RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek Voortgezet Onderwijs bij. Scholengemeenschap Bonaire, afdeling vmbo-praktijkonderwijs

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek Voortgezet Onderwijs bij Scholengemeenschap Bonaire, afdeling vmbo-praktijkonderwijs Plaats : Kralendijk, Bonaire BRIN-nummer : 30GR-3 Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 16 november 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op 1 februari 2013

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Conclusies en afspraken 10 Pagina 3 van 10

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 16 november 2012 een onderzoek uitgevoerd op de Scholengemeenschap Bonaire, afdeling vmbo en praktijkonderwijs naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De conclusies van dit onderzoek kunnen worden beschouwd als een integrale beoordeling op basis waarvan de scholen en hun besturen kunnen werken aan het consolideren en borgen van bestaande kwaliteit, alsmede gerichte maatregelen kunnen treffen om geconstateerde tekortkomingen op te heffen. De inspectie beoordeelt over een periode van vijf jaar ( ) jaarlijks op alle scholen aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en volgt nauwgezet de verbeteractiviteiten. In 2016 zal de school aan alle aspecten van de basiskwaliteit moeten voldoen. Toezichthistorie Na een kennismakingsbezoek in mei 2011 heeft de inspectie een eerste kwaliteitsonderzoek uitgevoerd in november Vervolgens zijn in mei 2012 gesprekken gevoerd tussen de inspectie en de scholen over de voortgang van het verbetertraject. In het huidige kwaliteitsonderzoek is de kwaliteit van het onderwijs opnieuw beoordeeld. Ze is vergeleken met de kwaliteit die in 2011 werd vastgesteld. Op deze wijze wordt in beeld gebracht in hoeverre de verbeteractiviteiten tot zichtbare resultaten leiden. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het document De Basiskwaliteit van het Primair en Voortgezet Onderwijs in Caribisch Nederland (Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, maart 2011). Dit document sluit aan op het Toezichtkader po/vo Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Hoofdstuk 3 geeft de conclusies en afspraken met de school weer. Onderzoeksopzet Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie de kwaliteit van de volgende kwaliteitsdomeinen: Leerstofaanbod, Onderwijstijd, Schoolklimaat, Pedagogischdidactisch handelen, Zorg en begeleiding, Leerprestaties en Kwaliteitszorg. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Het betreft onder meer: analyses van de resultaten van de Cito-volgtoetsen analyses van de examenresultaten jaarplan en unitplan Pagina 5 van 10

6 Schoolbezoek, waarbij verschillende lessituaties in de praktijk zijn geobserveerd. Gesprekken met de directie en de zorgcoördinatoren over de kwaliteit van verschillende aspecten waaronder kwaliteitszorg en leerlingenzorg. Gesprek met leraren en leerlingen Een eindgesprek met de centrale directie en de unitmanager Een gesprek met een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag na afloop van het onderzoek. Pagina 6 van 10

7 2 Bevindingen In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. Per kwaliteitsdomein, met uitzondering van het domein Leerprestaties, wordt beschreven hoe de kwaliteit zich verhoudt tot de Nederlandse inspectienormen. Deze bevindingen worden vooralsnog niet weergegeven in de vorm van een score maar in een beschrijving van de aangetroffen kwaliteit. Voor de leerprestaties geldt een andere benadering. Hiervan geeft de inspectie aan of de school naar haar oordeel bij de meest recente opbrengstmeting door middel van landelijk genormeerde toetsen, voldoende vooruitgang heeft geboekt ten opzicht van de beginsituatie (zoals vastgesteld tijdens het eerste inspectieonderzoek in 2008) en ten opzichte van de vorige toetsafname. Een definitieve inspectienormering voor de leerprestaties in Caribisch Nederland wordt nog ontwikkeld. Algemeen beeld Ten opzichte van het laatste kwaliteitsonderzoek is de kwaliteit van het onderwijs duidelijk verbeterd. Zowel op het schoolterrein als in de klassen is er meer rust. Een deel van de lokalen is gemoderniseerd en voor alle vakken zijn methodes beschikbaar. Verder vertonen de opbrengsten tekenen van verbetering. De schoolleiding heeft veel initiatieven genomen voor verdere verbetering van de kwaliteit. Dit proces vergt echter tijd. Alleen het kwaliteitsaspect schoolklimaat wordt als voldoende beoordeeld. Hoewel bijvoorbeeld op het gebied van het didactisch handelen duidelijk vooruitgang waarneembaar is, voldoen de overige aspecten nog niet aan de basiskwaliteit. De leerlingen van het praktijkonderwijs krijgen geen leerstofaanbod dat is toegesneden op hun specifieke mogelijkheden en ambities. Hieronder volgt een toelichting per kwaliteitsdomein. Toelichting Opbrengsten Het gemiddelde cijfer van de centrale examens van de PBL en de PKL bedragen respectievelijk 5,9 en 5,8. Dat van de TKL is 5,3 en dat betekent dat er in deze leerweg gemiddeld nog geen voldoende voor het centrale examen wordt behaald. De discrepantie tussen het schoolexamen en het centrale examen ontwikkelt zich gunstig. Over het laatste schooljaar berekend, was alleen bij de TKL de discrepantie met 0,7 nog te groot. De overige leerwegen hebben een aanvaardbaar verschil van 0,3 en 0,4. Over drie jaar berekend zijn de discrepanties overigens nog wel te groot. Verder is bekend dat er nogal veel leerlingen doubleren en afstromen naar een lager niveau. Het percentage leerlingen dat in de bovenbouw vertraging op heeft gelopen bedraagt voor de PBL 84%. Voor de KBL 50% en voor de TKL 58%. Analyse van de Cito-volgtoetsen leert verder dat de prestaties van de leerlingen van de drie leerwegen ruim onder het niveau liggen dat verwacht mag worden. Bij Engels wordt het vereiste referentieniveau wel bereikt. De toetsen zijn dit jaar iets beter gemaakt dan het vorig jaar. De stijging bedraagt in het derde leerjaar 1 tot 5 procent en in het vierde 5 tot 10 procent. De leerwinst van de leerlingen ten opzichte van hun vorige toets is min of meer conform die van het Nederlandse gemiddelde. Alleen de leesvaardigheid van de PBL blijft hierbij achter. Pagina 7 van 10

