Bouwplaats lokale verzorgingsstaat Bosselaar, H.; Vonk, Gijsbert

Transcriptie

1 Bouwplaats lokale verzorgingsstaat Bosselaar, H.; Vonk, Gijsbert IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2013 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Bosselaar, H., & Vonk, G. J. (editors) (2013). Bouwplaats lokale verzorgingsstaat: Wetenschappelijke reflecties op de decentralisaties in de sociale zekerheid en zorg. Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date:

2 Bouwplaats lokale verzorgingsstaat

3

4 Bouwplaats lokale verzorgingsstaat Wetenschappelijke reflecties op de decentralisaties in de sociale zekerheid en zorg H. Bosselaar en G. Vonk (red.) Boom Juridische uitgevers Den Haag 2013

5 Omslagontwerp: Haagsblauw, Den Haag Opmaak binnenwerk: Textcetera, Den Haag Eindredactie: Jurre van den Berg 2013 H. Bosselaar en G. Vonk (red.) Boom Juridische uitgevers Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (art. 16 Auteurswet) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. ISBN NUR 820

6 Voorwoord Op vele onderdelen van de verzorgingsstaat worden verantwoordelijkheden en middelen overgedragen aan gemeenten. Het is een ontwikkeling die verder gaat dan louter een bestuurlijk proces van decentralisatie. Door de samenhang tussen verschillende beleidsvraagstukken, de betrokkenheid van vele lokale instituties, organisaties en groepen, en door het veranderende karakter van regelingen van bescherming naar activering, staan we aan de vooravond van wat we de lokale verzorgingsstaat kunnen noemen. Het proces van lokalisering is in volle gang. In alle gemeenten zien we ware bouwplaatsen ontstaan, waar wordt gewerkt aan een toekomstbestendig huis voor zorg, participatie, wonen en werken. Met dit boek willen wij de betrokkenen bij dit proces ondersteunen. Vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines reflecteren wij op het proces van lokalisering en formuleren we aanbevelingen voor de denkers en doeners op de bouwplaats van de lokale verzorgingsstaat. Het boek is tot stand gekomen met steun van de Netherlands Institute of Law and Governance, waarvoor wij het zeer erkentelijk zijn. Onze dank gaat tevens uit naar alle auteurs. Hans Bosselaar Gijsbert Vonk 5

7

8 Inhoud Voorwoord 5 1. Inleiding: op de bouwplaats van de lokale verzorgingsstaat 11 Hans Bosselaar en Gijsbert Vonk Chaos op de bouwplaats 11 Opbouw van het boek 12 Zes lessen voor de lokale verzorgingsstaat De lokale verzorgingsstaat tussen woord en daad 19 Jurre van den Berg 1 Inleiding 19 2 Lokale welzijnslandschappen? Ruimte en gereedschap Ruimte voor lokale praktijken De eigen kracht van gemeenten 22 3 De bijstand als pendule Beleidsruimte in de WWB: hinken op twee gedachten Bestuurskracht en de WWB: de managerswet 26 4 De Wmo als proeftuin Beleidsruimte in de Wmo: de gemeente aan zet Bestuurskracht en de Wmo: kopieergedrag en reparatiewetgeving 29 5 Conclusie: het ideaal van decentraal versus het gelijk van het Rijk Spelenderwijs ontschotten 33 Judith van der Veer 1 Inleiding 33 2 Het hoera-begrip integraliteit De verwachtingen van integraal beleid De praktijk van integraal beleid 35 3 Integraal beleid als een hindernissenparcours Conflicterende wetgeving Institutionele spanningen 38 4 Lessen uit de praktijk Wie het kleine niet eert Institutioneel ondernemerschap 42 5 Tijd en ruimte voor experimenten Maatwerk, ontschotting en versobering: uitdagingen voor het bestuur(srecht) 47 Albertjan Tollenaar en Gijsbert Vonk 1 Inleiding 47 2 Maatwerk, ontschotting en versobering 48 7

9 Bouwplaats lokale verzorgingsstaat 2.1 Maatwerk Ontschotting Versobering 51 3 Uitdagingen voor het bestuur(srecht) Maatwerk en bestuur(srecht) Ontschotting en bestuur(srecht) Versobering en bestuur(srecht) 58 4 Conclusies Sturen op wederkerigheid 63 Alex Corra 1 Inleiding 63 2 Dilemma s en problemen bij sturen De spanning tussen beheersbaarheid en responsiviteit Het principaal-agent-probleem 64 3 Sturen in het veld van re-integratie Problemen bij het aanbesteden van re-integratiedienstverlening Gehanteerde sturingsopties 66 4 Lessen voor de sturing op wederkerigheid 69 5 Conclusie De staatsrechtelijke rol van de gemeenteraad bij decentralisaties 75 Solke Munneke 1 Inleiding 75 2 De rol van de gemeenteraad De functies van de gemeenteraad Kaderstelling en decentralisatie Controle en decentralisatie 80 3 Het interbestuurlijk toezicht herzien De Wet revitalisering generiek toezicht Tot voor kort: terughoudendheid met toezicht Geen terughoudendheid met het gerevitaliseerde toezicht Gerevitaliseerd toezicht en decentralisatie 84 4 Relatieve zelfstandigheid en de rol van de raad Het managen van activering: een dubbele uitdaging 89 Duco Bannink 1 Inleiding 89 2 Het management van activering als een dubbele uitdaging De abstracte beleidsregel en de concrete casus Sturen, kopen, overleggen 91 3 Denkbare antwoorden op de dubbele uitdaging New public service: overlaten aan de professional Performance governance: continue afstemming met iedereen Meta-governance: slim schakelen Ironische meta-governance 95 8

10 Inhoud 4 Antwoorden op de dubbele uitdaging in de managerspraktijk 96 5 Duiden en verbinden een bescheiden antwoord op de dubbele uitdaging De dialoog aan de keukentafel 101 Hans Bosselaar 1 Inleiding Van cliënt tot partner Risico s met betrekking tot de functionaliteit van de dialoog Machtsongelijkheid Onvoldoende kennis en competenties Geen ruimte voor variatie en learning by doing Risico s met betrekking tot de legitimiteit van de dialoog Geen lokale beleidsregels Geen professionele werkwijze Calculerend gedrag Voorwaarden voor een goed keukentafelgesprek Professionalisering van de uitvoeringsprofessional Empowerment van de cliënt Voorwaarden voor interactie Epiloog De louterende werking van bestuurlijke bescheidenheid 115 Willem Trommel 1 Inleiding Als beleid geen ironie meer kent Elektronische solidariteit Bescheiden bestuur Tot besluit 124 9