MAGAZINE. Bieten telen op De Hoge Veluwe. 12 ton suiker per hectare verwacht. Goede voortgang Plant en Planet. 44 e jaargang / september 2010 / nr.

Transcriptie

1 MAGAZINE 44 e jaargang / september 2010 / nr. 6 Bieten telen op De Hoge Veluwe 12 ton suiker per hectare verwacht Goede voortgang Plant en Planet

2 2 september 2010 nr. 6 In dit nummer Contact Cosun hoofdkantoor Cosunpark Postbus 3411 infocosun@cosun.nl 4800 MG Breda Secretariaat raad van beheer T: secretariaat.rvb@cosun.com F: Colofon Cosun Magazine is een uitgave van Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. voor leden van Cosun Vormgeving en druk Van As drukwerk, design & database publishing Redactieraad Jan Willem van Roessel hoofdredacteur PRLT Communicatie eindredactie Pieter Brooijmans Ynego Brouwers Jan Hazen Dirk Jan Kemp Hakkert Gert Sikken Henny Roelofsen teelt bieten in een natuurgebied 15 ton suiker per hectare zullen wij niet snel realiseren 4 Bartlow Estate kan niet zonder bieten 6 Goede voortgang duurzaamheidprogramma Plant en Planet 8 Structureel alles vroeg of laat leveren 9 Betacal snelst werkende kalkmeststof ton suiker per hectare verwacht 11 Telers met hogere suikeropbrengsten hebben geen hogere kosten! 12 Europees onderzoek toont grote verschillen in bewaarverliezen 14 Vraag & Antwoord en Kort Nieuws 16 Fotografie in dit nummer Royal Cosun, Suiker Unie, IRS en Hans Dijkstra Suiker Unie secretariaat agrarische dienst Postbus AC Oud Gastel T: agrarischedienst@suikerunie.com F: Bietenadministratie John Ernest Hans van Hassel Financiële administratie Piet Santbergen Teeltzaken Sjaak Kolff Suikersysteem Helma Braat Management agrarische zaken Rik Gengler (gebied Noord) Arno Huijsmans (gebied Zuid) Pieter Brooijmans (centrale agrarische dienst) Agrarische dienst in de regio s Gebied Noord Robert Verberg Noord-Holland en Holland midden Peter Koopmans Oostelijk en Zuidelijk Flevoland Kees Geschiere Noordoostpolder Alex Kroon Groningen west en noord, Friesland Peter Roelfsema Groningen noordoost en -oost Harry Visser Drenthe noord, -midden en -west, Friesland zand Wim Schrijvers Drenthe oost en -zuidoost Jan Albert te Velde Drenthe zuid, Overijssel, Gelderland noord en midden Gebied Zuid Jurgen Michielsen West Zeeuws-Vlaanderen René van den Eijnden Oost Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland Ynego Brouwers Walcheren, Noord-Beveland, Schouwen Duiveland en Goeree Overflakkee Teun Kleinjan West-Brabant en Tholen Johan Mol Midden-Brabant, Betuwe, Utrecht en Veluwe Arno Huijsmans Zuid-Hollandse Eilanden en Zuid-Holland vast Koninklijke Coöperatie Cosun U.A., 2010 CSV COVAS Gelderland-Zuid, Oost-Brabant en Limburg SCS-COC-00750

3 september 2010 nr. 6 3 Van de voorzitter Prijzen Als akkerbouwer weet je als geen ander dat het weer erg bepalend is voor je doen en laten tijdens het groeiseizoen. Ook dit jaar worden we geconfronteerd met uitersten. Was het eerst te droog en werd - daar waar mogelijk beregend? De laatste maand vinden we het wel erg nat. De oogstomstandigheden voor het graan worden er niet gemakkelijker op. Begin augustus vind je 19% vocht te nat en wil je extra droogkosten voorkomen, na half augustus is 19% al droog genoeg en maak je je meer zorgen over de kwaliteit en de mogelijkheid van schot. Anticiperen op omstandigheden blijft een voorwaarde voor goed ondernemen. Enerzijds is het een uitdaging. Anderzijds brengt het onzekerheid over de uitkomst van de gemaakte keuze, de minder plezierige kant van ons beroep, met zich mee. Het uiteindelijke financiële resultaat, wat bepalend is voor het succes van de onderneming, weet je pas ruim een half jaar later. Dit maakt dat de akkerbouwer, meer dan zijn collega s in andere agrarische sectoren, op de langere termijn is gericht. Ook bij het samenstellen van het bouwplan voor drie, vier of vijf jaar en bij het inschatten van marktontwikkelingen heb je een dergelijke instelling nodig. Vooruitzichten Wat de prijzen voor de producten betreft, ziet dit jaar er beter uit dan vorig jaar. De stelling dat het niveau van de graanprijzen een spilfunctie vervult, gaat ook dit jaar weer op. Voor de plaats en ruimte van suikerbieten in het bouwplan is dat in de afgelopen jaren een steeds terugkerend punt van aandacht geweest. In de aanloop naar de hervorming van de Europese suikermarkt is uitgegaan van een stabiele tarweprijs van rond de 100 euro. Daarop werd een minimumbietenprijs gebaseerd van 26 euro. Voor Nederland vonden we dat toen al te laag om de bietenteelt in stand te kunnen houden. In de jaren daarop ( ), met de hausse op de graanmarkt, werd dat nog eens extra onderstreept. De uitbetaling van de bieten in 2008 en 2009 heeft bewezen dat we in Nederland de concurrentie met andere gewassen nog steeds aankunnen. Dat was - en is nog steeds - de opgave voor het ondernemen in de coöperatie. Het heeft de nodige inspanningen en aanpassingen gekost: langere campagnes, een strakke planning van de ophaalschema s en verwerking in nog maar twee fabrieken. We blijven zoeken naar extra inkomsten, zoals het raffineren van ruwsuiker en de productie van biogas uit reststromen. Jos van Campen Vooropgesteld dat er zich geen calamiteiten voordoen tijdens de campagne, kunnen we nu al zeggen, dat in 2010 het financiële resultaat van een hectare suikerbieten de concurrentie met alternatieve gewassen zeker aan zal kunnen. Ook als de aardappel- en graanprijzen duidelijk hoger zijn dan afgelopen jaar. WABCG Behalve CIBE, is er nog een internationale boerenorganisatie die zich richt op de politieke lobby en de kennisuitwisseling over suiker. Maar dan vooral wereldwijd: de World Association of Beet and Cane Growers (WABCG). Politiek concentreert de WABCG zich ondermeer op de WTO en FAO. De kennisuitwisseling gaat vooral over markten van suiker, melasse, pulp, bio-ethanol, olie, graan, zeevrachtprijzen en valuta. Daarnaast gaat het bij de WABCG ook over praktische zaken als contractvoorwaarden en de teelt. Zowel biet- als rietsuikerboeren uit ontwikkelde en ontwikkelingslanden zijn lid. Twee keer per jaar komt men bij elkaar. Eens in de drie jaar wordt er een congres georganiseerd. Dit jaar was dat in Cambridge. Een verslag vindt u verderop in dit nummer. Bent u geïnteresseerd in de ontwikkelingen op de wereldmarkt? Op kunt u iedere maand de laatste ontwikkelingen volgen.

