Vaassen en haar molens De Cannenburgher molen

Transcriptie

1 Vaassen en haar molens De Cannenburgher molen Het bedrijf "Cannenburgh's molen" dateert uit In die tijd was het een dwangmolen waar de boeren uit de omgeving hun graan verplicht lieten vermalen. Vanaf het jaar 1387 geven Gelderse beleningen onafgebroken tot in de 18e eeuw en in allerlei taalkundige variaties de mededeling: "een huys geheiten Canneborch ende een watermeule...". In genoemd jaar had Alijt, dochter van Peter van Steenbergen, haar eerste man, Godert van Hoemen het goed als lijftucht toebedeeld). Bezitters-leenmannen zijn o.a.: het geslacht Van Herwen (tot 1424), Van Keppel (tot 1535). water". Toen in 1535 Hertog Karel van Gelre het huis kocht van Dirck van Keppel, luidde de omschrijving: "het huys to Cannenborch met der volmeulen... met den water daer die moelen by geet, achter den huyse voors., nyet over id Ook in 1541 is sprake van een 'volmoel. Enerzijds de gebeurlijkheden rond deze volmolen in de 16e eeuw -waarvan de mulders het water ophielden en zo de beneden liggende Oosterhofse molen lam legden-, anderzijds de boven aangehaalde omschrijvingen, waarin het Cannenburgher molenrecht wordt gekoppeld aan de volmolen, geven aan dat de aloude korenmolen door Dirck van Keppel, dus tussen 1530 en 1535, is omgebouwd tot volmolen. Sinds 1542 bezat het huis weer een korenmolen, nl. die bij de Rollekoot.

2 Genoemde gebeurtenissen rond de volmolen en de moeilijkheden rond de in 1542 nieuw gestichte korenmolen vonden hun neerslag in een aantal getuigenverklaringen, daterend van 1557 tot 1576). Hieruit blijkt (1557) dat Hendrik Limensens korenmulder was vóór de verbouwing tot volmolen. In een later getuigenis (1566) verklaarden Willem Diericksen en Wolter Schlumer "dat sie die ersten mollers op der Moelen, nuhn tobehoerende den Gestrengen Edelen Erentvesten vnd fromen Juncker Henncksen van Isendoeren genant van Bloes... gewest syn-nen, vnd die ersten Laecken vff der Vollmoelen gefult vnd bereit haben, der Zeit, die voerss. vollmoelen toebehoerde Z. Dierncks van Keppel". Waarschijnlijk is de molen rond 1640 weer korenmolen geworden, toen immers is de Rollekootse molen ingericht tot volmolen. Blijkens een beschrijving van de beken rond de Cannenburgh in 1761 had de korenmolen toen twee raderen en was Arent Hennick mulder. In 1872 werd de molen bezit van G. te Riele, wiens nazaten tot vandaag toe de molen in eigendom hebben. In 1904 diende G.H. ter Riele een aanvraag in, om aan zijn korenmolen een wasscherij en droogerij te mogen aanbouwen, gedreven door waterkracht. Het schilderachtige houten gebouw, vele eeuwen in leeftijd, brandde in februari 1940 af en werd vrijwel meteen herbouwd, nu geheel m baksteen. Een waterrad is niet weer aangebracht, de nieuwe molen kreeg met een turbine. In 1977 vonden herstelwerkzaamheden plaats aan het vloedwerk, dat geheel in hout werd uitgevoerd. In 1978 werd de turbine gereviseerd. In 2011 werd het vloedwerk compleet vernieuwd en een nieuw rad geplaatst. Ook de turbine werd weer in werking gesteld. Die turbinen levert gelijkstroom en laat de lamp boven het rad branden.

3

4 Brand Cannenburgher molen winter meer achterhaald worden. Alles was verbrand. Het Het jaar 1940 staat in de geschiedenis bekend als één van de strenge winters uit de vorige eeuw. In die winterse omstandigheden brandde op 14 februari 1940 één van de oudste watermolens van ons land af, namelijk de Cannenburgher watermolen in Vaassen. Om ongeveer half tien in de ochtend ontdekte molenaarsknecht Van den Berg dat de bovenverdieping van het molengebouw in brand stond. De Vaassense vrijwillige brandweer was snel ter plaatse met de tien jaar oude motorspuit. Door de strenge vorst konden de brandbestrijders weinig uitrichten. Het vroor dat het kraakte. De brandweermensen hadden snel een wak in het ijs van de stuwvijver achter de molen gehakt, maar de motorspuit bleek echter bevroren te zijn. Alles brandde af, behalve wat boeken, papieren en een fiets, die werd gered door gemeenteveldwachter G. J. Lovink. Het oude waterrad bleef behouden. De brand was vermoedelijk ontstaan door een omgevallen houtkachel, die in de molen brandde om de maalderij nog iets te kunnen verwarmen. Doordat het vuur zo snel om zich heen greep en daardoor het hele molengebouw in korte tijd in lichterlaaie zette, kon de werkelijke oorzaak niet oudste gedeelte van de molen stamde uit de 14e eeuw en het unieke historische bouwwerk bestond voor het grootste gedeelte uit hout en de dakbedekking bestond uit riet. De brandweer had geen schuld aan het verloren gaan van de molen. Door het primitieve blusmateriaal uit die tijd was het bijna onmogelijk om bij strenge vorst te blussen. De Cannenburgher watermolen was gelukkig verzekerd tegen brandschade. Er werd een nieuw stenen molengebouw met maalderij op dezelfde plaats herbouwd. Dit gebouw is tot op de dag van

5

6 Walsen profileren (riffelen) Omstreeks 1946 start de toenmalige eigenaar te Riele, naast de molen, een riffelbedrijf. Uit nood geboren begon A.J. te Riele met een tweedehands Hermanbank de walsen voor de tarwemaalderij te profileren. Hiermee werd de grondsteen gelegd voor het moderne internationale bedrijf A. J. te Riele Vaassen BV. Door de grote inspanning van de vierde generatie te Riele staat er in het idyllische dorp Vaassen, op landgoed de Cannenburg, een modern bedrijf dat zich in Europa en ver daarbuiten mag meten met de grootste experts op het gebied van de technische maalderij en de gebruikte machinerieën. Deze techniek en de bewerkingen worden nu en ook in de toekomst gewaarborgd door de 5de generatie te Riele.

7