Sociografisch onderzoek

Transcriptie

1 . tuurbeeld Sociografisch onderzoek bij de MISSIONERING door PROF. G. H. L. ZEEGERS EN C. M. THOEN 0 NDER DE PROFANE WETFNSCI-I:IPPrN DIE AAN DE 1-Essiewetenschap in het algemeen onmisbare diensten kunnen bewijzen nemen de sociale wetenschappen nog steeds niet de plaats in waarop deze als onmisbaar voor de kennis der maatschappclijke realiteit in de 1Iissiegebieden aanspraak mogen maken. Er is geen reden om aan te nemen dat dit verschij nsel voortkomt uit een gemis aan inzicht in de betekenis der wetenschappen die zich met het maatschappelijk leven bezighouden en die gericht zijn op toepassingen, welke op heilzame wijze maatschappelijke processen kunnen beinvloeden. De oorzaak van het boven omschreven gemis dient waarsclijnlijk gezocht te worden in het structuurbeeld dat de samenlevingen waarin de lvlissie tot in deze eeuw haar activiteiten heeft kunnen ontplooien, tot voor historisch recente datum hebben geboden. Dit struckenmerkte zich in hoofdzaak door zijn statisch karakter. Het is niet alleen de Missie die in deze tijd de noodzaak ervaart zich te confronteren met de veelheid der dynamische verschijnselen, die de samenlevingen buiten het Westen kenmerken. De Westerse staten met tot op heden of voor kort koloniale belangen in Azie en Afrika hebben ervaren, dat het tempo der maatschappelijke verandering in deze gebieden zelfs aan de veelomvattende registratie van hun bestuursapparaten is ontsnapt. Er ligt een tragiek in het feit die zelf uit de dat de moderne Westerse maatschappij, historisch ongekende dynamiek van de negentiende ten de twintigste eeuw is voortgekomen, de analoge ontwikkeling in rlzie, Afrika en ten dele ook in Zuid-Amerika heeft onderkend, een ontwikkeling welke zij zelf voor een belangrijk deel in het leven heeft geroepen. Het is in verband met het bovenstaande dan ook door een aantal be- niet vreemd dat de ethnologie oefenaars der Missiewetenschap tot voor kort nog werd gezien als de belangrijkste kenbron van het leven der autochthone bevolkingen in de Missielanden. In de statische primitieve samenlevingen, in gebieden waarin de sociale structuur in een bepaald ontwikkelingsstadium voor eeuwen is geinstitutionaliseerd, geven anthropologie en ethnologie niet alleen een psychisch en phvsiek beeld van de mens, doch ook en tegelijkertijd tekenen zij de samenleving van de mens, in de statica waarvan de geestelij k en materieel gerichte handelingspatronen van de mens gewaarborgd liggen. In de dvnamische Westerse cultuur, waarin zovele elementen zich in tijd en ruimte heterogeen ontwikkelen en waarin de cultuur van het individu zelf voor een groot deel in zijn configuratie afhankelijk is van zijn plaats in een aan voortdurende grotere en kleinere veranderingen onderhevige samenleving, kan de ethnologie slechts een deel en in de tijd gezien een steeds kleiner deel van de maatschappelijke realiteit doen kennen. De sociologie als samenlevingskennis kwam dan ook ter wereld in de eerste helft van de negentiende eeuw, in de jaren waarin de dynamiek van het Westen de mens dwong tot een nieuwe en bewuste wijze van kennen, nl. de maatschappelijke zelfl;ennis. Omdat in de buiten het Westen gelegen samenlevingen de overgang naar de moderne maatschappij zich~ nog scherper markeert, de geleidelijkheid mist van de technische en economische evolutie welke zich in het Westen in een tijdsverloop van bijna twee eeuwen voltrok, vinden de sociale wetenschappen dan ook buiten het Westen een onoverzicnbaar arbeidsveld dat zij niet alleen in wetenschappelijke resignatie kunnen bearbeiden, maar waarop zij geroepen zijn onmiddellij k hun inzichten dienstbaar te maken aan de noodzakelijk geworden planmatige ontwikkeling van het maatschappelijk leven van honderden millioenen mensen. Het i.r daarom dat de moderne sociologie een belal1grjjke 5

2 plaals dient ill le nelllen ill de prac/isch-l1jelfllschappclli&dquo;ke c op/r%</%>jq r~arr de >IILC.cIOr, ~lry.f.fl )r en dat de.rocrolo~r.cclje /eehliickm, (11 nnr lllep ill hel Il~ i~.rtea mnntsel>n~~elijk.e r~en.rchijnselten noi-den gearrnh~.reercl m l oorzonr mogelijk plal1/l/atî,g r~orm J!,e.e,fl e11, onmi.rlmnr- ~ ija r~oor de firrrderirr~ l all de Kerk / // ~/7/ c~//, die em shaecl.r mec~r err u~eer-~~eco>lyliceercl.cocinnl beeld ver-tonen, lelill!jl cle pl-oaiose van de le t~er-u~ncl.~terr.cocinln str-rrcttrrrn allem nog op soriaa/-n e/cilsrbappcl!jke grol1ds/(/,g kal1 )r or!lc rr hc~a~rclc r~l. De Missie in Afrika en B7;ië evenals die onder andere historische omstandigheden in Zuid-Amerika, wordt geconfronteerd met vier factoren waarvan de ongekcnde dvnamische ontwikkeling van die gebieden afliaiikelijk is. Deze vier factoren zijn achtercenvolgens : i. de demogransche ontwikkehng; 2. de economische, i.c. industrieel-technische ontwikkelinu. 3. de nationaal-politieke ontw ikkcling en de raciaal politieke ontwikkeling; 4. de ontwikkeling van de ideologische invloed van het Westen uit niet-christelijke machtssferen. Aan ieder van deze vier voor de Wereldii-iissie van onoverzienbare betekenis zijnde factoren wordt in de noodzaak van een de volgende beschouwingen sociologische en sociografische fundering 6 van de Missieactiviteit en in eerste instantie van de benade- door het sociaal onder- ring der Missieproblematiek zoek getoetst. Daarna wordt in aansluitin~ op de uit deze beschowvingen voortspruitende conclusies overwogen, welke de ontwikkelingsgang van Missilesociologie en 1BJissiesociografie zal dienen te zijn om deze hulpwetenschappen zo elficient mogelijk in het geheel van de wetenschappelij k-tlle~retische en wetenschappelijk practische fundering van het Missiewerk te kunnen aanwenden. I. DE MISSIE EN HET 13EVOLKI~GSVRA:BGSTlTK In het overgrote deel van de Wereldmissie wordt de Kerk geconfronteerd met een historisch ongekende groei der bevolking. Deze groei stelt niet alleen het probleem van de quantitatieve betekenis der Missie aan de orde, doch brengt tevens een aantal qualitatieve problemen met zich mee van hoogst gecompliceerde aard. Carr. Saunders heeft in zijn &dquo;world Population Past Growth and Present Trends&dquo; (Oxford 1936) het volgende beeld gegeven van de ontwikkeling der bevolkingen in de verschillende werelddelen. De door Carr. Saunders geproduceerde cijfers heeft Biirgdorfer voor 1947 aangevuld. De cijfers van na 1947 in het &dquo;demographic Yearbook&dquo; (U.N.O.) wijken voor Europa en Azie af door een andere indeling der Russische territoria dan die waarop de onderstaande cijfers betrekking hebben. TABEL 1. Ontw ikkeling van de bevolkingen der werelddelen van 1650 tot 1947 (in