Schoolrapport. St. Gregorius College. Resultaten Jeugdmonitor Utrecht. Welbevinden. Voeding en beweging. Geneeskundige en Gezondheidsdienst

Transcriptie

1 In dit schoolrapport worden de resultaten van de jeugdmonitor in het schooljaar van de leerlingen in de klassen 2 en 3 van uw school beschreven Schoolrapport Resultaten Jeugdmonitor Utrecht GG&GD Utrecht voert in opdracht van de gemeente Utrecht de Jeugdmonitor Utrecht uit. Hiermee worden gegevens verzameld op het gebied van psychosociaal functioneren, leefgewoonten en sociale omgeving van leerlingen in Utrecht. In het voorjaar van 2009 is de Jeugdmonitor Utrecht uitgevoerd in de klassen 2 en 3 van het voortgezet onderwijs. In dit schoolrapport vindt u een samenvatting van de gegevens die over de leerlingen in de klassen 2 en 3 van uw school zijn verzameld. Wanneer u over een onderwerp meer gedetailleerde informatie wilt, kunt u deze aanvragen bij de GG&GD. Welbevinden Ervaren gezondheid: Het oordeel van de leerlingen over de eigen gezondheid geeft een goed beeld van de huidige gezondheid. Daarnaast voorspelt het ook de gezondheid en ongunstige leefgewoonten in de toekomst. Gezondheidsklachten als hoofdpijn of buikpijn kunnen het gevolg zijn van stress, zeker wanneer leerlingen vaak last hebben van deze klachten. Men spreekt dan van psychosomatische klachten. Psychosociale gezondheid: Gezond psychisch functioneren is van belang voor zowel het individuele kind als voor de samenleving. Jongeren voelen zich gelukkiger wanneer zij psychisch gezond zijn. Gezond psychisch functioneren leidt onder meer tot minder schooluitval, criminaliteit, verslaving, geweld, zwerfgedrag en psychisch lijden. In tabel 1 vindt u de resultaten van uw school voor het onderwerp 'welbevinden'. Voeding en beweging Voeding: Ongezonde voeding kan bijdragen aan de ontwikkeling van overgewicht en chronische aandoeningen (zoals diabetes mellitus, hart- en vaatziekten). Een goede voeding begint met elke dag ontbijten. Het overslaan van het ontbijt kan de concentratie en prestaties van leerlingen ongunstig beïnvloeden. Daarnaast kan het leiden tot een groter gebruik van tussendoortjes. Tussendoortjes, zoals koek en snoep, vormen een risicofactor voor overgewicht en een onevenwichtig voedingspatroon. Met de toename van het aantal eetmomenten neemt de kans op gaatjes in het gebit toe.

2 Tabel 1 - Welbevinden goede ervaren gezondheid 81% 86% 84% 85% 83% (heel) vaak psychosomatische klachten 10% 10% 10% 10% 10% verhoogd risico op psychosociale problemen (totaal) 25% 15% 19% 17% 18% emotionele problemen 14% 8% 16% 12% 11% gedragsproblemen 19% 22% 19% 21% 20% hyperactief gedrag 37% 26% 27% 26% 24% problemen in de relatie met leeftijdsgenoten 21% 13% 12% 13% 15% afgelopen 12 maanden suïcidegedachten 17% 22% 17% 19% 17% De kans op overgewicht en gaatjes in het gebit wordt ook verhoogt door frequent gebruik van suikerhoudende dranken. De GG&GD adviseert het gebruik van frisdranken te beperken tot maximaal twee glazen per dag. Tot slot raadt het Voedingscentrum aan elke dag twee stuks fruit te eten. Beweging: Sport en beweging vergroten het zelfvertrouwen van jongeren, bevorderen de grove motoriek en verminderen de kans op verschillende chronische aandoeningen en overgewicht. Na de basisschoolperiode lijkt de gemiddelde lichamelijke activiteit van jongeren snel af te nemen. Dit heeft te maken met veel concurrerende activiteiten zoals huiswerk, tv kijken of computergebruik. De mate waarin jongeren tv kijken en achter de computer zitten, heeft een ongunstige invloed op het ontwikkelen van overgewicht. Genotmiddelengebruik De puberteit is een periode waarin veel jongeren beginnen te experimenteren met roken en het gebruik van alcohol en cannabis. Roken: Roken is de belangrijkste determinant van ziekte en sterfte in Nederland. Als jongeren beginnen met roken is dat een belangrijke voorspeller voor roken op latere leeftijd. Alcoholgebruik: Alcohol is extra schadelijk voor jongeren doordat zij nog volop in de groei zijn, waardoor de hersenen, maar ook andere Tabel 2 - Voeding en beweging ontbijt tenminste 5 dagen per week 75% 88% 82% 85% 79% GROEN eet elke dag fruit 36% 35% 28% 31% 31% drinkt meer dan 2 glazen frisdrank per dag - 26% 34% 30% 26% sport ten minste 2 keer per week 1 uur 64% 61% 61% 61% 61% is lid van sportschool of -vereniging 67% 70% 70% 70% 67% zit meer dan 5 uur per dag voor de tv of achter de computer 57% 61% 55% 58% 51% ROOD 2