4 4 september 2010 nr. 6 Henny Roelofsen teelt bieten op De Hoge Veluwe 15 ton suiker per hectare zullen wij niet snel realiseren Henny Roelofsen uit Arnhem teelt bieten aan de zuidrand van Nationaal Park De Hoge Veluwe. De ontwikkelingsmogelijkheden voor zijn bedrijf zijn beperkt. In zijn bouwplan moet hij rekening houden met bijzondere omstandigheden. Akkerbouw op de Veluwe vraagt veel van het vakmanschap. Henny Roelofsen: Wildschade in suikerbieten valt mee Henny Roelofsen (61) boert niet op de beste landbouwgrond van Nederland, maar zijn boerderij ligt op een prachtig, idyllisch plekje. Diep weggestoken in de bosrijke Veluwezoom in de buurt van Schaarsbergen. Midden in de natuur. Vijftien ton suiker per hectare zullen wij niet snel realiseren. Dan moet echt alles meezitten. Maar elf, twaalf ton moet kunnen. Dat is een hele beste opbrengst. Vorig jaar hadden we 60 tot 70 ton bieten per hectare. Ondanks behoorlijk wat hagelschade, vertelt Henny. De bodem hier is erg droogtegevoelig. De natuurlijke vruchtbaarheid is beperkt, de onkruiddruk hoog. De bosranden zorgen bovendien voor veel schaduwplekken en door de natuurlijke gesteldheid kun je niet elke vierkante meter goed beregenen. Daar staat tegenover dat je heel vroeg in het jaar kunt zaaien. Rooien is nooit een probleem. Ondanks de bossen valt in de suikerbieten de wildschade doorgaans mee. We hebben een aantal jaren last gehad van konijnen. Die vreten eerst de blaadjes van de jonge planten op en daarna de wortelhals. Ze beginnen bij de bosrand en werken zo rij voor rij af. Dat duurt een paar weken en dan is het over. Ook pakken dassen wel eens een biet. De wilde zwijnen hebben er geen belangstelling voor. Die hebben het vooral voorzien op de aardappelen, het graan en de maïs. Ontwikkelingshulp Roelofsen teelt ruim 18 hectare Rosagold en het rhizoctoniaresistente Arrival. Geleidelijk stap ik over op rhizoctoniaresistente rassen, vertelt hij. Grote problemen met rhizoctonia zijn er nu nog niet, maar je hebt wel eens dat er op een kopakker of in een strook aangetaste bieten staan. Dan word je voorzichtiger. Henny teelt bieten vanaf eind jaren 70. Aanvankelijk voor CSM Suiker. Tijdens de onderhandelingen over de overname was hij voorzitter van het NBF-teeltdistrict Gelderland, Overijssel en Utrecht. Nu zit hij namens de kring Overijssel-Zuid/Gelderland in de ledenraad. Ook is hij voorzitter van de LTO-afdeling Arnhem-Renkum, voorzitter van de werkgroep Internationale Samenwerking van LTO-Noord en zit hij in de Adviesraad van Agriterra. Agriterra helpt boeren in ontwikkelingslanden bij het versterken van hun organisaties en bij het verhogen van de productie en de verbetering van de verwerkings- en afzetmogelijkheden. Dat gebeurt in samenwerking met Nederlandse boeren. Ze doen dat uit humanitaire overwegingen. Het zijn mensen die iets willen doen aan het onrecht in de wereld, aldus Henny. Zelf is hij in verschillende Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse landen geweest om boeren te helpen met hun bedrijf. Elk bedrijf een beter toekomstperspectief geven, zal niet lukken. Vaak moet je

5 september 2010 nr. 6 5 al tevreden zijn als het iemand lukt zijn bedrijf te continueren, zodat hij zijn kinderen een betere bestaansmogelijkheid kan laten opbouwen buiten de landbouw, is zijn ervaring. Hij vervolgt: Ook daar proberen boeren in de gegeven omstandigheden het zo goed mogelijk te doen. Maar in vergelijking met ons in Nederland zitten ze in een veel kwetsbaarder situatie. De hele samenleving daar is kwetsbaarder. Er hoeft maar iets te gebeuren (een overstroming, een misoogst) en je bent alles kwijt. Daardoor is het daar voor een boer veel moeilijker iets nieuws op te zetten en risico te nemen dan bij ons hier. Waar in die landen dringend behoefte aan is, is productieverhoging en verbetering van de logistiek en de infrastructuur. En aan marktbescherming, stelt Roelofsen. Eigenlijk zou je een hek om die landen heen moeten zetten, zodat ze zich kunnen ontwikkelen. Voedselproductie moet je niet aan de vrije markt overlaten en dan maar zien wat er gebeurt. Voedsel is een eerste levensbehoefte. Een teveel kan heel snel omslaan in een tekort. Een kleine schommeling in de graanvoorraden kan al tot flinke prijseffecten leiden. Ik ben blij dat we in de EU voor suiker een marktordening hebben en dat we minder afhankelijk zijn van de afzet naar de wereldmarkt. Je moet niet de illusie hebben dat je vanuit Nederland de hele wereld kunt voeden. Zetmeelaardappelen Behalve suikerbieten, teelt Henny graan, maïs en zetmeelaardappelen. Het stro verkoopt hij in pakjes aan lokale afnemers. De maïsteelt is een noodsprong. Op de akkers van vliegveld Deelen mag ik geen graan telen in verband met mogelijke vogeloverlast. Daarom teel ik daar voor een melkveehouder maïs. Anders kan ik mijn bouwplan niet rond krijgen, aldus Henny. Roelofsen, voorzitter van het Avebe-district Zuid, is één van de zuidelijkste telers van de coöperatie. Hij teelt 50 ha zetmeelaardappelen (exclusief eigen pootgoed). Vader Roelofsen is er in de jaren 50 mee begonnen, omdat consumptieaardappelen niet goed wilden gedijen op het akkerland. De zetmeelaardappel daarentegen doet het uitstekend. Wel is de phytophthoradruk groot in de boomrijke omgeving. Maar dat kun je oplossen met aardappelrassen die daarvoor minder gevoelig zijn. Voor de zetmeelaardappel wordt 2012 een spannend jaar, vertelt Henny, doelend op de hervormingen van de Europese marktordening voor zetmeel. De teelt is aantrekkelijk als de graanprijs zich op een behoorlijk niveau kan handhaven. Bij een hoge graanprijs kan aardappelzetmeel goed concurreren met zetmeel uit graan. Anders wordt het moeilijk. Het teeltareaal moet bovendien kleiner, want waarschijnlijk gaat papier als afzetmarkt voor de aardappelzetmeelindustrie verloren. De hoop is gevestigd op innovatie en de toepassing van aardappeleiwit in de voedings- en geneesmiddelenindustrie. Er is een goede markt voor die producten, maar die moet eerst worden veroverd. Dat gaat niet vanzelf. Dat is een kwestie van langere adem, aldus Roelofsen. De schuur vertelt over het verleden Bedrijfsontwikkeling Krap zeventig jaar geleden was het akkerland van Roelofsen nog heide. Totdat de Duitsers besloten er het grootste - als landbouwgebied gecamoufleerde - vliegveld van Europa aan te leggen. Zo was de schuur met de 60 centimeter dikke muren naast Roelofsens boerderij oorspronkelijk een reparatiewerkplaats van het vliegveld. Na de oorlog heeft Henny s vader het bedrijf gepacht van Domeinen en de gemeente Arnhem. Voor de bedrijfsontwikkeling is de Veluwe niet de meest ideale plek, benadrukt Roelofsen. Een jonge boer die hier een bedrijf wil overnemen, moet je met een zaklamp zoeken. De vrijkomende landbouwgrond gaat veelal terug naar de natuur. De afgelopen jaren zijn zo honderden hectares teruggegeven. Jammer vindt Henny, want de combinatie van landbouw en natuur maakt het landschap gevarieerder. En dus aantrekkelijker als recreatiegebied. Nu wordt het meer van hetzelfde. Ondanks de beperkingen heeft Henny vanaf de jaren 90 zijn bedrijf toch van 80 naar 130 hectare weten uit te breiden door op grotere afstand stelselmatig land bij te huren en te kopen. Sommige percelen liggen op vijftien, twintig kilometer afstand. Dergelijke percelen zijn alleen interessant als het om grotere oppervlaktes gaat. Henny: Je bent veel onderweg. Je moet dus zorgen dat je zo min mogelijk onrendabele ritten maakt. Als ik moet spuiten bijvoorbeeld, probeer ik zoveel mogelijk percelen in één keer te doen. Op de ver weg gelegen percelen teelt Roelofsen producten die af land geleverd worden. Ook dat is een besparing op arbeid en kosten. Wat in de bewaring moet, teelt hij dicht bij huis. Ook de suikerbieten. Ton Schönwetter