millioenen) Om na tc gaan in wetkc mate dc wcrc:lddelen in ccn tijdsvcrloop van drie eeuwen tot het geheel der Bvcreldbevolking hebben bjjgedragcn kunnen de cijfers dienen.van tnlmj II. I ABF=.1~ 11. Percentage der wercldbcvolking Bur~dorfer merkt op dat uit deze cijfers blijkt weike sterke viraliteit de blanke volken in dc laatste 300 jaren ontwikkeld hebben d~ch dat op de duur de strijd tegcn de sterfte niet voldoende zal zijn om Europa tegen een belangrijke daling van zijn aandeel in de wereldbevolking te heschermen. In 1910 bedroeg het aandeel van Europa 26.4, in , in ~.t, in i en in Ä>. Het is derhalve dat het aandeel der Aziatische en waarschijnlijk Afrikaanse volkeren dat tezamen der wereldbevolking van 1947 bedroeg, in belangrijke mate zal toenemen. Dit zal niet alleen van beslissende invloed zijn op de verhoudingen der volkeren en culturen, doch ook op de positie van het Christendom in de wereld. Tegelijkertijd brengt de snelle groei der inhecmse bevolkingen in Azie en Afrika een evolutie der sociale verhoudingen met zich mee, welke de tendenz vertoont steeds meer en mcer een revolutionnair karakter aan te nemen. Wanneer we het begin van de moderne periode in de geschiedenis van het Missiewerk plaatsen in de eerste decennia na i 8 S o, wordt het duidelij k dat deze periode samenvalt met de quantitatief enorme toeneming der niet-blanke volkeren. Van i 8 5 o tot 1947 nam de bevolking van Azie toe mct 534 millioen en van Afrika met 93 millioen zielen. Dit betekent voor Azië een groei van 71 en voor &dquo;afrika een groei van 98 %. Hoewel ook in Afrika de blanke bevolking belangrijk is toegenomen, vermindert dit de bevolkingsproblemen der inheemsen niet doch is juist op die van problematiek beslissende invloed. De bevolkingsdruk manifesteert zich in Azie en Afrika in tal van verschijnselen die zich als spanningen en diepgaande veranderingen in de sociale structuur voordoen. Enerzijds ontstaan in deze gebieden nieuwe stedelijke agglomeraten met een proletariaat

3 en van ongelcendc kwantitatieve en kwalitatieve samenstelling, anderzijds ontstaan op het platteland nieuwe dorpssamenlevingen, waardoor de centralisatie van het bestuursapparaat en daarmee ook van de geestelijk-culturele voorzieningen steeds meer voor practisch onoplosbarc taken wordt gestelde. Van de totale bevolking van India (358 millioen in 1950) leven er met minder dan 2000 met minder dan 500 inwoners. Dc Unesco hceft bcrckcnd dat b.~-. in Bengalcn ten bchoeve van 5.5oo.ooo kinderen van 179 millioen mensen in dorpen inwoners en 70 millioen in dorpen 6-9 jaar slcchts scholcn mogelijk zijn mct een radius van tw-cc mijl voor z5 tot 30 kinderen. Terwijl enerzijds de verspreiding van deze bevolking over enorme territoria ongekende mocilijkheden met zich medehrengt op het terrein der centralc geestelij ke, cultureic cn i-nateri6le verzorgingen, is ook de concentratie der inhecmse bevolkingcn in bepaaldc agrarische gebiedcn of in sncl groeiende stedelijkc agglomeraten beangstigend. In de agrarische gebieden van %.O. Azie met zijn snel groeiende bcvolking worden de percclen grond die voor de landbouwende families ter beschikking staan, steeds kleiner. De activiteit van de Europese leiding in dc koloniale gebicden heeft de problemen nog gecompliceerd. Boeke schrijft in zijn &dquo;oosterse economie&dquo; dat de waterbouwkundige werken door de Europeanen in Azië uitgevoerd on de welvaart van de landbouwende bevolking te vergroten, door de daarop volgende aanwas in zielental slechts toenemende versnippering van de arealen hebben opgeleverd. &dquo;in hct model kolow satiedistrict I.~-allpur van de provincie Punjab zijn aan de pioniers flinke percelen van i I à 12 hectaren uitgegeven, alle bevloeibaar. Een van de kolonistendorpen, in gesticht, telde toen 44 landbouwers met hun gezinnen. Na vijf jaar waren van deze oorspronkclijkc kolonisten er 18 overleden can hun bezit was over 44 erf- akkerareaal van genamen verdeeld, het gemiddelde deze erfgenamen was daardoor tot ten naaste bij van de oorspronkelijke uitgestrektheid gedaald. De overige z6 pioniers zullen naar alle waarschijnlijkheid door 69 erfgenamen zijn opgevolgd. Zo zal reeds na een generatie het gemiddelde grondbezit tot minder dan 39 ;) van de aanvankelijke perceelsgrootte zijn ingekrompen&dquo;. De agrarische problematiek van grote delen van Azi6 i.c. de onevenredigheid tussen de toenemende bevolkingsdruk en de grondopbrengst is een van de belangrijkste factoren voor de groei van het com-,munisme dat op onmeedogende wijze de agrarische productie kan moderniseren, terwijl de Westerse invloed naast voorlichting en technische middelen vertrouwen moet op een aangepaste rationele mentaliteit, die wellicht eerst na enige generaties een gegeven van de cultuur zal zijn. Aan de andere kant begint de urbanistische ont~~ikkeling in Azie en Afrika zorgwekkende vormen aan te nemen. Vooral omdat deze urbanisatie leidt tot een heilloze vermenging van de meest heterogene ethnische en sociale elementen. In de Unie van Zuid-Afrika vertoont zich b.v. te dezer zake cen In de steden van Zuid-Afrika ongekende dynamiek. woont nu reeds 65,;, der Europeanen, 66% der Aziaten, 540;) der &dquo;coloured bar&dquo; en 17% van de Bantoes. De ,ooo Bantoes die in de steden zijn geconcentreerd, leven in een ten dele hoog geciviliseerd milieu met cen in weeldc verkerende blanke bevolking, terwijl hun inkomcn niet meer dan 50 per hoofd en per jaar bedraagt. De drang van de Bantoes civilisatorisch en cultured omhoog te stijgen is onmiskenbaar. Van dc Bantoes die bij Europese farmers werken, vertrekken er velen naar de steden omdat er voor hun kinderen geen school aanwezig is in dc naaste omgeving. Dezelfde tendenz tot urhanisering treffen we aan in dc Congo. ( )p snelle wijze zijn bijna 900.ooo zwarte arbeiders in het industrieproces ingeschakeld. De,,Union Miniere du Haut I,-atanga&dquo; ontplooit ccn grote activiteit. In en na dc tweedc wcrcldoorlog heeft de exploitatie van de uranium-, koper-, zink-, goud- cn diamantmijncn een grote vlucht genomcn. Men spreel;t van een ware exodus der negerbevolking uit dc &dquo;brousse&dquo; naar de steden. Er groeit een zwart proletariaat in Leopoldstad, Lllluaburg, Rville, Costermanstad en Stanleystad. Dezc stadsbevolking neemt nog steeds toe en iienduizenden kinderen waarvoor nog ~een onderwijsmogelijkheden zijn, zwerven rond in de zich snel ontwikkelende steden. Men leze hierover dcr indrukwekkende verklaring op 9 Ju!i 1951 door P. v. Wing S. J. afgelegd in het Belgisch Koloniaal Instituut. Met verwondering heeft het Westen gezien de ongekend snelle groei van de