De commissie stelt vast dat het functioneren van het fonds (..) naar de mening van de commissie duidelijk (is) verbeterd sinds de vorige visitatie in 2009 en verloopt naar tevredenheid. De procedures en processen voor bestuur en beleid zijn in grote lijnen goed doordacht en verlopen naar behoren. Communicatie Het bestuur vindt goede communicatie met onze deelnemers en gepensioneerden van groot belang. De laatste jaren heeft het bestuur al verbeteringen in het communicatiebeleid aangebracht, wat onder meer tot uitdrukking komt in onze nieuwe website www. uwvpensioen.nl die vanaf november 2011 in de lucht is. Voor de verdere versterking van ons communicatiebeleid heeft het bestuur een gerenommeerde organisatie voor pensioenfondscommunicatie ingeschakeld. Met deze nieuwe samenwerkingspartner zal het fonds het communicatiebeleid en de uitvoering ervan op een hoger plan tillen. In het middellange termijnplan van het fonds zet het bestuur daarom in op betere communicatie en service, met een goed oog voor beheersing van de uitvoeringskosten. Toekomst In 2012 zal het bestuur een dialoog starten met de Raad van Bestuur en onze deelnemersraad over de rol die Pensioenfonds UWV voor haar belanghebbenden in de toekomst kan spelen. Het bestuur beseft dat het pensioenfonds geen doel op zichzelf is. Het bestuur staat open voor de mogelijkheid dat andere oplossingen voor het uitvoeren van een pensioenregeling voor UWV mogelijk zijn. Het bestuur is er zich van bewust dat het voortbestaan van het fonds alleen zinvol is als het fonds toegevoegde waarde heeft vergeleken bij die andere mogelijkheden. Het bestuur is overtuigd van de meerwaarde van een eigen fonds en staat open voor suggesties tot verbeteringen. Amsterdam, 19 april 2012 Mr. drs. J.J.A. Hylkema, voorzitter 12

14 2 Algemene informatie 2.1 Juridische structuur Stichting Pensioenfonds UWV, statutair gevestigd te Amsterdam, is opgericht op 1 januari Het pensioenfonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het pensioenfonds voert de pensioenregeling uit voor het personeel van UWV. Tevens biedt het pensioenfonds aan werkgever en werknemers de mogelijkheid tot het sluiten van vrijwillige overeenkomsten tot aanvulling op de rechten op pensioen. De pensioenregeling van het fonds is een (voorwaardelijk) geïndexeerde middelloonregeling (voorwaardelijk: voor zover de middelen van het fonds het toelaten en afhankelijk van de dekkingsgraad). De premie voor deze regeling wordt ingebracht door de werkgever. De werknemers dragen hun aandeel in de premie bij op basis van cao-afspraken. Deelnemers aan de pensioenregeling zijn de werknemers die vallen onder de werkingssfeer van de cao van UWV en de leden van de Raad van Bestuur. Ultimo boekjaar heeft het pensioenfonds ruim (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden en een belegd vermogen van bijna 4,6 miljard euro. 2.2 Doelstelling Stichting Pensioenfonds UWV heeft ten doel het verstrekken of doen verstrekken van pensioenen en/of andere uitkeringen ter bescherming tegen geldelijke gevolgen van ouderdom, invaliditeit en overlijden van werknemers, gewezen werknemers en hun nabestaanden. Uit het doel vloeien onder meer de onderstaande doelstellingen voort die het fonds in opdracht van de cao-partijen beoogt te bereiken: 13 1) Het op lange termijn verstrekken van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten, alsmede het streven naar het welvaartsvast houden van de opgebouwde pensioenen van de actieve deelnemers en het waardevast houden van de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Dat wil zeggen dat er geen recht op toeslagverlening is en het voor de langere termijn niet zeker is of en in hoeverre toeslagverlening zal plaatsvinden; 2) Het zorgdragen voor een duidelijke en klantgerichte communicatie met belanghebbenden, onder wie deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Om deze doelstellingen te bereiken, heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds UWV beleid ontwikkeld dat onderscheiden kan worden in financieringsbeleid, toeslagbeleid, beleggingsbeleid en communicatiebeleid. De eerste drie beleidsgebieden hebben invloed op de financiële positie van het fonds en worden nader toegelicht in hoofdstuk 3.2. In hoofdstuk 5.2 wordt nader ingegaan op het communicatiebeleid. De aansturing van het fonds, het toezicht hierop en de wijze waarop door het bestuur verantwoording wordt afgelegd, kortweg de governance-structuur van het pensioenfonds, wordt