6 6 september 2010 nr. 6 Grootschalige bietenteelt in Engeland Bartlow Estate kan niet zonder bieten Het driejaarlijkse congres van de WABCG (World Association of Beet and Cane Growers) vond deze zomer plaats in Cambridge. Onderdeel van het programma was een bezoek aan Bartlow Estate, het bedrijf van Tim en Henrietta Breitmeyer, 20 km ten zuidoosten van Cambridge. Bartlow Estate is 600 ha. Daarnaast wordt in deelbouw ha grond van zeven omringende bedrijven bewerkt. Het bouwplan omvat ruim hectare wintertarwe. Verder: 360 ha suikerbieten, 130 ha zomergerst en 260 ha koolzaad. 40 hectare perceelsranden en -hoeken vallen onder natuurbeheer, dat vooral is gericht op de bescherming van waterlopen en wilde vogels. Het bedrijf ontvangt hiervoor een beheersvergoeding. 70 hectare is bos. Tegen vergoeding kan op het landgoed worden gejaagd op fazanten en patrijzen. Tim Breitmeyer organiseert regelmatig jachtpartijen voor dit doel. Teelt, rooien en transport De suikerbiet is een belangrijk gewas voor Bartlow Estate. Behalve in de teelt ervan is het bedrijf ook actief in loonwerk en Tim Breitmeyer John Goodchild Bietenteelt in Engeland De bietentelers in Engeland telen samen zo n hectare suikerbieten. Zowel het areaal als het aantal telers is de afgelopen jaren fors afgenomen. De opbrengsten zijn in diezelfde tijd omhoog gegaan. In 2009/10 werd een recordopbrengst van 68,6 ton bieten per hectare gehaald. Concentratie teelt Alle bieten groeien in het oostelijk deel van Engeland, in het gebied ten noorden van Londen. Na de sluiting van diverse fabrieken is de teelt in een kleiner gebied geconcentreerd. De bieten worden verwerkt in een van de vier fabrieken van British Sugar, die een dagcapaciteit hebben van tot ton. De campagne duurt gewoonlijk 150 tot 170 dagen. Daarna wordt suiker geproduceerd uit het diksap dat tijdens de campagne is opgeslagen. British Sugar is een private onderneming die ook actief is in ondermeer Spanje, China en diverse Afrikaanse landen. De telers hebben geen aandeel in het bedrijf. British Sugar heeft een suikerquotum van ruim 1 miljoen ton. Daarnaast worden bieten verwerkt tot bio-ethanol. Afspraken De telers hebben onlangs een meerjarige overeenkomst met het bedrijf afgesloten over de bietenprijzen voor de komende jaren. De prijs hangt onder andere af van de kostenontwikkeling van de teelt, de graanprijs en de koers van het Engelse pond. Dit jaar is de bietenprijs 26 pond (ongeveer 31 euro). Volgend jaar wordt hij iets lager. British Sugar heeft op de Britse suikermarkt een marktaandeel van 50%. De rest wordt grotendeels bediend door Tate & Lyle, een raffinadeur die werkt op basis van geïmporteerde rietsuiker. bietentransport. De suikerbieten worden verbouwd op de lichtere grond (ongeveer 50% van het totaal) in een driejaarlijkse rotatie met tarwe en nogmaals tarwe of gerst. Op de zware percelen wordt koolzaad afgewisseld met twee jaar tarwe. Bedrijfsleider John Goodchild rooit met zijn medewerkers per jaar hectare suikerbieten. Ze laden en vervoeren jaarlijks ton. Alle bieten worden bij het verladen gereinigd. Dit ondermeer vanwege de vele stenen in de akkers. Het rooien gebeurt grotendeels met een 6-rijige ROPA-rooimachine, die zeven dagen per week 14 tot 15 uur per dag wordt ingezet. Op deze manier wordt met één machine ha geoogst. Elke drie jaar wordt er daarom een nieuwe rooier aangeschaft. Een deel van het rooiwerk wordt ondergebracht bij derden. Het rooitarief is 205,- per ha (ongeveer 250,-). Lange campagnes In Engeland zijn de telers zelf verantwoordelijk voor het vervoer van de bieten naar de fabriek. Van de verwerker (British Sugar) krijgen ze hiervoor een vergoeding. Volgens de telers is die te laag om alle kosten te dekken. Recentelijk zijn er tussen de telers en British Sugar nieuwe afspraken gemaakt, waarin is vastgelegd