milliocnenbevolking van Djal;arta. Brandpunten van intensief Oosters leven en beslissend voor de toekomst van Azië zijn de millioenen-steden Djal:arta, Calcutta, Bombay, Tokio en Osaka waar de invloed der blanken steeds kleiner wordt of reeds geheel is uitgeschakeld, terwijl de inlandse clerus wat het aantal betreft tegen de enorme taken in die steden nog niet is opgewassen. Zo is binnen enkele generaties de Missie die in de kwam vanuit negentiende eeuw tot nieuwe expansie een wereld met hoog-ontwikkelde en primitieve statische culturen opgenomen in een van jaar tot jaar veranderende wereld, die door de geweldige bewegingen van mensen alles in verandering en overgang brengt. Wanneer de bevolkingsaanwas niet - vermindert de mogelijkheid daarvan is groot omdat tegenover lage geboortecijfers in een groot deel van de wereld in toenemende mate lagere sterftecijfers zullen geplaatst worden - zal de wereld- zich over een eeuw verdubbeld hebben en bevolking vijf milliard mensen bedragen. De vraagt waar zich de grote bevolkingsconcentraties zullen voordoen en welke sociale structuurverande- 7

4 ringen zich als gevolg van de bevolkingsdruk zullen openbaren, is voor de strategie van de Missie van beslissend belang. De minimale krachten welke tegen de enorme bevolkingsgolven door de Kerk kunnen ingezet worden, vragen een effici~nte planning, analyse van huidige situaties en prognose van toekomstige. Belangrijk is ooh het inzicht in de leeftijdsopbouw van de volkeren van Azie en Afrika vergeleken met die van het Westen. TABEL Ill. De wereldbevolking naar leeftijdsklassen per hondcrd zielen der resp. bevolkingen (1947) Hier rijst de vraag hoe na een of twee generaties de leeftijdsverhoudingen in de wereld zullen zijn, wanneer de strijd tegen de sterfte door het Westen in Azie en Afrika begonnen, resultaten zal opleveren. De niet-christelijke machtssferen in het Westen zijn begonnen hun kracht te concentreren op het onderwijs voor de jeugd in de onontwikkelde gebieden. Binnen 66n generatie kan de uitslag van deze krachtsmeting van beslissende betekenis zijn voor het geestelijk beeld van grote delen der wereld. De nieuwe nationale staten in Azië voeren een opvoedingspolitiek waarin ideologische elementen uit ten dele versteende niet-christelijlce godsdiensten tot nieuw leven komen. Het behoeft geen betoog dat het Missile- in deze constellatie van onoverzienbare onderwijs betekenis is en dat de onderwijssociografie van de Missie een onmisbaar element is in de voorbereiding van een verantwoorde planning der relatief geringe mogelijkheden. Dienen alle krachten te worden geconcentreerd daar waar de grootste mogelijl:heden liggen, waar de medewerking der burgerlijke overheid het grootst is en waar gunstige sterftecijfers het hoogst rendement bieden? Is het nodig meer aandacht te besteden aan het onderwijs in nog min of meer statische gebieden, waar, al is het onderwijs improvisatorisch, de Missie nog een maagdelijk terrein vindt om haar culturele arbeid te ontplooien? In hoeverre kunnen beide taken slechts volbracht worden door inschakeling van inheemse cn Westerse leken? Verdient hct aanbevcling op grote schaal inheemse leerkrachten in te schakelen in de door de Unesco tot stand komende onderwijsvoorzieningen in de onontwikkelde gebieden? Bestaat er voldoende inzicht in de begaafdheidsverhoudingen in de Missiegebieden en ~~elhe rol spcelt de selectie in het Missieonderwijs? Deze vraagstukken worden nog scherper belicht wanneer we de Missie cn het bevolkingsvraagstuk nog directer met elkander confronteren. Voor de Missie betekent de bevolkingsdruk cen complex van problemen waarvan twee aspecten van beslissende betekenis zijn voor de vestiging van de hcrk. i &dquo;. De snelle toeneming der bevolking kan moeilijk of in het geheel niet door de toeneming der gedoopten en der priesters cn religieuzen worden bijgehouden. Naar de mate waarin de inheemse Kerk groeit, worden de bekeringsactiviteiten der Missionarissen beperkt omdat de instandhouding der jonge Kerk in de dynamische gang der heidense samenlevingen een groot deel van de priesterlijke arbeid vergt. In Afrika waar sedert 1900 het aantal R.h. vertwaalf voudigd is, is het aantal priesters slechts vervijf voudigd. In Centraal-Afrika is het priestertekort een brandend probleem. Iedere priestcr, medegerekend ook degenen die practisch hetzij door ouderdom hetzij door een andere taak buiten de eigenlijke ziclzorg staan, heeft de zorg voor vaak zeer verspreid wonende gedoopten tot een getal van bijna Het zal nog decennia duren eer de inheemse priesters zo talrijl; zijn dat ze een deel van de taak der buitenlandse priesters kunnen overnemen. Maar niemand kan voorzien of de blanke priesters nog enige decennia in staat zullen zijn in Centraal-Afrika het Evan- nu de Afrikaanse volken tot het gelie te prcdiken inzicht liomen dat vele Europeanen die zij als dragers van het Christendom beschouwen in Afrika een radicaal kastes5-steem willen bestendigen, een maatschappelijke structuur die in de oudhcid tot het verval en de ondcrgang van grote culturen heeft geleid. Terecht heeft een Protestants zendeling geschreven:,,the white man, even though he be a missionary, is no longer sure of respect and the right of leadership just because he is white. He has to prove his worth among a people who are more critical and vocal. (H. BX1ake1in Coxill in..world Christian Handbook, London 1949, blz. i99-200). Hier rijst de vraag welke de natuurlijke groeikracht kan zijn van de in Afrika gevestigde kerken en welke de toekomstige maatschappelijke structuur zal zijn van de gebieden waarin deze kerken zijn gevestigd. De meer dan veertien millioen katholieken in Afrika, waarvan de helft zich bevindt in Centraal-Afrika vormen 7 ~~) der totale bevolking van dit werelddeel. aandeel in Het is belangrij k dat dit relatief geringe de bevolking regionaal belangrijke concentraties 8