15 toegelicht in hoofdstuk 7.3. In dit hoofdstuk komt ook de compliance met wet- en regelgeving aan de orde. In hoofdstuk 8 wordt tenslotte ingegaan op de verwachte gang van zaken. 2.3 Personalia Benoemd door werkgever (UWV): Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot Functie/in dienst van Mr. drs. J.J.A. Hylkema Voorzitter directeur HRM UWV (tot 1 januari 2012) Dr. J.A.M. de Kruijf Bestuurslid controller bij afd. Planning, Control en Analyse FEZ UWV Drs. J.H.M. van Raak Bestuurslid senior adviseur arbeidsvoorwaarden/uwv Benoemd namens de (gewezen) deelnemers: Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot Functie/in dienst van Drs. E.M. Berendsen RI Plv. bestuurslid senior kennisadviseur UWV A. Hazekamp Secretaris tot register arbeidsdeskundige/uwv J. de Kat BA CPC Bestuurslid beleidsadviseur HRM Adviesgroep/UWV T.H.J. Keunen Bestuurslid businesscontroller UWV Werkbedrijf Drs. F.J. Lemkes Plv. bestuurslid manager Planning Control & Analyse FEZ UWV Drs. ing. J.H. Sengers Secretaris vanaf arbeidsdeskundige/uwv Drs. Th.J.G.J. Wentink Plv. voorzitter parttime bedrijfsarts, manager claim UWV 14 Benoemd namens de (pre)pensioengerechtigden: Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf A.W.M. Kok Bestuurslid en plv. secretaris Bestuurslid tot Functie/in dienst van gepensioneerd Drs. F.M. Koks Bestuurslid gepensioneerd J.H.E. Paffen Bestuurslid gepensioneerd

16 Nevenfuncties van actieve bestuursleden op 31 december 2011: Naam Mr. drs. J.J.A. Hylkema Dr. J.A.M. de Kruijf Drs. J.H.M. van Raak Drs. E.M. Berendsen RI Nevenfunctie(s) - voorzitter van het bestuur van Vut-fonds UWV. - plaatsvervangend bestuurslid van Vut-fonds UWV; - universitair docent bedrijfseconomie publieke sector, Universiteit Twente, (sinds 1999, hoofdfunctie); - lid Rekenkamercommissie Aalten, Oost Gelre, Winterswijk (sinds 2006); - penningmeester De Basis, stichting voor openbaar onderwijs Arnhem (sinds 2007). - plaatsvervangend voorzitter van Vut-fonds UWV. - geen J. de Kat BA CPC - secretaris van de Stichting Bijzonder Vakantiefonds UWV; - bestuurslid Vut-fonds UWV. T.H.J. Keunen - geen. Drs. F.J. Lemkes - penningmeester / voorzitter bestuur bibliotheek Langedijk (sinds 2006) - voorzitter werkgeversstichting bibliotheek Bergen / Heiloo / Langedijk (sinds 2007) Drs. ing. J.H. Sengers - secretaris van Vut-fonds UWV, met ingang van 1 juli Drs. Th.J.G.J. Wentink - plaatsvervangend secretaris van Vut-fonds UWV; - regiocoördinator vrijwilligers Memisa; - arts Zonnebloem Rijncruises; - luchtvaartgeneeskundig adviseur. A.W.M. Kok - bestuurslid Gepensioneerdenvereniging UWV (sinds 2007). Drs. F.M. Koks J.H.E. Paffen - geen - lid van de externe bezwarencommissie Soza van de gemeente Echt-Susteren Bestuursbureau Drs. J. de Winter, Directeur P.C. Molenaar RBA, Adviseur beleggingen (tot 1 februari 2011) F. Hand, ad interim Investment Controller (tot 1 februari 2011) Mw. mr. A. van Hespen, Hoofd Pensioenbeheer Drs. M.R. Wüst, Hoofd Finance & Control (tot 1 september 2012) Mw. F. Wang CFA, Hoofd Strategy & Riskmanagement Mw. J.P.H. de Graaf, secretaresse Commissie van Beroep L. van der Borg H.J.F.M. Sterken MBA Mr. G.B. Suurmond (voorzitter) 15 Beleggingsadviescommissie Drs. E.M. Berendsen RI A. Hazekamp (tot 1 juli 2011) J. de Kat BA CPC Dr. J.A.M. de Kruijf (voorzitter) Drs. ing. J.H. Sengers Mw. A. Gram MBA CFA extern lid Prof. dr. Th.E. Nijman extern lid Adviseur: Allianz Global Investors