7 september 2010 nr. 6 7 Jos van Campen vice-voorzitter WABCG Tijdens het congres van de WABCG (World Association of Beet and Cane Growers) in Cambridge is Jos van Campen benoemd tot vice-voorzitter van de organisatie. Cosun is lid van de WABCG. De nieuwe voorzitter is de Engelsman William Martin. De WABCG is een wereldwijde organisatie van bietentelers en rietsuikertelers. De organisatie heeft als doelstelling de telers economisch, sociaal en technisch vooruit te helpen. Dit gebeurt door het uitwisselen van ervaringen en ideeën. De WABCG-vertegenwoordigers zijn actief in internationale fora. De WABCG laat het telersgeluid ondermeer doorklinken bij de WTO. Elke drie jaar organiseert de WABCG een congres. Dit jaar is gesproken over de ontwikkeling van de suiker en ethanolmarkt en de gevolgen voor telers, de contractvoorwaarden, handel en politiek, klimaatverandering en de reactie van de landbouw hierop, onderzoek en technische ontwikkelingen in de teelt, duurzaamheid en suiker en gezondheid. Gemeenschappelijke belangen De telersbelangen in de verschillende delen van de wereld lopen zeker niet altijd parallel. Voor alle telers is het van belang dat er meer stabiliteit komt in de inkomsten uit de teelt van suikerbieten of suikerriet. Het WABCG-congres benadrukte ondermeer dat boeren een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing van de klimaatproblematiek door het produceren van hernieuwbare energie. Ook voor telers is milieubeheer belangrijk. Voor hun inkomen zijn zij afhankelijk van de natuur. Verder werd onderstreept dat de telers in de afgelopen tien jaar grote verbeteringen hebben doorgevoerd om het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen te beperken. Suikerconsumptie Uit de besproken wetenschappelijke studies op het congres blijkt dat suikerconsumptie niet leidt tot overgewicht en dat suiker niet bijdraagt aan ziektes zoals hartkwalen, kanker en diabetes. Suiker heeft wat dat betreft ten onrechte een slechte naam. De WABCG vraagt hiervoor in de slotverklaring van het congres de aandacht. dat British Sugar een grotere rol gaat spelen in de coördinatie van het bietentransport. De bietencampagne loopt in Engeland door tot ver in februari. Veelal kunnen de bieten door het milde klimaat gedurende de winterperiode in de grond blijven. Bartlow Estate heeft twee eigen vrachtwagens die gebruikt worden voor het bietentransport en voor het transport van graan van en naar de eigen opslag. Die heeft een opslagcapaciteit van ton. Breitmeyer huurt voor het bietentransport extra vrachtwagens in. Extreem droog Bartlow Estate streeft naar bietenplanten per ha. Dit is het economisch optimum. De bieten worden gezaaid in maart. Goodchild zaait op 18 cm (de rijafstand is 50 cm). Hij zaait rhizomanieresistente rassen. Dit jaar het KWS-ras Goya. Het onkruid onderdrukt hij met vier bespuitingen. Half juli had Goodchild al een eerste bespuiting toegepast tegen meeldauw. Een erfenis uit het verleden zijn de wilde schieters. Die moeten handmatig worden verwijderd. Dit voorjaar was het extreem droog in de omgeving van Cambridge. Van april tot half juli viel er alleen begin juni neerslag (35 mm). Het is echter nog afwachten wat dit betekent voor de opbrengsten. De gemiddelde opbrengst van de bieten op Bartlow Estate is 74,5 ton per hectare bij 16% suiker, ruim boven het Engelse gemiddelde. Jan Willem van Roessel Bietenreiniger

8 8 september 2010 nr. 6 Resultaten zichtbaar in duurzaamheidverslag Goede voortgang duurzaamheidprogramma Plant en Planet Suiker Unie is al vele jaren actief in diverse duurzaamheidprojecten. In het afgelopen jaar heeft duurzaam ondernemen een meer centrale plaats gekregen in de bedrijfsvoering. Reden om het duurzaamheidverslag in een nieuw jasje te laten verschijnen. Suiker Unie is een bedrijf dat zich altijd verantwoordelijk heeft gevoeld voor het milieu, de mensen en de samenleving. Maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen zit in de genen. Daarom is het duurzaamheidprogramma Plant and Planet in het leven geroepen. Plant (in het Engels) verwijst zowel naar het gewas als naar de fabriek. Het woord geeft mooi de verbondenheid aan tussen de biet en de fabriek. De Planet is de planeet aarde. Plant and Planet benadrukt de harmonie die we nastreven tussen ons bedrijf en onze omgeving. Thema s In het Plant and Planet-programma zijn vier belangrijke aandachtsvelden benoemd die in het verslag uitgebreid aan bod komen: Ketenverantwoordelijkheid, Klimaat en energie, Natuurlijk en Gezondheid. De diverse activiteiten op het gebied van duurzaamheid worden toegelicht in het verslag. Er staan ook interviews in met mensen die in het dagelijkse leven met ons duurzaamheidbeleid te maken hebben. Ook de resultaten van de duurzaamheidinspanningen zijn beschreven. Zo staat er bijvoorbeeld in hoeveel energie is bespaard en welke emissies zijn verminderd. Maar ook staat erin hoe het watermanagement is geregeld en hoe wordt omgegaan met duurzame landbouw. Biovergisting Samen voor de duurzaamheid Suiker Unie staat voor kwaliteit. Er wordt groot belang gehecht aan de borging van kwaliteit in de hele keten, van bietenzaad tot afnemer. Intensieve samenwerking met de telers is daar een onderdeel van. Het registratie- en adviesprogramma Unitip Online bijvoorbeeld ondersteunt de teler bij de efficiency- en opbrengstverbetering van de teelt. Het stimuleert de aanwending van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen tot het noodzakelijke niveau te beperken. Duurzaamheid realiseren kan het beste in een harmonieuze samenwerking. Zo kunnen we het beste de bietenteelt optimaliseren en de druk op het milieu verlagen. Het is twee vliegen in één klap: een gezond, vitaal gewas én een minimale belasting van de omgeving. Duurzame energie In het duurzaamheidbeleid heeft energiebesparing een centrale plaats. Suiker Unie is continu bezig de milieueffecten van het energiegebruik tot een minimum te beperken en werkt met succes aan verbeteringen van het productieproces. Het energieverbruik is daardoor in de afgelopen twintig jaar met 44% gedaald. Energie besparen is niet genoeg. Suiker Unie wekt ook duurzame energie op en zal de komende jaren fors investeren om die productie verder uit te breiden. Gezonde leefstijl bevorderen Maar ook zaken als een gezonde leefstijl in relatie tot het gebruik van suiker vormen een integraal onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Suiker Unie denkt mee over oplossingen voor problemen van overmatige suikerconsumptie, is betrokken bij de voorlichting op dit gebied en participeert in onderzoek naar zaken als overgewicht. Wie maatschappelijk wil ondernemen, moet om zich heen kijken. De samenleving is niet iets dat bij de fabriekspoort begint of eindigt. Suiker Unie wil er actief onderdeel van uitmaken, er middenin staan en er aan bijdragen. Om deze reden sponsort Suiker Unie diverse evenementen. We werken ook samen met opleidingsinstituten en ondersteunen het Nederlands Patisserie Team, een groep hoog opgeleide patissiers met veel kennis en internationale ervaring. Samen met Solidaridad ondersteunen we rietsuikerboeren in Afrika. Ook dit past bij het maatschappelijk verantwoord ondernemen dat Suiker Unie nastreeft. Het duurzaamheidverslag is te downloaden via Klik op het Plant and Planet-logo. Een exemplaar van het verslag is per op te vragen via agrarischedienst@suikerunie.com. P34P 6 De De producent betrokkenen enen P Het De consument zoete leven kiezen P Ik De ben levering een zakenman Iris Vervaart Suiker Unie natuurlijk Duurzaamheidverslag editie juni 2010