5 vertoont en dat dezc concentraties zich bevinden in economische gebieden welke een woonstabiliteit der bevolking mogelijk maken. Het is hier dat in de planologische koloniale sectoren de invloed van de Missie vergroot dient tc worden, voor welke vergroting van invloed de Missie over haar eigen sociografisch arsenaal moet kunnen beschikken. Zoals in de linguistiek, in de ethnologie, in de anthropologie en in de vergelijkende godsdienstwetenschap de medewerking van de Missie hoog wordt gewaardeerd, zullen ook voor de sociale wetenschappen door de N1issie grote diensten kunnen worden he- echter de sociaal- wezen. Van hoe groot belang wetenschappelijke training van de leidinggevende hguren in de Missie is voor een zo groot mogelijk geestelijk-maatschappclijk rendement van het Missiewerk zelf komt pas in het licht te staan, wanneer we het als feit accepteren dat in deze &dquo;age of planning&dquo; juist de onontwikkelde gebieden het terrein ~-ormen waarop de politieke en economische machtsgroepen met gebruiktnaking van het Westers sociaal-wetenschappelijk intellect embryonale maatschappelijke structuren planmatig zullen ontwikkelen. Het is hier dat de Missie tot vergroting van invloed kan komen omdat het jonge Christendom in belangrijke gebieden de &dquo;human factor&dquo; van de moderne technische ontwikkeling voor een belangrijk deel in handen heeft. Dit brengt echter mede dat de Missie intensief zal dienen samen te werken met het katholiek sociaal-wetenschappelijk intellect. 2. Het andere aspect van de consequenties der bevolkingsdruk is de noodzaak tot wetenschappelijke planning voor de Missiezielzorg in verband met de steeds groter wordende horizontale mobiliteit der bevolkingen. De lege kerken in de city s van zovele Europese steden en het gebrek aan kerken alsmede aan aangepaste zielzorg in tal van Europese industriele agglomeraten, bewijzen de funeste uitwerking van een tekort aan inzicht in de structuur-veranderingen reeds aan het eind van de negentiende eeuw ingezet, een tekort zonder overwegende persoonlijke schuld in een periode, waarin het modern sociologisch kennen der samenleving nog moest geboren worden. Wij mogen echter verwachten dat in steeds toe- in Azie en nemende mate de Kerk in grote gebieden Afrika met analoge verschijnselen als hierboven voor, Europa opgenoemd, zal worden geconfronteerd. Wij hebben reeds gewezen op de chaotische toestanden welke de migratie in de Unie van Zuid-Afrika en in de Congo veroorzaakt. Hier komt het probleem aan de orde of de Missile in deze gebieden voldoende elasticiteit bezit om zich aan snel veranderende be- Het is in dit volkingsverhoudingen aan te passen. verband belangrijk er op te wijzen, dat in de grote steden van Europa belangrijke sociale groepen onder dc arbeidende bevolking door de gewone parochiële zielzorg moeilijk of in het geheel niet meer te bereiken zijn en er een streven is waar te nemen naar nieuwe i. c. categoriale vormen van zielzorg. Wanneer reeds de onderwijsspecialisten van mening zijn dat de &dquo;basic education&dquo; zoals de Unesco die zich voorstelt, niet slagen kan in een volk dat in zijn horizontale en verticalc mobiliteit niet tot een minimaal sociaal evenwicht kan komen, hoeveel te meer dit dan voor de Missie waarvan de taak die van geldt een &dquo;basic education&dquo; verre overschrijdt. Hoewel de verticale mobiliteit eigenlijk ter sprake behoort tc komen in onze nog volgende beschouwing van de economische ontwikkeling hangt deze zo nauw samen met de horizontale mobiliteit, dat wij op deze plaats niet beter kunnen doen dan een citaat te geven uit &dquo;fundamental Education&dquo;, het geschrift waarin de Unesco zijn plannen voor de geestelijke ontwikkeling der niet-westerse gebieden het eerst heeft ontvouwd. De hron is onverdacht en wat hier over de opvoeding in de Untie van Zuid-Afrika wordt de duur- gezegd, geldt a fortiori voor de zielzorg, zame vorming van de totale persoonlijkheid. De lengte van het citaat mogc verantwoord zijn door zijn belangrijkheid. &dquo;... a succesfull educational system can only be evolved once a society has decided basic questions: namely, what occupations its members are to follow and what shall be their social and political status. To the first question South Africa has as yet given no definite answer; to the second it has given an answer which is not acceptable to the Non-Europeans to whom it applies. Hitherto it has been generally accepted that the great bulk of Africans shall be unskilled labourers. The theory is that they shall live in the Reserves (reservaten), that the men shall periodically leave the Reserves to sell their labour, which is the only marketable commodity of which they can dispose, and that by a combination of money wages paid on the assumption that the family s subsistence is in part provided for by the products from the land, subsidised by the man s earnings outside the Reserves, a workable economy will be attained. This is the theory. The practice has already been broken down in part and is increasingly doing so. It is estimated that in certain areas, such as the Transkei with its population of I ~ million Natives, one third of the of urbanisation is population is landless. The process becoming more marked: revealing itself particularly in the townsward drift of women. But as yet the bulk of the population is in this transition stage, is a &dquo;parttime&dquo; population; part-time farmer and part-time industrial labourer, educated for neither occupation and backing in the skills requisite for both.&dquo; Vragen deze en zoveel andere bevolkingssituaties in Afrika en Azië waarop in dit verband niet nader kan worden ingegaan, niet om een diepgaande demografische en sociaal-statistische analyse, om een sociologische en sociaal-psychologische approach, dienst- 9

6 baar gemaakt aan de kcrstening van dit werelddeel, waarop 10 sedert een eeuw de cconomisch-tcchnische activiteit van de blanke volkeren zich concentreert? 3. Na deze twee aspecten van de quantitatieve en ruimtclijke problemen uit de bevolkingsdruk voortvlociend, wijzen wij nog op een derde aspect dat minder voor de vestiging der Kerk dan wel voor haar toekomsti~e positie van belang is. In geografische kringcn hcerst de mening, dat in de toekomst Afrika een van de grote ccntra der wereldbevolking zal zijn. De minimale schatting van de totale toekomstige wereldbcvolhinb bij de huidige stand der technische beschaving is van Fischer en is echter bedraagt 6.2 milliard mcnsen. I3elangrijker dat zowel Fischer als Penck cn andcrc geografen van mening zijn dat Afrika en Amerika (voor een grcot dcel Zuid-Amerika) de grote centra zullen zijn van de toekomstige wereldbevolking. Wanneer thans dc bevolking van Afrika 8% der wercldbcvolking vormt, kan de toekomstige verhouding bepaald worden door het feit dat men aan Afrika een bevolkingscapaciteit van weinig minder dan 30% der toekomstige wcrcldbevolking toekent. Hoewel deze cijfers uiteraard een zeer speculatief karakter bezitten, komen zij toch voort uit beschouwingen van levensmogelijkheden die voor een belangrijk deel een concreet lcarakter dragen. In politieke en economische kringen in Europa wint dan ook in de laatste decennia de mening veld dat voor, de Westerse bevolking Afrika nict allccn ecn machtig materieel reservoir van agrarische producten en delfstoffen