3 Tabel 3 - Genotmiddelengebruik rookt nu 10% 9% 18% 14% 13% heeft ooit alcohol gedronken 73% 48% 56% 52% 44% ROOD heeft laatste 4 weken alcohol gedronken 52% 19% 39% 30% 27% heeft laatste 4 weken meer dan 5 glazen alcohol bij - 8% 24% 16% 15% één gelegenheid gedronken geen duidelijk alcoholverbod thuis - 45% 53% 49% 42% ROOD heeft ooit cannabis gebruikt - 8% 21% 15% 14% heeft laatste 4 weken cannabis gebruikt - 4% 14% 9% 7% organen extra vatbaar zijn voor de schadelijke invloed van alcohol. Daarom wordt jongeren geadviseerd tot hun zestiende jaar geen alcohol te drinken. Andere negatieve gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik zijn Leeswijzer Stedelijke referentiegegevens: Om de resultaten in dit schoolrapport te kunnen vergelijken met die van andere vergelijkbare scholen in Utrecht, zijn de resultaten voor de stad Utrecht van het schoolniveau van uw school weergegeven. Bij de vergelijking van de resultaten van uw school met die van Utrecht is het van belang te realiseren dat het in dit schoolrapport gaat om relatief kleine aantallen. Verschillen kunnen daarom ook door toeval zijn ontstaan. In de tabellen is met een vlag aangegeven of het betreffende resultaat van de jongeren op uw school meer dan 5% afwijkt van die van Utrecht. Een groene vlag betekent dat de leerlingen op uw school op een bepaald onderwerp gunstig afwijken. Bij een rode vlag wijken de leerlingen ongunstig af. Bij een rode vlag adviseert de GG&GD na te gaan of uw school de slechte score op dit onderwerp herkent, of dit in alle leerjaren speelt en of uw school hier iets aan kan doen. Tabel: een streepje (-) in de tabel geeft aan dat de betreffende gegevens niet bekend zijn. verkeersongelukken, agressie en ongeplande seks. Door duidelijke regels te stellen over het (niet) gebruiken van alcohol kunnen ouders het gebruik van alcohol beperken. Wanneer jongeren eenmaal gewend zijn om alcohol te drinken, heeft het stellen van duidelijke regels bijna geen preventieve werking meer. Cannabisgebruik: De meeste jongeren die drugs gebruiken, gebruiken het middel maar één of een paar keer. Een kleine groep blijft vaker gebruiken. Het belangrijkste gezondheidsrisico van cannabisgebruik is een afname van het reactie- en concentratievermogen en verslechtering van het korte termijngeheugen. Dit kan negatieve effecten hebben op school- en werkprestaties. Seksuele gezondheid In de pubertijd ontwikkelen jongeren hun seksuele gevoelens en doen zij vaak hun eerste seksuele ervaringen op. Voor een gezonde seksuele ontwikkeling is het van belang dat jongeren hierin zelf beslissingen kunnen nemen, waarbij zij rekening houden met, en respect hebben voor, zichzelf en de ander. In tabel 4 vindt u de resultaten van uw school voor het onderwerp 'seksuele gezondheid'. 3