9 september 2010 nr. 6 9 Bedrijfssituatie bepaalt de keuze Structureel alles vroeg of laat leveren Sommige telers kiezen voor structureel alles vroeg of laat leveren. Sommigen, zoals Eri Brakman, doen dat uit noodzaak. Bij anderen, zoals Gerrit Ter Horst, spelen vooral financiële overwegingen een rol. Eri Brakman levert structureel 100% vroeg Eri Brakman: Halve hectare extra inzaaien Eri Brakman boert in Zuidzande (Zeeuws-Vlaanderen) op 56 hectare kleigrond. Hij levert zijn bieten 100% structureel vroeg. Eri s grond is tot 70% afslibbaar. Zijn bouwplan bestaat uit 36,5 ha wintertarwe, 8 ha suikerbieten en 11 ha uien. De polders in westelijk Zeeuws-Vlaanderen hebben zware zeeklei. De eerste campagneronde in het gebied was dit jaar met 25% overtekend. Niet elke aanmelding voor vroeglevering kon daardoor worden gehonoreerd. Eri levert al vele jaren vroeg. Al in de jaren 80 tijdens de referentieopbouw deed hij dat. Op deze zware grond en met dit bouwplan is dat het beste. Door de lagere opbrengst door vroeglevering bouwde hij toen een lagere referentie op. Enkele jaren is hij daarvoor gecompenseerd doordat hij een traditioneel vroegleverancier - status kreeg. Dat principe is later weer losgelaten, waarna Eri mee rouleerde in de volledige campagne. Naar structureel vroeg Eri (63) heeft geen opvolger. Voor het afdekken van de bieten bij late levering riep hij altijd de hulp in van anderen. Bij de campagneverlenging van 2008 meldde hij zich opnieuw aan voor structurele vroeglevering. Hij heeft er zijn teeltstrategie volledig op afgestemd. Zo kiest hij altijd voor een zoet ras. De vroegpremie is gezien de groeicapaciteit van het gewas in oktober en november niet kostendekkend, zegt hij. Eri zaait minimaal een halve hectare meer in dan strikt noodzakelijk. Hij zaait zo vroeg mogelijk. Vaak is hij de eerste in de regio. Een enkele keer gaat dat mis. De inzaai in februari in 2008 was te vroeg, zo maakte het schieterpercentage duidelijk. Eri s bieten worden dit jaar half september gerooid. Hij is de eerste. In Zeeuws- Vlaanderen gaat de kraan vier keer rond. Een ronde duurt vier weken. Liever had Eri achter in de ronde gezeten en dus half oktober geleverd. Maar ook de startpunten rouleren. Jurgen Michielsen Gerrit ter Horst leverde altijd al laat Gerrit ter Horst uit Rheezerveen (Overijssel) heeft een gemengd bedrijf met 25 melkkoeien. Hij teelt bieten (5 ha), zetmeelaardappelen (30 ha), graan (6 ha) en snijmaïs (5 ha); 14 van de 60 ha zandgrond is grasland. Gerrit (37) levert sinds er een partijgrootte bonus/malus is ingesteld alle bieten in een keer laat. Een argument voor levering in januari is dat de bewaarvergoeding dan flink hoger is. Wanneer je laat in december bieten levert, moet je ze vaak toch ook afdekken. Soms slechts voor één nacht. Dat werk heb je toch, redeneert hij. Gerrit bewaart ook een deel van zijn zetmeelaardappelen tot half januari. Ten opzichte van deze bewaring is de bietenbewaring financieel zeker interessant. Afdekken met Toptex De bieten worden in overleg met de loonwerker vanaf half november gerooid. Uitgangspunt is dat dit onder goede omstandigheden gebeurt. Na het rooien wordt de partij afgedekt met Toptex. Het doek wordt meerdere jaren hergebruikt. Het oudste gaat al acht jaar mee. Indien nodig wordt op de voet van de hoop stro gelegd en wordt deze met een laag landbouwplastic afgedekt. Ook het plastic gebruikt hij opnieuw. Ter Horst controleert na het afdekken regelmatig de kwaliteit van de partij. Op de vraag of hij in de teelt rekening houdt met het late leveringstijdstip, antwoordt hij aanvankelijk ontkennend. Gaandeweg echter blijkt dat hij dit jaar een rhizoctoniaresistent ras heeft ingezaaid. Gerrit: Voorgaande jaren werd er af en toe een door rhizoctonia aangetaste biet gevonden. Voor de bewaring wil ik zoveel mogelijk de kans op broei door rotte bieten verkleinen. Omdat de bieten vaak op gescheurd grasland geteeld worden heb ik dit jaar Piranha gezaaid. Jan Albert te Velde Gerrit ter Horst: Rhizoctoniaresistent ras

10 10 september 2010 nr. 6 Verbetert bodemstructuur en verhoogt ph Betacal snelst werkende kalkmeststof Kalk is een belangrijke bodemverbeteraar. Op de klei- en zavelgronden zorgt het voor een betere bodemstructuur, op zand- en dalgrond voor een verhoging van de ph. In de praktijk én uit landbouwkundig onderzoek blijkt dat Betacal een kalkmeststof is die het snelst werkt en dus direct ten goede komt aan het volggewas. De kwaliteit van de grond krijgt steeds meer de aandacht, omdat het steeds duidelijker wordt dat het verschil tussen een goede opbrengst en een topopbrengst in hoge mate wordt bepaald door de kwaliteit van de grond. Desondanks wordt het effect van onder meer de ph en de structuur van de grond nog vaak onderschat. Slechte groei van bieten bijvoorbeeld wordt vaak veroorzaakt door een te lage ph. Ook bij graan, maïs en grasland is dat het geval. Voor suikerbieten geldt dat de ph minimaal 6 moet zijn. Zanden dalgrond hebben om die reden dikwijls een extra kalkgift nodig. Op zavel- en kleigrond is de ph over het algemeen hoog genoeg, maar is de structuur het probleem. Het gevolg van een slechte structuur is dat de grond Akkerbouwer Tonny Hospers (Emmercompascuum) Wij telen 33 ha suikerbieten in een 1 op 3 rotatie. De ph moet dus goed zijn. Betacal Flow is een uitstekend product om de kalktoestand van de bodem op peil te houden. Het is goed te verdelen en snel beschikbaar. Dat voor fosfaat een volledige bijtelling geldt, neem ik voor lief. Het weegt niet op tegen de voordelen van Betacal Flow. Akkerbouwer René Visser (Biddinghuizen) Onze jonge zeekleigrond is 45-55% afslibbaar. Ondanks de 3,5% organische stof en 7% koolzure kalk blijft de bewerkbaarheid aandacht vragen. De afgelopen tien jaar hebben we zeven keer 20 ton Betacal per hectare uitgereden. Uit ervaring weet ik dat op percelen waar geregeld Betacal Flow is aangewend, de verkruimelbaarheid beter is. De grond valt gewoon mooier uit elkaar. moeilijker te bewerken is en de beworteling van de gewassen minder is. Op gronden met een goede kalktoestand, is de verkruimeling veel beter waardoor het zaai- en plantbed van betere kwaliteit is. Dat is terug te zien in een vlotte en betere beginontwikkeling van het gewas. Voor onderhoud of reparatie Van alle kalkmeststoffen werkt Betacal Flow het snelst. Dat komt door de unieke samenstelling. Betacal Flow is een kalkmeststof die geproduceerd wordt bij de winning van suiker. Betacal is zeer fijn, waardoor het carbonaat veel sneller werkt dan andere kalkmeststoffen. Het effect van Betacal Flow die in het najaar is toegepast, is in het voorjaar al zichtbaar. Betacal Flow is goedkoop en wordt met speciale apparatuur verspreid over het land. Meestal over de stoppel. De Betacal Flow wordt dan goed door de grond gemengd. Het kan op elk gewenst moment uitgereden worden. Betacal is óók geschikt voor de biologische landbouw. Betacal Flow is ook verrijkt met magnesium verkrijgbaar als Betacal Flow Mg-Plus. Hoeveel De kalkgift bepaalt u aan de hand van de bodemanalyses. De stelregel is dat voor het op peil houden van de ph op lichte grond één keer per vier jaar voorafgaand aan de bietenteelt 5 tot 10 ton Betacal Flow aangewend moet worden. Bereken voor reparatie van een perceel via www. irs.nl (betakwik, module kalkbemesting ) hoeveel Betacal Flow nodig is om de gewenste verhoging te realiseren. Voor structuurverbetering is Betacal filter ook zeer geschikt. Koos in t Hout IK WEET NU WAT MIJN GROND ÉCHT VERBETERT Betacal is de kalkmeststof die het snelste en beste werkt. In het najaar toepassen geeft in het voorjaar al zichtbaar resultaat. Bestel Betacal bij uw agent/verkoper, bij Suiker Unie ( ) óf profiteer van uw maximale inkoopvoordeel op - Verhoogt de ph - Stimuleert het bodemleven - Verbetert de bodemstructuur Akkerbouwer/veehouder Johan Flierman (Diepenveen) Mij spreken de snelle werking én de gunstige prijs van Betacal Flow erg aan. Ik heb vanwege de fosfaat in Betacal Flow mijn bemestingstrategie aangepast. Varkensdrijfmest heeft plaatsgemaakt voor rundveedrijfmest. Hierin zit minder fosfaat en meer kali. Op de huurgrond, die ik meerdere jaren in gebruik heb voor aardappelen, bieten en lelies, loont het om Betacal Flow aan te wenden. GRATIS 30 TON Betacal. Voor u? Kijk op: - Bevat belangrijke sporen-elementen - Verbetert de opname van voedingsstoffen