betekent, doch dat het ook de aangewezen ruimte is waar millioenen Europeanen een nieuw en deel blank continent zullen kunnen voor een groot scheppen. De Katholieken zullen deze problematiek van zeer grote omvang doch ook van onoverzienbare betekenis niet alleen diepgaand dienen te bestuderen, doch ook op grond van de resultaten dienen te bepalen in hoeverre hier de emigratie van Europese Katholieken van een betekenis kan zijn die de eeuwcniange emigratie van de &dquo;hispanita&dquo; naar Zuid-Amerika nabij komt. In het kader van dit veelomvattend vraagstuk dat voor de Missie tevens een levensvraagstuk is, is de samenwerking van de Missie met de katholieke sociale wetenschap een eis van dit uur der historie, waarin de wereldverhoudingen door het planmatig ingrijpen van de mens waarschijnlijk voor een grote tijdsduur gedetermineerd kunnen worden. I.C. II. DE MISSIE EN DE ECONO,BIISCI-IL, PROBLEMATIEK DE INDUSTRIEEL-TECHNISCHE ONTWIKKELING De ontmoeting van de eeuwenlang in evenwicht verkeerd hebbende prae-kapitalistische huishoudingen met het modern kapitalisme is een van de meest tragische motieven in de zo bewogen ontmoeting tussen West en Oost. Dramatisch is deze overgang voor de primitieve culturen zoals op Nieuw-C7uinea, waar de ovcrgang van het stenen tijdperk naar het atomische zich binnen 66n generatie voltrckt, niet mindcr dramatisch doch integendeel in talloze aspecten van noodlottigcr bctckenis voor de hoogontwikkelde Oosterse culturen, waarin het commerciele en technischc Wcstcrsc denken niet kan ingevoerd worden zonder het individueel bewustzijn cn de. sociale cultuur te desintegreren. Zowel de initiatieven der nieuwe Costerse staten als de krachts- van inspanningen het Westen in kolonialc- en mandaatgebieden, zijn gericht op het lanceren van moderne economische processen, van moderne productie op agrarisch en industriecl tcrrcin cn op de geestelijke instclling van millioenen mensen uit de, op dicpe lagen van de psyche gefundeerde en duizenden jaren geleden ontstane beschavingcn, op de &dquo;sensated culture&dquo; van het technocratisch Westen dat het economisch motief als de meest bcstemmcndc kracht van de menselijke psyche beschouwt. Zijn aandeel in deze overgang motiveert het Westen door het dat de Westerse cconomic en de Westerse geloof techniek in staat zullen blij ken de problematiek van de Oosterse bevolkingsdruk, van de voedsel- en gezondheidsproblemen in Azië op te lossen. Wij mogen ons niet verhelen dat in belangrij ke delen van Afrika en Azie de Missie getuige is van een herhaling van de vroeg-kapitalistische ontwikkeling waarvan het somber en voor de geestelij ke cultuur zo nefaste beeld in de economische en sociale geschiedenis van het Westen als een getuigenis van de mogelijkheid van een aards inferno in onze herinnering staat opgetekend. Wat dit betekent, spreekt het duidelijkst, wanneer w-ij dezc economische revolutie beschouw-en in Zuiden Oost-Azie waar zij de grondslagen aantast van duizendjarige culturen, opgebouwd op stabiele agrarische samenlevingen. Prof. Boeke heeft er in zijn &dquo;oosterse economie&dquo; op gewezen dat indien blijkt dat het dorpsleven het enig mogelijk bestaan voor de grote massa der Oosterse volken moet blijven, dit een economische politiek veroordcelt die het oude slechts vernietigt en niet aanpast. Met al de vezelen van zijn bestaan is de Oosterse boer gehecht aan de dorpsgemeenschap terwijl in het Oosten het dualisme tussen de steden en de dorpsgemeenschappen anders dan in het Westen onoverbrugbaar lijkt. De zeer belangrijke economische gevolgen van dit Oosters dualisme heeft Boeke in een tiental aspecten belicht en het is de moeite waard de analyse van deze kenner der Oosterse economie te volgen (pag v.~ ie. De stedelijke industrie leeft niet van een stedelijk proletariaat, dat het platteland blijvend verlaten heeft, maar blijft grotendeels afhankelijk van de landelijke arbeidskrachten (in Japan grotendeels

7 meisjes en jonge vrouwen, in Indie merendeels mannen) die weer tot het landelijk bestaan terugkeren bij verlies van werkgclegenheid en na afloop van de fabrieksarbcidstermijn. ze. Het vraagstuk van de werklooshcid, samenhangende met de industri6le conjunctuur, is geen vraagstuk van stcdelijke overbevolking, maar moet worden doorgetrokken naar het platteland en is in wezen een agrarisch probleem. 3e. Er is in deze Oosterse landen geen &dquo;industriele reserve-ar~nee&dquo;, maar een agrarische reserve-armee, cen landelij Ic proletariaat of semi-proletariaat, voorkapitalistisch van aard, traditioneel en stationair, dus onrijp voor moderne organisatie, een reserveleger dat zowel het boerenbestaan door zijn landhonger als het loonarbeidersbestaan door zijn lage levensstandaard omlaag drukt. 4e. Er vertoont zich aanvankelijk een tendenz tot decentralisatie in de nijvcrheid; de klein- en middelbedrijven zoeken hun bestaansl;ansen te vergroten door in dubbele zin &dquo;op hct platteland&dquo; te leven, d.w.z. door hun standplaats te kiezen te midden van de landelijke overbevolking, die met minimale be- dat deze loning genoegen neemt. Boeke wijst er op dorpsindustrieen niet zelden een tijdelijk karakter dragen en de verdere mechanisatie zich alleen in grote bedrijven laat toepassen. (Hfst. IX). Se. Het loonpeil van de industri~le arbeidskrachten wordt omlaag gedrukt doordat het arbeidsloon enkel bijverdicnste is, aanvulling van het gezinsinkomen van de kleine boer. 6e. In tegenstelling met de homogeen kapitalistische landen wraar de belangen van de grondeigenaars en die van de industriele werkgevers aan elkander tegengesteld zijn, kunnen in het Oosten de grootgrondeigenaars hun pachten opschrocven als de pachtersgezinnen in de nijverheid aanvulling van hun inkomsten vinden, de stedelijke werkgevers kunnen hun lonen laag houden als zij over dit landelijk semi-proletariaat kunnen beschikken. 7e. De meeste emigratie is tijdelijk en ontw-ikkelt zich niet tot blijvende kolonisatie in den vreemde. 