17 Communicatie commissie J. de Kat BA CPC (voorzitter) J.H.E Paffen Drs. J.H.M. van Raak Financiële commissie T.H.J. Keunen (voorzitter) Drs. F.J. Lemkes Drs. Th.J.G.J. Wentink Juridische commissie J. de Kat BA CPC A.W.M. Kok (voorzitter) Drs. J.H.M. van Raak Drs. ing. J.H. Sengers Verantwoordingsorgaan F. van Galen RA en drs. P. Ploegsma MBA, namens de werkgever B. van Eunen en H.W.J. de Groot RA, namens de actieve deelnemers Ing. M. Passieux en A.J. Slootweg, namens de pensioengerechtigden Visitatiecommissie Mr. W.F.E. Klaassen Mw. drs. G.A.C. Leegwater Ir. J.T.van Niekerk (voorzitter) 16 Deelnemersraad J.J.M. van der Burg (secretaris) B. van Eunen T.F.H. Fransen (tot 15 januari 2011) Drs. J.W.A.M. Fraza mw. drs. D.M.C. Garvels-Mulder H.W.J. de Groot RA Ing. A. Huizenga J. de Jager Ing. J.W. de Jong N.A. Keijzer H.H.M. van Lith (plv. secretaris) Mr. P.H.C.M. Minkenberg Mw. W. Nijman (vanaf 22 maart 2011) Mw. C.E.M. van Noorden-Vos W.T. den Ouden Ing. M. Passieux (plv. voorzitter) R. Rijnaars A.J. Slootweg J.T. Wielinga (voorzitter) P.A. van Willigen T.P.M. van der Zee

18 Uitvoerders Het pensioenbeheer van het fonds is opgedragen aan TKP Pensioen BV. Het vermogensbeheer wordt uitgevoerd door diverse gespecialiseerde vermogensbeheerders. In januari 2011 heeft een transitie van het vermogen plaatsgevonden naar nieuwe gespecialiseerde vermogensbeheerders. Allianz Global Investors is aangesteld als coördinerend vermogensbeheerder. BNYMellon is aangesteld als custodian en collateral manager voor het fonds. Certificeerders PricewaterhouseCoopers Accountants NV, externe accountant Towers Watson, externe actuaris Compliance officer Mr. G.L. van Duijvendijk (per 1 december 2010 ) 17

19 3 Financiële positie en beleid in Financiële opzet en positie Dekkingsgraad De dekkingsgraad is een belangrijke maatstaf voor de financiële positie van een pensioenfonds. Het geeft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen weer. De dekkingsgraad kan wijzigen door diverse factoren, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. De ontwikkeling van de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedurende het jaar wordt hieronder weergegeven % % Dekkingsgraad per 1 januari 105,2 109,1 Effect premies 0,4 0,9 Effect uitkeringen 0,2 0,3 Effect toeslagverlening 0,0 0,0 Effect rentetermijnstructuur voorziening pensioenverplichtingen -14,6-10,6 Effect beleggingsresultaat (incl. renteafdekking) 10,5 9,6 Effect aanpassing levensverwachting 0,0-3,6 18 Effect overige oorzaken -1,3-0,5 Dekkingsgraad per 31 december 100,4 105,2 Effect premies Het fonds baseert de feitelijke premie op het dynamisch financieringssysteem (DFS). Daarin wordt beoogd dat, rekening houdend met de toekenning van toeslagen, binnen een periode van 15 jaar het eigen vermogen groeit naar het vereist eigen vermogen. Omdat de DFS premie uitstijgt boven het, binnen de cao overeengekomen, maximum van 20% van de salarissom, is deze premie praktisch niet van toepassing geweest. In 2010 is voor 2011 de maximale premie van 20% vastgesteld. Het nieuwe herstelplan, dat in oktober 2011 bij De Nederlandsche Bank (DNB) is ingediend, voorziet in de prolongatie van dit premieniveau gedurende de periode van een dekkingstekort. De kostendekkende premie is lager dan de feitelijk betaalde premie en draagt daarom nog positief bij aan het resultaat. In 2011 is geen sprake geweest van aanvullende vermogensdotaties. Rentetermijnstructuur De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op marktwaarde met behulp van de rentetermijnstructuur. De rentetermijnstructuur is variabel. Iedere maand wordt deze door DNB