4 Tabel 4 - Seksuele gezondheid heeft wel eens gevreeën 60% 51% 59% 55% 43% ROOD heeft wel eens geslachtsgemeenschap gehad 19% 11% 13% 12% 11% heeft een ongewenste seksuele ervaring gehad 20% 13% 12% 12% 13% keurt het niet af als hij of zij zelf op straat naar iemand zou roepen dat hij/zij een - 64% 73% 69% 62% ROOD lekker ding is een onbekende in zijn/haar billen zou knijpen - 35% 32% 34% 26% ROOD een onbekende zomaar op de mond zou zoenen - 25% 25% 25% 23% seks om de seks zou hebben, niet omdat hij/zij verliefd is - 20% 24% 22% 23% Thuis Betrokkenheid van ouders en steun bij problemen: In de puberteit moeten jongeren leren dat ze verantwoordelijk zijn voor hun eigen gedrag en de gevolgen hiervan. De rol van ouders is hierbij van groot belang. Ze moeten grenzen stellen en op tijd vrijheid geven. Daarnaast is het belangrijk dat ouders betrokkenheid tonen en dat de jongeren het gevoel hebben dat zij op iemand terug kunnen vallen met hun problemen. Negatieve thuissituatie: Wanneer jongeren het thuis vaak ongezellig vinden, zich thuis alleen voelen staan, of als er thuis veel ruzie is, is sprake van een negatieve thuissituatie. Dit is ook het geval wanneer jongeren geslagen of mishandeld worden of wanneer zij wel eens over weglopen van huis denken. Omgaan met geld: Lenen wordt door steeds meer jongeren normaal gevonden. Bij de meeste jongeren gaat het om kleine bedragen, maar soms lenen jongeren ook grote bedragen. Jongeren die op jonge leeftijd goed met geld leren omgaan, komen later minder snel in de schulden. School School speelt een belangrijke rol in het leven van jongeren. Ze brengen er een groot deel van hun tijd door en leren er zaken die van groot belang zijn voor hun ontwikkeling en kansen in de samenleving. De leerlingen op uw school beoordelen de school met gemiddeld een 6,6. Chronisch ziek of verslaafd gezinslid: Leerlingen met een chronisch zieke of verslaafde ouder, broer of zus kunnen door de problemen in de thuissituatie overbelast raken. Ook kan hun ontwikkeling verstoord worden door de soms volwassen taken en zorgen. Ziekteverzuim en spijbelen: Bij veel leerlingen die regelmatig verzuimen wegens ziekte blijkt vaak sprake van een achterliggende oorzaak zoals bijvoorbeeld een vervelende thuissituatie, pesten of ruzie met een leraar. Veel ziekteverzuim kan bovendien leiden tot 4

5 Tabel 5 - Thuis lage score op ouderbetrokkenheid 16% 19% 16% 17% 17% heeft nooit/soms iemand om naar toe te gaan met 25% 16% 17% 16% 17% problemen ervaart een negatieve thuissituatie 37% 33% 36% 35% 31% heeft een langdurig ziek of verslaafd gezinslid 22% 22% 24% 23% 26% vindt dat hij/zij niet goed met geld om kan gaan 51% 43% 48% 46% 47% leent geld 25% 25% 22% 23% 23% voortijdig schoolverlaten. Frequent spijbelen wordt ook als een risicofactor beschouwd voor het voortijdig schoolverlaten en het vóórkomen van probleemgedrag. Spijbelen wordt als risicofactor beschouwd voor geweld, drugsgebruik en psychische problemen. Veiligheid en pesten: Leerlingen brengen een groot deel van hun tijd op school door. Het zich veilig voelen op school draagt bij aan het algemene gevoel van veiligheid. Utrechtse jongeren voelen zich het meest onveilig onderweg van huis naar school (en terug), rond de school en op het schoolplein en in de kantine of aula. Wanneer jongeren gepest worden, kan dit negatieve gevolgen hebben voor hun zelfvertrouwen, hun psychosociale gezondheid en/of de motivatie om naar school te gaan. Ook kunnen schoolprestaties afnemen. Pesten heeft ook negatieve gevolgen voor de pesters en de rest van de klas, bijvoorbeeld omdat er een ongezellige sfeer in de klas hangt. Meer gegevens over hoe leerlingen het schoolklimaat ervaren, zijn beschreven in de tabellen 7 en 8. In verband met de leesbaarheid van de tabellen wordt geen vergelijking gemaakt met de situatie in Deze gegevens kunnen wel aangevraagd worden bij de GG&GD. Tabel 6 - School (samenvatting) waardering school (cijfer) 6,8 6,7 6,6 6,6 6,9 waardering school (% onvoldoende) 15% 17% 17% 17% 14% is laatste jaar frequent (>5 keer) door ziekte afwezig 20% 18% 18% 18% 19% geweest heeft laatste 4 weken gespijbeld 15% 17% 15% 16% 17% is laatste 3 maanden wel eens gepest 15% 23% 17% 19% 17% is laatste 3 maanden wekelijks gepest 4% 8% 3% 6% 4% voelt zich wel eens onveilig op of rond school 25% 30% 23% 27% 26% 5