11 september 2010 nr Campagne start op 13 september 12 ton suiker per hectare verwacht Dit jaar wordt een suikeropbrengst van 12 ton per ha verwacht. Daarmee komt de opbrengst in de top drie van beste jaren. De totale bietenoogst komt bij een prognose van 71 ton per ha iets boven de 5 mln uit. De vooruitzichten voor de bietenoogst van 2010 zijn goed. Ondanks de trage beginontwikkeling en de droogte in juni en juli staan de bieten er gemiddeld goed voor. De effecten van droogteschade zijn beperkt gebleven, omdat op de meeste plaatsen uiteindelijk toch voldoende neerslag is gevallen. Bladschimmels Door de droogteperiode is ook de ontwikkeling van bladschimmels pas laat op gang gekomen. Tussen 28 juli en 10 augustus is in heel Nederland een waarschuwing naar de telers uitgegaan om hun percelen te controleren en zo nodig een bespuiting uit te voeren. Er is snel op gereageerd. Het bladstelsel is gezond en in staat veel suiker te produceren. Een ongestoorde groei geeft de beste garantie voor een hoog suikergehalte. De groeimodellen voorspellen een bovengemiddeld gehalte. Op veel percelen staat een bietengewas met een mooie penwortel. Dit wijst op een goede bodemstructuur en goede doorwortelbaarheid, wat goed is voor de vocht- en mineralenopname. Een mooie wortelvorm betekent ook een beter oogstbaar product. Oogst en opslag De campagne begint op 13 september en duurt 4 maanden. Loonwerkers en telers doen er goed aan tijdens de oogst de kwaliteit van het rooiwerk scherp in de gaten te blijven houden en zo nodig de instelling van de machine te wijzigen. Dit om onnodige rooiverliezen te voorkomen en de tarra te beperken. Ook het kopwerk luistert erg nauw. Uiteraard mogen er geen bladstelen in de bietenhoop komen. Realiseert u zich tevens dat 1 cm te diep koppen gemiddeld 10% opbrengst per ha kost. Dit jaar is er gelukkig niet veel aantasting door rhizoctonia. Problemen met rotte bieten lijken daardoor klein, maar wees ook hier alert. Ook op percelen met resistente rassen, want deze hebben slechts een gedeeltelijke resistentie en kunnen dus ook rotte bieten bevatten. Ook de opslag van de bieten vergt aandacht. Kies een geschikte, liefst verharde opslagplaats die ook onder alle omstandigheden goed bereikbaar is voor de oplader en vrachtauto s. Surplusbieten Gezien de suikerproductieprognose en de afzetmogelijkheden verwacht Suiker Unie dat alle geleverde surplusbieten kunnen worden afgerekend. En dus geen verplicht doorschuiven van surplussuiker. Voor de surplusbieten wordt komende campagne de vastgestelde basisprijs van 25,- per ton betaald. Daar komt de kwaliteitsverrekening nog bij. De exportmogelijkheden zijn gunstig. De wereldmarktprijs voor suiker is weer fors gestegen. Er is volop vraag. Daar staat wel tegenover dat de Europese Commissie wijzigingen heeft voorgesteld voor de regels voor het aanvragen van exportcertificaten. De grote suikerlanden willen het systeem aanpassen, zodat zij meer kunnen exporteren. Dit zal voor Nederland niet meteen tot ernstige belemmeringen leiden, maar wij zien geen noodzaak tot wijziging van het systeem waarbij ieder bedrijf, onafhankelijk van het land waarin het gevestigd is, per week maximaal ton exportsuiker toegewezen krijgt. Gert Sikken