20 gepubliceerd. Een lagere RTS betekent een hogere voorziening en vice versa. De sterke daling van de RTS leidde in 2011 tot een stijging van de voorziening. Dit had een negatief effect op de dekkingsgraad. Door uitzonderlijke marktomstandigheden en gebrekkige liquiditeit in het lange eind van de interbancaire swapmarkt bestaat er volgens DNB onzekerheid omtrent juiste prijsvorming op de interbancaire swapmarkt. Als gevolg hiervan heeft DNB in lijn met artikel 126 van de Pensioenwet besloten de RTS per ultimo 2011 vast te stellen als een gemiddelde van de RTS van alle handelsdagen in de periode 1 oktober tot en met 31 december De pensioenverplichtingen van het fonds zijn berekend op basis van deze door DNB aangepaste RTS. Indien de RTS niet zou zijn gemiddeld dan zou de dekkingsgraad ultimo ,4%-punt lager zijn uitgekomen op 97,0% Voor het verantwoorden en de analyse van de mutaties wordt het gehele jaar gerekend met de gewogen gemiddelde rente uit de rentecurve ultimo vorig boekjaar, waarna aan het eind van het jaar omrekening naar de dan geldende rentetermijnstructuur plaatsvindt. Het effect van deze omrekening wordt verantwoord in de staat van baten en lasten. Voor de bepaling van de benodigde intrest over 2011 is uitgegaan van de éénjaars zero-rente. Effect renteafdekking en beleggingsresultaat Het negatieve effect van de daling van de rente op de dekkingsgraad door de hogere waarde van de verplichtingen werd gedeeltelijk gecompenseerd door het positieve effect van de renteafdekking via renteswaps. De bijdrage van deze renteafdekking aan het rendement was door de daling van de rente positief. Het effect van de afdekking door middel van vastrentende waarden is inbegrepen in het effect van het beleggingsresultaat. Het rendement op de beleggingen, inclusief de renteafdekking, was positief en droeg daarom positief bij aan de dekkingsgraad. In paragraaf 4.2 (resultaat beleggingen) wordt dit nader toegelicht. Aanpassing levensverwachting Op 30 augustus 2010 heeft het Actuarieel Genootschap de nieuwe prognosetafel gepubliceerd. In november 2010 heeft het bestuur besloten om met ingang van 31 december 2010 deze prognosetafel voor de waardering van de pensioenvoorziening te hanteren en tevens om daarbij rekening te houden met de zogenaamde ervaringssterfte. Door het meenemen van ervaringssterfte wordt op een adequate wijze rekening gehouden met het feit dat de werkende populatie geacht wordt langer te leven. De ervaringsterfte is bepaald op basis van een vergelijking van het verzekerdenbestand van het fonds en de landelijke statistieken van het Centrum Verzekeringsstatistiek. Deze grondslagen zijn ook in 2011 van kracht. 19 Ontwikkelingen herstelplan In oktober 2011 heeft het fonds een nieuw herstelplan ingediend bij DNB. Het oude herstelplan dateert van begin De dekkingsgraad van het fonds bedroeg eind ,5%. Volgens het oude herstelplan zou de financiële positie van het fonds zich binnen 5 jaar herstellen. Dat ging goed tot halverwege Zo stond de dekkingsgraad op 107% eind juni Vanaf augustus 2011 verslechterde de situatie zich snel. Hoewel het belegd vermogen van het fonds fors toenam in 2011 stegen de verplichtingen, als gevolg van de gedaalde rente, nog meer. Vanaf augustus 2011 ligt de dekkingsgraad onder het minimaal vereist eigen vermogen. Het bestuur had de mogelijkheid om het oude herstelplan te laten herleven of een nieuw herstelplan in te dienen bij DNB. Het oude herstelplan ging uit van herstel tot het minimaal vereist eigen vermogen aan het eind van Gezien de huidige marktomstandigheden acht het bestuur het reëel dat dit niet wordt bereikt. Een nieuw herstelplan geeft een jaar extra tijd om te herstellen uit een dekkingstekort. Naast deze verlengde hersteltermijn heeft het bestuur meer en krachtigere instrumenten aan het