6 Tabel 7 - Relatie met leerkrachten en de sfeer op school met bijna allemaal meer dan de sommige/bijna sommige/bijna Met de leraren helft geen enkele geen enkele kan ik goed opschieten 30% 34% 35% 29% ROOD bij ons op school valt goed te praten 24% 27% 49% 43% ROOD bijna geen sommige meer dan de helft meer dan de helft De leraren enkele /bijna allemaal /bijna allemaal maken de leerlingen soms belachelijk 28% 56% 15% 10% hebben een hekel aan mij 64% 29% 7% 6% bij ons op school kunnen goed orde houden 8% 43% 49% 48% in de klas zijn aardiger tegen anderen dan tegen mij 50% 38% 12% 11% De leerlingen van deze school eens neutraal oneens oneens helpen elkaar 71% 19% 10% 8% voelen zich verbonden met elkaar 55% 32% 13% 13% zijn te vertrouwen 46% 34% 20% 22% De leerlingen van deze school oneens neutraal eens eens kunnen in het algemeen slecht met elkaar 50% 35% 16% 17% opschieten Ik ga liever niet om met de leerlingen van deze school 69% 19% 13% 13% Tabel 8 - Veiligheid op school heel veilig veilig niet volledig niet volledig ik voel mij veilig veilig in het algemeen in de klas 50% 40% 9% 10% in de kantine/aula 39% 47% 14% 15% in de gangen 38% 44% 17% 15% in de gymzaal / op het sportveld 43% 45% 12% 13% rond de school en op het schoolplein 37% 45% 18% 21% onderweg van huis naar school (en terug) 38% 44% 18% 21% Ik heb dit schooljaar last gehad van nooit bijna nooit regelmatig/vaak regelmatig/ vaak plagen en pesten 68% 24% 8% 8% uitschelden of dreigen met woorden 64% 27% 9% 9% buitengesloten worden 70% 25% 5% 7% plagen en pesten via het internet / via sms 85% 13% 2% 4% iemand die spullen van me afpakt of steelt 73% 21% 6% 10% iemand op school die spullen van me vernielt 79% 18% 3% 6% angst voor bepaalde leerlingen 72% 22% 6% 6% angst voor anderen rond de school 82% 15% 2% 4% geweld door anderen 82% 14% 5% 5% alcohol- of drugsmisbruik door anderen 89% 9% 3% 5% onplezierig (seksueel) aangeraakt worden 83% 11% 6% 5% de manier waarop de docent tegen me doet 60% 27% 13% 10% 6

7 Tabel 9 - Probleemgedrag heeft zich de afgelopen 12 maanden schuldig gemaakt aan: agressief gedrag 30% 33% 34% 34% 31% vandalisme en stelen 29% 35% 36% 35% 31% gewelddadig/delinquent gedrag 5% 7% 7% 7% 7% frequent agressief en delinquent gedrag 6% 9% 12% 11% 9% draagt wel eens een wapen 10% 15% 13% 14% 10% neemt wel eens een wapen mee naar school 2% 5% 6% 6% 5% is de afgelopen 12 maanden ondervraagd op een politiebureau 6% 7% 7% 7% 8% Probleemgedrag Onder probleemgedrag vallen verschillende soorten gedragingen zoals agressief gedrag, vandalisme, stelen, gewelddadig gedrag. Aan het ontstaan van ernstig probleemgedrag liggen risicofactoren ten grondslag. Gewelddadig/delinquent gedrag hangt bijvoorbeeld samen met spijbelen, slechte prestaties op school, van huis weglopen en softdruggebruik Deelname op uw school Op uw school is de vragenlijst door 396 leerlingen ingevuld. Beschrijving van de leerlingen aantal % meisjes % jongens % klas % klas % allochtone leerlingen % In dit onderzoek worden allochtone jongeren gedefinieerd als jongeren waarvan tenminste één ouder in het buitenland is geboren. Het gaat hierbij om zowel Westerse als niet-westerse allochtone leerlingen. Aanbevelingen In de tabellen is met een vlag aangegeven of het betreffende resultaat van de jongeren op uw school meer dan 5% afwijkt van dat van alle Utrechtse scholen met een vergelijkbaar schoolniveau. Bij een rode vlag adviseert de GG&GD na te gaan of uw school de slechte score op dit onderwerp herkent, of dit in alle klassen speelt en of uw school hier iets aan kan doen. Leefstijl Voeding en beweging: Steeds meer jongeren eten te veel of ongezond en bewegen te weinig. Het aantal jongeren met overgewicht is de afgelopen jaren onverminderd hoog. Overgewicht verhoogt de kans op hart- en vaatziekten, type 2 diabetes, sommige vormen van kanker, aandoeningen aan de gewrichten en psychosociale problemen. De GG&GD adviseert scholen daarom in te zetten op de BOFT-boodschap. Dit zijn vier de speerpunten in de preventie van overgewicht bieden: stimuleren van Bewegen stimuleren van dagelijks Ontbijten minder gebruik van Frisdrank minder Tv-kijken en computergebruik Daarnaast beveelt de GG&GD aan om het gebruik van fruit en een gezonde lunch te stimuleren. 7