8 Leerstofaanbod Het leerstofaanbod voldoet niet aan de basiskwaliteit. Het leerstofaanbod is wel dekkend voor de eisen van de eindexamens. Het lukt vooral de praktijkvakken om voldoende uitdaging te bieden voor de leerlingen. Positief hierbij is de serieuze aanpak van de stages, die vanuit de school gestructureerd worden met behulp van een geschikt stagewerkboek. Voor het praktijkonderwijs ontbreekt er een leerstofaanbod dat is toegesneden op de specifieke onderwijsbehoeften van de individuele leerling. Hiertoe moet de school voor hen een individueel uitstroomprofiel vaststellen. Een probleem voor zowel het vmbo als het praktijkonderwijs vormt de grote taalachterstand van de leerlingen. Zij hebben hierdoor grote moeite zich het leerstofaanbod eigen te maken. Het is dan ook een speerpunt van de school om in het leerstofaanbod rekening te houden met de taalproblemen. Hoewel de taalcommissie acties heeft voorbereid voor taalverrijking, heeft de school nog niet concreet voor ogen hoe zij adequaat taalgericht vakonderwijs wil vormgeven. Onderwijstijd De onderwijstijd voldoet niet aan de basiskwaliteit. Door afwezigheid van docenten en de beperkte mogelijkheden voor vervanging vallen er te veel lessen uit. Verder maken de leerlingen tijdens de lessen onvoldoende efficiënt gebruik van de onderwijstijd, omdat zij niet voldoende actief betrokken zijn bij de onderwijsactiviteiten. De school investeert veel energie in de bestrijding van absentie. Dit beleid heeft echter nog onvoldoende succes, wellicht mede omdat het nog onvoldoende wordt gedragen door alle docenten. Schoolklimaat Het schoolklimaat is voldoende. De leerlingen voelen zich over het algemeen veilig en de ouders worden in toenemende mate betrokken bij de school. Incidenten worden geregistreerd. De veiligheid is echter wel een aandachtspunt. Die mening is ook de schoolleiding toegedaan. Ten tijde van het onderzoek deden zich enkele incidenten voor op de afdeling, waarbij de docenten zich onvoldoende gesteund voelden door het beleid van de schoolleiding. De schoolleiding begrijpt dit en is tevreden over de mate waarin alle betrokkenen hun verantwoordelijkheid nemen wanneer zich incidenten voordoen. Beleid ter verbetering is in voorbereiding. Pedagogisch-didactisch handelen Het pedagogisch-didactisch handelen voldoet niet aan de basiskwaliteit. Wel constateert de inspectie grote vooruitgang op dit punt. Bij de praktijkvakken lukt het de docenten om de leerlingen voldoende bij de activiteiten te betrekken. Bij de theoretische vakken constateert de inspectie grote verschillen tussen docenten. Er gelden geen afspraken over hoe goed onderwijs eruit moet zien op deze vmbo-afdeling. Zo krijgen niet alle leerlingen adequaat feedback op hun prestaties tijdens de les of naar aanleiding van hun toetsresultaten en kunnen zij onvoldoende van hun fouten leren. Differentiatie in de wijze van instructie of van de keuze van verwerkingsopdrachten komt nauwelijks voor. De schoolleiding erkent dit en heeft hiervan een speerpunt gemaakt in het unitplan. Zorg en begeleiding De zorg en begeleiding voldoet niet aan de basiskwaliteit. De afdeling heeft scherp zicht op de resultaten van de Cito-volgtoetsen. Het leerlingvolgsysteem wordt echter niet zodanig gebruikt dat alle relevante informatie over de leerling en zijn vorderingen voorhanden is om tijdig in te kunnen grijpen. De verantwoordelijkheden van onder meer de mentoren en docenten zijn op dit punt onvoldoende duidelijk belegd. De zorgcoördinatoren hebben behoefte aan duidelijke beschrijvingen van taken en werkprocessen. Positief is de inspectie over de intensieve begeleiding van de leerlingen tijdens de stages. De zorgcoördinatoren werken hard om de leerlingen maximaal te steunen, maar de zorg voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften is momenteel Pagina 8 van 10