12 12 september 2010 nr. 6 Telers met hogere suikeropbrengsten hebben geen hogere kosten! De kost gaat voor de baat uit, ook bij het telen van een gewas. Het is belangrijk het maximale effect (= opbrengst) te halen uit de gemaakte kosten. Het SUSY-project (zie kader) leert ons dat bietentelers voor hoge opbrengsten niet meer uitgaven hoeven te doen. Het maakt suikerbieten tot een uniek gewas. Het is mogelijk om de opbrengst bij gelijke of zelfs dalende kosten te verhogen! Opvallend Verrassend is dat er geen significant verschil in de totale variabele kosten werd gevonden tussen top- en middentelers, terwijl er wel een verschil van 2 ton per hectare in suiker opbrengst was. Hieruit kunnen we concluderen dat de toptelers met dezelfde hoeveelheid kosten een hogere opbrengst realiseerden. Bij suikerbieten hangt opbrengstver hoging dus niet samen met het doen van meer uitgaven (figuur 1). Opbrengstverhoging zou zelfs ook met kostenverlaging gepaard kunnen gaan. Dit is een gunstige eigenschap van suikerbieten in vergelijking met andere gewassen. Bij andere gewassen, zoals granen, levert meer input (en dus hogere kosten) meestal wel een iets hogere opbrengst op, maar dit is op een bepaald punt niet voldoende om de extra uitgaven te dekken (optimale opbrengst). Effectiviteit van kosten Van de verschillende onderdelen zijn alleen de kosten voor fungiciden (middelen), bespuitingen tegen ziekten en plagen en de toediening van meststoffen signifi cant verschillend tussen top- en middentelers. Alle drie zijn ze hoger bij de toptelers. De kosten voor de fungiciden en de pesticidenbespuitingen zijn aan elkaar gekoppeld en hebben beide een significante, positieve invloed op de suikerop brengst en geen invloed op de hoogte van de totale variabele kosten. Dit geeft aan dat binnen de studie de toptelers informatie Rubriek onder verantwoordelijkheid van IRS Postbus 32, 4600 AA Bergen op Zoom Telefoon: Fax: irs@irs.nl Internet: Eindredactie: Jurgen Maassen Figuur 1. Het effect van de totale variabele teeltkosten op de suikeropbrengst in het SUSY-project (n.s. = niet significant). Hoge opbrengsten zijn ook te realiseren met weinig kosten of met verlaging ervan. Weergegeven zijn de totale variabele teeltkosten zonder de vaste kosten, zoals pacht en onderhoud van gebouwen en sloten. deze kosten heel effectief hebben benut. De uitgaven voor het toedienen van meststoffen hadden daarentegen geen effect op de suikeropbrengst, maar verhoogden de totale variabele kosten wel significant. Dit geldt ook voor de beregenings kosten. In de regio s waar beregening plaatsvond, beregenden zowel de top- als de middenteler. Daardoor kunnen we niet concluderen of beregening alleen zorgde voor hogere kosten of dat het een deel van de suikeropbrengst veilig stelde. Dit geeft gelijk aan dat het maken van SUSY staat voor Speeding Up Sugar Yield kosten noodzake lijk is. Het beste is het zo effectief mogelijk te doen en dit houdt in dat de kwali teit van de werkzaamheden belangrijk is. Goed of slecht uitge voerd, de kosten op papier zijn gelijk. Het effect op de opbrengst echter kan aanzienlijk zijn. Voorbeelden zijn de foto s van het zaaien en de oogst (figuur 2 en 3). Ook het op tijd uitvoe ren van de bladschimmelbespui tingen (figuur 4) is een must. Een derde voorbeeld van kosten effectiviteit is de onkruidbestrijding. Deze was bij de toptelers significant beter, terwijl er geen Kijk voor meer achtergrondinfor matie over het SUSY-project, de gerealiseerde opbrengsten en de berekening van de kosten op: Tien aandachtspunten voor opbrengst verhoging uit het SUSY-project: Bietencysteaaltjes Zaad in vochtige grond gezaaid Bodemstructuur ph Bladschimmels Onkruidbeheersing Oogstverliezen Bewortelingsdiepte Zaaidatum Kosteneffectiviteit

13 september 2010 nr Figuur 2. Kosteneffectiviteit: beide telers betaalden op papier evenveel voor het zaaien. Echter, door het niet (A) of wel (B) in de vochtige grond liggen van de zaden in combinatie met uitblijvende regen in de maanden daarna, was het effect op de opbrengst groot (foto s: ). Figuur 3. Kosteneffectiviteit: beide telers betaalden de loonwerker hetzelfde tarief. Op perceel A bleef per hectare 3,8 ton bieten meer achter dan op perceel B. Figuur 4. Effectieve bladschimmelbestrijding: iets hogere kosten per hectare, maar ook een hogere opbrengst. Het verschil tussen tweemaal op het juiste moment spuiten (A) en geen bespuiting (B) in het SUSY-project. Bij gelijktijdige oogst in oktober was het suikergehalte 18,0% (A) en 15,2% (B). Dit leverde een verschil in betaling op van meer dan 9 euro per ton bieten (foto s: ). betrouwbare verschillen werden gevonden voor de inspanning. Deze is gemeten aan de kosten voor onkruidbespuitingen, schoffelen, handmatige onkruidbestrijding en hoeveelheid gebruikte midde len. Opbrengst verhogen De opbrengst vertoont geen relatie met de kosten. Het is dus mogelijk om de suikeropbrengst te verhogen bij een gelijk kosten niveau. Ook is in het SUSY-project gekeken naar de oorzaken van de verschillen in opbrengst tussen de top- en middenteler. Deze moeten vooral in de bodemstructuur en de bestrij ding van ziekten en plagen (zie kader) worden gezocht. Specifiek geldt voor elk perceel: dat wat de opbrengst beperkt, moet worden aangepakt. De oplossing is dus mede afhankelijk van de ervaring en kennis van de teler, omdat de oorzaak per perceel verschil lend kan zijn. Het behalen van een hoge opbrengst blijft een spannende mix van aandacht, vakmanschap, het juiste moment van handelen én kennis en ervaring van het eigen perceel. Bram Hanse informatie

14 14 september 2010 nr. 6 Europees onderzoek toont grote De afgelopen twee jaar heeft het IRS bewaaronder zoek met twaalf rassen in zes Europese landen gecoördineerd. Uit het onderzoek bleek dat de bewaarcondities grote invloed hebben op de suikerverliezen tijdens bewaring. Ook tussen de rassen waren er verschillen in bewaarverliezen. De bewaarbaar heid kan op dit moment echter geen rol spelen in de rassen keuze, omdat er (nog) geen snelle methode is om deze te testen. Het bewaaronderzoek is met rassen onder nummer, afkomstig van KWS, SESVanderHave, Syngenta en Maribo, uitgevoerd in Duitsland, Zweden, België, Frankrijk, Oostenrijk en Nederland. De methode om de bewaarbaarheid van de rassen te testen verschilde per land. De bieten werden veelal gedurende ongeveer twee maanden in bakken of zakken bewaard. Opslag vond plaats in klimaatkamer, schuur of buitenlucht. Alleen in Nederland zijn op PPO-proefboerderij t Kompas in Valthermond de rassen ook onder praktijkomstandigheden in een bewaarhoop getest. Grote verschillen in suikerverliezen Figuur 1 laat de verschillen in bewaarverliezen zien tussen de proeven in de deelnemende landen. Hierbij is steeds uitgegaan van het gemiddelde van de twaalf rassen. Duidelijk is te zien dat er grote verschillen zijn in suiker verliezen tussen de proeven. Nagenoeg onbeschadigde bieten (handrooiingen) geven lagere verliezen. De hoge bewaarverliezen hangen voornamelijk samen met relatief hoge temperaturen, schimmelvorming en rot. Lage suikerverliezen bij bewaarhopen De suikerverliezen bij de beide bewaarhopen in Valthermond zijn relatief laag. Dit komt mede door de lage temperatuur in de bewaarhopen als gevolg van de koude winters en de toegepaste afdekstrategie. Overeenkomstig het afdekadvies is na het rooien twee weken gewacht voordat vliesdoek is aangebracht om de warmte uit de hoop te laten. Verder is aanvullend afgedekt bij vorst. Hierdoor zijn de bieten koel, vorstvrij en droog bewaard. Gegevens over deze bewaarproeven staan Foto 1. Aanleg bewaarhoop met bietenrassen. Per ras werden 18 netmonsters tussen twee kippers van hetzelfde ras in de hoop gebracht om de bewaarverliezen te meten. in tabel 1. Het gemiddelde van de twaalf rassen is weergegeven. In twee maanden tijd was het suikerverlies, berekend uit het gewichtsverlies en de daling in het suikergehalte, beperkt tot ongeveer 5%. Rasverschillen Tussen de rassen waren er vooral bij ongunstige bewaarcondities verschillen in suikerverliezen. Figuur 2 geeft een overzicht van de verhoudingen in suikerverliezen tussen de rassen, gemiddeld over alle proeven. Het verschil in suikerverlies bij de rassen hing duidelijk samen met verschillen in schimmelvorming en rot. Het suikerverlies van het ras met de hoogste verliezen was 1,7 maal groter dan het ras met het laagste verlies. Bij de rassenkeuze kan hiermee echter geen rekening worden gehouden, omdat het niet mogelijk is om vooraf bij alle rassen de bewaarbaarheid te testen. Overigens zijn voor de ver liezen de bewaarcondities doorslaggevend. Tussen het hoogste en laagste gemiddelde suikerverlies bij de bewaarproeven zat een factor 7 (figuur 1). Conclusie Er zijn grote verschillen in bewaarverliezen, afhankelijk van de condities. Ook tussen rassen is er verschil in bewaarbaarheid. Echter, alle rassen zijn goed te bewaren als de bieten gezond en weinig beschadigd zijn bij het rooien en vervolgens koel, vorstvrij en droog kunnen liggen. Toon Huijbregts en Noud van Swaaij Tabel 1. Bewaarperiode, gemiddelde temperatuur in de hoop, gewicht- en suikerverlies tijdens bewaren en het suikergehalte voor en na bewaren bij de bewaarhopen in Valthermond. bewaarperiode temperatuur gewichtsverlies suikergehalte voor suikergehalte na suikerverlies ( C) (%) (%) (%) (%) / / ,7 2,1 18,4 17,9 4,7 6,8 4,9 18,3 18,2 5,4 informatie