8 Alcoholgebruik: In Utrecht heeft 42% van de tweede en derdeklassers al eens alcohol gedronken en 15% heeft in de laatste vier weken vijf of meer glazen alcohol achter elkaar gedronken. Alcohol is extra schadelijk voor jongeren omdat zij nog volop in de groei zijn. Door duidelijke regels te stellen over het (niet) gebruiken van alcohol kunnen ouders het gebruik van alcohol beperken. De GG&GD adviseert scholen daarom voorlichting te geven aan leerlingen en ouders over alcoholgebruik, de gevolgen van dit gebruik en het stellen van duidelijke regels rondom alcoholgebruik. Ook adviseert de GG&GD scholen om aandacht te besteden aan het vergroten van de vaardigheden van leerlingen om 'nee' te kunnen zeggen (zie ook 'weerbaarheid en zelfredzaamheid') en om te kunnen gaan met bijvoorbeeld groepsdruk. Weerbaarheid en zelfredzaamheid De puberteit is voor jongeren een lastige leeftijdsfase. Alles aan hun lijf verandert, hun gevoelens veranderen mee en ook in sociaal opzicht verandert er vaak veel. De puberteit is daardoor een periode vol onzekerheid. Jongeren die weerbaar en zelfredzaam zijn, herkennen hun eigen gevoelens en die van anderen en weten daarnaar te handelen met respect voor zichzelf en de ander. Zij hebben meer zelfvertrouwen en weten beter wat zij moeten doen als iemand over hun grenzen heen gaat. Een op de zes tweede- en derdeklassers in Utrecht heeft een verhoogde kans op psychosociale problemen. Voor meisjes zijn dit vaker emotionele problemen, voor jongens gedragsproblemen. Jongeren die beginnende problemen bij zichzelf herkennen, hebben minder risico daadwerkelijk psychosociale problemen te ontwikkelen. Een aanzienlijk deel van de Utrechtse tweede en derdeklassers heeft in zijn of haar houding ten opzichte van seksueel gedrag beperkt respect voor de ander. Weerbare jongeren hebben respect voor de ander en kunnen op de juiste manier handelen wanneer zij geconfronteerd worden met iemand die geen respect heeft voor zijn of haar (seksuele) grenzen. Een kwart van de jongeren in Utrecht heeft een chronisch ziek of verslaafde gezinslid. Zij lopen het risico door problemen in de thuissituatie overbelast raken. Voor deze jongeren is het belangrijk dat zij tijdig hun grenzen herkennen en kunnen aangeven. De GG&GD adviseert scholen daarom aandacht te besteden aan weerbaarheid en zelfredzaamheid. COLOFON Uitgave Gemeente Utrecht, GG&GD Informatie Annemiek van Engelen, jeugdverpleegkundige Telefoon: (030) Laurens van Buren, onderzoeker Telefoon: (030) Internet Fotografie Anton van Daal, Stijn Decorte, Jan Lankveld, Willem Mes, Bert Spiertz, Merijn van der Vliet Bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding Datum Maart