8e. Landelijke werkloosheid en stedelijk tekort aan arbeidskrachten handhaven zich naast elkaar omdat de landelijke arbeidskrachten aan het onbeweeglijk boerengezin verbonden blijven. De op het land gevestigde bedrijven kunnen onbeperkt gebruik maken van het overaanbod van arbeidskrachten terwijl de bedrijven gebonden aan de vindplaatsen van grondstoffen en aan stedelijke markten slechts met hoge lonen in hun behoefte vooral aan geschoolde arbeiders kunnen voorzien. Er is een zeer grote en zichzelf niet-nivellerende ongelijkheid in het loonpeil. ~e. Er zijn zeer velc tussenpersonen nodig om de voorkapitalistische gezinshuishouding met de wereldmarkt in verbinding te brengen. De ontwikkeling van de klein- en tussenhandel is dan ook buiten alle verhouding tot de geringe koopkracht van de massa en haar beperkte behoefte aan ruilverkeer. Boeke deelt mee dat in Japan, dat voor bijna 5 0 % uit arme, zelfverzorgende bocren bestaat, 66n handelaar leeft op elke zcvcntien zielen. i oe. Zowel van depressie als van deflatie komen de nadelen samcn op de rug van de hoerenbevolking. In een dualistische samenleving, waar hct boerengczin tevens de leverancier van arbeidskrachten voor zal zich hct nadeel van loons- de nijverheid is, verlagina bij dat van minder prijs voor zijn products voegen. Is in Zuid- cn Oost-Azië hct industrieel probleem vol diepc complicaties, de welvaartsvermeerdering problematisch en zelfs in geval van parti~le welvaartsvermeerdering de civilisatorische en culturele vooruitgang een pessimistisch te beoordelen vraag, nict minder gecompliceerd is het vraagstuk van de agrarische hervormingen in dit gebied. Het is in dit verband niet mogelijk diep op de vele aspecten van het agrarisch vraagstuk in Azie in te gaan, maar het is de overtuiging van koloniale sociologen, dat de inw-erking van de kapitalistische economic naast de technisch-agrarische vooruitgang toenemende armoede en bevolkingsdruk als gevolgen vertoont. Boeke recapituleert zijn beschouwingen over dit onderwerp als volgt. &dquo;het gros van de bevolking is at1lankelijk van de landbouw. Deze landbouw is op zelfverzorging gericht en blijft in beginsel buiten het ruilverkeer, wil geen geld maken. Toch wordt dc bevolking in toenemende mate voor gelduitgaven gesteld, dank zij het binnendringen van het westers kapitalisme en haar huishouding in de vorm van importgoederen, transportdiensten, gcldcrediet, geldpacht en geldbelastingen. Deze tegenstrijdigheid is het economisch aspect van het dualisme, zij veroorzaakt een voortdurende geldnood en een stijgende schuldenlast op hct platteland (t.a.p. blz. go). Belastingen, pacht, credietaflossingen, onmisbare goederen van buiten het dorp, ceremoniele en religieuze uitgaven, oogstmislukkingen, ziekten van mens en vee, natuurrampen en het voor de Oosterse samenleving nieuwe verschijnsel van economische depressies, stellen de boer steeds weer voor nieuwe geldnoden, omdat uit besparingen practisch nimmer iets kan worden gekweten. Knoeien met producten, katoen, jute, hennep in Voor-Indie, rubber, kapok, peper in Indonesie, thee in China, handwerkproducten in Japan, toevluclit nemen tot de geldschieter, tot pandcrediet etc. v~ orden als uitwegen beproefd. In Bengalen is de schuld per landbouwersgezin 214 Rupees, een niet zo groot bedrag, waarvan echter per jaar 36% rente moet worden betaald, hetgeen voor het landbouwersbudget een vernietigend bedrag betekent. Boeke concludeert dan ook na zijn aangrijpende schildering van deze verhoudingen, dat er in het Oosten op het land niet alleen nijpende armoede heerst, doch dat er ook achteruitgang op ander dan 11

8 r ~ economisch gebied valt te constateren. Het door- van het Westers individualismc verzwakt en dringen ontaardt de dorpsgeest. Het sociale le~-en, de poëzie en de meest karakteristieke elementen verdwijnen uit het dorpsleven. Het geldverkeer vernietigt het onderling vertrouwen, het gemeenschapsgevoel is niet opgewassen tegen het economisch individualisme en het dorp z-erwordt tot een verzameling hutten zonder enig geestelijke band. Omdat men de kleine voedselbedrijfjes niet kan omtoveren in commerciele landbouwondernelningen, omdat men de opeengedrongen boerenbevolking niet kan uitdunnen en om vele andere redenen zal men er toe over moeten gaan de zelfverzorgingshuishouding van de landelijke massa te bestendigen, het statisch karalcter van de voor-kapitalistische samenleving te consolideren en de economie ondcrgcschikt te laten aan de Oosterse levensw~ijsheid. Onder de schijn van ophefling, ontwikkeling en welvaartsbevordering, leidt in het Oosten de zuiver-economische politiek &dquo;ontwrichtend, vernielend en verbijsterend&dquo;. Wij zijn van mening, dat het moeilijk, zo niet onmogelijk zal zijn, de reeds in gang gekomen ontwikkeling om te buigen. Umdat de door Bocke geschetste verschijnselen inderdaad de diepere grond zijn van de onrust in Azië, dreigt het communisme de plaats in te nemen van de Westerse materialistische doctrine, aanspraak makend op de inderdaad niettheoretische mogelijkheid, dat een nieuw Oosters collectivisme alleen het agrarisch probleem zal kunnen oplossen. In Afrika zijn de fasen van het economisch proces territoriaal zeer oedifferenti~erd, at11ankelijk van de primitieve of ontwikkelde cultuurstatus der inheemsen en de agrarische en industriele mogelijkheden der verschillende gebieden. Afrika kent zowel de boerensamenlevingen die voor de markt produceren als de zelfverzorgingsaemeenschappen. In Frans West- Afrika en Frans Equatoriaal-Afrika heeft de kolonisatie belangrijke resultaten opgeleverd. In Frans naast elkaar in West-Afrika leven Tuaregs en negers een bevolking van i millioen zielen. De agrarische cultuur draagt nog een archaisch karakter en de opbrengst aan rijst, mais, bananen en manioc is hoofdzakelijk bestemd voor locale consumptie. Er ontstaat echter een nieuwe, Frans sprekende middelklasse die economisch is gericht, steeds meer land in eigendom verkrijgt waarop kot~e, cacao en aardnoten voor de wereldmarkt worden verbouwd. Toch is overal de opvoedingspolitiek van de koloniale overheid gericht op het doordringen van de economische geest men de daaruit resulterende so- waarvan de totale mentalitcits- en het mogelijk maken voor de wereldmarkten te produceren, terwijl ciale veranderingen, verandering het belangrijkste gevolg is, hoopt te kunnen leiden. In gebieden als Kenya hcbben de Engelse kolonisten een zodanige politiek van landsvervreemding bedreven, dat het landprobleem voor de inheemsen een levensprobleem is geworden, dat tot een revival van nog nauwelijks onderdrukte primitieve instincten schijnt te leiden. In Noord-Afrika, in de Congo en in de Unie van Zuid-Afrika is het industrialisatieproces in volle gang. Hier doet zich het verschijnsel voor, anders dan bij de industrialisatie in de nieuwe Oosterse staten, dat de blanken een hoog ontwikkclde industrie opbouwen, waarin millioenen inheemsen uit culturen het funda- primitieve en ten dele primitieve ment van de arbeid vormen, waarbij de spanningen zo hevig kunncn worden dat men, zoals in Zuid- Afrika via wat men een raciaal kastcsysteem genoemd heeft, probeert een voorlopig evenwicht te bereiken, van het inheems zelf- een uiterst labiel karakter bezit. Hocwel men niet kan