15 september 2010 nr verschillen in bewaarverliezen Figuur 1. Suikerverliezen (g/kg suiker/dag) bij de proeven in Duitsland (D), Zweden (S), Nederland (NL), België (B), Frankrijk (F) en Oostenrijk (A). De twee Nederlandse proeven in een bewaarhoop zijn met een pijl aangegeven. Proeven aangegeven met een H zijn handrooiingen. Z is een handrooiing, maar extra beschadigd over een zeefrad. Bij de overige proeven zijn de bieten machinaal gerooid. Figuur 2. Relatief suikerverlies (gemiddelde = 100) voor de rassen a t/m l. Mis niets van Beet Europe! Op 14 oktober 2010 vindt in Lelystad de eerste editie van Beet Europe plaats. Dit is een nieuw concept voor de internationale bietenrooidemonstraties. Beet Europe is elke twee jaar in een ander Europees land. Het hart is een grote internationale rooidemonstratie met test. Alle deelnemende rooiers worden Naast bieten zal er op 14 oktober ook aandacht zijn voor groen bemesters. vooraf uitgebreid getest, onder andere op rooikwaliteit (kopwerk, puntbreuk, verliezen) en grondtarra. Ook worden van alle rooiers bieten bewaard. Dit om het effect op langdurige bewaring (acht weken) te weten te komen. Daarnaast combineert de organisatie (IRS, Suiker Unie, Cosun en Wageningen UR-PPO) dit evenement met relevante ontwikkelingen voor teelt, oogst, transport en bewaring. Een groot aantal bedrijven en organisaties tonen de nieuwste ontwik kelingen, trends en innovaties. Kortom: een niet te missen evenement voor iedereen betrokken bij de bietsuikersector. Volg de actualiteiten van Beet Europe op Meldt u aan voor de gratis -service (zie hou mij op de hoogte op de site). Daarbij heeft u ook de mogelijkheid om van al het bietennieuws via op de hoogte te blijven. Frans Tijink De gerooide biet vertelt veel De loonwerker rooit verreweg de meeste bieten. De teler is als opdrachtgever van deze werkzaamheden, zelf verantwoordelijk. Bekijk en bespreek de juiste instelling voor uw perceel met de chauffeur van de bietenrooier. Door verschil in ras, bietgroei, grondsoort, gewasregelmaat en rooiomstandigheden, verlangt ieder perceel een eigen optimale instelling van de rooier. Controleer het rooiwerk op het perceel door de gerooide bieten te beoordelen. Blader zo vlak voor de oogst de bladzijden 74 tot en met 94 van het boek Suikerbietsignalen nog eens door voor deze en vele andere nuttige signalen en tips. Onnodig kopverlies, zoals hier door een te diep werkende ontbladeraar, is te zien aan de bieten in de bunker of op de kipwagen, maar ook op het land. informatie

16 16 september 2010 nr. 6 Hoe bepaal ik rooiverliezen? vraag & Antwoord Bietverlies bij de oogst kan ontstaan door verlies van hele bieten, puntbreuk en kopverlies. Uit metingen blijkt dat de verliezen kunnen oplopen tot 10 ton per hectare. Het afstellen van de bietenrooier en de rooisnelheid zijn hierin bepalend. Het is daarom belangrijk bij het begin van het bietenoogsten Te diep gekopt Hoe weet ik hoeveel bieten zijn geladen? hier attent op te zijn. Kijk achter de rooier of hele bieten of stukken biet achterblijven. Beoordeel de bieten in de bunker of in de eerste kippers op puntbreuk en kopwerk. Controleer ook willekeurig 100 bieten van de hoop hierop. Kijk in Bietsignalen op pagina 80/81 of raadpleeg de IRS-site (Betakwikmodule bietverliezen). Deze campagne start Suiker Unie een nieuwe service. Direct na het laden ontvangt u per een bericht met informatie over het aantal geladen vrachten, het gewicht, het tijdstip van laden en het bonnummer. Zorg er daarom voor dat uw adres bekend is bij de agrarische dienst. Bent u geregistreerd, dan kunt u vrijwel direct na levering uw bruto weeggegevens raadplegen via internet. Vraag een activeringscode ( als u dat nog niet gedaan heeft. Wanneer is het bestrijden van bladschimmels zinvol? Een bespuiting tegen bladschimmel vóór half september is pas zinvol als de bieten meer dan twee weken daarna worden gerooid. Een bespuiting na half september heeft alleen zin als de bieten meer dan vier weken blijven staan. Spuit alleen als de weersomstandigheden gunstig zijn voor verdere uitbreiding van de bladschimmel. Let bij de keuze van het middel op de veiligheidstermijn tussen bespuiting en oogst. Verkoop gedroogde bietenpulp kort nieuws Leden van Cosun kunnen gedroogde bietenpulpbrok voor eigen gebruik bestellen. Tot 15 september geldt voor afname in de voorkoop een vaste prijs van 190,- per kg (vrij op wagen, af de leverende fabriek Dinteloord of Vierverlaten, los gestort in bulk, excl. BTW). Voor bestellingen na 15 september geldt de dagprijs. Duynie is voor bestellingen bereikbaar onder telefoonnummer (0172) Bij afhalen minimaal één dag van tevoren een expeditieafspraak maken. Leden van CSV COVAS kunnen bestellingen via hun eigen organisatie plaatsen. Voor vragen kunt u contact opnemen met Duynie (0172) Of kijk op Suikerpak in nieuw jasje Van Gilse heeft voor een kilopak kristalsuiker een nieuwe verpakking laten ontwikkelen. De nieuwe verpakking doet meer recht aan het natuurlijke karakter van de suiker.