9 onvoldoende gericht. Niet voor alle leerlingen van het praktijkonderwijs zijn de vereiste handelingsplannen vastgesteld en de plannen van aanpak voor zorgleerlingen uit het vmbo zijn onvoldoende handelingsgericht. Hoewel de leerlingen grote leerachterstanden hebben zijn er geen plannen om die cognitieve achterstanden in te lopen. De samenwerking met de specialisten uit de derde lijn verloopt goed. Kwaliteitszorg De staf analyseert de opbrengsten goed. De verbetering verloopt echter niet volgens een planmatige cyclus. Van een waarborg voor kwaliteit is daarom nog geen sprake. Het unitplan stelt duidelijke prioriteiten maar deze zijn niet uitgewerkt in concrete en toetsbare doelstellingen. Hierdoor is niet voor alle betrokkenen duidelijk wat er in een bepaalde periode van hen verwacht wordt en kunnen de verbeteracties moeilijk worden geëvalueerd. De schoolleiding heeft een begin gemaakt met het bepalen van de kwaliteit van de docenten door middel van lesbezoek en beoordelingen. De resultaten hiervan zullen de aard van de bijscholing voor de docenten bepalen. Aandachtspunt hierbij is wel een goede controle op naleving van gemaakte afspraken. Verder dient opgemerkt te worden dat nieuwe docenten behoefte hebben aan betere begeleiding tijdens hun inwerkperiode. Het vmbo waarborgt niet de kwaliteit van de schoolexamens. Niet alle toetsen worden door een tweede deskundige gecontroleerd op betrouwbaarheid, dekking van de leerstof en beheersingsniveau. Afspraken over het toezichtplan Het management is alle afspraken uit het toezichtplan nagekomen. De inspectie stelt voor 2013 een nieuw toezichtplan op, omdat het huidige toezichtplan uitsluitend afspraken bevat tot De afspraken hierin zullen zoveel mogelijk resultaatgericht zijn geformuleerd. De inspectie zal vervolgens nagaan of de verbeteracties adequaat worden uitgevoerd en leiden tot kwaliteitsverbetering. Pagina 9 van 10

10 3 Conclusies en afspraken Onderwijskwaliteit De schoolleiding werkt intensief aan het verbetertraject en oogst hier en daar successen. De inspectie is positief over de expliciete rol die de unitdirectie neemt bij het verbeteren van het primaire proces. De monitoring van de kwaliteit van de docenten kan naar het oordeel van de inspectie leiden tot een belangrijke verbetering. Er is immers voldoende good practice aanwezig in het team. Voorwaarde is wel dat er afspraken gelden over goed en eenduidig pedagogischdidactisch handelen. Verder is het noodzakelijk om verantwoordelijkheden op het gebied van begeleiding en zorg duidelijk te beleggen. Tenslotte zal het leerstofaanbod van het praktijkonderwijs aangepast moeten worden om de mogelijkheden van deze leerlingen optimaal te verzilveren. Naleving Er zijn geen tekortkomingen geconstateerd in de wettelijke vereisten die zijn gecontroleerd. Afspraken Naar aanleiding van het ontwikkelplan en de bevindingen van dit rapport stelt de inspectie een aangepast toezichtplan op voor de periode In het toezichtplan zijn de onderwerpen uit het verbetertraject opgenomen waaraan de inspectie tijdens de schoolbezoeken in 2013 specifieke aandacht zal schenken. Zo weet de school voor deze periode op welke onderwerpen de nadruk zal liggen in voortgangsgesprekken of kwaliteitsonderzoeken en of zij daarover vooraf informatie aan de inspectie aan moet leveren. Pagina 10 van 10