ontkennen dat in Frans Noord-Afrika dat ingevolge de snelle groei bewustzijn en in de Belgische Congo de overheidspolitiek een inslag van hoge ethische verantwoordelijkheid bezit en daaraan ook de samenwerking met de opvoedkundige kracht van de Missie ten grondslag ligt, dicnt men voorbereid te zijn op het opkomen van. steeds groter spanningen en de daaruit resulterende onmogelijkheid de koloniale verhoudingen te bestendigen. Het is de tragiek.van de Westerse invloed dat juist de hoogste technisch-economische uitingen daarvan de heilzame aspecten van die invloed krachteloos schijnen te maken. Men mag niet uit het oog verliezen dat de aantrekkelijkheid van het Afrikaans mensen- en grondstorfenreservoir voor de Westerse staten mede is gelegen in het feit, dat de productie nog kan geschieden in vroeg-kapitalistische verhoudingen met een lage en in de calculatie te verwaarlozen prijs voor de kostenfactor arbeid. In het Westen heeft een duizendjarige oeintegreerd christelijke cultuur een sociale evolutie mogelijk gemaakt. In Afrika lijkt de mogelijkheid van die evolutie hoogst problematisch. Hoe kan men zelfs de mogelijkheid van een langzame evolutie sociaal-psychologisch aanvaardbaar maken als het communisme de boodschap brengt dat door 66n massale krachtsinspanning de sociale verlossing van het zwarte proletariaat te bereiken is? In Europa is men eerst na decennia in staat gebleken een visie te verkrijgen, een visie post factum op de verschrikkingen waarin millioenen arbeiders in de eerste stadia der industrieel-kapitalistische ontwikkeling hebben geleefd. Dit historisch respijt zal in Afrika niet mogelijk zijn. Het is vooral de Missie die hier de in gang zijnde ontwikkeling diep zal moeten analvseren teneinde een houding, de enige christelijke houding tegenover het probleem van de sociaalecononusche emancipatie van het groeiende zwarte arbeidsleger te kunnen bepalen. Het is dan ook in de encycliek,,evangelii Praecones&dquo; van dat de Paus de Missie er op heeft gewe- 12

9 zen op sociaal-economisch terrein haar verantwoorddelijkhcid op organisatorische wijze, door het oprichtcn van doelmatige sociale en economische organisaties, verenigingen en instcllingen die beantwoorden aan de eisen van dcze tijd en aan de specilike noden der volkcn, in de samcnlevingen dcr 11issiegebicden tot uitdrukking te brengen en dat alles in verband met de sociale leer der Kerk, die zich verzet tegen economische slavcrnij. Het behoeft geen betoog dat de studie der economie van de niet-westerse landen, studie van algemene en specialistische aard, die nog in een aanvangsstadium verkeert aan deze activiteit van de Missie in het algemeen ten grondslag moet liggen. Daarnaast staat de Missile overal in ecn bepaald economisch en sociaaleconomisch proces, hangt de gehele zielzorg en kersteningactiviteit samcn met plaatselijlce en regionale economische structuren op de kennis waarvan de directe zielzorg en haar sociaal-organisatorische uitwerking moeten zijn gebaseerd. Het is hier dat dc sociogratischc methodieken onmisbaar zijn voor doeltreffende geestelijke arbeid in kleinere en grotere locale eenheden. Kunnen op dit terrein de Missie en de jonge toegepaste sociale wetenschappen zoals zij door de Katholieken beoefend worden elkander geen hoogst waardevolle diensten bewijzen In de ervaringen der Missile ligt een haast onuitputtelijke &dquo;fundgrube&dquo; voor de sociale wetenschap terwiji die wetenschap zelf de Missie kan bijstaan in de planmatige opbouw der zielzorg in samenlevingsstructuur, waarvan de analyse vooral voor het toekomstig verloop op geen andere dan sociaal-wetenschappelij k verantwoorde wijze kan tot stand komen. In onze conclusies komen wij op dit aspect nog terug. Hier zij slechts opgemerkt, dat in de onstuimige economische ontwikkeling en al zijn maatschappelijke gevolgen een van de beslissende probleemcomplexen der moderne Missie gelegen is. Wat voor de zielzorg in Europa geldt, is a fortiori voor de zielzorg. buiten Europa aan de orde. In de communistische visie dat de productieverhoudingen beslissend zijn voor de geestelijke verhoudingen, ligt op een andere wijze dan de communisten menen voor ons een diepe en niet te veronachtzamen waarheid verborgen. Het jonge christendom is er eenmaal in geslaagd de historische ontmoeting tussen de Germaanse volken en het Romeinse Rijk, tussen twee diep verschillende culturen en twee van elkander in vele opzichten verschillende technisch-economische beschaving tot een zegenrijke te maken. Voor een analoge maar oneindig gecompliceerder ontmoeting tussen twee werelden staat de Kerk in de komcnde eeuwen. Er is geen tak van de katholieke wetenschap die zich ten aanzien van de komende u-ereldhistorische taken der Kerk aan zijn plaats en betekenis, aan zijn v:erkgebied in het geheel der wereldmissie kan onttrekken. III. DE MISSIE EN DE NATIONAAL-POLITIEKE EN R,KCI:I/lL-POLITIEKE ONTWIKKHLING De politieke sociologie van de vroegere koloniale en thans nog in de koloniale of semi-koloniale status verkerende gebieden is tot nu toe van geringe betekenis. Dit is niet te verwonderen. Zelfs de sociologie van de politieke partijen in Europa en Amerika vertoont nog vele leemten en in de totalitaire revolu- in het Wcsten. ties welke na de eerste wereldoorlog ziin uitgebrokcn, werd dc politieke sociologie verrast door verschijnselen welke eerst post factum wetenschappelijk konden geanalvseerd worden. De twee wereldoorlogen hcbben cchter in Azië en Afrika de politieke ontwikkeling in nationaal en sociaal kader een zo dynamische ontwikkeling gegeven, dat nict alleen in Westerse politieke doch evencens in wetenschappelijke kringcn cen snelle aanpassing aan de niet te miskennen sociale realiteit tot stand moest en nationale komen. Hoe geweldig de politielce dynamiek in hct Oosten werkt, zien wij wanneer we de meesterlijke analysen van de sociaal-wijsgerige grondslagen van hct vroeger Nederlands bcleid in Indonesië bcstuderen zoals de Kat Angelino die in zijn groots werk &dquo;overheidszorg en Bestuursbeleid in Nederlands Oost-Indi~&dquo; heeft beschreven en we de daaraan verbonden tockomstvisie vergelijken met de actuele werkelijkheid. In de niet-communistische gebieden in Azië heeft de Kerk de grotc politieke en nationale veranderingen overleefd. Misschien mogen wij zeggen dat in bepaalde opzichten de positie der Kerk door die veranderingen is versterkt. De inheemse katholieke intellectuelen hebben in en door hun jonge katholieke levensbeschouwing hun visie op de natuurlijke waarden van nationale eigenheden, gevolg van de rijke differentiatie in het geschapene, kunnen vergroten en verdiepen. En deze visie danken de inheemse Katholiehen in de nieuwe Oosterse nationale staten niet alleen aan hun eigen reflectie, doch ook en voor een groot deel aan die verziende missionarissen, zoals de grote Nederlander pater van Lith op Java, die vroegere koloniale problematiek tot een brandende kwestie van het christelijk gewcten hebben gemaakt. Terecht constateerde Soekarno bij zijn bezoek aan Flores dat katholieke intellectuelen in de eerste gelederen van de nationale revolutie hebben gestreden, dat er in Indonesie een politieke en sociale, doch geen godsdienstige revolutie heeft plaats gevonden de missionarissen niet op Flores aanvezig zijn de politieke en dat om er idealen van hun land van herkomst te representeren. De waarheid van het door Soekarno mate versterkt door gesprokene wordt in belangrijke de groeiende quantitatieve en qualitatieve betekenis van de inheemse clerus, in wie de liefde tot Christus is met de en de Kerk op dieper wijze geintegreerd liefde voor de bevolking der Missiegebieden dan ooit in de geest en het hart van de Westerse missio- 13

10 naris, hoe groot zijn assimilatievermogen ook is, tot stand kan komen. Wise echter onbevooroordeeld de politieke en sociale ontwikkeling in de jonge Oosterse nationale staten bestudeert, kan zich echter niet onttrekken aan de indruk dat het ogenblik voor politieke en sociale stabilisatie nog niet is aangebroken. Wat echter aan die voor het Oosten ongekende sociale dynamiek een 7.orgwekkend karakter gecft, is dc tcndcnz in een aantal ideologische groepen de nationale opstanding een eaclusi~-istisch religieus en sociaal karakter te geven. Het nationale zeltbew-ustzijn is nict alleen een stimulans tot politieke, culturele en economische emancipatie, het betekent ool;, en de ontwikkeling van het historisch jonge nationaal bew-ustzijn in Europese landen als Duitsland en Itali~, in Aziatische landen als Japan en China leert het overduidelijk, de mogelijkheid van stromingen die er op gericht zijn de jonge staten geestclijl; te integreren door het propageren van ideologieen, waarin politieke en sociale elementen met godsdienstige en wijsgerige elementen, die vaak een revival zijn van fossiel geworden historisch geestesgoed, tot een totalitair geheel worden verenigd. Het is door die onmiskenbare ontwikkeling dat de Missie in het Oosten rekening dient te houden met een nieuwe bewustwording op heidense en nietchristelijke religiositeit alsmede metde mogclijkheid dat politieke en sociale spanningen op een zeker ogenblik op het jonge christendom worden afgereageerd. De sociale techniek van de propaganda waarvan ook de Oosterse staten op deskundige wijze gebruik weten te maken richt zich nu eenmaal het liefst tot oeroude instincten en sociale overtuigingen welke diep in het bewustzijn der massa liggen ingebed. Het is langs deze weg dat het heidendom en de niet-christelijke geloofsovertuigingen weer tot maatschappelijk actieve krachten kunnen worden en dat de tolerantie tegenover het Christendom omslaat in onverdraagzaamheid. In Afrika is het nationale accent zwakker doch valt de der inheemsen nadruk bij het groeiend zeltoewustzijn meer op raciale en sociale overtuigingen. Men vergete niet dat de Europeanen zelf door raciale maatregelen het raciale hebben gemaakt tot een der belangrijkste componenten van de sociale structuur in vele Afri- en dat de aan de zw-arte be- kaanse samenlevingen volking opgedrongen economische geestesgesteldheid ook leiden moet tot reflectie op de sociaaleconomische positie. Het raciaal bewustzijn betekent echter ook bezinning op religieus-cultureel geestesgoed, het ontstaan van cen Afrikaanse mentaliteit die een versterking van het heidendom kan betekenen, wanneer het christendom er niet in zou slagen deze Afrikaanse mentaliteit mede scheppend te bemvloeden. Ten aanzien van de hier in het kort geschetste problemen heeft de cultuur-sociologie een grote taak te vervullen. De politieke ontwikkeling vergt zorgvuldige analyse aan de hand van dc bcgrippen waarover de politieke sociologie beschikt en bij gebreke waarvan deze tak van de sociale wetenschap voor nieuwe taken wordt gesteld. Dc inheemse, vooral intellectuele hatholiel:en kunnen ondanks hun quan- en heilzame titatief vaak geringe betekenis een grote invloed op hct politiek en sociaal gebeuren uitoefenen, wanneer zij dc bcschikking krijgen over de ervaring en de wetenschappclijke bezinning van en op allerlei problemen waarover de Westerse ledematen van de universclc herk beschikken. In de Congo kunnen de inheemsen die in zo grote thans beschikken getale tot de Kerk zijn gekomen over dezelfde christelij ke syndicaten waarmee binnen de tijd van 66n generatie het Europees katholiek proletariaat zich maatschappelijk heeft geemancipeerd. Het is niet onmogclijk dat politieke, sociale en culturele vooruitgang in Azie en Afrika synoniem wordt van Christendom en Kerk. Dat zal echter niet ~~ mogelijk zijn zonder dat de Kerk niet alleen het oud I cultuurbezit met eerbied en liefde tegemoet treedt, doch ook de tendenz tot het herscheppen van dat bezit, tot het streven naar een eigen mar aan de moderne tijd adequate raciale en ethnische cultuur weet op te vangen en te integreren in het scheppen van een katholieke cultuur. Deze delicate en tegelijk omvangrijke taak mag niet alleen af hangen van toevallig aanwezig talent en van locaal doeltrehende improvisaties. Deze taak dient niet alleen ten grondslag te liggen aan de scholing en vorming van priesters en leken die in de Missie arbeiden, maar de taak zelf dient in de orde van voorbereiding en in de orde van uitvoering gedragen te worden door de sociaal-wetenschappelijke arbeid van specialisten die elkanders ervaringen moeten uitwisselen en toetsen en wier arbeid zelf weer op centrale punten wetenschappelijk dient te worden geco6rdineerd. Door deze katholieke samenwerking tussen Oost en West realiseert zich niet alleen zichtbaar de universaliteit van de Kerk, maar krijgen ook de Katholieken sociaal en cul- in Azie en Afrika werkelijk politiek, tureel contact met machtige Katholieke groepen in Europa en Amerika, een contact van twee werelden dat bij ingebreke blijven van de Katholiken via. andere, tendele aan het christendom vijandige, organen tot stand zal komen. IV. DE MISSIE EN DE ONTWIKKELING VAN DE IDEOLOGISCHE INVLOED VAN I-IET WESTEN UIT NIET-CI-IRISTELI J KE MACHTSSFEREN De katholieke wereldmissie heeft in de geweldige gebieden die haar zijn toevertrouwd niet alleen rekening te houden met de bekeringsarbeid van andere christelijke godsdiensten, niet alleen waakzaam te zijn tegenover de ideologische machtsvor- 14